Dobór elementów kotłowni wodnych małej i średniej mocy

Dobór wymiennika ciepłej wody

Na podstawie bilansu cieplnego kotłowni wyznacza się zredukowane zapotrzebowanie na moc cieplną do przygotowania ciepłej wody. Współczynnik redukcji 20-minutowego (lub maksymalnego godzinowego według poprzednich zasad projektowania) zapotrzebowania na moc cieplną jest funkcją współczynnika akumulacji φ i współczynnika nierównomierności zapotrzebowania na ciepłą wodę przyjętego w odpowiedniej jednostce czasu.

W katalogu wymienników pojemnościowych ciepłej wody należy sprawdzić, czy podana przez producenta tzw. wydajność stała (nie jest to precyzyjne określenie – powinno ono brzmieć „moc trwała”) jest większa niż całkowita zredukowana moc cieplna do przygotowania ciepłej wody podzielona przez liczbę wymienników. W tabeli 1 zawarto wyciąg z danych katalogowych przykładowego wymiennika pojemnościowego [10].

Przy projektowaniu kotłowni należy uwzględnić wymiary wymiennika (średnicę i wysokość) i sprawdzić, czy drzwi pozwalają na ich ewentualny demontaż. Należy także ustalić położenie króćców przyłączeniowych wody zimnej, ciepłej, cyrkulacji i obiegu grzewczego (zasilanie i powrót). W większości typów wymienników wszystkie połączenia znajdują się po jednej stronie.

Dobór średnicy rurociągów obiegów

Średnice rurociągów określa się na podstawie strumieni masy w poszczególnych obiegach. Kryterium doboru średnicy jest najczęściej prędkość przepływu [m/s], wyznaczona z równania ciągłości:

gdzie:

m – strumień masy w danym obiegu kotłowni [kg/s],

r – gęstość płynu [kg/m³],

Ar – przekrój wewnętrzny rurociągu [m²], w przypadku przekroju kołowego pd²/4,

d – średnica przewodu [m].

Średnice przewodów należy przyjmować jako średnice wewnętrzne podane przez producenta, zgodne z szeregiem wymiarowym norm PN-EN.

Prędkość przepływu można przyjmować następująco:

• do 1 m/s – w obiegach grzewczych w przypadku przewodów z rur stalowych,
• do 0,5 m/s – w obiegach grzewczych w przypadku przewodów z rur miedzianych,
• do 1,5 m/s – w obiegu instalacyjnym ciepłej wody w przypadku przewodów z rur z tworzywa sztucznego i stali ocynkowanej,
• do 1 m/s – w obiegu cyrkulacji ciepłej wody w przypadku przewodów z rur z tworzywa sztucznego i stali ocynkowanej,
• do 0,5 m/s – w obiegu instalacyjnym ciepłej wody i cyrkulacji w przypadku rur miedzianych.

Prędkość przepływu jest kryterium wstępnym obliczeń hydraulicznych. Kryterium ostatecznym jest porównanie straty ciśnienia w obiegu z wartością przyjętą jako maksymalna. Czasem wartość maksymalnej straty ciśnienia w obiegu wynika z kryterium doboru pompy w obiegach grzewczych i cyrkulacji.

Średnice zaworów odcinających, zwrotnych, antyskażeniowych oraz elementów czyszczących (filtry i odmulacze) przyjmuje się tak, jak średnice przewodów w poszczególnych obiegach. Doboru magnetyzera dokonuje się na podstawie podanego przez producenta zakresu strumienia objętości wody.

Przepływowi cieczy rzeczywistej towarzyszą straty ciśnienia zarówno na długości (liniowe), jak i we fragmentach uzbrojenia i zmian konfiguracji rurociągów (miejscowe). Straty liniowe i miejscowe (łącznie) można określić ze wzoru:

gdzie:

Dp_1+m – suma straty liniowej i miejscowej w odcinku rurociągu [Pa],

l – współczynnik oporów liniowych zależny od charakteru ruchu cieczy,z – współczynnik oporów miejscowych,

r – gęstość cieczy [kg/m³],w – prędkość przepływu cieczy [m/s],

l – długość rurociągu [m],

d – średnica wewnętrzna rurociągu [m].

