Przy niewłaściwym ciągu sprawność urządzenia grzewczego może spaść z 70 nawet do 40%.
Rys.redakcja RI
Ciąg kominowy ma zasadniczy wpływ nie tylko na sprawność spalania oraz żywotność kotła i instalacji odprowadzania spalin, ale także na poziom emisji i skład spalin. Nie może być za mały, ale nie powinien być też za duży – jego wielkość najlepiej oceni kominiarz. Producenci urządzeń grzewczych w instrukcjach użytkowania podają wartości przekroju kanału spalinowego oraz zalecanego ciągu kominowego, jaki powinien być zapewniony dla osiągnięcia optymalnych parametrów pracy. Ciąg kominowy mieści się zazwyczaj w przedziale od 10 do 25 Pa.
Oferta kominowa firmy Jeremias została poszerzona o nowoczesne polipropylenowe systemy odprowadzania spalin. Przeznaczona jest do współpracy z urządzeniami grzewczymi o stosunkowo niskiej temperaturze...
Oferta kominowa firmy Jeremias została poszerzona o nowoczesne polipropylenowe systemy odprowadzania spalin. Przeznaczona jest do współpracy z urządzeniami grzewczymi o stosunkowo niskiej temperaturze spalin nieprzekraczającej 120°C.
Wygoda, utrata sprawności systemu, awaria. Niezależnie od powodu wymiany kotła, modernizacja kotłowi wiążę się z koniecznością dostosowania przewodów dymowych lub spalinowych do pracy nowego urządzenia....
Wygoda, utrata sprawności systemu, awaria. Niezależnie od powodu wymiany kotła, modernizacja kotłowi wiążę się z koniecznością dostosowania przewodów dymowych lub spalinowych do pracy nowego urządzenia. W wielu przypadkach sposobem na bezproblemową renowację jest zastosowanie wkładów kominowych.
Kominy stalowe od Komin-Flex to wydajność, sprawność i niska emisja zanieczyszczeń.
Kominy stalowe od Komin-Flex to wydajność, sprawność i niska emisja zanieczyszczeń.
Ciąg kominowy to w uproszczeniu wartość podciśnienia, generowanego w sposób naturalny lub mechaniczny, która pozwala na skuteczne przemieszczanie się spalin na zewnątrz budynku. Zależy on od:
różnicy pomiędzy temperaturą spalin w przewodzie kominowym a temperaturą powietrza na zewnątrz budynku – ważna jest izolacja termiczna komina (ocieplenie),
różnicy pomiędzy wilgotnością spalin w przewodzie kominowym a wilgotnością powietrza na zewnątrz budynku,
wysokości komina – wartość podciśnienia w przewodzie kominowym jest wprost proporcjonalna do wysokości – im wyższy, tym większy ciąg kominowy,
wiatru, który może powodować wytwarzanie dodatkowego podciśnienia w kominie, rzędu 50–80 Pa, lub cofać przepływ spalin z powrotem do budynku, gdy wiatr jest opadający,
konstrukcji budynku (dachu) i jego usytuowania względem sąsiadujących obiektów, takich jak inne budynki czy drzewa – poprzez wpływ na kierunek wiatru w okolicy wylotu z komina,
ukształtowania terenu – poprzez wpływ na kierunek wiatru w okolicy wylotu z komina.
Wiatr i temperatura to czynniki zmienne, powodują zatem również zmianę ciągu, podczas gdy urządzenie grzewcze dla optymalnej pracy potrzebuje jego stałej wartości (rys. 1).
Rys. 1. Wpływ temperatury zewnętrznej oraz temperatury spalin na ciąg kominowy;
rys. archiwum autora (M. Rokita)
Wcale nie mniejszym problemem niż zbyt mały ciąg kominowy jest ciąg zbyt duży oraz bardzo często występujące zjawisko jego niewystarczającej stabilizacji. Skutkiem nadmiernego ciągu w kominie jest, podobnie jak w przypadku za małego ciągu, niewłaściwe spalanie.
Zbyt duży ciąg kominowy wywołuje szybkie, nieefektywne spalanie w kotle lub kominku. Duża ilość ciepła ucieka przez komin, zamiast zostać wykorzystana, sprawność urządzeń znacząco wówczas spada, a rachunki za ogrzewanie rosną.
