Rynek pomp ciepła. Wyniki i trendy
Pompa ciepła Vitocal 300 G
Viessmann
Europejski rynek pomp ciepła w latach 2005–2008 rozwijał się w tempie od 10 do 30% rocznie. Po kryzysie w 2009 r. odnotowano spadek o ok. 12% i niewielkie wzrosty w następnych latach. Jaka jest obecnie sytuacja tego segmentu rynku i co przyniesie mu przyszłość?
Zobacz także
Gaspol S.A. Układ hybrydowy: pompa ciepła i gaz płynny
Przy wyborze rozwiązań grzewczych wiele osób coraz częściej zwraca uwagę nie tylko na ich efektywność, ale i potencjalny wpływ na środowisko. Najbardziej poszukiwane są technologie zapewniające optymalne...
Przy wyborze rozwiązań grzewczych wiele osób coraz częściej zwraca uwagę nie tylko na ich efektywność, ale i potencjalny wpływ na środowisko. Najbardziej poszukiwane są technologie zapewniające optymalne ciepło, a jednocześnie gwarantujące minimalną lub zerową emisję CO2 czy szkodliwych substancji. Jednym z takich innowacyjnych rozwiązań jest połączenie pompy ciepła z instalacją gazową, które łączy w sobie zalety obu technologii, tworząc elastyczny, efektywny i zrównoważony system ogrzewania.
Barbara Jurek (Specjalista ds. techniczno-handlowych Caleffi Poland), Calefii Poland Sp. z o.o. Co warto wiedzieć o zaworze antyzamarzaniowym z serii 108 marki Caleffi
Wraz ze wzrastającą popularnością pomp ciepła, w tym pomp ciepła typu monoblok, dużym zainteresowaniem cieszy się również zawór antyzamarzaniowy Caleffi z serii 108. Jego zadaniem jest ochrona pompy ciepła...
Wraz ze wzrastającą popularnością pomp ciepła, w tym pomp ciepła typu monoblok, dużym zainteresowaniem cieszy się również zawór antyzamarzaniowy Caleffi z serii 108. Jego zadaniem jest ochrona pompy ciepła typu monoblok przed zamarznięciem w sytuacji wystąpienia awarii zasilania elektrycznego.
FRAPOL Sp. z o.o. Jak zaprojektować wydajny system grzewczy z pompą ciepła Frapol PRIME?
PRIME – monoblokowa pompa ciepła na R290 – powstała w odpowiedzi na potrzeby projektantów, instalatorów i inwestorów, zmieniające się wraz z dynamiką rozwoju europejskiego rynku HVACR. To rozwiązanie perspektywiczne,...
PRIME – monoblokowa pompa ciepła na R290 – powstała w odpowiedzi na potrzeby projektantów, instalatorów i inwestorów, zmieniające się wraz z dynamiką rozwoju europejskiego rynku HVACR. To rozwiązanie perspektywiczne, zgodne z coraz bardziej restrykcyjnym prawem europejskim i energooszczędne. Temperatura zasilania na poziomie ponad 60°C umożliwia stabilną produkcję ciepła technologicznego oraz ciepłej wody użytkowej w różnych warunkach otoczenia, a także współpracę z różnymi instalacjami grzewczymi....
Rynek w UE
Europejski rynek pomp ciepła w latach 2005–2008 rozwijał się w tempie od 10 do 30% rocznie. Po kryzysie w 2009 r. odnotowano spadek o ok. 12% i niewielkie wzrosty w następnych latach. Porównując sprzedaż w latach 2005–2011, rynek wzrósł o 8,68%. Roczna sprzedaż w 2011 r. przekroczyła 750 tys. sztuk.
Najlepiej sprzedawały się powietrzne pompy ciepła – stanowią one ponad 80% urządzeń na europejskim rynku. Hitem ostatnich lat są pompy ciepła do przygotowania ciepłej wody użytkowej. Ich sprzedaż w UE w latach 2005–2011 wzrosła o ponad 400% i osiągnęła poziom 50 tys. sztuk rocznie.