Współczynnik oporów liniowych l w strefie ruchu burzliwego i przejściowej (Re ³ 2300) obliczany jest ze wzoru Colebrooka-White’a, a w strefie ruchu laminarnego ze wzoru Hagena-Poisseuille’a (cytowane w wielu pozycjach literatury):

gdzie:

d – średnica wewnętrzna rurociągu [m],

Re – liczba Reynoldsa,

k – chropowatość bezwzględna rurociągu [m].

Proponuje się przyjmowanie następujących obliczeniowych wartości chropowatości bezwzględnej przewodów k:

• 0,15 mm – w przypadku nowych rur stalowych,
• 0,5 mm – w przypadku starych rur stalowych,
• 0,1 mm – w przypadku rur miedzianych i z tworzyw sztucznych.

Podawane przez producentów i w literaturze wartości dla rur miedzianych i z tworzyw sztucznych są mniejsze, ale w trakcie eksploatacji na powierzchni wewnętrznej ścianki rury może nastąpić osadzenie pewnej warstwy zanieczyszczeń.

Równanie uwikłane opisane wzorem (3) rozwiązuje się łatwo metodami iteracyjnymi.

Dobór zaworów regulacji temperatury w obiegach ogrzewania i wentylacji

W obiegach ogrzewania zawory regulacyjne trójdrogowe mieszające instaluje się za rozdzielaczem zasilającym obiegów grzewczych. W przypadku obiegów wentylacji zawory regulacyjne mogą się znajdować bezpośrednio przy nagrzewnicach w centralach wentylacyjnych. Mogą to być zawory rozdzielające, wówczas wskazane jest umieszczenie zaworów trójdrogowych mieszających za odgałęzieniem z rozdzielacza obiegów.

Jeżeli zawory przy rozdzielaczach nie zostaną zainstalowane, regulacja nagrzewnic będzie ilościowa, gdy kotłownia zaprojektowana jest z funkcją przygotowania ciepłej wody.

Jeżeli układ regulacji nagrzewnicy jest wyposażony w zawór mieszający i pompę, wówczas lepiej go umieścić bezpośrednio przy rozdzielaczach ze względu na konieczność zapewnienia ujemnego lub bliskiego zeru ciśnienia dyspozycyjnego w punkcie włączenia przewodu mieszającego. W razie umieszczenia układu mieszania w dużej odległości od rozdzielacza obiegów może nastąpić efekt zablokowania układu mieszania przy dodatnim ciśnieniu dyspozycyjnym.

W jednym obiegu zasilającym szereg nagrzewnic w dość znacznych odległościach należy projektować układ regulacji nagrzewnic z zaworem rozdzielającym.

Trójdrogowy zawór regulacji temperatury dobierany jest na podstawie założonej straty ciśnienia przy całkowitym otwarciu zaworu w jednym z dwóch położeń, np. przy całkowicie otwartym dopływie wody z obiegu kotłów lub przy całkowicie otwartym dopływie z przewodu zimnego mieszania (woda powracająca z instalacji).

W poszczególnych stanach eksploatacyjnych zawór będzie otwarty w różnym stopniu, przez co możliwe będzie uzyskanie temperatury wody zasilającej obieg grzewczy w zakresie od temperatury zasilania w obiegu kotłów do temperatury wody powrotnej z danego obiegu instalacji ogrzewania lub wentylacji.

Strata ciśnienia [bar] w zaworze całkowicie otwartym jest równa:

gdzie:

r – gęstość wody [kg/m³],

V – strumień objętości płynu [m³/h],

K_v100 – współczynnik przepływu zaworu przy pełnym otwarciu [m³/h], podany w katalogu producenta.

