Energetyczny audyt miejski. Czy można skutecznie zarządzać zużyciem energii w mieście?
A city energy audit. Can energy consumption in a city be successfully managed?
Energetyczny audyt miejski.
Fot. Foster & Partners
Architekturę w mieście należy kształtować w sposób świadomy, a nie da się tego zrealizować, nie znając obecnego sposobu funkcjonowania miasta i tempa zachodzących zmian.
Duża część zasobów budowlanych jest w złym stanie technicznym i niskim standardzie mieszkaniowym, co paradoksalnie może stanowić okazję do poprawy stanu istniejącego i tym samym bilansu energetycznego miasta.
Przeszkodą dla tych zmian jest brak zapisów planistycznych stanowiących prawo lokalne kształtujące architekturę, także energooszczędną.
Zobacz także
REGULUS-system Wójcik s.j. Grzejniki do pompy ciepła?
Jeśli Twój klient zmienia ogrzewanie na pompę ciepła, nie zapomnij zaproponować mu wymiany grzejników na nowoczesne, sterowalne, niskotemperaturowe. Jeśli inwestor nie dokonał gruntownej termomodernizacji...
Jeśli Twój klient zmienia ogrzewanie na pompę ciepła, nie zapomnij zaproponować mu wymiany grzejników na nowoczesne, sterowalne, niskotemperaturowe. Jeśli inwestor nie dokonał gruntownej termomodernizacji swojego domu, pozostawienie dotychczasowych grzejników jest „błędem w sztuce”. Inwestorzy mają potem żal, że nikt ich o tej konieczności nie poinformował.
REGULUS-system Wójcik s.j. Jak podwyższyć moc grzejników? Dostępne są dwie drogi
Gdy dysponujemy łatwo sterowalnym źródłem ciepła z dużym zakresem dostępnej mocy grzewczej, takim jak kocioł elektryczny, olejowy czy też gazowy, odpowiedź na zadane pytanie jest prosta: należy podwyższyć...
Gdy dysponujemy łatwo sterowalnym źródłem ciepła z dużym zakresem dostępnej mocy grzewczej, takim jak kocioł elektryczny, olejowy czy też gazowy, odpowiedź na zadane pytanie jest prosta: należy podwyższyć temperaturę czynnika grzewczego.
REGULUS-system Wójcik s.j. REGULUS-SYSTEM – optymalne grzejniki remontowe i do pompy ciepła
Jeśli decydujemy się na wymianę czegokolwiek, to na coś co jest lepsze, bardziej ekonomiczne, funkcjonalne, ładniejsze, a czasem także modne. Pamiętajmy jednak, że moda przemija…
Jeśli decydujemy się na wymianę czegokolwiek, to na coś co jest lepsze, bardziej ekonomiczne, funkcjonalne, ładniejsze, a czasem także modne. Pamiętajmy jednak, że moda przemija…
Na świecie, w Europie, a także w Polsce wykorzystanie energii szybko rośnie – zaktualizowana w 2011 r. prognoza zapotrzebowania na finalną energię elektryczną mówi o jego wzroście z poziomu 120 TWh rocznie w 2010 r. do przeszło 167 TWh w roku 2030, to wzrost 40-proc.
Wywołuje to obawy o trudności zaopatrzeniowe, wyczerpanie się nieodnawialnych zasobów energetycznych i wzrost negatywnego oddziaływania na środowisko (ubożenie warstwy ozonowej, globalne ocieplenie, zmiany klimatu itp. spowodowane zwiększoną emisją CO2).
Udział miast w globalnym zużyciu energii także stale rośnie. Nic nie wskazuje, że nastąpią zmiany, gdyż wzrost populacji, rosnący popyt na usługi budowlane i stałe podnoszenie poziomu komfortu wraz ze zwiększeniem czasu spędzanego w budynkach zapewnią dalszy trend wzrostowy zapotrzebowania na energię w przyszłości.
Globalny udział zużycia energii przez budynki, zarówno mieszkalne, jak i komercyjne, wzrósł, osiągając ostatnio w krajach rozwiniętych poziom 20–40% [8]. Z tego powodu ograniczenie zużycia energii cieplnej, elektrycznej i gazowej oraz wzrost wydajności urządzeń w budynkach jest dziś głównym celem polityki energetycznej na poziomie regionalnym, krajowym i międzynarodowym.