Sprzedaż gruntowych pomp ciepła w UE nie podlega takim zmianom jak pomp powietrznych i od kilku lat utrzymuje się na poziomie ok. 120 tys. szt. rocznie. Dane z 2012 r. najpewniej potwierdzą te trendy.
Widać duże różnice w liczbie montowanych pomp w poszczególnych krajach Unii. Europejskie Stowarzyszenie Pomp Ciepła (EHPA) podaje dane o sprzedaży odniesione do liczby domów.
Z danych EHPA za 2011 r. wynika, że liderami są:
- Norwegia z 379 pompami ciepła montowanymi rocznie na 10 tys. domów,
- Finlandia – 291 szt.,
- Szwecja z 267 szt.
Na kolejnych miejscach plasują się: Szwajcaria – 67 szt., Austria – 46 szt. oraz Francja i Portugalia z ok. 44 szt. W Polsce rocznie montuje się zaledwie 8 pomp na 10 tys. domów.
Niemieckie pompy ciepła
Z danych Niemieckiego Stowarzyszenia Pomp Ciepła (BWP) wynika, że w Niemczech w 2012 r. zamontowano 59,5 tys. pomp ciepła na potrzeby ogrzewania i tym samym rynek ten wzrósł o 4,4% w stosunku do poprzedniego roku. W tej grupie pomp sprzedaż urządzeń typu powietrze/woda wyniosła 37 300 szt. i wrosła o 14,4%.
Wzrost ten jest wynikiem m.in. wprowadzenia szeregu innowacji umożliwiających wydajną pracę w bardzo niskich temperaturach oraz zapewnienia odporności na uszkodzenia podczas dużych mrozów i tym samym wzrostu zaufania klientów, zwłaszcza w chłodniejszych regionach Niemiec.
W grupie pomp solanka/woda i woda/woda sprzedaż wyniosła 22 tys. i wyraźnie spadła – o 9% w stosunku do 2011 r. Zdaniem BWP jest to wynik m.in. skomplikowanych procedur uzyskiwania pozwoleń na wiercenia i niemałych kosztów ich wykonania.
Natomiast sprzedaż pomp ciepła do przygotowania ciepłej wody użytkowej wyniosła 10,7 tys. szt. i tym samym wzrosła o 20% w porównaniu do 2011 r. Nie został jeszcze pobity rekord sprzedaży tych pomp, ustanowiony w 2008 r. liczbą 15,4 tys. szt. Jednak urządzenia te coraz mocniej konkurują z kolektorami słonecznymi.
Pompy ciepła w Polsce
Polski rynek pomp ciepła zdominowany jest przez dwa typy urządzeń: solanka/woda oraz powietrze/woda tylko do c.w.u., które stanowią łącznie ok. 82% rynku. Udział pomp ciepła powietrze/woda do ogrzewania sięga 14%, ok. 3% to pompy ciepła bezpośrednie odparowanie w gruncie/woda, a pompy woda/woda stanowią tylko 1% rynku.
Według danych Polskiej Organizacji Rozwoju Technologii Pomp Ciepła w naszym kraju w ubiegłym roku sprzedano 12 600 pomp i rynek ten wzrósł o 20% w stosunku do roku 2011. Wzrosty odnotowały wszystkie rodzaje pomp ciepła oprócz pomp woda/woda. Największą dynamikę sprzedaży miały pompy ciepła typu powietrze/woda – 35%. Sprzedaż pomp typu powietrze/woda tylko do c.w.u. wzrosła o ok. 25%, a typu solanka/woda o ok. 11%.
Sprzedaż pomp ciepła rośnie praktycznie bez żadnego wsparcia ze strony państwa czy ogólnopolskich kampanii informacyjnych. Branża wciąż czeka na wdrożenie zapisów dyrektywy OZE i uznanie pomp ciepła za urządzenia dostarczające odnawialną energię.