Autorytet (stosunek straty ciśnienia w zaworze całkowicie otwartym do straty ciśnienia w obiegu) nie ma znaczenia przy zaworach mieszających. Z uwagi na umieszczenie pomp obiegowych w obiegach grzewczych ciśnienie obiegu może być traktowane jako bliskie 0. Strata ciśnienia w przewodzie mieszania jest zwykle niewielka ze względu na jago małą długość. Średnicę przewodu mieszania przyjmuje się taką samą jak średnica obiegu grzewczego lub o jedną dymensję mniejszą.

Dobór ciepłomierzy i wodomierzy

W kotłowni mogą być zainstalowane ciepłomierze w obiegu kotłów lub/i w obiegach grzewczych. Wodomierz do pomiaru zużycia ciepłej wody lokalizowany jest standardowo w przewodzie dopływowym wody zimnej.

Ciepłomierze i wodomierze dobiera się stosownie do strumienia objętości nośnika ciepła, poniżej nominalnego zakresu pomiarowego. Stratę ciśnienia w ciepłomierzu można obliczyć ze wzoru analogicznego do (5), na podstawie danych katalogowych. Elementy liczące zużycie ciepła, zwykle z innymi funkcjami mierniczymi, są kompletowane przez producenta.

W nietypowych przypadkach pomiar zużycia ciepła można zrealizować w formie procedur komputerowych na bazie wskazań czujników temperatury i przepływomierza. W przypadku montażu stacji uzdatniania wody w kotłowni należy zamontować wodomierz mierzący objętość wody uzupełniającej.

Dobór pomp obiegowych i cyrkulacyjnych

Pompy obiegowe w obiegach grzewczych ogrzewania, wentylacji oraz w obiegu cyrkulacji ciepłej wody dobiera się stosownie do wydajności i wysokości podnoszenia. Wydajność pompy V powinna być równa maksymalnemu strumieniowi objętości czynnika w obiegu:

Wysokość podnoszenia [m] w układach obiegowych i cyrkulacyjnych (zamkniętych) jest równa:

gdzie:

r – gęstość cieczy [kg/m³],

g – przyspieszenie ziemskie równe 9,80665 m/s²,

Dp – różnica ciśnienia konieczna do pokonania przez pompę [Pa] równa łącznej stracie ciśnienia (przy każdym wzorze podano wszystkie oznaczenia ze względu na czytelność formuł):

• w obiegach grzewczych ogrzewania i wentylacji w kotłowni bez pomp kotłowych:

gdzie:

Dp_k1 – strata ciśnienia w obiegu pojedynczego kotła [Pa],

Dp_k – strata ciśnienia w obiegu wspólnym kotłów [Pa],

Dp_o – strata ciśnienia na odcinku przewodów obiegu od rozdzielaczy do miejsca włączenia instalacji ogrzewania lub wentylacji [Pa],

Dp_i – strata ciśnienia w instalacji ogrzewania lub wentylacji (uwzględniająca stratę ciśnienia w odbiornikach) [Pa];

• w obiegu grzewczym przygotowania ciepłej wody w kotłowni bez pomp kotłowych:

gdzie:

Dp_k1 – strata ciśnienia w obiegu pojedynczego kotła [Pa],

Dp_k – strata ciśnienia w obiegu wspólnym kotłów [Pa],

Dp_gcw – strata ciśnienia w obiegu grzewczym przygotowania ciepłej wody [Pa],

Dp_w – strata ciśnienia w wymienniku ciepłej wody (po stronie wody grzejnej) [Pa];

• w obiegach grzewczych ogrzewania i wentylacji w kotłowni z pompami kotłowymi:

gdzie:

Dp_s-r – strata ciśnienia na odcinku od sprzęgła hydraulicznego (zbiornika buforowego) do rozdzielaczy [Pa],

Dp_o – strata ciśnienia na odcinku przewodów obiegu od rozdzielaczy do miejsca włączenia instalacji ogrzewania lub wentylacji [Pa],

