Czym są spółdzielnie energetyczne i jak je stworzyć w Polsce?

Aneta Więcka (IEO): Jakie były początki rozwoju energetyki prosumenckiej w Niemczech?

• Lutz Ribbe: Zmiany energetyczne w Niemczech były rezultatem ruchu „antyatomowego” z okresu lat 70. i 80. XX wieku. Wraz z wejściem w życie niemieckiej ustawy o promocji energii odnawialnej (EEG), która z jednej strony ułatwia swoimi przepisami produkcję i wprowadzanie do sieci energii ze źródeł odnawialnych (np. niepotrzebne są koncesje, zapewniony jest priorytetowy dostęp do sieci) oraz z drugiej strony, tzw. stałymi cenami za energie z OZE daje ona gwarancję, że poczynione inwestycje są opłacalne, rozpoczęły się w Niemczech tzw. inicjatywy obywatelskie. 
  
  Szczerze mówiąc, niemieckim politykom chodziło w pierwszej linii o to, aby wykorzystać energetykę odnawialną, jako alternatywę dla energii atomowej, a dodatkowo wspierać działania na rzecz ochrony klimatu. Wówczas nie chodziło nawet o samą produkcję energii odnawialnej.
  
  Jednak obywatele, którzy pragnęli innej, przyjaznej środowisku produkcji energii, bardzo szybko zrozumieli, że wiąże się z tym nie tylko ochrona klimatu, ale również nowe możliwości zarobkowe, a co za tym idzie możliwości poprawy struktury gospodarczej regionów i nowe miejsca pracy, które należy koniecznie wykorzystać. Dopiero wtedy zaczęły powstawać tzw. spółdzielnie produkcji energii, tworząc konkurencje dla wielkich koncernów energetycznych.

Co to jest spółdzielnia energetyczna?

• W Niemczech istnieje wiele rodzajów współpracy w dziedzinie produkcji energii. Czasem łączą się dwie lub trzy osoby prywatne w ramach realizacji wspólnego projektu, ale również większe grupy mieszkańców danego obszaru, np. 200 rodzin, które organizują się w postaci spółdzielni. Cel jest zawsze ten sam, a mianowicie wyprodukowanie energii elektrycznej i ciepła ze źródeł odnawialnych, ich wykorzystanie lub, przy nadmiarze produkcji, ich sprzedaż do sieci.
  
  W Niemczech istnieje na dzień dzisiejszy ponad 800 takich spółdzielni, a ponad 200 000 osób jest zaangażowanych w nie finansowo. Oprócz tej klasycznej formy istnieją również inne struktury prawne, w których obywatele mogą uczestniczyć w realizacji projektów energetycznych, np. spółki komandytowe.
  
  Jakkolwiek, cel jest zawsze taki sam: energia, którą praktycznie obywatele dysponują (wiatr, słońce, lokalna biomasa) powinna być wykorzystana przez mieszkańców tego regionu!

Co należy zrobić w Polsce, aby na bazie doświadczeń niemieckich powstały w Polsce spółdzielnie energetyczne?

• Dokładnie rzecz ujmując, powstanie spółdzielni/spółek z prawnego punktu widzenia jest bardzo proste. Tu należy dodać, że tego rodzaju spółdzielnie/spółki istnieją nie tylko w Niemczech, ale również w innych krajach Europy oraz na całym świecie. W Niemczech jesteśmy w sprzyjającej sytuacji, ponieważ małe, zazwyczaj regionalne, banki i kasy oszczędności są bardzo pomocne przy finansowaniu takich projektów energetycznych.

Które technologie OZE są najbardziej odpowiednie do tworzenia spółdzielni energetycznych?

• Generalnie wszelkiego rodzaju technologie OZE mogą być wykorzystane przy produkcji energii przez wspomniane spółdzielnie, czy lokalne spółki akcjonariatu obywatelskiego i nie dotyczy to tylko energii elektrycznej.
  
  Szczególnie dużo takich spółek powstało początkowo na obszarach sieci ciepłowniczych w małych miejscowościach. Bazą dla sieci ciepłowniczej są biogazownie, jak również ciepłownie opalane zrębkami drzewnymi.
  
  Oprócz tego istnieją również spółdzielnie, które są oddalone od osiedli mieszkaniowych, z funkcjonującymi tam np. małymi instalacjami wiatrowymi lub wspólne inicjatywy w farmach solarnych, np. na dużych powierzchniach dachów.

Czy Polska ma szansę tworzenia i rozwijania spółdzielni energetycznych?

• Oczywiście. Polska ma również szanse, aby projekty tego rodzaju rozwijały się z pozytywnym skutkiem. Jednakże potrzebne tu są konkretne przepisy i działania w tym zakresie.
  
  W Niemczech zdecydowanie dużą rolę odegrała ustawa o promocji energii odnawialnej. Ułatwiła ona w dużym stopniu produkcję i sprzedaż energii elektrycznej do sieci. Polska wersja ustawy OZE, która została zatwierdzona w dniu 08.04.2014 przez Radę Ministrów, w porównaniu z niemiecką wersją ustawy OZE, nie sprzyja rozwojowi produkcji energii odnawialnej przez zdecentralizowanych producentów w postaci energetyki prosumenckiej*.
  
  Mimo wszystko, w Polsce istnieje ogromny potencjał rozwojowy dla spółdzielni, czy spółek akcjonariatu obywatelskiego, np. w zakresie produkcji ciepła i energii elektrycznej na pokrycie własnych potrzeb. Tu należy zauważyć, że przy okazji poprawiłaby się sytuacja wielu miast, a także mniejszych miejscowości w zakresie jakości powietrza.
  
  Właśnie poprzez działania takich spółdzielni można by zapobiec negatywnym skutkom spalania węgla w małych, zdecentralizowanych instalacjach ciepłowniczych.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!