W obliczu coraz intensywniejszych, jak pokazał ostatni raport IPCC, wyzwań klimatycznych, należy zweryfikować i zdecydowanie przyspieszyć dotychczasowe działania zmierzające do osiągnięcia neutralności emisyjnej. Potrzebna jest zielona odbudowa gospodarki, a jej siłą napędową bez wątpienia powinna być efektywność energetyczna. Zgodnie z unijną zasadą Energy Efficiency First to jej powinno być nadawane pierwszeństwo w ramach transformacji energetycznej.
Ten model nie tylko idealnie reguluje temperaturę w pomieszczeniu, ale także oferuje wiele innowacyjnych rozwiązań z myślą o środowisku i komforcie użytkowników.
Ten model nie tylko idealnie reguluje temperaturę w pomieszczeniu, ale także oferuje wiele innowacyjnych rozwiązań z myślą o środowisku i komforcie użytkowników.
Pierwszeństwo dla efektywności energetycznej obowiązuje jako zasada w unijnej polityce energetyczno-klimatycznej od 2018 r. Stanowi jeden z wymiarów unii energetycznej i jest wymagane wobec państw członkowskich tworzących swoje Krajowe plany działań w obszarze energii i klimatu (KPEiK). Bez działania w myśl tej zasady UE nie widzi możliwości realizacji celów klimatycznych, do których zobowiązała się w lipcu tego roku i, w myśl których do 2030 r. zredukuje emisje gazów cieplarnianych o co najmniej 55% względem poziomu z 1990 r., a najpóźniej w 2050 r. stanie się neutralna klimatycznie.
Raport „Mniej znaczy więcej” podkreśla znaczenie efektywności energetycznej
W dniu 9 września b.r. odbyła się debata Green Restart zorganizowana pod patronatem Ambasady Królestwa Danii w Warszawie, podczas której zaprezentowany został raport „Mniej znaczy więcej. Rola efektywności energetycznej w transformacji do neutralności klimatycznej” opracowany przez think-tank WiseEuropa we współpracy z firmą Danfoss Poland. Publikacja, za którą stoją eksperci – Piotr Chrzanowski, Aleksander Śniegocki i Izabela Zygmunt pokazuje olbrzymi potencjał efektywności energetycznej, którego wykorzystanie jest warunkiem koniecznym przeprowadzenia efektywnej kosztowo transformacji energetycznej w tempie wynikającym z celów klimatycznych UE. Niewykorzystanie tego potencjału przełoży się na wyższe koszty produkcji czystej energii oraz wzrost opłat za emisje dla całego społeczeństwa.
Efektywność energetyczna jest najczystszym i najtańszym sposobem zaspokojenia zapotrzebowania na energię elektryczną i cieplną, w szczególności wobec zachodzącej transformacji energetycznej. W raporcie przeanalizowano potencjał ograniczenia zapotrzebowania na energię elektryczną w sektorze budynków mieszkalnych i niemieszkalnych, potencjał ograniczenia zapotrzebowania na paliwo w sektorze budynków mieszkalnych poprzez poprawę charakterystyki energetycznej budynków i zainstalowanie zeroemisyjnych źródeł ciepła oraz potencjał ograniczenia zapotrzebowania na energię w procesach przemysłowych. We wszystkich trzech przypadkach koszt poprawy efektywności energetycznej okazał się być znacząco niższy zarówno w porównaniu ze wzrostem produkcji energii z czystych źródeł, jak i z brakiem działań i dalszym korzystaniem z węgla do produkcji energii elektrycznej i ciepła.
Brak działań z zakresu poprawy efektywności energetycznej będzie generować dla całego społeczeństwa wysokie koszty produkcji energii i opłat za emisje. Koszt ogrzewania domów węglem istotnie wzrośnie w nadchodzących latach i w typowym polskim domu może on wynieść w 2030 r. 5,5 tys. PLN, z czego ponad 2 tys. PLN przypadnie na opłaty za emisje.
