Rynek termomodernizacji w Polsce

Systemy grzewcze są przestarzałe, a najczęściej stosowane rozwiązania oparte na spalaniu węgla w znacznym stopniu zanieczyszczają środowisko. Większość budynków bez izolacji termicznej zostało wzniesionych przed 1989 r. Zaledwie 1% wszystkich budynków w Polsce można uznać za energooszczędne – przede wszystkim te, które zostały zbudowane w ciągu ostatnich kilku lat. Sytuacja ta sprawia, że potrzeba działań termomodernizacyjnych jest ogromna [5].

Stopnie termomodernizacji

Celem termomodernizacji jest wprowadzanie ulepszeń, które przyczyniają się do zmniejszenia zapotrzebowania na energię do ogrzewania pomieszczeń oraz przygotowania ciepłej wody użytkowej. Odnosi się to do budynków mieszkalnych, budynków zamieszkania zbiorowego oraz budynków stanowiących własność jednostek samorządu terytorialnego służących do wykonywania zadań publicznych. Można wyróżnić trzy stopnie renowacji (tab. 1 i tab. 2).

W większości przypadków termomodernizacja budynków mieszkalnych oznacza jedynie modernizację źródła ciepła lub systemu ogrzewczego. Takie rozwiązanie powoduje niewielkie zmniejszenie zapotrzebowania na energię końcową – ok. 10% – i jest to zazwyczaj spowodowane wiekiem źródła lub systemu. Systemy wsparcia finansowego powinny zachęcać właścicieli budynków do kompleksowej termomodernizacji.

Średni udział stopni termomodernizacji dla budynków mieszkalnych w latach 2006–2013 przedstawiono na rys. 1. Z kolei średni koszt termomodernizacji budynków mieszkalnych (w latach 2008 i 2013) w odniesieniu do 1 m² ogrzewanej powierzchni użytkowej zaprezentowano w tab. 3, a budynkow niemieszkalnych - w tab. 4.

Mały udział kompleksowej termomodernizacji spowodowany jest niedostatecznym wsparciem finansowym dla tego typu przedsięwzięć. Większość z nich jest realizowana tylko w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych przy wykorzystaniu Funduszu Termomodernizacji i Remontów lub funduszy europejskich. Właściciele budynków jednorodzinnych mają bardzo ograniczone możliwości wsparcia, a jednocześnie stanowią największą grupę wśród budynków modernizowanych.

Średni udział stopni termomodernizacji budynków niemieszkalnych w latach 2006–2013 przedstawiono na rys. 2.

Do analizy przyjęto, że liczba budynków niemieszkalnych poddawanych kompleksowej termomodernizacji odpowiada liczbie przedsięwzięć realizowanych przy wsparciu Funduszu Termomodernizacji i Remontów oraz funduszy europejskich.

Średnie koszty prac termorenowacyjnych w budynkach niemieszkalnych (określone w roku 2008 oraz 2013) w odniesieniu do 1 m2 ogrzewanej powierzchni użytkowej przedstawione zostały w tab. 5.

W porównaniu do budynków mieszkalnych większy jest udział kompleksowej i średniej termomodernizacji. Wynika to z większej dostępności mechanizmów wsparcia dla budynków niemieszkalnych.

Podobnie jak w przypadku budynków mieszkalnych należy podjąć działania zachęcające właścicieli budynków niemieszkalnych do podejmowania kompleksowych działań termomodernizacyjnych. Istniejące systemy wsparcia powinny koncentrować się głównie na tego typu przedsięwzięciach.

Aktualne i nowoczesne rozwiązania i technologie przedstawia tab. 6.

Kluczowe technologie i wielkość rynku termomodernizacji

Realizacja przedsięwzięć termomodernizacyjnych wymaga zastosowania szeregu różnych technologii.