Zdarza się również, że proces spalania nie zachodzi w całości w komorze spalania kotła i paliwo dopala się jeszcze w czopuchu lub nawet w kominie. Wtedy nie tylko ciepło ucieka z kotła, niszczy się jeszcze instalacja kominowa, nieprzystosowana do tego, żeby pełnić funkcję komory spalania.
W tab. 1 przedstawione zostały przykłady pokazujące, jak zmienia się sprawność urządzenia grzewczego w zależności od ciągu kominowego, który ma bezpośredni wpływ na ilość powietrza używanego do spalania drewna oraz na temperaturę komina.
Tabela 1. Parametry pracy kotła dla ciągu nadmiernego i właściwego
Przy niewłaściwym ciągu sprawność urządzenia grzewczego może spaść z 70% nawet do 40.
Można zauważyć, że sprawność kotła lub kominka zależy od temperatury spalin. Im jest ona niższa, tym większa sprawność urządzenia grzewczego.
Kolejną kwestią, o której należy wspomnieć, jest temperatura powietrza do spalania. Błędem jest pogląd, że pobieranie z pomieszczenia powietrza związanego z procesem spalania np. w kominku powoduje oszczędności. Przecież na miejsce powietrza pobranego przez kominek trzeba wprowadzić nowe z zewnątrz i oczywiście je podgrzać tymże kominkiem. Na dodatek może wystąpić wychłodzenie pomieszczenia, w którym kominek został zamontowany. Dlatego dla powietrza przeznaczonego do procesu spalania w urządzeniu grzewczym należy zawsze przyjmować temperaturę panującą na zewnątrz budynku.
Bardzo prostą regulację ciągu kominowego można realizować poprzez odpowiednie ustawianie szybra lub przepustnicy dolotu powietrza w kominku lub kotle, jest to jednak rozwiązanie nie zawsze w pełni skuteczne i zapewniające stabilizację ciągu.
Skuteczny, stabilny i optymalny ciąg zapewnia urządzenie zwane regulatorem ciągu (rys. 2). Ma ono ruchomą przepustnicę z obciążnikiem, która pod wpływem podciśnienia w przewodzie kominowym wychyla się i wpuszcza dodatkowe powietrze, co wpływa na ciąg kominowy.
Rys. 2. Regulator ciągu kominowego: budowa i widok zewnętrzny; rys. archiwum autora (M. Rokita)
Działanie regulatora zapewnia stabilność ciągu i ogranicza jego fluktuacje powodowane np. wiatrem. Regulator ciągu kominowego służy do zmniejszenia zbyt dużego podciśnienia w przewodach kominowych, występującego pomimo prawidłowego oszacowania pola przekroju poprzecznego przewodu kominowego lub przy zbyt dużym polu przekroju przewodu kominowego albo wywołanego chwilowymi zmianami czynników atmosferycznych, np. podmuchem wiatru. Charakterystykę pracy regulatora ciągu kominowego przedstawia rys. 3.
Regulator ciągu będzie prawidłowo sterował pracą komina, jeśli będzie się znajdował w tym samym pomieszczeniu co urządzenie grzewcze, a dokładniej – w pomieszczeniu, z którego urządzenie grzewcze czerpie powietrze do spalania. Przepustnica regulatora rozdziela pomieszczenie, w którym znajduje się kocioł, od przewodu spalinowego do wartości różnicy ciśnienia ustawionej na pokrętle regulacyjnym.
Zbyt duże podciśnienie w przewodzie kominowym powoduje otwarcie przepustnicy i przepływ powietrza z pomieszczenia do kanału kominowego. Skutkuje to zmniejszeniem podciśnienia poprzez schłodzenie spalin, w konsekwencji zmniejszeniem ciągu oraz zwiększeniem oporów przepływu – przewód kominowy oprócz spalin musi dodatkowo przetransportować powietrze.
Ważną cechą dobrego regulatora ciągu jest początek otwarcia przepustnicy. Przepustnica powinna zaczynać się otwierać w chwili powstania różnicy ciśnień zbliżonej do nastawionej na pokrętle regulatora ciągu. Następnie powinna się ona otwierać coraz bardziej, utrzymując stałe ciśnienie aż do maksymalnego otwarcia.