Krajowy Plan na rzecz Energii i Klimatu zakłada, że dzięki poprawie efektywności energetycznej w przemyśle i budynkach zapotrzebowanie na energię zostanie zredukowane o 5,3 Mtoe, czyli 222 PJ. Niezrealizowanie tego celu spowoduje konieczność poniesienia dodatkowych kosztów, które do 2030 r. osiągną poziom 11 mld PLN rocznie.
Decydentom brak świadomości, jak ważna dla transformacji jest efektywność energetyczna
Zaprezentowany raport zawiera również zestaw rekomendacji w zakresie polityki publicznej, w tym m.in. dotyczących instrumentów wsparcia i narzędzi regulacyjnych, a także działań podnoszących świadomość na temat dostępnych rozwiązań i najlepszych praktyk oraz informujących o konieczności zapewnienia odpowiedniej liczby pracowników posiadających niezbędne umiejętności z zakresu efektywności energetycznej.
„Efektywność energetyczna to szerokie, międzysektorowe zagadnienie obejmujące swoim zakresem zarówno kwestie społeczne, zdrowotne, jak i ekonomiczne. Jest ono podstawą sprawiedliwej i opłacalnej ekonomicznie transformacji energetycznej, podstawą poprawy poziomu warunków mieszkaniowych, jakości powietrza, ograniczenia problemu ubóstwa energetycznego, warunkiem wdrażania inteligenych rozwiązań w energetyce i wielu innych aspektów. Dlatego tak ważne jest aby podejmować ten temat w jak najszerszym gronie, zarówno ekspertów, jak i decydentów. Decydenci często nie są świadomi, jak ważna dla transformacji jest efektywność energetyczna we wszystkich kluczowych sektorach. To wręcz warunek sine qua non jej powodzenia w horyzoncie roku 2030 i 2050. Dlatego musimy-jako środowisko eksperckie i biznesowe-zrobić wszystko by z tą informacją dotrzeć do policy makerów” - zaznaczył podczas debaty prezentującej raport Mniej znaczy więcej Maciej Bukowski, Prezes Zarządu WiseEuropa.
W debacie zorganizowanej przez firmę Danfoss Poland pod patronatem Ambasady Królestwa Danii, poza Maciejem Bukowskim i Aleksandrem Śniegockim – kierownikiem Programu Energia, Klimat i Środowisko w WiseEuropa oraz Larsem Tveen’em – President Developing Regions w firmie Danfoss, udział wzięli również przedstawiciele administracji publicznej: Marta Babicz – dyrektorka Departamentu Funduszy Zewnętrznych w NFOŚiGW, Andrzej Kaźmierski – wicedyrektor Departamentu Gospodarki Niskoemisyjnej z Ministerstwa Rozwoju i Technologii oraz Łukasz Jaworski – naczelnik Wydziału Programowania i Ewaluacji w Departamencie Funduszy Europejskich Ministerstwa Klimatu.
Podczas konferencji prasowej w Mostra Convengno Expocomfort w Mediolanie, Panasonic Heating & Cooling Solutions zaprezentował kolejną fazę swojej długoterminowej wizji, kładąc nacisk na inicjatywy zrównoważonego...
Podczas konferencji prasowej w Mostra Convengno Expocomfort w Mediolanie, Panasonic Heating & Cooling Solutions zaprezentował kolejną fazę swojej długoterminowej wizji, kładąc nacisk na inicjatywy zrównoważonego rozwoju i strategiczną współpracę. Konferencja dotyczyła kwestii tworzenia przyszłości o zerowej emisji dwutlenku węgla netto), a kierownictwo firmy Panasonic nakreśliło strategiczną mapę drogową firmy.
Linia kompaktowych produktów GÜNTNER to seria chłodnic do standardowych zastosowań, dostępna prosto z magazynu, z korzystną ceną w stosunku do jakości. Przeznaczone są do małych i średnich komór chłodniczych,...
Linia kompaktowych produktów GÜNTNER to seria chłodnic do standardowych zastosowań, dostępna prosto z magazynu, z korzystną ceną w stosunku do jakości. Przeznaczone są do małych i średnich komór chłodniczych, przystosowane do kontaktu z produktami spożywczymi. Zostały wykonane z materiałów, które spełniają surowe wytyczne dotyczące warunków higienicznych. Wyposażone w wentylatory klasy ErP, dostępne w technologii AC (prąd przemienny) lub EC (elektronicznie komutowane).
