Wodne instalacje topnienia śniegu i odladzania

Wyróżnia się trzy główne typy instalacji topnienia śniegu (snow meltingu) [1]:

1. wodne – czynnik cyrkulujący w rurach ułożonych pod powierzchnią ogrzewaną (wodne roztwory glikolu, solanka, woda geotermalna),
2. elektryczne – maty lub przewody grzejne elektryczne ułożone w ogrzewanej nawierzchni,
3. podczerwone – przemysłowe promienniki ciepła.

Instalacje topnienia śniegu stosowane są najczęściej dla chodników, dróg, podjazdów, pasów startowych, placów, parkingów, postoi samochodowych, ramp wyładunkowych, mostów i stadionów sportowych.

Wodne instalacje snow meltingu mogą być zasilane z konwencjonalnych źródeł energii (węgiel, gaz, olej), ale bardzo wysokie koszty eksploatacji znacznie ograniczają liczbę zbudowanych instalacji. Dlatego mimo wysokich kosztów inwestycyjnych najczęściej projektuje się instalacje zasilane energią słoneczną (kolektory słoneczne), wody geotermalnej (pośrednio lub bezpośrednio), wody gruntowej (studnie wody) lub gruntu (sondy, pionowe i poziome gruntowe wymienniki ciepła, pompy ciepła, rurki ciepła). Zastosowanie tych odnawialnych źródeł energii pozwala chronić środowisko, ograniczając emisję CO₂. Koszty eksploatacyjne instalacji snow meltingu należy minimalizować, stosując odpowiednią automatykę umożliwiającą sterowanie pracą instalacji tylko w razie potrzeby.

Przykłady wodnych instalacji topnienia śniegu

Islandia

W instalacjach snow meltingu w Islandii stosuje się wodę geotermalną, która wcześniej oddała ciepło na potrzeby ogrzewania budynków. Woda powrotna z instalacji grzewczej budynku ma temperaturę ok. 35°C i jest kierowana do instalacji snow meltingu. W przypadku wystąpienia szczytowego obciążenia cieplnego stosuje się podmieszanie z gorącą wodą geotermalną (ok. 80°C) zasilającą instalację grzewczą budynku. Jest to przykład kaskadowego wykorzystania energii wody geotermalnej.

W 2008 r. całkowita powierzchnia systemu snow meltingu w Islandii wynosiła ok. 920 tys. m²,z czego ok. 690 tys. m² w samej stolicy. Średnie roczne zużycie energii szacuje się na 430 kWh/m², a ilość ciepła wykorzystywanego do topnienia – na 1420 TJ/rok. W Reykjaviku instalacja snow meltingu charakteryzuje się średnią gęstością strumienia ciepła q· = 180 W/m² [6, 17, 23]. Na fot. 1 pokazano przykładową instalację.

USA (Klamath Falls)

Najstarszy system topnienia śniegu został zbudowany w Klamath Falls w 1948 r. Po 50 latach użytkowania instalacja ta została zrekonstruowana i rozbudowana – obecnie pokrywa 14 tys. m² powierzchni. Zastosowano rury PEX z 35-proc. wodnym roztworem glikolu propylenowego ogrzewanego przez wymiennik płytowy zasilany wodą geotermalną o temperaturze 60°C, powracającą z sieci ciepłowniczej. Roztwór glikolu ogrzewa się od 38°C do maks. 54°C [2]. Temperatura nawierzchni jest utrzymywana na poziomie 3,5°C. Instalacja snow meltingu charakteryzuje się średnią gęstością strumienia ciepła 189 W/m² [2, 13, 19].

Z kolei na prywatnych posesjach coraz częściej stosowane są instalacje topnienia śniegu zasilane gruntowymi pompami ciepła [19].

Japonia (Ninohe – system Gaia)

Pierwszy system topnienia śniegu Gaia został zainstalowany w grudniu 1995 r. przez władzem iasta Ninohe na spadzistym zakręcie drogi o nachyleniu 9%, aby zapobiec częstym wypadkom w zimie. System obejmuje obszar 266 m². Na rys. 1 przedstawiono szkic poglądowy systemu topnienia śniegu Gaia. System składa się z otworowych wymienników ciepła typu rura w rurze, pompy ciepła i rur grzewczych wbudowanych w nawierzchnię drogi na głębokości 10 cm, w odstępach 20 cm. W lecie ciepło słoneczne podnosi temperaturę nawierzchni, w którą wbudowano rury grzewcze, do 30–50°C. W celu regeneracji gruntu ciepło słoneczne pobierane jest z nawierzchni i akumulowane w gruncie poprzez połączone bezpośrednio pionowe wymiennikigruntowe i rury grzewcze oraz krążący czynnik [3, 9, 14, 16].