Zmiana nastawionego na regulatorze ciągu podciśnienia odbywa się przez zmianę wyważenia przepustnicy, której dokonuje się za pomocą pokrętła. Na pokrętle zaznaczona jest podziałka do nastawiania podciśnienia, na etykietce znak wskazujący aktualnie ustawioną wartość podciśnienia. Regulator ciągu można zamontować na czopuchu łączącym kocioł z kominem, nad czopuchem i pod nim.
Szczególnie ciekawy i godny polecenia jest montaż regulatora na przewodzie doprowadzającym powietrze do spalania w kominku, w układzie tworzącym swoisty „by-pass” kominowy (rys. 4 i rys. 5).
Rys. 3. Charakterystyka pracy regulatora ciągu kominowego; rys. archiwum autora (M. Rokita)
Rys. 4. Montaż regulatora ciągu w kominku; rys. archiwum autora (M. Rokita)
Rys. 5. Montaż regulatora ciągu w systemie kominowym; rys. archiwum autora (M. Rokita)
Regulator zamontowany jest w skrzynce połączonej z przewodem doprowadzającym powietrze do spalania w kominku lub kotle, więc regulator ciągu i kominek pobierają powietrze z tego samego miejsca. W skrzynce tej ma też początek przewód łączący ją (a więc i doprowadzenie powietrza z zewnątrz) z czopuchem nad kominkiem. Regulator, uchylając się, dopuszcza powietrze zewnętrzne do przewodu spalinowego, stabilizując ciąg. Tak zamontowane urządzenie nie pobiera powietrza z pomieszczenia, nie zakłóca więc bilansu powietrza w budynku i nie powoduje wychłodzenia pomieszczeń.
Jak wspomniano, regulator ciągu i urządzenie grzewcze powinny pobierać powietrze z tego samego pomieszczenia. Przykładowo nieprawidłowy jest montaż regulatora ciągu w kuchni, podczas gdy kocioł znajduje się w kotłowni i z niej pobiera powietrze do spalania. Regulator ciągu określi wtedy różnicę ciśnień pomiędzy kuchnią a kanałem kominowym, nie wiadomo jednak, jaka jest różnica ciśnień pomiędzy kuchnią a kotłownią.
Załóżmy, że na regulatorze ciągu ustawiona została wartość 15 Pa – to bardzo mało. Kiedy w kuchni (z różnych powodów, np. otwarte okno od strony nawietrznej) powstanie ciśnienie o 20 Pa większe niż w kotłowni, powietrze z kuchni przez regulator ciągu i komin dostanie się do kotłowni i może powstać niebezpieczny ciąg wsteczny. Zjawisko to jednak nie wystąpi, jeśli i kocioł, i regulator ciągu będą pobierać powietrze z kotłowni.
Układem, który wydaje się najbardziej skutecznym sposobem na ustabilizowanie i wytworzenie ciągu kominowego, jest zestaw złożony z generatora ciągu kominowego i regulatora ciągu. W przypadku nadmiernego ciągu ogranicza się go za pomocą regulatora, a przy zbyt małej wartości ciągu można ją zwiększyć, włączając generator.
Branża HVAC&R z pewnością nie widziała jeszcze takiego contentu! Schiessl Polska startuje z kampanią video, dotyczącą klimatyzatorów i pomp ciepła Hisense – „Hisense – Twój naturalny wybór”. Seria filmów,...
Branża HVAC&R z pewnością nie widziała jeszcze takiego contentu! Schiessl Polska startuje z kampanią video, dotyczącą klimatyzatorów i pomp ciepła Hisense – „Hisense – Twój naturalny wybór”. Seria filmów, przybliżająca urządzenia, będzie cennym źródłem wiedzy zarówno dla instalatorów z branży HVAC&R, jak i użytkowników końcowych.
Każdy fachowiec, gdy myśli o hydraulice, kotłach i łazienkach, prawdopodobnie widzi rury, zawory i narzędzia – codziennie towarzyszące jego pracy. W tym gorącym sezonie Euroterm24.pl wspiera fachowców...