Cel ten powinien też znaleźć odzwierciedlenie w polityce lokalnej określającej ramy działań inwestycyjnych ustalane w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.
Stymulowanie niskoenergetycznego rozwoju miast
Profesor R. Wade, znawca polityki rozwojowej i przemysłowej, uważa, że tylko polityka państwa może sprzyjać ukierunkowanemu rozwojowi gospodarki [18, 19]. Wolnorynkowa polityka państwa nie daje gwarancji podjęcia inwestycji badawczych, które sprzyjają rozwojowi najnowszych technologii. Z przedstawionych przez niego badań wynika, że gdy polityka rządu nie ma żadnych preferencji co do kierunku badań, przedsiębiorstwa uzyskujące dotacje państwowe wykonują pracę, którą same by sfinansowały.
Bardziej racjonalna jest metoda stosowana w Azji i Ameryce polegająca na tym, że to rząd finansuje badania strategiczne w wybranych obszarach (sięgające w odległą przyszłość, obciążone dużym ryzykiem i niegwarantujące spodziewanych pozytywnych efektów) [18, 19].
Polityczne lub ekonomiczne próby wprowadzenia zmian klimatycznych poprzez wzrost cen paliw kopalnych powodują wykluczenia i wzrost ubóstwa energetycznego, czyli skutki socjalne (paliwa kopalne stają się tak drogie, że dużej części społeczeństwa nie stać na ich używanie). Jedynie wzrost liczby badań może się przyczynić do tego, by energia odnawialna była tania [14].
Należy się zatem spodziewać, że do ustawy o efektywności energetycznej [22] dołączone zostaną rozporządzenia wykonawcze. Zwłaszcza że określony w art. 4 cel wyznaczający do 2016 r. oszczędność energii końcowej nie mniejszą niż 9% średniego krajowego zużycia tej energii w ciągu roku miasta i gminy będą musiały zrealizować [22].
Zapotrzebowanie na energię w obecnych modelach prognozowania można przyrównać do modelu ekonomicznego, który uwzględnia wielkość PKB, liczbę ludności i wielkość przemysłu oraz koszt ochrony środowiska [1, 2, 7, 13]. Przewiduje się długoterminowe trendy zapotrzebowania na energię elektryczną w skali kraju, które są podstawą kształtowania lokalnej polityki energetycznej.
W tym samym czasie na poziomie lokalnym prognozuje się wielkość popytu na energię w zależności od sposobu dostarczania energii do budynku, urządzeń ogrzewających i chłodzących, uwzględniając takie czynniki, jak klimat, stan techniczny budynku i jego właściwości fizyczne oraz standard związany z urządzeniami, w które jest wyposażony.
Dostawcy energii dla określenia zapotrzebowania na media coraz częściej budują modele prognozujące, używając np. sztucznych sieci neuronowych. Rzadko stosuje się jednak symulację zużycia energii wspomagającą optymalizację zarządzania miast.
Zapotrzebowanie na energię na poziomie miejskim zależy od lokalnych uwarunkowań, takich jak klimat i położenie geograficzne, funkcje przeważające w mieście, energochłonność substancji budowlanej oraz źródła i sposoby dostawy energii. Stosunkowo niewiele znaleźć można w literaturze opisanych badań dotyczących zapotrzebowania na energię na poziomie miejskim [2, 4, 5, 6, 9, 11].
Władze niektórych miast zachodnioeuropejskich dostrzegły korzyści wynikające z polityki przestrzennej i transportowej ukierunkowanej na oszczędność wody, przestrzeni i zużycia energii [11, 14]. Natomiast w polskich miastach podejmując inwestycje, często nie zwraca się uwagi na ich konsekwencje przestrzenne i przyszłe koszty, także energetyczne [4, 16, 17, 20].
Energochłonność budynków
Badania energochłonności budynków przeprowadzono w latach 2010 i 2011 w ramach zadań badawczych NCBiR pt. „Analiza możliwości i skutków socjoekonomicznych wzrostu efektywności energetycznej w budownictwie” oraz pt. „Warunki i możliwości oszczędzania energii za pomocą instrumentów polityki miejskiej”. W wyniku tych prac powstał model energetycznego audytu miejskiego (EAM) [23].