Nie powstanie planowana przez Fortum elektrociepłownia zasilana paliwami alternatywnymi w Biskupicach w gminie Wisznia Mała. Decyzja firmy wynika z przedłużającego się procesu administracyjnego.
Nie powstanie planowana przez Fortum elektrociepłownia zasilana paliwami alternatywnymi w Biskupicach w gminie Wisznia Mała. Decyzja firmy wynika z przedłużającego się procesu administracyjnego.
Hannah Mills dołącza do światowej klasy sportowców należących do europejskiego Teamu Panasonic u boku mistrzyni olimpijskiej Malaiki Mihambo oraz mistrzyni paraolimpijskiej Hannah Cockroft. Wykorzystując...
Hannah Mills dołącza do światowej klasy sportowców należących do europejskiego Teamu Panasonic u boku mistrzyni olimpijskiej Malaiki Mihambo oraz mistrzyni paraolimpijskiej Hannah Cockroft. Wykorzystując moc i pasję sportu, mistrzynie wraz z firmą wykorzystają wysokoprofilową platformę sportu, aby zachęcać do działań na rzecz klimatu na całym świecie podczas Igrzysk Olimpijskich w Paryżu.
Firma SMAY wraz z Tomaszem Marczyńskim organizuje I Mistrzostwa Polski w Kolarstwie Szosowym Branży Budowlanej, których celem jest zebranie funduszy na pomoc potrzebujących i wsparcie Fundacji Rodziny...
Firma SMAY wraz z Tomaszem Marczyńskim organizuje I Mistrzostwa Polski w Kolarstwie Szosowym Branży Budowlanej, których celem jest zebranie funduszy na pomoc potrzebujących i wsparcie Fundacji Rodziny Maj im. Piotra Maja. W programie wydarzenia m.in. emocjonujący wyścig kolarski, budujący networking oraz wieczorna gala charytatywna.
Na Politechnice Opolskiej otwarto nowoczesne laboratorium Odnawialnych Źródeł Energii. W skład laboratorium, wartego ponad pół miliona złotych, wchodzą nowoczesne stanowiska, które umożliwiają eksperymenty...
Na Politechnice Opolskiej otwarto nowoczesne laboratorium Odnawialnych Źródeł Energii. W skład laboratorium, wartego ponad pół miliona złotych, wchodzą nowoczesne stanowiska, które umożliwiają eksperymenty i badania w zakresie technologii odnawialnych źródeł energii.
Ponad 70 milionów złotych to koszt hybrydyzacji pieca w fabryce wełny szklanej w gliwickim zakładzie Isover, marki należącej do Grupy Saint-Gobain. Inwestycja zwiększa moce produkcyjne zakładu, zmniejszając...
Ponad 70 milionów złotych to koszt hybrydyzacji pieca w fabryce wełny szklanej w gliwickim zakładzie Isover, marki należącej do Grupy Saint-Gobain. Inwestycja zwiększa moce produkcyjne zakładu, zmniejszając jednocześnie emisję dwutlenku węgla. To pierwszy projekt tego typu w ramach Grupy na świecie i najważniejszy od 15 lat w Gliwicach.
Mimo ogromnych postępów, jakie się dokonały w ciągu kilku dekad, sytuacja polskich wód powierzchniowych jest raczej zła, choć nie odbiegamy w tym względzie od zachodu Europy. Wiele można zmienić prostymi...
Mimo ogromnych postępów, jakie się dokonały w ciągu kilku dekad, sytuacja polskich wód powierzchniowych jest raczej zła, choć nie odbiegamy w tym względzie od zachodu Europy. Wiele można zmienić prostymi metodami - uważa ekohydrolog dr Paweł Jarosiewicz z Uniwersytetu Łódzkiego.
Spółdzielnie energetyczne i inne formy energetyki obywatelskiej mogą stać się ważnym elementem polskiej transformacji energetycznej. Wciąż jednak napotykają wiele barier, w tym m.in. brak instytucjonalnego...