Każdy fachowiec, gdy myśli o hydraulice, kotłach i łazienkach, prawdopodobnie widzi rury, zawory i narzędzia – codziennie towarzyszące jego pracy. W tym gorącym sezonie Euroterm24.pl wspiera fachowców w tej rutynie, przygotowując specjalną ofertę handlową z rozgrzewającymi nagrodami za zakupy. To akcja, która sprawi, że praca każdego instalatora będzie prosta, łatwa i… przyniesie dodatkowe zyski.
Panasonic Heating & Cooling Solutions jest zaangażowany w dostarczanie najwyższej jakości rozwiązań grzewczych i chłodzących do zastosowań komercyjnych, zapewniających maksymalną wydajność.
Panasonic Heating & Cooling Solutions jest zaangażowany w dostarczanie najwyższej jakości rozwiązań grzewczych i chłodzących do zastosowań komercyjnych, zapewniających maksymalną wydajność.
Budowa domu to złożony proces, który wymaga nie tylko zaangażowania finansowego, ale także dokładnego planowania i przestrzegania określonych etapów. Proces ten obejmuje szereg kroków, począwszy od wyboru...
Budowa domu to złożony proces, który wymaga nie tylko zaangażowania finansowego, ale także dokładnego planowania i przestrzegania określonych etapów. Proces ten obejmuje szereg kroków, począwszy od wyboru terenu, poprzez projektowanie, realizację prac budowlanych, aż po prace wykończeniowe. W poniższym artykule przedstawimy kompleksowy przegląd poszczególnych etapów budowy domu, podkreślając ich znaczenie i wpływ na ostateczny kształt oraz funkcjonalność budynku. Zapraszamy do lektury!
Zimowy sezon grzewczy to myślenie o tym, żeby było odpowiednio ciepło, natomiast sezon letni to myślenie o tym, żeby nie było za ciepło. Szybkie zmiany między ekstremalnymi zjawiskami jak nawalne deszcze...
Zimowy sezon grzewczy to myślenie o tym, żeby było odpowiednio ciepło, natomiast sezon letni to myślenie o tym, żeby nie było za ciepło. Szybkie zmiany między ekstremalnymi zjawiskami jak nawalne deszcze z groźnymi burzami i silnym wiatrem, po nich susze, długotrwałe upały, potem duże spadki temperatury, powodują że domy i miejsca pracy należy dostosowywać do znacznych wahań temperatur.
W kwietniu 2024 roku mija 27 lat działalności biznesowej Schiessl Polska. Wydawać by się mogło, że już wszystko na temat naszej firmy zostało powiedziane. Nasze dokonania biznesowe oraz to, że zespół Schiessl...
W kwietniu 2024 roku mija 27 lat działalności biznesowej Schiessl Polska. Wydawać by się mogło, że już wszystko na temat naszej firmy zostało powiedziane. Nasze dokonania biznesowe oraz to, że zespół Schiessl Polska stanowi obecnie 148 pracowników są raczej znane naszym partnerom biznesowym. Jest jednak wiele informacji, których o nas nie wiecie. Chcemy to zmienić. Chcemy, byście poznali zespół ludzi tworzących naszą firmę z innej niż dotychczas perspektywy.
Skuteczna sprzedaż w internecie wcale nie jest uzależniona od tego, z jakich serwisów ogłoszeniowych korzystasz. Możesz wybrać darmowe ogłoszenia online i równie skutecznie przyciągnąć uwagę potencjalnych...
Skuteczna sprzedaż w internecie wcale nie jest uzależniona od tego, z jakich serwisów ogłoszeniowych korzystasz. Możesz wybrać darmowe ogłoszenia online i równie skutecznie przyciągnąć uwagę potencjalnych kupujących – nawet tego samego dnia po wystawieniu oferty sprzedaży. Zobacz, jak pisać skuteczne darmowe ogłoszenia.
Ten model nie tylko idealnie reguluje temperaturę w pomieszczeniu, ale także oferuje wiele innowacyjnych rozwiązań z myślą o środowisku i komforcie użytkowników.
Ten model nie tylko idealnie reguluje temperaturę w pomieszczeniu, ale także oferuje wiele innowacyjnych rozwiązań z myślą o środowisku i komforcie użytkowników.
