Jak uniknąć awarii armatury wod-kan?
Przykładowy sposób ochrony zasuw na czas transportu
Fot. Autor
Armatura to podstawowe wyposażenie każdej sieci wodociągowej, kanalizacyjnej i gazowej. Jej awaryjność jest wyznacznikiem niezawodności działania całego systemu rurociągów, należy zatem zwracać szczególną uwagę na jakość stosowanych urządzeń.
Zobacz także
HP - Hydraulika Siłowa i Mechanika Maszyn S.C. Rodzaje i zastosowanie przewodów hydraulicznych
Przewody hydrauliczne są bardzo ważnymi elementami, które znaleźć można w maszynach rolniczych, sprzętach budowlanych i różnego rodzaju urządzeniach, korzystających ze sterowania lub napędu hydraulicznego....
Przewody hydrauliczne są bardzo ważnymi elementami, które znaleźć można w maszynach rolniczych, sprzętach budowlanych i różnego rodzaju urządzeniach, korzystających ze sterowania lub napędu hydraulicznego. Są one wykorzystywane w wielu branżach, między innymi w transporcie, budownictwie, rolnictwie, motoryzacji, leśnictwie itp. Ich zadaniem jest przetłaczanie olejów oraz innych substancji pochodnych, zasilających układy hydrauliczne w maszynach rolniczych, a także wielu urządzeń. Węże hydrauliczne,...
Wilo Polska Sp. z o.o. Isar BOOST5 gwarancją stabilnego ciśnienia w domu
Nowy hydrofor Wilo-Isar BOOST5 nadaje się do uniwersalnego zastosowania w domowym systemie zaopatrzenia w wodę i zapewnia w każdym czasie i w każdym punkcie czerpalnym stałe ciśnienie wody.
Nowy hydrofor Wilo-Isar BOOST5 nadaje się do uniwersalnego zastosowania w domowym systemie zaopatrzenia w wodę i zapewnia w każdym czasie i w każdym punkcie czerpalnym stałe ciśnienie wody.
Perfexim Nowa linia baterii łazienkowych NEXE
PERFEXIM przedstawia nową linię wzorniczą baterii łazienkowych i kuchennych sygnowaną marką NEXE New Line oraz nową reklamę
PERFEXIM przedstawia nową linię wzorniczą baterii łazienkowych i kuchennych sygnowaną marką NEXE New Line oraz nową reklamę
Można wymienić kilka przyczyn wadliwego działania armatury:
- wady konstrukcyjne,
- wady produkcyjne,
- nieprawidłowy transport,
- wady montażowe,
- niewłaściwa eksploatacja.
Już na etapie konstruowania zaworów każda z części składowych powinna zostać dobrana tak, by zapewnić produktowi możliwie dużą trwałość. Należy więc wybrać właściwy rodzaj i jakość użytych materiałów oraz technologię produkcji poszczególnych elementów i ich złożenia.
Najczęściej stosowanym materiałem do produkcji korpusów i głowic armatury jest żeliwo szare zwykłe [1] lub sferoidalne [2]. Wielu producentów stosuje również tworzywa sztuczne, zarówno na korpusy, jak i na inne elementy armatury. Przykładem może być polioxymetylen o symbolu POM.
W materiałach informacyjnych różnych producentów można znaleźć informacje, że produkty wykonane z tego tworzywa cechuje wyższa elastyczność niż żeliwne, a koszt wytworzenia jest stosunkowo niski. Do produkcji elementów armatury używany jest także wzmocniony nylon, spieniony polipropylen, polietylen czy inkulon.
Produkcja armatury wodociągowej, kanalizacyjnej i gazowej zazwyczaj ma swój początek w odlewni żeliwa. Ważne jest, by procesy hutnicze, takie jak odpowiednie przygotowanie surówki, mieszanie składników czy przygotowanie form, przeprowadzane były w sposób prawidłowy. Obecnie prawie wszystkie procesy produkcji elementów armatury są zautomatyzowane.
Wyjątek stanowi składanie elementów w gotowy wyrób, które przeprowadzane jest czasem ręcznie. Ważne jest wówczas zachowanie wymaganego reżimu montażu oraz wprowadzenie odpowiedniego systemu kontroli.
Wielu producentów na końcu linii montażowej lokuje stanowiska do sprawdzania jakości wyprodukowanej armatury. Bada się tam między innymi szczelność dla ciśnienia wewnętrznego i zewnętrznego oraz szczelność zamknięcia lub inne specyficzne cechy produktu.
Kolejnym czynnikiem mającym wpływ na trwałość armatury jest czas magazynowania i transportu do użytkownika. Konieczność magazynowania dotyczy dwóch sytuacji: gdy armatura po wyprodukowaniu trafia do magazynów producenta i gdy jest ona przechowywana u odbiorcy w oczekiwaniu na montaż.
W obu przypadkach poza sposobem obchodzenia się z produktami zasadniczy wpływ na stan techniczny armatury mają warunki panujące w miejscu magazynowania, takie jak temperatura, wilgotność powietrza, stopień nasłonecznienia. Czynniki te mają różny wpływ na poszczególne elementy produktów.
Należy zwrócić szczególną uwagę na armaturę gazową wyposażoną w króćce przygotowane do spawania oraz armaturę przeznaczoną do montażu na przyłączach domowych, z reguły wyposażoną w króćce gwintowane. Oba rodzaje przyłączy bardzo trudno jest ochronić przed korozją.