Spółdzielnie energetyczne i inne formy energetyki obywatelskiej mogą stać się ważnym elementem polskiej transformacji energetycznej. Wciąż jednak napotykają wiele barier, w tym m.in. brak instytucjonalnego wsparcia i ograniczenia prawne, a także brak szerszej świadomości zalet takiego rozwiązania wśród samorządów. Przeszkodą nie jest za to dostępność środków finansowych. Jak zauważa Joanna Furmaga, prezeska Polskiej Zielonej Sieci, w najbliższych latach mamy w sumie ponad 2 mld zł, które mogą być...
Firma LG Electronics już po raz siódmy otrzymała Air-Conditioning, Heating & Refrigeration Institute (AHRI) Performance Award. Nagroda ta jest wyrazem uznania dla rozwiązań LG w zakresie ogrzewania, wentylacji...
Firma LG Electronics już po raz siódmy otrzymała Air-Conditioning, Heating & Refrigeration Institute (AHRI) Performance Award. Nagroda ta jest wyrazem uznania dla rozwiązań LG w zakresie ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji (HVAC).
22 marca 2024 r. wystartowała kampania informacyjna „Pompuj ciepło z głową”, której inicjatorem jest Polska Organizacja Rozwoju Technologii Pomp Ciepła (PORT PC). Akcja skierowana jest do indywidualnych...
22 marca 2024 r. wystartowała kampania informacyjna „Pompuj ciepło z głową”, której inicjatorem jest Polska Organizacja Rozwoju Technologii Pomp Ciepła (PORT PC). Akcja skierowana jest do indywidualnych inwestorów – przede wszystkim do tych, którzy są na etapie wyboru urządzenia grzewczego do swojego domu lub właśnie zdecydowali się na instalację pompy ciepła, ale również do tych, którzy od niedawna użytkują pompę ciepła. Kampania potrwa do końca 2024 r.
Dnia 15 marca 2024 r. wystartowała nowa edycja Szwedzkiej promocji pomp ciepła NIBE, organizowana przez spółkę NIBE-BIAWAR, będącą częścią szwedzkiego koncernu NIBE AB.
Dnia 15 marca 2024 r. wystartowała nowa edycja Szwedzkiej promocji pomp ciepła NIBE, organizowana przez spółkę NIBE-BIAWAR, będącą częścią szwedzkiego koncernu NIBE AB.
Pompy ciepła powietrze-woda Aquarea firmy Panasonic Heating & Cooling Solutions oferują wysokowydajne i energooszczędne rozwiązanie dla każdego domu i lekkich zastosowań komercyjnych. To innowacyjny system...
Pompy ciepła powietrze-woda Aquarea firmy Panasonic Heating & Cooling Solutions oferują wysokowydajne i energooszczędne rozwiązanie dla każdego domu i lekkich zastosowań komercyjnych. To innowacyjny system o niskim zużyciu energii, zaprojektowany w celu zapewnienia idealnej temperatury i ciepłej wody w domu, nawet przy ekstremalnych temperaturach zewnętrznych. Seria Aquarea oferuje szeroki wybór urządzeń o mocy od 3 kW do 30 kW, dzięki czemu można dobrać najodpowiedniejsze rozwiązanie do domu – niezależnie...
Zrównoważone budownictwo w istotny sposób przyczynia się do ochrony środowiska naturalnego. Kluczowe w tym kontekście są oszczędzające zasoby materiały budowlane i instalacyjne, takie jak systemy złączek...
Zrównoważone budownictwo w istotny sposób przyczynia się do ochrony środowiska naturalnego. Kluczowe w tym kontekście są oszczędzające zasoby materiały budowlane i instalacyjne, takie jak systemy złączek zaprasowywanych Viega, dla których opracowano już Deklaracje Środowiskowe Produktu (EPD). Można je łatwo pobrać ze strony internetowej w formie plików PDF. Deklaracje systemów zaprasowywanych Viega spełniają rygorystyczne kryteria typu III i będą sukcesywnie wdrażane również dla innych obszarów produktowych.
W ramach programu Fundusze Europejskie dla Mazowsza 2021-2027 beneficjenci z regionu mogą otrzymać dofinansowanie na inwestycje w magazyny energii i ciepła.