Choć główną funkcją klimatyzatora jest chłodzenie powietrza w upalne okresy roku, panuje błędne przekonanie, że na schłodzeniu mieszkania kończy się funkcja systemu klimatyzacji. Tymczasem nowoczesne jednostki...
Choć główną funkcją klimatyzatora jest chłodzenie powietrza w upalne okresy roku, panuje błędne przekonanie, że na schłodzeniu mieszkania kończy się funkcja systemu klimatyzacji. Tymczasem nowoczesne jednostki nie ograniczają się jedynie do pojedynczych zadań.
Zadaniem klimatyzacji jest przede wszystkim obniżenie zbyt wysokiej temperatury w budynku i dostosowanie jej do parametrów, które będą zapewniały komfortowe warunki pracy lub odpoczynku. Gorące lata i...
Zadaniem klimatyzacji jest przede wszystkim obniżenie zbyt wysokiej temperatury w budynku i dostosowanie jej do parametrów, które będą zapewniały komfortowe warunki pracy lub odpoczynku. Gorące lata i okresy długotrwałych upałów są silnie odczuwalne nawet w nowoczesnych, dobrze izolowanych budynkach wyposażonych w rolety zewnętrzne lub wewnętrzne, dlatego nowoczesne systemy klimatyzacji są coraz chętniej wybierane przez inwestorów, którzy budują lub modernizują swoje domy.
W obliczu rosnącej wartości przestrzeni mieszkalnej i zróżnicowanych potrzeb współczesnych rodzin, budowa domu piętrowego jest optymalnym rozwiązaniem, które łączy w sobie efektywne wykorzystanie powierzchni...
W obliczu rosnącej wartości przestrzeni mieszkalnej i zróżnicowanych potrzeb współczesnych rodzin, budowa domu piętrowego jest optymalnym rozwiązaniem, które łączy w sobie efektywne wykorzystanie powierzchni z komfortem i funkcjonalnością. Projekty domów piętrowych, skupiające się na optymalnym wykorzystaniu powierzchni budynku, oferują przemyślane układy przestrzenne.
Zielony Ład i późniejszy pakiet „Fit for 55” oraz plan REPowerEU stały się bodźcem do przeglądu szeregu aktów ustawodawczych UE, w tym dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków EPBD, dyrektywy...
Zielony Ład i późniejszy pakiet „Fit for 55” oraz plan REPowerEU stały się bodźcem do przeglądu szeregu aktów ustawodawczych UE, w tym dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków EPBD, dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej EED oraz dyrektywy w sprawie odnawialnych źródeł energii RED III. Ponadto zainicjowały one szereg zmian w trwającym już przeglądzie dotyczącym ekoprojektu i etykietowania energetycznego dla ogrzewaczy pomieszczeń i podgrzewaczy ciepłej wody użytkowej. Poniższe...
Pożary są zmorą każdego sezonu grzewczego. Jednym z najczęstszych powodów ich powstawania w mieszkaniach jest zapalenie się sadzy kominowej. Według danych Państwowej Straży Pożarnej od początku 2023 roku...
Pożary są zmorą każdego sezonu grzewczego. Jednym z najczęstszych powodów ich powstawania w mieszkaniach jest zapalenie się sadzy kominowej. Według danych Państwowej Straży Pożarnej od początku 2023 roku strażacy interweniowali z tego powodu ponad 11 000 razy. Natomiast od października takich interwencji było już ponad 1100 [1]. W sezonie grzewczym odnotowuje się trzy razy więcej szkód pożarowych niż latem.
Podczas konferencji poświęconej urządzeniom grzewczym zasilanym paliwem stałym (biomasą i węglem) dla budownictwa indywidualnego dyskutowano o bieżącej sytuacji i planach, m.in. w kontekście kryzysu energetycznego...
Podczas konferencji poświęconej urządzeniom grzewczym zasilanym paliwem stałym (biomasą i węglem) dla budownictwa indywidualnego dyskutowano o bieżącej sytuacji i planach, m.in. w kontekście kryzysu energetycznego i dekarbonizacji ogrzewnictwa. Szeroki zakres poruszanych problemów i wysoka frekwencja oraz prowadzone z zaangażowaniem dyskusje potwierdziły, że konferencja ta stanowi wyważone i perspektywiczne forum wymiany wiedzy i doświadczeń branży kotlarskiej, kominkowej, zduńskiej oraz kominiarskiej,...