W systemie zastosowano trzy otworowe wymienniki ciepła, każdy o średnicy zewnętrznej 8,9 cm i długości 150,2 m. Wewnętrzna rura wykonana jest z polibutenu o przewodności cieplnej 0,20 W/mK. Zastosowano także pompę ciepła napędzaną silnikiem elektrycznym o mocy 15 kW i dwie pompy obiegowe o mocy 0,75 kW każda. Do wykonania rur grzewczych, które zostały wbudowane w asfaltowo-betonową nawierzchnię, użyto rur polibutenowych o wewnętrznej średnicy 16 mm. Moc cieplna systemu Gaia wynosi ok. 50 kWt. Współczynnik efektywności energetycznej (COP) pompy ciepła wynosi od 4,2 do 4,3, natomiast całego systemu od 3,4 do 3,6.W ciągu pięciu lat działania (1995–2000) średnia gęstość strumienia ciepła systemu snow meltingu zawierała się w przedziale 160–189 W/m2 [3, 9, 15].

Szwajcaria (projekt SERSO)

Celem uruchomienia pilotowego projektu SERSO w Szwajcarii (Därligen) była rekuperacja energii słonecznej – zbieranie latem ciepła z powierzchni mostu za pomocą rurowego wymiennika ciepła i magazynowanie go w skalistym podziemnym magazynie ciepła zlokalizowanym w pobliżu mostu, a zimą – zużycie zmagazynowanego ciepła do utrzymania stałej dodatniej temperatury powierzchni drogowej mostu (rys. 2) [5, 18].

Instalacja została uruchomiona w 1994 r. Powierzchnia instalacji wymiennika rurowego (rury grzewczo-chłodnicze) z rur ze stali szlachetnej na moście to 1300 m². Magazyn ciepła w skale o pojemności 55 tys. m³ składa się z 91 pionowych rurowych wymienników ciepła typu u-rura o długości/głębokości 65 m (PE 32 mm) zaizolowanych cieplnie od góry izolacją o grubości 25 cm. Ciepło zmagazynowane jest odzyskiwane bezpośrednio, bez konieczności stosowania pompy ciepła. System dodatkowo zawiera dwa buforowe zasobniki o pojemności 2200 litrów każdy. Czynnikiem krążącym w instalacji jest 40-proc. wodny roztwór glikolu etylenowego. Pracą całości zarządza odpowiedni system kontroli [5, 11].

Ilość ciepła magazynowanego w okresach lata waha się w przedziale 100–180 MWh, a zapotrzebowanie na ciepło zimą w przedziale 30–120 MWh. Czynnik zasilający gruntowy wymiennik ciepła do topnienia śniegu osiąga temperaturę do 10°C. Średnia gęstość strumienia ciepła systemu snow meltingu wynosi 100 W/m². Koszty instalacji oceniono na 2500 euro/m², natomiast koszty eksploatacyjne na 4 euro/m² [5].

Polska

W Polsce instalacje topnienia śniegu służą głównie ogrzewaniu murawy boisk. Systemy te, utrzymujące odpowiednią temperaturę na powierzchni murawy, muszą umożliwić trawie odpowiednie warunki wegetacji. Ogrzewanie murawy boiska (np. w systemie REHAU) wykorzystuje pętle grzewcze równoległe z jednym nawrotem, na zasadzie pojedynczego zasilania i powrotu. Rury grzewcze montowane na głębokości 25–30 cm w warstwie gruntu pospółki o odpowiedniej,laboratoryjnie dobranej granulacji zapewniają temperaturę w strefie korzennej nieprzekraczającą 8oC. Do pętli grzewczych o długości ok. 147 m stosuje się rury z najwyższej klasy polietylenu usieciowanego PE-Xa o średnicy 25×2,3 mm [10, 21].

Na płycie boiska stadionu miejskiego w Szczecinie (105×68 m) zastosowano rurę Rautherm 25×2,3 z rozdzielaczem Tichelmanna wraz z rurociągiem powrotnym o długości 324 m. Rozdzielacz ma 182 obwody po 147 m każdy [21].

