Jak trudne zadanie w zakresie doboru urządzeń stoi przed projektantami? Wystarczy przypomnieć, że powinni oni zapewnić w pomieszczeniu: komfort, tj. odpowiednią temperaturę powietrza w okresie zimowym i letnim (ogrzewanie i chłodzenie), odpowiednią wilgotność względną powietrza (nawilżanie i osuszanie) oraz odpowiednie prędkości przepływu powietrza w stosunku do jego temperatury (zmienna wydajność) przy zachowaniu minimalnych ilości świeżego powietrza w zależności od liczby przebywających w pomieszczeniu w danym czasie osób. Tak duża ilość zmiennych wymaga nie lada umiejętności i doświadczenia, by sprostać zadaniu optymalnego doboru urządzenia i instalacji z elementami jej zakończeń.
Projektanci mają do wyboru różne urządzenia do centralnej obróbki powietrza. Dostępne są centrale standardowe oraz mające nietypowe gabaryty i konfiguracje, dostosowane do indywidualnych wymagań projektu. Centrale o średnich i dużych wydajnościach stanowią najszerszą ofertę rynkową. Produkowane są w rożnych wariantach w zależności od miejsca montażu – jako centrale zewnętrzne i wewnętrzne.
Wewnętrzne montuje się w specjalnych maszynowniach, a zewnętrzne przeważnie na dachu, dlatego tak ważna jest ich obudowa, zabezpieczona przed korozją i odporna na wpływ warunków atmosferycznych, oraz dobra izolacja. Centrale można też sklasyfikować jako urządzenia do zabudowy pionowej i poziomej oraz podwieszane – montowane w stropach podwieszonych.
Urządzenia o średnich i dużych wydajnościach mogą mieć budowę sekcyjną (blokową, modułową) lub monoblokową (kompaktową). Modułowe składa się niczym klocki, ułatwia to transport i montaż, np. na wysokich budynkach lub w trudno dostępnych maszynowniach. Centrale o małych wydajnościach to przeważnie urządzenia kompaktowe do zabudowy wewnętrznej. Wielkość, wydajność i rodzaj central zależą od stawianych im zadań, a kolejność zabudowy sekcji wynika z przyjętej technologii obróbki powietrza.
Kolejna grupa central to urządzenia w wykonaniach specjalnych: np. basenowe, higieniczne i ATEX. W centralach do wentylacji basenów istotną funkcję pełnią układy odporne na korozję i działanie wilgoci oraz związków chloru. W urządzeniach higienicznych wszystkie elementy są umiejscowione i zamontowane tak, aby umożliwiać stałą kontrolę ich czystości oraz mycie i dezynfekcję, gdyż przeznaczone są one do klimatyzacji np. sal operacyjnych (szerzej na s. 38), laboratoriów lub np. hal produkcyjnych w zakładach farmaceutycznych, elektronicznych i optycznych.
Kolejna grupa to centrale w wykonaniu przeciwwybuchowym przeznaczone do pracy w środowiskach zagrożonych wybuchem. Muszą one spełniać wyśrubowane wymagania tzw. dyrektyw ATEX (franc. Atmospheres Explosibles).
Sterowanie
Nowoczesne centrale wyposaża się w coraz lepsze układy automatyki i sterowania. Proste układy sterujące i kontrolujące pracę central są wypierane przez rozbudowane układy obsługujące tzw. inteligentne budynki (BMS). Także w centralach wentylacyjnych przeznaczonych do domów jednorodzinnych coraz częściej oferowane są takie rozwiązania. W większych urządzeniach układy automatyki są wykonywane indywidualnie na potrzeby konkretnej instalacji. Powinny być one proste w obsłudze, solidne i niezawodne.
Dostawcy central oferują też elementy automatyki instalowane w obiekcie, np. czujniki temperatury, wilgotności i ciśnienia, presostaty, termostaty, zawory, siłowniki do przepustnic itp. Solidny dostawca ma w ofercie nie tylko urządzenia, ale też usługi, np. okablowania i rozruchu układów automatyki oraz włączenia urządzenia w system zarządzania budynkiem i współpracy z elementami innych instalacji. Dopełnieniem takich ofert jest szkolenie personelu w zakresie działania i konserwacji urządzeń.
Wentylatory
Podstawowym elementem każdej centrali są wentylatory montowane w sekcji nawiewnej i wyciągowej. Różnią się one m.in. wydajnością, sprężem i poziomem hałasu. Standardem stają się wentylatory z silnikami elektronicznie komutowanymi (EC), które zużywają mniej energii niż tradycyjne konstrukcje. Kolejną ich zaletą jest bezstopniowa regulacja obrotów i tym samym płynna regulacja wydajności centrali. Ponadto wentylatory EC są cichsze, co ma szczególne znaczenie w jednostkach wewnętrznych, zwłaszcza podwieszanych. Sterowniki umożliwiają zadawanie wentylatorom różnych parametrów, dla każdego silnika niezależnie.
Filtry
Ich zadaniem jest usuwanie z powietrza zanieczyszczeń – od drobnych pyłów po bakterie i wirusy. W centralach stosuje się filtry różnej klasy: od wstępnych (klasa G), poprzez dokładne (klasa F), po absolutne (klasy H). Na wlocie powietrza do centrali montuje się przeważnie filtry wstępne, a na wylocie dokładne. Filtry absolutne montuje się w razie potrzeby bezpośrednio przed nawiewnikiem w pomieszczeniu. Łapacze tłuszczu (np. w gastronomii) montuje się na wejściach do instalacji wywiewnej. Dobór filtrów powinien uwzględniać wymagane parametry powietrza i warunki panujące na zewnątrz i w obiekcie.