EAM dla Zielonej Góry i Lublina [16] przygotowano jako narzędzie umożliwiające prowadzenie polityki energetycznej przez zarząd gminy zgodnie z art. 19, ust. 1, 2 i 3 ustawy Prawo energetyczne („Wójt /burmistrz, prezydent miasta/ opracowuje projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe” [21]).
Do badań wytypowano budynki reprezentatywne dla struktury urbanistycznej Zielonej Góry, przedstawiające zaobserwowane korelacje pomiędzy przyjętymi parametrami krytycznymi: wiek, technologia, źródło zasilania, stan techniczny i własnościowy, pełniona funkcja. Przyjęto do badań tzw. budynki rekomendowane przez zarządców, od których otrzymano dane dotyczące stanu eksploatacyjnego.
Celem badań było określenie wpływu i rozkładu parametrów energetycznych i ekonomicznych na jednostkę przestrzenną w mieście. Zebrany materiał badawczy pozwolił zidentyfikować różnice w energochłonności budynków z rozróżnieniem ich funkcji, technologii, czasu wykonania i stanu technicznego. Dodatkowo podzielono obszar miasta na strefy energetyczne w zależności od przeważającego sposobu ogrzewania budynków.
Przeanalizowano warunki i możliwość wzrostu efektywności energetycznej budynków reprezentatywnych zaakceptowaną przez ich mieszkańców na podstawie audytów energetycznych. Pytanie badawcze dotyczyło kosztów obniżenia zużycia energii o 1 kWh/m2/rok w Zielonej Górze.
Zestaw badań objął także badania ankietowe. Dotyczyły one ceny, rodzaju i zużycia energii pierwotnej i końcowej potrzebnej do ogrzewania i chłodzenia budynku oraz przygotowania ciepłej wody użytkowej w przeliczeniu na 1 m2 powierzchni użytkowej.
Pytania ankiet odnosiły się do pełnionej przez budynki funkcji (mieszkalna, przemysłowa, usługowa), rodzaju zabudowy, stanu technicznego i ich wieku oraz technologii wznoszenia (tradycyjna lub prefabrykowana). Dane z ankiet umożliwiły ustalenie zapotrzebowania na energię dla całych stref zabudowy.
W uzupełnieniu zebranego materiału ankietowego wykonano badania zużycia energii na podstawie audytów energetycznych budynków. Dzięki wykonanym analizom oszacowano zużycie energii na potrzeby mieszkaniowe w Zielonej Górze. Dane z ankiet umożliwiły ustalenie zapotrzebowania i zużycia energii dla stref zabudowy (osiedli). Do oszacowania ilości m2 powierzchni mieszkalnej posłużyły dane zawarte w miejskim systemie GIS (Geographic Information System).
Podział na funkcje budynków w zasobach geodezyjnych nie obejmuje informacji dotyczącej klasyfikacji budynków na ogrzewane i nieogrzewane. Dane miejskiego systemu rejestru i ewidencji budynków nie są zbieżne z danymi statystycznymi z GUS dotyczącymi powierzchni mieszkań i budynków.
Dane GUS podają powierzchnię użytkową mieszkań (Pz netto) i są deklaratywne, natomiast dane dotyczące powierzchni mieszkaniowej uzyskane z analizy mapy zasadniczej i rejestru ewidencji budynków dotyczą powierzchni całkowitej (Pz brutto) podawanej w wyniku inwentaryzacji. Dlatego też dostępne dane z GIS i GUS dla powierzchni zabudowy miasta są nieporównywalne, a różnice sięgają kilkuset procent.
Biorąc pod uwagę brak możliwości wykorzystania informacji zawartych w obowiązujących dla Zielonej Góry dokumentach planistycznych, na potrzeby audytu wykorzystano informacje zgromadzone w rejestrze ewidencji gruntów i budynków oraz w warstwie budynków z mapy zasadniczej miasta.
Na potrzeby audytu powyższe funkcje zostały pogrupowane następująco:
- do grupy budynków o funkcji mieszkalnej zaliczono budynki mieszkalne i mieszkalno-usługowe;
- do grupy budynków o funkcji produkcyjnej zaliczono budynki produkcji i usług, przemysłowe i magazynowe, gospodarcze;
- do grupy budynków o funkcji usługowej zaliczono budynki biurowe, handlowo-usługowe, oświaty, nauki i kultury, szpitale i zakłady opieki medycznej.