Na czas transportu i magazynowania producenci stosują między innymi jednorazowe pokrywy polietylenowe. Osłona ta nie zapewnia jednak całkowitej ochrony przed korozją, dlatego armatura taka powinna być magazynowana w suchych pomieszczeniach. Wyższą odporność na korozję ma armatura, w której nie występują niezabezpieczone powierzchnie, np. zasuwy z króćcami kołnierzowymi lub kielichowymi.
Ważnym czynnikiem wpływającym na trwałość armatury jest sposób transportu (fot. 1), w tym załadunku i rozładunku, oraz dostarczenia do wykopu. Niewłaściwe postępowanie z produktami i złe ich zabezpieczenie podczas transportu może być przyczyną takich uszkodzeń, jak zniszczenie powłoki antykorozyjnej czy uszkodzenie mechaniczne, uniemożliwiających armaturze prawidłowe działanie.
Na poprawność funkcjonowania i długość okresu użytkowania armatury istotny wpływ ma zachowanie wymaganego reżimu w trakcie jej montażu w sieciach. Jeszcze kilkanaście lat temu na naszym rynku nie było dużego wyboru rozwiązań łączenia armatury z przewodami. Stosowano przede wszystkim połączenia kołnierzowe, kielichowe i gwintowane, a zasady ich wykonywania były ogólnie znane.
Obecnie istnieje wiele nowoczesnych metod połączeń ułatwiających montaż i mających większą wytrzymałość. Nowe systemy połączeń pomagają też uniknąć błędów montażowych, które spowodować mogą wystąpienie niewłaściwych naprężeń na korpusach zaworów, co będzie skutkowało uszkodzeniem wyrobu. Producenci armatury zazwyczaj wraz z produktem dostarczają instrukcję montażu, której należy bezwzględnie przestrzegać.
Okresem decydującym o spełnieniu właściwej funkcji przez armaturę jest faza jej eksploatacji. Na niezawodność i długą eksploatację decydujący wpływ ma zarówno sposób użytkowania, jak i obsługiwania oraz środowisko, w którym armatura została zabudowana.
W praktyce nie mamy wpływu na rodzaj gruntu lub skład powietrza, w jakim wykonywana jest sieć uzbrojona w armaturę, zatem o odporności na korozję decydować będzie zewnętrzna powłoka zabezpieczająca.
Elementy umieszczone w gruncie mogą podlegać:
- korozji tlenowej („rdza”),
- korozji selektywnej: odcynkowanie i spongioza – „gąbka żelazna” (fot. 4),
- korozji „nierdzewnych” stali (korozja szczelinowa, wżery korozyjne),
- korozji kontaktowej między różnymi metalami (fot. 5),
- inkrustacji (fot. 5).
Obecnie producenci armatury powszechnie stosują kilka sposobów zabezpieczeń, takich jak lakierowanie proszkowe, emaliowanie – pokrycie proszkowe, powlekanie poliuretanem, powlekanie smołą czy pokrywanie fluidyzacyjne żywicą epoksydową EWS [4] lub EKB.
Nie istnieje metoda dająca stuprocentową skuteczność przed korozją, jednak nowoczesne powłoki antykorozyjne zwiększają odporność armatury nawet do kilkudziesięciu lat.
Podobnie jak rodzaj gruntu na podatność elementów armatury na korozję wpływ ma medium przepływające siecią. W wypadku wody cechami oddziałującymi na trwałość są: odczyn pH, agresywny C02, zasolenie ogólne, zasadowość ogólna, twardość węglanowa wapniowa oraz zawartość chlorków, siarczanów, azotanów i miedzi.
Projektując sieć dla wybranego inwestora, nie mamy oczywiście wpływu na jakość wody, która będzie transportowana w rurociągach. Można natomiast dobrać rodzaj materiału i zabezpieczenie antykorozyjne armatury dla znanej jakości wody.
Kolejnym czynnikiem decydującym o trwałości armatury podczas eksploatacji jest kawitacja. Zjawisko to występuje w cieczach i ma destrukcyjny wpływ na elementy rurociągów. Szczególnie podatne na działanie kawitacji są elementy odpowiadające za regulację dławieniową.
Powszechnym zjawiskiem w trakcie eksploatacji sieci wodociągowych jest prowadzenie regulacji dławieniowej za pomocą zasuw, wbrew zaleceniom producentów. Ten typ armatury ma bardzo niekorzystne charakterystyki kawitacyjne i hydrauliczne [3]. W trakcie projektowania sieci należy więc zrezygnować z zasuw na rzecz armatury typowo regulacyjnej w miejscach, gdzie może zaistnieć konieczność dławienia, również w przyszłości.
Podsumowanie
Na rynku armatury obecnych jest kilkunastu producentów krajowych i zagranicznych. Wybór odpowiedniego elementu rurociągu spośród wielu możliwych kombinacji typów i użytych materiałów może się wydawać trudny. Poszukując właściwego produktu, należy skrupulatnie porównać specyficzne rozwiązania konstrukcyjne i wybrać takie, które zagwarantują długotrwałą bezawaryjność dla specyficznych warunków pracy i eksploatacji.
Literatura
1. PN-EN 1561:2000 Odlewnictwo. Żeliwo szare.
2. PN-EN 1563:2000 Odlewnictwo. Żeliwo sferoidalne.
3. Dudziak A., Warunki pojawienia się i rozwoju kawitacji w zasuwach wodociągowych, rozprawa doktorska, Poznań 2010.
4. www.gskonline.de.