W przypadku wstępnego oszacowania mocy źródła ciepła firma Rehau podaje, że należy przyjąć średnią gęstość strumienia ciepła w wysokości 150 W/m². Wewnętrzne materiały tej firmy zawierają diagramy gęstości strumienia ciepła oddawanego przez powierzchnię przy określonej temperaturze powietrza zewnętrznego i współczynniku przejmowania ciepła (uzależnionym od prędkości wiatru) [10]. Z kolei według materiałów firmy KAN-therm [22] można określić q· w stanie ustalonym dla stopienia cienkiej warstwy lodu w ciągu 2 godzin oraz w ciągu godziny w zależności od temperatury zewnętrznej, temperatury powierzchni i prędkości wiatru [10].

W pracy Heliasza i Ostaficzuka [8] opisano możliwości wykorzystania ciepła odpadowego lub energii geotermalnej dla instalacji topnienia śniegu i odladzania na terenie Polski. Autorzy podali także kilka przykładów korzystnych lokalizacji, w których można zbudować takie instalacje, jak np. wybrane węzły drogowe na trasie A1 (między Sośnicą a granicą kraju), jedna lub dwie ulice w Zakopanem (od ul. Witkiewicza do ul. Cicha Woda) czy też most drogowy pomiędzy Sosnowcem a Będzinem.

Projektowanie instalacji topnienia śniegu i odladzania

Zapotrzebowanie na ciepło

Instalacje topnienia śniegu można podzielićw  zależności od przeznaczenia powierzchnii  wymaganego czasu stopienia śniegu na trzy klasy [1]:

• klasa I (minimalna/mieszkaniowa): chodniki, podjazdy, ścieżki,
• klasa II (umiarkowana/handlowa): chodniki i podjazdy użyteczności publicznej, schody
  szpitali,
• klasa III (maksymalna/przemysłowa): płatne odcinki autostrad i mostów, powierzchnie załadunkowe portów lotniczych, podjazdy szpitali.

Różnica między klasami wynika z wymaganej zdolności systemu do topnienia śniegu, np. obecność kilkucentymetrowej warstwy śniegu przez godzinę w trakcie silnych opadów jest do przyjęcia dla klasy I, lecz nie dla klasy II i III.

Na złożony proces topnienia śniegu wpływają:ciepło jawne i utajone zmiany fazy (topnienie i parowanie), transport masy w wyniku parowania, wymiana ciepła przez konwekcję, promieniowanie na powierzchni i przewodzenie ciepła przez warstwę nawierzchni od rur ogrzewających do śniegu.

Dodatkowo na powierzchni należy uwzględnić właściwości izolacyjne niestopionego śniegu w zależności od struktury śniegu i jego nasycenia wodą. Śnieg suchy (porowata struktura śniegu wypełniona powietrzem) może znacząco zmniejszyć straty ciepła z powierzchni ogrzewanej, z kolei błoto śniegowe (śnieg nasycony wodą) ma małą izolacyjność. Na rys. 3 pokazano przekrój ogrzewanej nawierzchni w trakcie procesu topnienia śniegu [12].

Stosunek powierzchni niepokrytej śniegiem A_f do całkowitej powierzchni rozpatrywanej do projektowania instalacji snow meltingu A_t można nazwać wskaźnikiem wolnej (od śniegu) powierzchni A_r [1]:

 Dla A_r = 1 system powinien topić śnieg natychmiast, czyli akumulacja śniegu jest równa zero, dla celów projektowych przyjmuje się tę wartość dla mocy maksymalnej. Dla A_r = 0 ogrzewana nawierzchnia jest całkowicie pokryta śniegiem. W projektowaniu należy posługiwać się trzema wartościami A_r charakteryzującymi izolacyjność warstwy zalegającego śniegu: A_r = 0, A_r = 0,5, A_r = 1.

Średnią gęstość strumienia ciepła q₀ systemu snow meltingu określili Chapman i Katunich[4, 13]:

Ciepło jawne q_s potrzebne do stopienia śniegu do 0°C opisane jest zależnością:

gdzie:
c_p – ciepło właściwe śniegu, 2090 [J/kgK],
c₁ – 1000 mm/m×3600 s/h = 3,6×106,
s – wskaźnik opadów śniegu [mm wody/h],
t_a – temperatura powietrza zewnętrznego [°C],
ρ – gęstość wody (śniegu) 998 [kg/m³].