Budynki inne niemieszkalne i gospodarcze zostały pominięte w klasyfikacji na potrzeby audytu. Informacje wygenerowane z mapy zasadniczej dotyczące m2 powierzchni zabudowy poszczególnych budynków pomnożone zostały przez liczbę ich kondygnacji. Uzyskany wynik został zsumowany dla terenów osiedli wyszczególnionych na potrzeby audytu.
Do analizy wybrano kilkadziesiąt budynków wybudowanych w różnych okresach. Ponad 20% powstało przed 1945 r. W latach 1945–70 wybudowano 13% budynków, blisko połowa, tj. 46% analizowanych budynków, powstała w latach 1970–95, a 21% wzniesiono w latach 1995–2008. 23 budynki pełniły funkcję mieszkalną, 6 – funkcję mieszkalno-usługową, 7 – funkcję usługową, a 4 – inną [23].
Energetyczny audyt miejski Zielonej Góry
Wyniki EAM w Zielonej Górze umożliwiły predykcję nakładów na modernizację zabudowy zmniejszającą zużycie energii w budynkach. Poniżej przedstawiono przykład szacunkowych wyliczeń dla osiedla Batorego w Zielonej Górze (tabela 1). Osiedle to wybudowane zostało w większości w latach 1993–2008 w technologii prefabrykowanej [22].
Oszacowano, że wszystkie budynki mieszkalne na osiedlu Batorego zużyły w 2010 r. łącznie ok. 62,3 TJ energii cieplnej, elektrycznej i ze źródeł gazowych, co stanowi ok. 4% sprzedaży energii cieplnej przez Elektrociepłownię w Zielonej Górze (wg danych z 2010 r.). Po termomodernizacji wszystkich budynków mieszkalnych możliwe do osiągnięcia oszczędności energetyczne wyniosłyby ok. 55,7 TJ, co odpowiadałoby 0,5% energii sprzedanej przez EC w 2010 r.
Gdyby jednak budynki modernizować w celu osiągnięcia parametrów obiektów niskoenergetycznych, które zużywają energię na poziomie 70 kWh/m2/rok, można by uzyskać oszczędności rzędu 3% rocznej sprzedaży energii cieplnej przez EC.
Koszt termomodernizacji budynków o zapotrzebowaniu na energię cieplną Ek = 70 kWh/m2/rok (oszacowano na podstawie audytów i ich kosztorysów) to ok. 750,4 zł/m2. Do obliczeń przyjęto stawki, które uwzględniają już koszty dodatkowe, tj. dokumentację projektową i nadzór oraz dodatkowe roboty budowlane.
Jeśli przyjąć średnią wielkość mieszkania na rodzinę zgodnie z danymi GUS (dane dla Zielonej Góry na 2010 r. – średnia powierzchnia mieszkania zajmowana przez 1 osobę wynosi ok. 25 m2), można założyć, że koszt modernizacji przypadający na rodzinę, która zajmuje mieszkanie M2, M3 lub M4, wyniósłby od 37 do 75 tys. zł (tabela 2).
Potencjał uzyskanych bądź planowanych oszczędności (różnice wynikały z tego, że niektóre termomodernizacje zostały już wykonane w całości, inne częściowo, a niektóre były zaplanowane zgodnie z wykonanym audytem) przedstawiono na podstawie danych audytowych i ich kosztorysów dla wybranych budynków reprezentatywnych dla struktury urbanistycznej Zielonej Góry (tabela 3).
Największy potencjał oszczędności dla standardowych działań termomodernizacyjnych (możliwa jest jeszcze oszczędność energetyczna wynikająca ze zwiększenia sprawności urządzeń) można uzyskać dla budynków najstarszych, wybudowanych przed 1945 r. – ok. 40%. To zrozumiałe, ponieważ zakres termicznej modernizacji jest dla tych budynków największy.
Najmniejszy potencjał stwierdzono dla budynków najmłodszych, które realizowane były później, co oznacza, że jakość energetyczna tych budynków była większa już na etapie projektowania. Wyniki przeprowadzonego energetycznego audytu miejskiego umożliwiają rozpoznanie i uporządkowanie obszarów pod względem oszacowanego potencjału oszczędności energii oraz zaproponowanych kierunków działań.
Celem jest inicjowanie i wsparcie przedsięwzięć inwestycyjnych służących poprawie efektywności energetycznej w najbardziej energochłonnych elementach miejskiego systemu urbanistycznego. Decyzje o efektywnym wykorzystaniu energii zostaną podjęte na bazie rzetelnych danych wynikających z przeprowadzonych na miejscu audytów [23].