Projekt ustawy o OZE nadal nie został przesłany do Sejmu, rząd zapowiedział, że przedstawi go w drugim tygodniu kwietnia. Ustawa ma m.in. wdrożyć mechanizmy umożliwiające wywiązanie się ze zobowiązania Polski wobec UE osiągnięcia 15-proc. udziału energii ze źródeł odnawialnych do 2020 r.
Wraz z projektami Prawa energetycznego i Prawa gazowego ustawy te będą stanowić tzw. duży trójpak energetyczny i od ich kształtu zależeć będzie przyszłość wielu branż gospodarki.
Ważne decyzje UE
Dla rynku pomp ciepła bardzo istotne są działania Brukseli. 1 marca br. Komisja Europejska wydała decyzję ustanawiającą wytyczne dla państw członkowskich w sprawie obliczania energii odnawialnej przekazywanej przez pompy ciepła oraz szacowania wartości współczynnika SPF (ang. Seasonal Performance Factor).
Przy sprawności produkcji energii ustalonej na poziomie 45,5% minimalna wartość SPF dla pomp ciepła zasilanych energią elektryczną musi wynosić 2,5, by energia ta została uznana za energię odnawialną zgodnie z dyrektywą 2009/28/WE. Oznacza to, że prawie wszystkie pompy ciepła dostępne obecnie na polskim rynku traktowane będą jako OZE, łącznie z pompami wykorzystującymi powietrze jako dolne źródło ciepła.
Dla pomp ciepła zasilanych energią cieplną minimalna wartość SPF musi wynosić 1,15, żeby zostały one uznane za urządzenia wytwarzające energię odnawialną. Określone przez Komisję wartości czasu pracy w ciągu roku i współczynników SPF różnią się w zależności od warunków klimatycznych – Polska znajduje się w obszarze klimatu chłodnego. Decyzja ta upraszcza sposób szacowania energii z OZE dla tych urządzeń w statystykach dotyczących wytwarzania energii odnawialnej przez członków UE.
Z kolei w lutym br. Komisja Europejska zatwierdziła projekt rozporządzenia o wprowadzeniu etykiet energetycznych dla urządzeń grzewczych w oparciu o dyrektywę dotyczącą ekoprojektu. Od 2015 r. konsumenci będą mogli oceniać urządzenia grzewcze, w tym pompy ciepła, na podstawie etykiety energetycznej, tak jak obecnie urządzenia AGD.
Duńska Agencja Energetyczna przeliczyła wg reguł projektu ENER Lot 1 efektywność ponad 370 instalacji z pompami ciepła różnych typów – zdecydowana większość ma klasę energetyczną A++ lub A+.
Gdzie szukać wsparcia dla inwestycji?
Pompy ciepła w naszym kraju nie były dotychczas traktowane przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej jako źródła energii odnawialnej. Z rządu napływały sygnały, że technologie pozwalające na szybki zwrot inwestycji nie potrzebują dodatkowego wsparcia, a ich upowszechnienie wymuszą korzyści, jakie odnoszą inwestorzy. Może sytuacja zmieni się po uchwaleniu ustawy o OZE?
Pomimo wsparcia dla biomasy (kotły), energii słonecznej do ogrzewania i przygotowania c.w.u. (kolektory) czy energetyki wiatrowej i wodnej, inwestujący w instalacje z pompami ciepła nie mają takich możliwości uzyskania dotacji czy preferencyjnych kredytów i pożyczek, warto jednak ich szukać.
Z danych podanych na stronie internetowej PORT PC wynika, że można uzyskać dofinansowanie lub pożyczki dla instalacji z pompami ciepła ze środków regionalnych programów operacyjnych, WFOŚiGW i NFOŚiGW. W ramach regionalnych programów operacyjnych można było się ubiegać do końca marca br. o środki w województwach: pomorskim, kujawsko-pomorskim i małopolskim.