W ramach programu Fundusze Europejskie dla Mazowsza 2021-2027 beneficjenci z regionu mogą otrzymać dofinansowanie na inwestycje w magazyny energii i ciepła.
W ostatnich tygodniach pojawiło się sporo doniesień nt. protestów w UE, w tym w Polsce, przeciwko Europejskiemu Zielonemu Ładowi. Mamy z nim do czynienia raptem od 2019 roku, ale wiele działań, z których...
W ostatnich tygodniach pojawiło się sporo doniesień nt. protestów w UE, w tym w Polsce, przeciwko Europejskiemu Zielonemu Ładowi. Mamy z nim do czynienia raptem od 2019 roku, ale wiele działań, z których się składa, realizujemy znacznie dłużej, zwłaszcza w energetyce i budownictwie oraz transporcie.
Firmy tado° i Panasonic poinformowały o swoim partnerstwie, dzięki którym najnowocześniejsze produkty i technologie pomp ciepła łączą się z wiodącymi na rynku usługami inteligentnej kontroli ogrzewania...
Firmy tado° i Panasonic poinformowały o swoim partnerstwie, dzięki którym najnowocześniejsze produkty i technologie pomp ciepła łączą się z wiodącymi na rynku usługami inteligentnej kontroli ogrzewania i zarządzania energią. To część misji obu firm, mającej na celu dekarbonizację domów i pomoc klientom w oszczędzaniu na kosztach energii.
Wejście w życie rozporządzenia Ministra Rozwoju i Technologii z 27 października 2023 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie,...
Wejście w życie rozporządzenia Ministra Rozwoju i Technologii z 27 października 2023 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, zostało przesunięte. Rozwiązania przeciwdziałające tzw. patodeweloperce zaczną obowiązywać nie 1 kwietnia, a 1 sierpnia 2024 r.
Przyjęta przez Parlament Europejski nowelizacja dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków wymusi termomodernizację zarówno w budynkach mieszkalnych, jak i niemieszkalnych. Przeciwnicy...
Przyjęta przez Parlament Europejski nowelizacja dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków wymusi termomodernizację zarówno w budynkach mieszkalnych, jak i niemieszkalnych. Przeciwnicy dyrektywy alarmują o wysokich kosztach. Jednak w wielu przypadkach jest to szansa na spełnienie celów ESG założonych w przedsiębiorstwie. Poza tym dzisiejsze inwestycje w modernizację oznaczają przyszłe zyski wynikające z oszczędności energii.
Według najnowszej bazy danych Instytu Energetyki Odnawialnej „Funkcjonujące Elektrownie i Farmy Wiatrowe w Polsce 2024”, w marcu 2024 r. funkcjonowało 1400 instalacji wiatrowych przyłączonych do sieci...
Według najnowszej bazy danych Instytu Energetyki Odnawialnej „Funkcjonujące Elektrownie i Farmy Wiatrowe w Polsce 2024”, w marcu 2024 r. funkcjonowało 1400 instalacji wiatrowych przyłączonych do sieci elektroenergetycznej, z czego 799 (8 923,7MW) to instalacje powyżej 1 MW. Łączna moc zainstalowana wyniosła 9320,4 MW.
W tym roku ekspozycje 350 wystawców z 15 państw zajmowały wszystkie hale Targów Kielce. Targi odnawialnej energetyki prosumenckiej i zawodowej odwiedziło 20 tys. osób.
W tym roku ekspozycje 350 wystawców z 15 państw zajmowały wszystkie hale Targów Kielce. Targi odnawialnej energetyki prosumenckiej i zawodowej odwiedziło 20 tys. osób.
Pomimo dopiero dwóch edycji Międzynarodowe Targi Techniki Grzewczej, Wentylacji i Klimatyzacji Warsaw HVAC Expo w Nadarzynie już osiągnęły pozycję jednego z najważniejszych w kraju oraz naszym regionie...
Pomimo dopiero dwóch edycji Międzynarodowe Targi Techniki Grzewczej, Wentylacji i Klimatyzacji Warsaw HVAC Expo w Nadarzynie już osiągnęły pozycję jednego z najważniejszych w kraju oraz naszym regionie Europy wydarzeń związanych z ogrzewaniem i wentylacją.