Wsparcie miast energooszczędnych
Unia Europejska w swoich dyrektywach przyjęła rozszerzone wykorzystanie odnawialnych źródeł energii jako środek do osiągnięcia poprawy bezpieczeństwa energetycznego, zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych i poprawienia konkurencyjności gospodarek europejskich.
Ponieważ jednak na rynku energii szybki rozwój OZE nie nastąpił, powstały różne mechanizmy wsparcia jego rozwoju: zbywalne kolorowe (białe i zielone) certyfikaty i dopasowywane taryfy [7].
Doświadczenia wielu krajów w Europie wskazują, które mechanizmy wsparcia bardziej odpowiadają lokalnemu rynkowi i które dostarczają większe i szybsze korzyści przy niższych kosztach. Władze publiczne pragnące zminimalizować koszty wsparcia OZE, wybierają najczęściej nieograniczające liczby inwestycji certyfikaty, których cena jest ustalana przez rynek.
Przyjęcie systemu zachęt dla innowacji wprowadzanych przez inwestorów, gdzie korzyści są większe niż ryzyko, doprowadziło do imponującego wzrostu gospodarczego, szczególnie w Danii, Niemczech i Hiszpanii [12]. Taki system może być mniej skuteczny w krajach, w których ryzyko czasochłonnych procesów prawnych i niepewność inwestorów powoduje spowolnienie w inwestycjach [7], czyli między innymi w Polsce.
Nasz kraj stoi przed koniecznością dostosowania polityki rozwoju do wymagań Unii Europejskiej w zakresie zmniejszania produkcji gazów cieplarnianych, głównie przez zmniejszenie eksploatacyjnego zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną, paliwa gazowe (dyrektywa 2009/29/WE).
Oszczędność w zakresie wykorzystania ciepła, energii energetycznej i paliw oraz poprawa klimatu w miastach i gminach w przewidywanym horyzoncie czasowym obejmuje: zmniejszenie energochłonności budynków, rozwój komunikacji pojazdami elektrycznymi, masowe zastosowanie energooszczędnych urządzeń oraz kompleksowe finansowanie usprawnień dla wszystkich mieszkańców [23, 25, 27].
W Polsce niezbędne jest wypracowanie całościowego modelu oszczędności energii. I tak np. w kontekście budynków prawo budowlane, które nakłada obowiązek uzyskiwania świadectw energetycznych dla sprzedawanych budynków, jest nieprecyzyjne. Przepisy nie uzależniają podpisania umów najmu lub sprzedaży od przedstawienia świadectwa charakterystyki energetycznej. Także władze miast dają zły przykład, pomagając sobie wpisami do hipoteki, a zainteresowany jedynie akceptuje brak świadectwa.
Głównym podmiotem odpowiedzialnym za monitorowanie procesów ograniczenia zapotrzebowania na energię są samorządy miejskie lub gminne. Z uwagi na konieczność uzgodnienia procesów dochodzenia do przewidzianych przez Komisję Europejską wartości wymagane jest monitorowanie na wszystkich szczeblach – poprawa bilansu energetycznego budynków, osiedli i miast pozwoli na dotrzymanie polskich zobowiązań wobec UE i polskiego prawodawstwa [21, 22, 24, 25, 28].
Istnieje konieczność interwencji publicznej (dofinansowań, zwolnień z podatku itp.) zachęcającej do racjonalnego wykorzystania energii w gospodarstwach domowych – środki wspomagające (finansowe) generują efekt lewarowy w postaci poprawy istniejącej substancji budowlanej.
Miejskie systemy monitorujące zużycie energii
Wiele programów komputerowych wykorzystywanych przy wspomaganiu zarządzania energią w mieście proponuje prognozowanie zapotrzebowania i zużycia energii z uwagi na klimat, sezon, dzienne i dobowe zużycie, energochłonność budynków, straty przesyłu, sprawność urządzeń, gęstość i intensywność zabudowy, liczbę mieszkańców itp. Żeby przewidzieć zużycie energii, tworzy się bazy danych informacji przestrzennych o obiektach, prowadzi statystyki zużycia energii i zwiększa dokładność metod obliczeniowych.
