Eksploatacja kanalizacji grawitacyjnej polega na systematycznym kontrolowaniu drożności, usuwaniu powstałych zatorów, badaniu jakości odprowadzanych ścieków oraz przeprowadzaniu remontów i planowej konserwacji kanałów, kolektorów ściekowych i obiektów znajdujących się na sieci.
Powinny się nią zajmować specjalnie do tego celu powołane służby wyposażone w specjalistyczny sprzęt do badania stanu obiektów, kanałów i kolektorów ściekowych pod względem hydraulicznym i technicznym.
Służby zajmujące się eksploatacją kanalizacji powinny mieć do dyspozycji przynajmniej jeden samochód, tzw. karetkę pogotowia kanalizacyjnego (rys. 1), obsługiwaną przez pięć osób: kierowcę i czterech robotników kanałowych.
Karetka pogotowia kanalizacyjnego powinna być wyposażona w:
- kamerę z oprzyrządowaniem do monitoringu stanu kanałów i kolektorów ściekowych (rys. 2),
- zbiornik na wodę do płukania,
- zbiornik na osady,
- system odzysku wody użytej do płukania,
- pompę ssącą,
- pompę ciśnieniową,
- głowice do usuwania osadów i wycinania korzeni z kanałów i kolektorów ściekowych (rys. 3),
- węże ciśnieniowe.
Personel karetki pogotowia kanalizacyjnego powinien być wyposażony w narzędzia i sprzęt ochrony osobistej, lampy oświetleniowe i sygnalizatory gazu. Zadaniem karetki jest wykrywanie i udrażnianie zapchanych przykanalików, kanałów i kolektorów ściekowych.
W trakcie prowadzenia robót w kanałach i kolektorach ściekowych przestrzegane muszą być przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy [9]. Teren robót powinien być ogrodzony lub zabezpieczony zastawami ochronnymi, oznakowany i oświetlony w porze nocnej. Na wypadek przerwy w dostawie prądu należy przewidzieć oświetlenie zastępcze.
W czasie prowadzenia robót na ulicach i drogach stanowiska pracy należy zabezpieczyć przed dostępem osób niepowołanych i oznakować zgodnie z przepisami ruchu drogowego. Pracownicy wykonujący roboty na jezdni powinni być ubrani w kamizelki ochronne z barwami bezpieczeństwa w postaci elementów trwale z nimi połączonych o cechach zapewniających ich dobrą widoczność.
Zakład pracy powinien zapewnić pracownikom odpowiednie warunki higienicznosanitarne, czyli szatnię przepustową na odzież własną i roboczą, umywalnię z kabinami natryskowymi, suszarnię odzieży i obuwia, pomieszczenie do podgrzewania i spożywania posiłków oraz pomieszczenie ustępowe.
Pomieszczenie do spożywania posiłków i odpoczynku pracowników w chłodnej porze roku powinno być ogrzewane i wyposażone w stół i krzesła lub stołki. Stosowanie ław jest w tych pomieszczeniach zabronione.
Przeczytaj także: Jak uniknąć awarii armatury wod-kan? >>
W trakcie wykonywania robót z dala od zakładu pracy pracownicy powinni mieć dostęp do schroniska przewoźnego lub stałego oraz ubikacji. Schronisko powinno znajdować się nie dalej niż 500 m od najdalej położonego stanowiska pracy i zostać wyposażone w pomieszczenie ogrzewane w porze zimowej z miejscem do podgrzewania posiłków i suszenia odzieży, w urządzenia do mycia się i załatwiania potrzeb fizjologicznych oraz w apteczkę pierwszej pomocy.
W schronisku powinien znajdować się regulamin pracy, instrukcja dotycząca udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku przy pracy, adresy i telefony pogotowia ratunkowego, straży pożarnej i policji. Posiłki powinny być spożywane tylko w okresie przerw ustalonych w regulaminie i w miejscach przeznaczonych na ten cel spełniających niezbędne warunki higienicznosanitarne.
Prace w kanałach i kolektorach ściekowych powinny być prowadzone z zastosowaniem niezbędnych środków techniczno-organizacyjnych zapewniających bezpieczeństwo i higienę pracy, przewidzianych w projekcie organizacji robót lub w instrukcji technologicznej. Wprowadzanie ludzi do kanału lub kolektora ściekowego o wysokości albo średnicy mniejszej niż 1 m jest zabronione.
Czyszczenie lub przeprowadzanie kontroli stanu technicznego kanałów i kolektorów ściekowych, których średnica jest mniejsza od 1 m, powinno odbywać się przy użyciu sprzętu specjalistycznego (np. robotów kanalizacyjnych).
Przed rozpoczęciem robót w kanale należy zabezpieczyć pracowników przed nagłym podniesieniem się poziomu ścieków lub przekroczeniem dopuszczalnych stężeń substancji szkodliwych i niebezpiecznych dla życia albo zdrowia. Terminy pracy w kanale lub kolektorze ściekowym powinny zostać uzgodnione z jego użytkownikami w formie pisemnej w celu ograniczenia albo wstrzymania odprowadzania ścieków w okresie trwania robót.
Brygada wyznaczona do pracy w kanale lub kolektorze ściekowym powinna składać się z co najmniej czterech osób, z których najwyżej dwie mogą pracować w kanale, a pozostałe powinny stanowić ich ubezpieczenie. Przy pracach w kanałach lub kolektorach ściekowych należy zapewnić stałą łączność pomiędzy robotnikami pracującymi wewnątrz a osobami ubezpieczającymi.
Przeczytaj także: Wybrane rozwiązania w kanalizacji grawitacyjnej >>
Otwarcie włazu studzienki kanalizacyjnej znajdującej się w jezdni lub chodniku może nastąpić po uprzednim zabezpieczeniu terenu robót z każdej strony ruchu. Otwór włazowy studzienki kanalizacyjnej należy zabezpieczyć kratką i oznaczyć go czerwoną chorągiewką ostrzegawczą. W porze nocnej i w miarę potrzeby trzeba stosować oświetlenie ostrzegawcze. Pokrywy studzienek kanalizacyjnych należy otwierać za pomocą haków lub podnośników wykonanych z materiałów nieiskrzących.
Do oświetlania kanałów lub kolektorów ściekowych należy używać hermetycznie zamkniętych elektrycznych lamp akumulatorowych o napięciu do 25 V albo bateryjnych latarek o konstrukcji przeciwwybuchowej.
Dopuszcza się używanie oświetlenia zasilanego z sieci elektrycznej o napięciu nieprzekraczającym 12 V. Odmrażanie pokryw włazowych studzienek kanalizacyjnych przy użyciu otwartego ognia oraz palenie tytoniu podczas otwierania włazu i pracy w kanale lub kolektorze ściekowym jest zabronione.