Dp_i – strata ciśnienia w instalacji ogrzewania lub wentylacji (uwzględniająca stratę ciśnienia w odbiornikach) [Pa];

• w obiegu grzewczym przygotowania ciepłej wody w kotłowni z pompami kotłowymi:

gdzie:

Dp_s-r – strata ciśnienia na odcinku od sprzęgła hydraulicznego (zbiornika buforowego) do rozdzielaczy [Pa],

Dp_gcw – strata ciśnienia w obiegu grzewczym przygotowania ciepłej wody [Pa],

Dp_w – strata ciśnienia w wymienniku ciepłej wody (po stronie wody grzejnej) [Pa];

• w obiegach kotłów:

gdzie:

Dp_k1 – strata ciśnienia w obiegu pojedynczego kotła [Pa],

Dp_k – strata ciśnienia w obiegu wspólnym kotłów [Pa], jeżeli obiegi kotłów są połączone przed włączeniem do sprzęgła (zbiornika buforowego);

• w obiegu cyrkulacji przygotowania ciepłej wody (bez względu na schemat kotłowni):

gdzie:

Dp_c – strata ciśnienia w instalacji cyrkulacji, na podstawie projektu [Pa],

Dp_kc – strata ciśnienia w obiegu cyrkulacji w kotłowni, od miejsca włączenia instalacji cyrkulacji do wymienników (wymiennika) ciepła [Pa].

Strata ciśnienia w sprzęgle hydraulicznym i zbiorniku buforowym jest pomijana. Moc pompy (silnika) określa się na podstawie danych producenta z uwzględnieniem właściwości fizycznych pompowanej cieczy.

Nie jest wskazane przyjmowanie „zapasów” wydajności i wysokości podnoszenia pomp, gdyż pompa osiąga deklarowaną przez producenta wydajność i wysokość podnoszenia.

Obecnie standardowym rozwiązaniem jest stosowanie pomp z przemiennikiem częstotliwości (falownikiem), nawet jeśli nie zostanie wprowadzony algorytm regulacji wysokości podnoszenia pompy.

Pompy w obiegach kotłów działają w stałym punkcie pracy. Pompy wszystkich obiegów grzewczych i cyrkulacji powinny mieć regulację wysokości podnoszenia; zaleca się regulację stałowartościową.

Pompy z silnikami elektronicznie komutowanymi (silniki prądu stałego) mają znacznie wyższą sprawność niż pompy poprzedniej generacji. Do projektu elektrycznego należy podać lokalizację pomp, moc i napięcie zasilania – pompy są zasilane prądem o napięciu 230 V AC, do rzadkości należy stosowanie małych i średnich pomp zasilanych 3×400 V AC.

Dobór naczyń wzbiorczych

Doboru naczyń wzbiorczych dokonuje się zgodnie z normą PN-EN 12828 Instalacje grzewcze w budynkach. Projektowanie wodnych systemów instalacji ogrzewczych [13].

Naczynia wzbiorcze w obiegach dobiera się na podstawie pojemności obwodów i założonej maksymalnej różnicy temperatury wody w obiegu. Nie jest zalecane przyjmowanie wskaźników pojemności instalacji ze starszej literatury, gdyż prowadzi to do znacznego przewymiarowania naczyń wzbiorczych.

Pojemność użytkową naczynia wzbiorczego [m³] wyznacza się ze wzoru:

gdzie:

Dv – różnica objętości właściwej cieczy w przyjętym zakresie temperatury [m³/kg],

m – masa cieczy w układzie [kg].

Pojemność całkowitą naczynia wzbiorczego [m³] oblicza się jako:

gdzie:

p_max – najwyższe ciśnienie w obiegu (absolutne) [bar],

p_min – najniższe ciśnienie w obiegu (absolutne) [bar], tzw. ciśnienie wstępne.