Jeden z systemów prognozowania zapotrzebowania na energię – EnerISS Solver – został zbudowany przez zespół naukowców z Korei Południowej. Jest to zautomatyzowane narzędzie biorące pod uwagę bazę danych przestrzennych środowiska naturalnego oraz symulację zużycia energii.
System pozwala na dokładne prognozowanie popytu, klasyfikowanie miejskich obiektów według charakterystyki zużycia energii, predykcję zapotrzebowania na energię uzależnioną od miejskiego klimatu, warunków domowych lub komercyjnych [10]. Żeby jednak można go było stosować, należy mieć wiedzę o funkcjonowaniu systemu energetycznego w mieście, monitorować zużycie energii i promować te inwestycje oszczędzające energię, które przynoszą największy zysk w najkrótszym czasie.
Podobnie w modelu Ecosystem Portfolio Model (EPM), który jest prototypem wielokryterialnym integrującym ekologiczne i społeczno-gospodarcze wartości istotne dla decydentów [14].
U-Eco City to z kolei projekt badawczo-rozwojowy zainicjowany przez rząd Korei Południowej [11]. Celem projektu jest monitoring i wizualizacja zagregowanego zużycia energii w czasie rzeczywistym. Poziom szczegółowości i tryb wizualizacji tej platformy (zaawansowany prototyp dostarczający informacje do sieci Web, który integruje i łączy się z Google Earth i Google Maps) umożliwia przestrzenne śledzenie zużycia energii [11].
Jednym z najkorzystniejszych momentów na poprawę efektywności energetycznej budynków jest etap ich modernizacji [1]. Wybór możliwości spośród dużej liczby celów, sposobów i materiałów o różnych cechach jest spory, tak jak zbiór parametrów i ograniczeń, które należy wziąć pod uwagę, by osiągnąć możliwie najlepszy i optymalny wariant.
W taki sposób zespół Asadiego opisał metodykę optymalizacji w oparciu o połączenie programu symulacji przepływu energii TRNSYS (Transient System Simulation Program) oraz programu optymalizacji GenOpt i wielokryterialnej optymalizacji algorytmu opracowanego w środowisku programu MATLAB, umożliwiając jednocześnie implementację dyrektywy EPBD [2].
Proponowane podejście przetestowano w rzeczywistości. Obecnie sposób wyłaniania optymalnego rozwiązania przy podejmowaniu decyzji jest niezwykle trudny i czasochłonny. Zastosowanie modelowania w postaci ewolucyjnych algorytmów wielokryterialnych może się okazać konieczne przy uwzględnianiu wielu celów (np. strategicznych, społecznych, transportowych, odnawialnych źródeł energii, emisji CO2) [2].
EAM dla Zielonej Góry jest dokumentem umożliwiającym całościowe zarządzanie i monitorowanie energetyczne miasta, opartym na danych przestrzennych pochodzących z Urzędu Miasta. Warto byłoby stworzyć dynamiczny (odzwierciedlający zmiany w czasie rzeczywistym) system monitoringu i predykcji zużycia energii, oparty na danych GIS, ułatwiający podejmowanie optymalnych decyzji dotyczących efektywności energetycznej miasta.
Wnioski
Brakuje dynamicznego systemu, który integrowałby informacje o zużyciu energii w oparciu o informację przestrzenną. Polskie miasta nie uzyskały jeszcze stopnia urbanizacji porównywalnego z krajami zachodniej Europy, można zatem założyć, że liczba ludności zamieszkałej w miastach będzie się zwiększać.
Zmiany te mogą być korzystne dla tych miast, w których duża część zasobów mieszkaniowych jest w złym stanie technicznym i ma niski standard, ponieważ każda nowa inwestycja jest szansą na poprawę stanu istniejącego i tym samym bilansu energetycznego miasta.
Instrumentem polityki miejskiej w tym zakresie może się stać energetyczny audyt miejski (EAM). Opracowanie to zawiera zarówno zbiór informacji, jak i wytyczne osiągnięcia poprawy bilansu na poziomie miasta lub gminy.
Literatura
1. Alsabry A., Staniec M., Analiza zużycia energii oraz możliwości termomodernizacyjnych w budynkach mieszkalnych i mieszkalno-usługowych na terenie Zielonej Góry, „Przegląd Budowlany” nr 3/2011.