Na rynku dostępne są standardowe rozwiązania w tym zakresie stosowane powszechnie od wielu lat jak również rozwiązania innowacyjne. Jednym z nich są prefabrykowane moduły fasady oraz dachu montowane na istniejących zewnętrznych przegrodach budynków. Rozwiązanie takie pozwala na bardzo szybką i kompleksową (okna są od razu zamontowane w elementach prefabrykowanych) modernizację przegród, zwłaszcza powtarzalnych.

Analiza dostępności nowoczesnych technologii w krajach UE oraz w Polsce zaprezentowana została w tab. 7.

Coraz popularniejsze w przypadku budynków poddawanych termomodernizacji jest wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych. Jest to głównie energia biomasy wykorzystywana w procesie spalania lub energia słońca do podgrzewania c.w.u. lub produkcji energii elektrycznej (tab. 8).

Niestety bardzo dużym błędem jest częste przewymiarowywanie instalacji OZE lub stosowanie jej w budynkach do tego nieodpowiednich, np. montowanie kolektorów słonecznych do podgrzewania c.w.u. na budynkach szkolnych, nieużytkowanych latem i w weekendy.

Średnią wielkość rynku dla najważniejszych materiałów stosowanych do modernizacji istniejących oraz budowy nowych budynków w latach 2005–2013 przedstawiono w tab.  9.

Niestety nie istnieją źródła pozwalające na określenie wielkości rynku tylko dla działań termomodernizacyjnych..

Podsumowanie

Polskie zasoby budowlane charakteryzują się dużą energochłonnością i wynikającą z tego potrzebą podjęcia kompleksowych działań termomodernizacyjnych na dużą skalę. Zbliżające się lata będą szansą na przyspieszenie tego procesu zwłaszcza w przypadku budynków użyteczności publicznej i mieszkalnych wielorodzinnych.

Liczne źródła finansowania zaprezentowane w raporcie „Finansowanie poprawy efektywności energetycznej budynków w Polsce” [6] potwierdzają ten fakt.

Jednym z kluczowych celów powinno być zwiększenie poziomu finansowania termomodernizacji budynków jednorodzinnych, których w Polsce jest ponad 5 mln.

Zmiany w istniejących oraz nowych systemach wsparcia termomodernizacji powinny koncentrować się przede wszystkim na tym rodzaju budynków. Dodatkowo należy:

• zwiększyć poziom finansowania przez osoby trzecie, takie jak właściciele budynków i instytucje finansujące,
• skupić się przede wszystkim na kompleksowej i głębokiej termomodernizacji (zmniejszenie zużycia energii końcowej powyżej 60%),
• nie obejmować wsparciem publicznym mało ambitnych przedsięwzięć, np. ocieplenia budynku zbyt małą grubością izolacji,
• opracować programy finansowe w sposób atrakcyjny i zachęcający właścicieli budynków do inwestowania w termomodernizację.

Literatura

1. Przegląd efektywności energetycznej, Instytut Ekonomii Środowiska, Kraków 2014.
2. Strategia modernizacji budynków: mapa drogowa 2050, Kraków 2014.
3. Kwalifikacje zawodowe i kadry dla zielonego budownictwa, NAPE, Build Up Skills, 2012.
4. Kaliszuk-Wietecka A., Miszczuk A., Rozkład zapotrzebowania na energię pierwotną i końcową w budynku wielorodzinnym, „Materiały Budowlane” nr 12/2013, s. 68–70.
5. Węglarz A., Termomodernizacja budynków socjalnych. Sposób na ograniczenie zjawiska ubóstwa energetycznego wśród ich mieszkańców. Przykłady dobrych praktyk, „Energia i Budynek” nr 8/2010, s. 24–28.
6. Finansowanie poprawy efektywności energetycznej budynków w Polsce, BPIE, Warszawa 2016, http://www.mg.gov.pl/node/25782.
7. Dane liczbowe Funduszu Termomodernizacji i Remontów, BGK, Warszawa 2015.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!