Panasonic Heating & Cooling Solutions, w odpowiedzi na obawy i pytania dotyczące wprowadzonych przez Unię Europejską nowych regulacji określonych w Rozporządzeniu REACH, które dotyczą m.in. stosowania...
Panasonic Heating & Cooling Solutions, w odpowiedzi na obawy i pytania dotyczące wprowadzonych przez Unię Europejską nowych regulacji określonych w Rozporządzeniu REACH, które dotyczą m.in. stosowania czynników chłodniczych w pompach ciepła, informuje, że zmiany te nie wymagają wymiany już użytkowanych urządzeń.
W obliczu rosnącej wartości przestrzeni mieszkalnej i zróżnicowanych potrzeb współczesnych rodzin, budowa domu piętrowego jest optymalnym rozwiązaniem, które łączy w sobie efektywne wykorzystanie powierzchni...
W obliczu rosnącej wartości przestrzeni mieszkalnej i zróżnicowanych potrzeb współczesnych rodzin, budowa domu piętrowego jest optymalnym rozwiązaniem, które łączy w sobie efektywne wykorzystanie powierzchni z komfortem i funkcjonalnością. Projekty domów piętrowych, skupiające się na optymalnym wykorzystaniu powierzchni budynku, oferują przemyślane układy przestrzenne.
Zadaniem klimatyzacji jest przede wszystkim obniżenie zbyt wysokiej temperatury w budynku i dostosowanie jej do parametrów, które będą zapewniały komfortowe warunki pracy lub odpoczynku. Gorące lata i...
Zadaniem klimatyzacji jest przede wszystkim obniżenie zbyt wysokiej temperatury w budynku i dostosowanie jej do parametrów, które będą zapewniały komfortowe warunki pracy lub odpoczynku. Gorące lata i okresy długotrwałych upałów są silnie odczuwalne nawet w nowoczesnych, dobrze izolowanych budynkach wyposażonych w rolety zewnętrzne lub wewnętrzne, dlatego nowoczesne systemy klimatyzacji są coraz chętniej wybierane przez inwestorów, którzy budują lub modernizują swoje domy.
Choć główną funkcją klimatyzatora jest chłodzenie powietrza w upalne okresy roku, panuje błędne przekonanie, że na schłodzeniu mieszkania kończy się funkcja systemu klimatyzacji. Tymczasem nowoczesne jednostki...
Choć główną funkcją klimatyzatora jest chłodzenie powietrza w upalne okresy roku, panuje błędne przekonanie, że na schłodzeniu mieszkania kończy się funkcja systemu klimatyzacji. Tymczasem nowoczesne jednostki nie ograniczają się jedynie do pojedynczych zadań.
Ten model nie tylko idealnie reguluje temperaturę w pomieszczeniu, ale także oferuje wiele innowacyjnych rozwiązań z myślą o środowisku i komforcie użytkowników.
Ten model nie tylko idealnie reguluje temperaturę w pomieszczeniu, ale także oferuje wiele innowacyjnych rozwiązań z myślą o środowisku i komforcie użytkowników.
Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim urządzeniu końcowym. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień przeglądarki dotyczących cookies. Nim Państwo zaczną korzystać z naszego serwisu prosimy o zapoznanie się z naszą polityką prywatności oraz Informacją o Cookies. Więcej szczegółów w naszej Polityce Prywatności oraz Informacji o Cookies. Administratorem Państwa danych osobowych jest Grupa MEDIUM Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp.K., nr KRS: 0000537655, z siedzibą w 04-112 Warszawa, ul. Karczewska 18, tel. +48 22 810-21-24, właściciel strony www.rynekinstalacyjny.pl. Twoje Dane Osobowe będą chronione zgodnie z wytycznymi polityki prywatności www.rynekinstalacyjny.pl oraz zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r i z Ustawą o ochronie danych osobowych Dz.U. 2018 poz. 1000 z dnia 10 maja 2018r.