2. Asadi E., Da Silva M., Antunes C., Dias L., A multi-objective optimization model for building retrofit strategies using TRNSYS simulations, GenOpt and MATLAB, „Building and Environment” No. 56, 2012.
3. Balaras C., Droutsa K., Dascalaki E., Kontoyiannidis S., Heating energy consumption and resulting environmental impact of European apartment buildings, „Energy and Buildings” No. 37, 2005.
4. Bazan-Krzywoszańska A., Skiba M., Tożsamość miasta pod presją gospodarki rynkowej na przykładzie Zielonej Góry, Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej „Architektura i Urbanistyka”, 2011.
5. Bourdic L., Salat S., Building energy models and assessment systems at the district and city scale: a review, „Building Research and Information” No. 40(4), 2012.
6. Bourdic L., Salat S., Nowacki C., Assessing cities: a new system of cross-scale spatial indicators, „Building Research and Information” No. 40 (5), 2012.
7. Fabbri K., Zuppiroli M., Ambrogio K., Heritage Buildings and Energy Performance: Mapping with GIS tools, „Energy and Buildings” No. 48, 2012.
8. Fouquet D, Johansson Th., European renewable energy policy at crossroads – Focus on electricity support mechanisms, „Energy Policy” No. 36, 2008.
9. Harris N., Discretion and expediency in the enforcement of planning controls, „The Town Planning Review” Vol. 81, No. 6, 2010.
10. Yeo I., Yoon S., Yee J., Development of an urban energy demand forecasting system to support environmentally friendly urban planning, „Applied Energy” No. 110, 2013.
11. Kim S., Shin D., Choe Y., Seibert Th., Walz S., Integrated energy monitoring and visualization system for Smart Green City development. Designing a spatial information integrated energy monitoring model in the context of massive data management on a web based platform, „Automation in Construction” No. 22, 2012.
12. Kopietz-Unger J., Założenia planowania przestrzennego na rzecz ochrony klimatu i oszczędności energii, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra 2010.
13. Krenz A., Analiza wzrostu efektywności energetycznej w budownictwie duńskim, „Przegląd Budowlany” nr 5/2011.
14. Labiosa W., Forney W., Esnard A., Mitsova-Boneva D., Bernknopf R., Hearn P., Hogan D., Pearlstine L., Strong D., Gladwin H., Swain E., An integrated multi-criteria scenario evaluation web tool for participatory land-use planning in urbanized areas: The Ecosystem Portfolio Model, „Environmental Modeling & Software” No. 41, 2013.
15. Lomborg B., Cloud control, „New Statesman” Vol. 138, 2009.
16. Ostańska A., Taracha K., Energetyczny audyt miejski dla Lublina, „Przegląd Budowlany” nr 12/2011.
17. Skiba M., Możliwość wdrożenia instrumentami polityki miejskiej celu krajowego efektywności energetycznej, „Przegląd Budowlany” nr 12/2011.
18. Wade R., How can low-income countries accelerate their catch up with high-income countries? in: Noman, Akbar and Botchwey, Kwesi and Stein, Howard and Stiglitz, Joseph E. (eds.) „Good growth and governance in Africa: rethinking development strategies”, Oxford University Press, New York 2011.
19. Wade R., Income inequality: should we worry about global trends, „European Journal of Development Research” No. 23 (4), 2011.
20. Ziobrowski Z., Urbanistyczne wymiary miast, Instytut Rozwoju Miast, Kraków 2012.
21. Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo Energetyczne (DzU z 2012 r., poz. 1059).
22. Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej (DzU nr 94/2011, poz. 551).
23. Energetyczny Audyt Miejski dla miasta Zielona Góra, Zadanie badawcze nr 1: Analiza możliwości i skutków socjoekonomicznych wzrostu efektywności energetycznej w budownictwie, umowa nr SP/B/1/91454/10, NCBiR 2010, Zielona Góra 2011.
24. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/30/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie wskazania poprzez etykietowanie oraz standardowe informacje o produkcie, zużycia energii oraz innych zasobów przez produkty związane z energią.
25. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków.
26. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/29/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. zmieniająca dyrektywę 2003/87/WE w celu usprawnienia i rozszerzenia wspólnotowego systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych.
27. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie wymaganego zakresu projektu miejscowego zagospodarowania przestrzennego (DzU nr 164/2003, poz. 1587).
28. Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (DzU nr 80/2003, poz. 717 z późn. zm.).