Zakres zmiany temperatury w obiegach ogrzewania i wentylacji: t_w−t_max, gdzie:

• t_w – temperatura napełniania, najczęściej 10°C,
• t_max – najwyższa temperatura równa temperaturze wody zasilającej [°C].

Zakres zmiany ciśnienia w obiegach ogrzewania i wentylacji:

• p_min – ciśnienie napełnienia z nadmiarem 0,2−0,5 bara,
• p_max – ciśnienie dopuszczalne w obiegu [bar].

Zakres zmiany temperatury w obiegu przygotowania ciepłej wody: tmin−tmax, gdzie:

• t_min – średnia temperatura ciepłej wody przyjęta na początku okresu postoju instalacji, propozycja: 30°C,
• t_max – najwyższa temperatura ciepłej wody, równa 55−60°C.

Zakres zmiany ciśnienia w obiegach ogrzewania i wentylacji:

• p_min – ciśnienie w instalacji wodociągowej [bar],
• p_max – ciśnienie dopuszczalne instalacji ciepłej wody, zwykle 6 barów.

Montaż naczynia wzbiorczego w obiegu ciepłej wody nie jest konieczny, ale przy jego braku będzie się otwierał zawór bezpieczeństwa przed wymiennikami c.w.

Trzeba zwrócić uwagę na fakt, że w niektórych miastach ciśnienie w sieci (i instalacji) wodociągowej jest wyższe w nocy niż w ciągu dnia. W koniecznych przypadkach należy zamontować reduktor ciśnienia.

Dobór zaworów bezpieczeństwa kotłów

Procedury doboru zaworów bezpieczeństwa podano na podstawie materiałów Urzędu Dozoru Technicznego [9]. Wzory przeliczono na układ jednostek przyjętych obecnie w projektowaniu kotłowni. Normy przywołane w [2] zostały wycofane bez zastąpienia, jednak procedury w nich podane są zgodne z procedurami UDT.

Przepustowość zaworu bezpieczeństwa (zaworów, jeżeli jest ich kilka) pojedynczego kotła oblicza się ze wzoru [2, 9]:

gdzie:

m – przepustowość zaworu (zaworów) bezpieczeństwa [kg/s],

F_k – największa trwała moc cieplna kotła [kW],

r – ciepło parowania wody w temperaturze nasycenia odpowiadającej dopuszczalnemu ciśnieniu [kJ/kg], określone z programu dotyczącego właściwości pary wodnej (np. N258 [12]).

Strumień masy m przy wypływie z zaworu rozdziela się na dwie fazy: wodę wrzącą i parę suchą nasyconą. Mieszanina jest charakteryzowana tzw. stopniem suchości x, stanowiącym udział pary suchej nasyconej w łącznym strumieniu masy. Strumień pary suchej nasyconej i wody wrzącej można obliczyć ze wzorów:

gdzie:

m_p – strumień masy pary suchej nasyconej [kg/s],

m_w – strumień masy wody wrzącej [kg/s].

Stopień suchości pary mokrej i odpowiednie strumienie masy oblicza się z równań bilansu masy i strumieni entalpii:

gdzie:

h_p – entalpia właściwa pary wodnej (suchej nasyconej) przy ciśnieniu maksymalnym w kotle [kJ/kg],

h₁ – entalpia właściwa wody przed zaworem bezpieczeństwa przy ciśnieniu maksymalnym w kotle [kJ/kg],

h₂ – entalpia właściwa wody przy ciśnieniu wypływu z zaworu bezpieczeństwa [kJ/kg].