Thermia uruchomiła w Gdyni centrum szkoleniowe dla projektantów i instalatorów, w którym również indywidualni klienci mają możliwość uzyskać wsparcie w zakresie projektowania systemów ogrzewania, działających...
Thermia uruchomiła w Gdyni centrum szkoleniowe dla projektantów i instalatorów, w którym również indywidualni klienci mają możliwość uzyskać wsparcie w zakresie projektowania systemów ogrzewania, działających w oparciu o pompy ciepła. Jednym z prezentowanych urządzeń będzie gruntowa pompa ATLAS, której współczynnik SCOP przekracza wartość 6, co jest najlepszym wynikiem na rynku.
W obliczu rosnącej wartości przestrzeni mieszkalnej i zróżnicowanych potrzeb współczesnych rodzin, budowa domu piętrowego jest optymalnym rozwiązaniem, które łączy w sobie efektywne wykorzystanie powierzchni...
W obliczu rosnącej wartości przestrzeni mieszkalnej i zróżnicowanych potrzeb współczesnych rodzin, budowa domu piętrowego jest optymalnym rozwiązaniem, które łączy w sobie efektywne wykorzystanie powierzchni z komfortem i funkcjonalnością. Projekty domów piętrowych, skupiające się na optymalnym wykorzystaniu powierzchni budynku, oferują przemyślane układy przestrzenne.
Zadaniem klimatyzacji jest przede wszystkim obniżenie zbyt wysokiej temperatury w budynku i dostosowanie jej do parametrów, które będą zapewniały komfortowe warunki pracy lub odpoczynku. Gorące lata i...
Zadaniem klimatyzacji jest przede wszystkim obniżenie zbyt wysokiej temperatury w budynku i dostosowanie jej do parametrów, które będą zapewniały komfortowe warunki pracy lub odpoczynku. Gorące lata i okresy długotrwałych upałów są silnie odczuwalne nawet w nowoczesnych, dobrze izolowanych budynkach wyposażonych w rolety zewnętrzne lub wewnętrzne, dlatego nowoczesne systemy klimatyzacji są coraz chętniej wybierane przez inwestorów, którzy budują lub modernizują swoje domy.
Choć główną funkcją klimatyzatora jest chłodzenie powietrza w upalne okresy roku, panuje błędne przekonanie, że na schłodzeniu mieszkania kończy się funkcja systemu klimatyzacji. Tymczasem nowoczesne jednostki...
Choć główną funkcją klimatyzatora jest chłodzenie powietrza w upalne okresy roku, panuje błędne przekonanie, że na schłodzeniu mieszkania kończy się funkcja systemu klimatyzacji. Tymczasem nowoczesne jednostki nie ograniczają się jedynie do pojedynczych zadań.
Ten model nie tylko idealnie reguluje temperaturę w pomieszczeniu, ale także oferuje wiele innowacyjnych rozwiązań z myślą o środowisku i komforcie użytkowników.
Ten model nie tylko idealnie reguluje temperaturę w pomieszczeniu, ale także oferuje wiele innowacyjnych rozwiązań z myślą o środowisku i komforcie użytkowników.
Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim urządzeniu końcowym. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień przeglądarki dotyczących cookies. Nim Państwo zaczną korzystać z naszego serwisu prosimy o zapoznanie się z naszą polityką prywatności oraz Informacją o Cookies. Więcej szczegółów w naszej Polityce Prywatności oraz Informacji o Cookies. Administratorem Państwa danych osobowych jest Grupa MEDIUM Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp.K., nr KRS: 0000537655, z siedzibą w 04-112 Warszawa, ul. Karczewska 18, tel. +48 22 810-21-24, właściciel strony www.rynekinstalacyjny.pl. Twoje Dane Osobowe będą chronione zgodnie z wytycznymi polityki prywatności www.rynekinstalacyjny.pl oraz zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r i z Ustawą o ochronie danych osobowych Dz.U. 2018 poz. 1000 z dnia 10 maja 2018r.