Ciepło zmiany fazy qm topnienia śniegu zaś opisane jest zależnością:

gdzie:
h_f – entalpia zmiany fazy wody [334 kJ/kg].

Ciepło parowania q_e (wymiana masy) to:

gdzie:
h_fg – ciepło parowania cienkiej warstwy wody[kJ/kg],
p_av – ciśnienie parowania wilgotnego powietrza[kPa],
t_f – temperatura zmiany fazy wody ze śniegu[0,5°C],
V – prędkość wiatru [km/h].

Wymiana ciepła przez konwekcję i promieniowanie q_h opisana jest zależnością:

Z powyższych zależności wynika, że przy obliczaniu średniej gęstości strumienia ciepła q₀ należy uwzględnić jednoczesny wpływ prędkości wiatru, wskaźnika opadów śniegu, temperatury i wilgotności względnej powietrza zewnętrznego. Dodatkowo w obliczeniach należy uwzględnić straty ciepła przez powierzchnię boczną i dolną. W zależności od budowy nawierzchni, temperatury czynnika oraz temperatury gruntu wielkość tych strat zawiera się w przedziale 4–50% [1].

Średnią temperaturę czynnika t_m w funkcji q₀ w instalacji z rur o średnicy zewnętrznej _φ20 i _φ25 mm określił Chapman [1, 4] następująco:

Na podstawie powyższych zależności obliczono średnią gęstość strumienia ciepła q₀ (z uwzględ-nieniem strat ciepła w wysokości 20%) oraz średnią temperaturę czynnika tm (tab. 1) dla przykładowej instalacji topnienia śniegu w Szczecinie. Przyjęto do obliczeń wilgotność względną powietrza zewnętrznego 80%, średni wskaźnik opadów śniegu 2 mm/h i średnią prędkość wiatru 12 km/h (3,4 m/s) [20]. Projektując instalację topnienia śniegu, można, przy wyborze mocy instalacji w zależności od klasy systemu, kierować się wytycznymi według tab. 2 [1] (odpowiednie kolory w tab. 1 i 2).

Otrzymane wartości średniej gęstości strumienia ciepła q₀ (tab. 1) można porównać z wartością q₀ odczytaną z wykresów wynikających z doświadczeń islandzkich [6, 17] (rys. 4 i 5). Dla prędkości wiatru 3,4 m/s i temperatury zewnętrznej –6,5°C odczytujemy, na podstawie rys. 4, q₀ = 180 W/m², a dla wskaźnika opadów śniegu 2 mm/h (rys. 5) – q₀ = 200 W/m², co oznacza stopienie tej ilości śniegu w ciągu ok. 180 minut.

Potrzebne moce instalacji, obliczone w tab. 1, są wyższe od wartości projektowych wynikających z doświadczenia islandzkiego oraz od mocy instalacji już pracujących, opisanych w przykładach w początkowej części artykułu. Oznacza to konieczność opracowania modelu obliczeń (np. numerycznego) dokładniej opisującego zjawiska cieplne zachodzące w topionym śniegu na powierzchni ogrzewanej oraz w instalacji grzewczej, tak aby uniknąć niepotrzebnego przewymiarowania instalacji i źródła ciepła.

Powierzchnia ogrzewana

Wodne instalacje topnienia śniegu stosuje się głównie w nawierzchniach z betonu lub asfaltu.

Nawierzchnie z płyt betonowych powinny składać się z podsypki, płyt ze wzmocnieniem, drenażem oraz dylatacjami, w zależności od potrzeby [1].

Powierzchnie z instalacją topnienia śniegu powinny dobrze odprowadzać wodę powstałą po stopieniu śniegu (drenaż powierzchniowy). Przy temperaturach zewnętrznych poniżej 0°C nieodprowadzona woda powstała w trakcie pracy systemu natychmiast zamarza w strefach nieogrzewanych, z czasem niszcząc nawierzchnię.

W celu uniknięcia problemów związanych z powstającymi naprężeniami nawierzchni odwpływu ciepła należy [1]:

• minimalizować różnicę temperatur między czynnikiem roboczym a wierzchnią warstwą powierzchni ogrzewanej poprzez: zmniejszanie rozstępów rur, zmniejszanie różnicy temperatur czynnika na zasilaniu i powrocie (mniej niż 10 K), w miarę możliwości ciągłą pracę systemu,
• montować rury na głębokości ok. 50 mm,
• stosować rury o odpowiedniej wytrzymałości termicznej i mechanicznej w zależności od przeznaczenia powierzchni ogrzewanej (np. na odcinku drogi o dużym natężeniu ruchu).