W całym kraju NFOŚiGW oferuje program dopłat dla budujących energooszczędnie. Do 2018 r. inwestorzy indywidualni mają do dyspozycji na ten cel 300 mln zł. Ze środków tych skorzysta ok. 12 tys. domów jednorodzinnych oraz mieszkań w budynkach wielorodzinnych. Jednorazowe dofinansowanie zostanie wypłacone inwestorom po zakończeniu budowy i potwierdzeniu osiągnięcia zakładanych w projekcie oszczędności energii.
W wojewódzkich funduszach ochrony środowiska dostępne są też środki rozdysponowywane w ramach różnych działań lokalnych. Warto sprawdzać, czy nie oferują one również wsparcia dla instalacji z pompami ciepła.
Przykładowo:
- fundusz pomorski do 30 kwietnia br. zbiera wnioski o dofinansowanie w ramach programu „Czyste powietrze Pomorza”,
- do końca kwietnia na wnioski czeka fundusz warmińsko-mazurski w ramach Działania 5 „Ochrona Klimatu” Poddziałanie 5.1 „Mała termomodernizacja”
- mazowiecki fundusz zbiera wnioski w ramach Dziedziny „Ochrona atmosfery” i Działań: „Racjonalizacja zużycia i poszanowanie energii cieplnej, w tym termomodernizacja”, „Projekty z zakresu odnawialnych źródeł energii” i „Zakup i montaż pomp ciepła”,
- fundusz podkarpacki dysponuje środkami w ramach Działania „Ochrona atmosfery 2013”.
Innych możliwości szukać można w działaniach prowadzonych przez fundusze: małopolski, śląski, dolnośląski, opolski, łódzki, wielkopolski i kujawsko-pomorski.
Perspektywy
PORT PC prognozuje, że w 2020 r. połowa nowych budynków będzie wyposażona w pompy ciepła – zadecyduje o tym ekonomia, czyli o połowę tańsza eksploatacja przy malejących różnicach w kosztach inwestycyjnych. Jeśli przyjrzymy się temu, jak rozwijają się rynki pomp ciepła w innych krajach o podobnym klimacie, nie są to przesadzone szacunki.
Ekonomia to jednak nie wszystko – technologia ta nie jest powszechnie znana i łatwa do wytłumaczenia, ponadto stale się rozwija. Tak jak w przypadku komputerów, również w rozwiązaniach pomp ciepła, mikrokogeneracji i ogniw paliwowych co parę lat dokonuje się zasadnicza zmiana. Na badania i rozwój tych technologii wydaje się rocznie na całym świecie miliardy.
Przyszłością są bardzo szczelne budynki zarządzane przez inteligentny system automatyki, w coraz większym stopniu korzystające z energii elektrycznej do ogrzewania, wentylacji, chłodzenia i przygotowania ciepłej wody. Energia elektryczna wytwarzana będzie w skojarzeniu albo z odnawialnych źródeł w rozproszonych mikroźródłach, czyli w naszych domach.
Właśnie w mikroinstalacjach do produkcji energii i ciepła Unia Europejska widzi przyszłość, a nie w dużych blokach energetycznych i elektrowniach atomowych. Zgodnie z założeniami w 2020 r. we Wspólnocie ma być 50 mln prosumentów.
Rozwojowi takiego rynku energii w Polsce służyć będzie wspomniany wcześniej trójpak energetyczny. W jego promowanie włączyć się ma aktywnie także NFOŚiGW, który już przebudowuje wszystkie programy pomocowe, a oferta ma być bardziej dostępna i przyjazna, m.in. dla osób fizycznych.
W budynkach takich warto będzie konsumować wytworzoną przez nie energię elektryczną za pomocą pomp ciepła i kumulować ją w cieple ogrzewania płaszczyznowego i dużych zasobnikach ciepłej wody. A nawet jeśli nie wytworzymy jej sami, tańsze będą taryfy dobowe (fotowoltaika w ciągu dnia).
Brzmi to jak pieśń przyszłości? Coraz częściej słychać, że te zmiany są już tuż, tuż.