Po przekształceniach wzór wygląda następująco:

Parametry wody i pary wodnej można określić z programu N258 [12]. Powierzchnię przekroju dopływowego zaworu bezpieczeństwa oblicza się jako sumę powierzchni obliczoną przy wypływie wody A_w i wypływie pary suchej nasyconej Ap z następującej zależności [2, 9] z uwzględnieniem zmiany jednostek na powszechnie używane:

gdzie:

A_w – powierzchnia przekroju dopływowego (dolotowego) przy wypływie wody [mm²],

m_w – strumień masy wody wrzącej [kg/s],

p₁ – ciśnienie bezwzględne przed zaworem bezpieczeństwa [bar],

p₂ – ciśnienie bezwzględne za zaworem bezpieczeństwa – odpływowe [bar], zwykle p₂ = 1 bar,

r₁ – gęstość wody przy ciśnieniu p1 i temperaturze nasycenia [kg/m³],

a_c – współczynnik wypływu zaworu bezpieczeństwa dla cieczy, podany w katalogu.

gdzie:

A_p – powierzchnia przekroju dopływowego (dolotowego) przy wypływie pary wodnej [mm²],

mp – strumień masy pary suchej nasyconej [kg/s],

p₁ – ciśnienie bezwzględne przed zaworem bezpieczeństwa [bar],

a – współczynnik wypływu zaworu bezpieczeństwa dla pary, podany w katalogu,

K₂ – współczynnik zależny od ciśnienia maksymalnego pary wodnej, przy nadciśnieniu w kotle powyżej 0,73 bara można przyjmować K₂ = 1,

K₁ – współczynnik zależny od ciśnienia pary nasyconej [2, 9], z uwagi na trudną dostępność [9] można podać kilka charakterystycznych wartości (tabela 2).

Z katalogu dobiera się zawór, którego powierzchnia przekroju dopływowego jest nie mniejsza niż suma wartości obliczonych ze wzorów (23) i (24). Średnicę przyłączeniową (nominalną) zaworu bezpieczeństwa (połączenie gwintowane lub kołnierzowe) odczytuje się z katalogu.

Dobór zaworów bezpieczeństwa zbiorników ciśnieniowych

Ciśnienie maksymalne w obiegach grzewczych kotłowni jest zwykle przyjmowane w zakresie 2,5–6 barów. Ciśnienie dopuszczalne w instalacji ciepłej wody jest równe 6 barom. Zatem w typowych przypadkach nie ma potrzeby obliczania zaworów bezpieczeństwa pojemnościowych wymienników ciepłej wody na tzw. przebicie, gdy woda z obiegu grzejnego w wyniku pęknięcia rurek wężownicy przedostaje się do części instalacji c.w.

Procedura odbiorowa UDT dotyczy urządzeń ciśnieniowych (zbiorników), w przypadku których iloczyn pojemności całkowitej [dm³] i nadciśnienia [bar] jest większy niż 300. Urządzenia o wskaźniku pV nie większym niż 50 nie podlegają żadnej procedurze, a o wskaźniku większym od 50 i nie większym niż 300 – procedurze UDT wyłącznie na etapie wytwarzania.

Wymaganą przepustowość zaworu bezpieczeństwa zamontowanego przy pojemnościowych wymiennikach ciepłej wody i naczyniach wzbiorczych oblicza się ze wzoru [2, 9]:

gdzie:

m – przepustowość zaworu bezpieczeństwa [kg/s],

V – pojemność zbiornika [m³].

Powierzchnię przewodu dopływowego (dolotowego) zaworów bezpieczeństwa należy obliczyć ze wzoru (23), przyjmując odpowiednie wartości ciśnienia p₁ i p₂ oraz gęstości wody. W przypadku podanej w katalogu średnicy przewodu dopływowego należy obliczyć powierzchnię przekroju.