Czynnik roboczy

Najczęściej stosowanymi czynnikami transportującymi ciepło w instalacji snow meltingu są [1]: solanki, oleje i wodne roztwory glikoli.

Czynnik powinien chronić instalację przed zamarznięciem i umożliwiać ciągłość pracy w czasie zimy. Solanka jest najtańszym rozwiązaniem, jednak charakteryzuje się mniejszym ciepłem właściwym oraz większymi własnościami korozyjnymi niż glikole. Najczęściej stosowane są wodne roztwory glikoli z powodu ich umiarkowanego kosztu, wysokiej wartości ciepła właściwego, niskiej lepkości (w odpowiednich warunkach) oraz mniejszego oddziaływania korozyjnego na metale. Należy pamiętać o zabezpieczeniu instalacji snow meltingu tak, aby uniknąć przedostania się glikolu do źródeł wody pitnej, z uwagi na jego szkodliwość dla zdrowia [23].

Wymiennik rurowy

W instalacjach topnienia śniegu można stosować rury stalowe czy miedziane, ale najbardziej popularne są rury z tworzyw sztucznych. Przy zastosowaniu przewodów metalowych zaleca się rury o średnicy ø 20 lub 25 mm (w zależności od mocy instalacji) w odstępach co 300 mm, z zastosowaniem warstwy 50 mm betonu nad i pod rurą.

Przy wyborze rur z tworzyw sztucznych zaleca się podobne średnice, lecz mniejsze odstępy – od 300 mm (klasa I), poprzez 230 mm (klasa II), do 150 mm (klasa III) – w zależności od koniecznej mocy instalacji [1].

Sterowanie pracą instalacji

Dla temperatur zewnętrznych powyżej punktu zamarzania instalacja snow meltingu pracuje z mocą podstawową qmelting. Dla temperatur poniżej 0°C, ale bez opadów śniegu, instalacja grzewcza może pracować na biegu jałowym qidling, to znaczy pewna ilość ciepła jest dostarczana do instalacji, aby rozpocząć bezzwłoczne topnienie, gdy tylko zacznie padać śnieg. Małe opady śniegu mogą zostać roztopione już w trybie idling (bieg jałowy).

Pracą instalacji można sterować [1, 6, 17]:

• ręcznie – operator włącza i wyłącza system w zależności od oceny opadów śniegu,
• automatycznie – z zastosowaniem detektorów śniegu, czujników temperatury nawierzchni oraz zewnętrznego termostatu, włączających system, gdy tylko śnieg zaczyna padać, eliminujących w ten sposób akumulację zbyt dużej ilości śniegu na powierzchni (krótszy czas topnienia to mniejsze koszty eksploatacyjne).

Podsumowanie

• Oczywistą zaletą wodnych instalacji topnienia śniegu i odladzania (snow melting i de-icing) jest eliminacja konieczności ręcznego, mechanicznego lub chemicznego usuwania śniegu i błota pośniegowego. W konsekwencji instalacje te zapewniają większe bezpieczeństwo pieszym i pojazdom, eliminują konieczność stosowania do odśnieżania uciążliwych dla środowiska środków chemicznych lub urządzeń mechanicznych oraz redukują koszty eksploatacji i konserwacji nawierzchni, topiąc śnieg już podczas występowania opadów.
• System snow meltingu może współpracować z pompą ciepła, gruntowym magazynem ciepła czy kolektorami słonecznymi w celu zwiększenia efektywności wykorzystania odnawialnych źródeł energii [20].
• Zastosowanie automatycznego systemu sterowania pracą instalacji topnienia śniegu pozwala zmniejszyć ilość i temperaturę krążącego czynnika roboczego oraz czas pracy instalacji, obniżając koszty eksploatacyjne nawet o połowę [17].
• Wartość średniej gęstości strumienia ciepła (obliczona w tab. 1) jest wyższa od wartości projektowych wynikających z doświadczenia islandzkiego, jak również od mocy instalacji już pracujących opisanych na przykładach w początkowej części artykułu. Oznacza to konieczność opracowania modelu obliczeń (np. numerycznego) dokładniej opisującego zjawiska cieplne zachodzące w topionym śniegu na powierzchni ogrzewanej oraz w instalacji grzewczej, tak aby uniknąć niepotrzebnego przewymiarowania instalacji i źródła ciepła.
•  

Literatura

1. ASHRAE: Snow melting, Heating, ventilating and air conditioning applications, ASHRAE Applications Handbook, 1995.
2. Boyd T.L., New snow melting projects in Klamath falls, OR, Geo-Heat Center, GHC Bulletin, September 2003.
3. CADDET Centre for Renewable Energy, ETSU, Harwell, Oxfordshire: Geothermal and Solar Heat Used to Melt Snow on Roads, Technical Brochure No. 76.
4. Chapman W.P., Katunich S., Heat requirements of snow melting systems, ASHRAE Transactions, 1956.
5. Eugster W.J., Geothermal snow melting and de-icing, EGEC – Workshop: „Lessons learned in Switzerland”, Malmö, November 2007, www.polydynamics.ch.
6. Fjarhitun hf: Designing of a snow melting system, Fjarhitun Eng. 1982, Reykjavik, report 013 (in Icelandic).
7. Gutkowski K.M., Chłodnictwo i klimatyzacja, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 2003.
8. Heliasz Z., Ostaficzuk S., Możliwości wykorzystania ciepła odpadowego i energii geotermalnej do odśnieżania i odladzania – koncepcje i problemy (How to use waste and geothermal energy do de-snowing and de-icing in Poland – concepts and problems), materiałykonferencyjne „Energia geotermalna w kopalniach podziemnych”, 21–23 listopada 2001 r., Ustroń.
9. Iwamoto K., Nagasaka S., Hamada Y., Nakamura M., Ochifuji K., Nagano K., Prospects of snow melting systems (SMS) using underground thermal energy storage (UTES) in Japan, The Second Stockton International Geothermal Conference, March 16–17, 1998.
10. Kaczorek D., Koczyk H., Metody doboru i analizy warunków eksploatacyjnych ogrzewania murawy boiska piłkarskiego, „Ciepłownictwo, Ogrzewnictwo, Wentylacja” nr 9/2010.
11. Kotowski W., Ciepłem ziemi uwalnia się już drogi i mosty od śniegu oraz lodu, „Biuletyn Ekologiczny” nr 12/2008.
12. Liu X., Rees S.J., Spitler J., Modeling snow melting on heated pavement surfaces. Part I: Model development, „Applied Thermal Engineering” No. 27/2007.
13. Lund J., Geothermal snow melting, Direct Utilization of Geothermal Energy, Geo-Heat Center, Oregon Institute of Technology, 1999.
14. Morita K., Zastosowanie otworowego współosiowego wymiennika ciepła do wykorzystania nieczynnych głębokich otworów wiertniczych (One possible way to utilize abandoned deep wells – the application of the DCHE), materiały konferencyjne „Energia geotermalna w kopalniach podziemnych”, 21–23 listopada 2001 r., Ustroń.
15. Morita K., Tago M., Operational characteristics of the Gaia snow-melting system in Ninohe, Iwate, Japan, Proc. World Geothermal Congress 2000.
16. Morita K., Tago M., Operational characteristicks of the Gaia snow-melting system in Ninohe. Development of snow-melting system which utilizes thermal functions of the ground, Geo-Heat Center, GHC Bulletin, December 2000.
17. Ragnarsson R., Snow melting – safer cities, Cold Climate HVAC 1997 International Conference, Reykjavik 1997, Iceland, Bull. Vol. 19, No. 4.
18. Rybach L., Brunner M., Gorhan H., Swiss geothermal update 1995–2000, Proceedings World Geothermal Congress 2000, Kyushu-Tohoku, Japan, May 28–June 10, 2000.
19. Sanner B., Experiences with Geothermal Snow Melting world-wide (USA, Japan – and Europe!), EGEC RESTMAC workshop on geothermal snow melting, Malmö, Sweden, 2007.
20. Zwarycz K., Snow melting and heating systems based on geothermal heat pumps at Goleniow airport, Poland, Geothermal Training Programme, The United Nations University, Reports 2002, No. 21.
21. Materiały Rehau, www.rehau.pl.
22. Materiały KAN-therm, www.kan.com.pl.
23. www.nea.is/geothermal/direct-utilization/snow-melting.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!