Dobór regulatorów kotłów i obiegów grzewczych

Producenci kotłów [10, 11 i in.] mają zwykle opracowane typowe układy regulacji kotłów. W przypadku pojedynczego kotła jest to najczęściej jeden regulator obsługujący wszystkie pętle regulacji i zabezpieczeń. Są to przeważnie następujące funkcje:

• regulacja temperatury wody wypływającej z kotła (stało- lub zmiennowartościowa w funkcji temperatury zewnętrznej),
• ograniczenie temperatury wody wypływającej z kotła (tzw. układ STB),
• ograniczenie temperatury (z dołu) wody powracającej do kotła w układzie gorącego mieszania – tylko przy kotłach niekondensacyjnych,
• kontrola stanu poziomu wody w kotle (czujnik poziomu wody zamontowany w przewodzie zasilającym nad kotłem),
• włączanie i wyłączanie palnika (stref palnika) w zależności od przyjętej wartości regulowanej temperatury za kotłem (kotłami),
• regulacja temperatury zasilania w obiegach grzewczych – należy sprawdzić, ile obiegów może obsługiwać regulator kotła, w razie konieczności należy dodać moduły regulacyjne obiegów,
• regulacja temperatury w wymiennikach pojemnościowych ciepłej wody na podstawie czujników temperatury w górnej i dolnej części zbiornika.

Do układu regulacyjnego włączone są sygnały z czujników: temperatury zewnętrznej, temperatury zasilania, temperatury c.w. w wymienniku pojemnościowym, poziomu wody w kotle.

Z regulatora wyprowadzone są sygnały do elementów wykonawczych: napędów zaworów regulacyjnych, pompy obiegu grzewczego przygotowania ciepłej wody, czasem do pompy cyrkulacyjnej ciepłej wody. Z regulatora mogą być wyprowadzone przewody sterujące działaniem pomp obiegowych w obiegach grzewczych ogrzewania i wentylacji.

W przypadku kotłowni z kilkoma kotłami regulator jednego z kotłów powinien pełnić funkcję regulatora nadrzędnego. Może zostać zastosowany także odrębny regulator kotłów i obiegów grzewczych. Dodatkowe funkcje regulacyjne w przypadku kilku kotłów to:

• włączanie i wyłączanie palników (stref palników) kilku kotłów w zależności od obciążenia,
• zmiana funkcji kotłów: kotła wiodącego i uzupełniającego w określonym przedziale czasu, np. co tydzień.

Sygnały wejściowe i wyjściowe mogą być wyprowadzone z regulatora do systemu zarządzania budynkiem (BMS – Building Management System) w systemie przewodowym lub zdalnego przekazywania sygnałów, np. w protokole GSM.

Literatura

1. Nantka M., Ogrzewnictwo i ciepłownictwo, Wyd. Politechniki Śląskiej, Gliwice 2006.
2. Zaborowska E., Projektowanie kotłowni na paliwo ciekłe i gazowe, Wyd. Politechniki Gdańskiej, Gdańsk 2012.
3. Żarski K., Termodynamika. Zagadnienia praktyczne w ogrzewnictwie i klimatyzacji, Ośrodek Informacji „Technika instalacyjna w budownictwie”, Warszawa 2005.
4. Żarski K., Obiegi wodne i parowe w kotłowniach, Ośrodek Informacji „Technika instalacyjna w budownictwie”, Warszawa 2000.
5. Żarski K., Komputerowe wspomaganie obliczeń układów cyrkulacyjnych ciepłej wody, „Instal” nr 5/2008.
6. PN-EN 303:2000/A1:2005 Kotły grzewcze z palnikami nadmuchowymi. Terminologia, ogólne wymagania, badania i oznaczenie.
7. PN-EN 806-3 Wymagania dotyczące wewnętrznych instalacji wodociągowych do przesyłu wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi; Arkusz 2. Projektowanie, Arkusz 3. Wymiarowanie przewodów.
8. DT-UC-90/WO Warunki techniczne dozoru technicznego. Urządzenia ciśnieniowe. Wymagania ogólne.
9. DT-UC-90/KW Warunki techniczne dozoru technicznego. Urządzenia ciśnieniowe. Kotły wodne.
10. Katalog produktów Viessmann.
11. Katalog produktów Buderus.
12. N258, program do określania właściwości pary ­wodnej.
13. PN-EN 12828 Instalacje grzewcze w budynkach. Projektowanie wodnych systemów instalacji ogrzewczych.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!