Wymagania i zasady nowej klasyfikacji filtrów w systemach wentylacji budynków

Jakość powietrza zewnętrznego, szczególnie w aglomeracjach miejskich, ulega stałemu pogorszeniu pomimo alarmujących apeli organizacji pozarządowych oraz wywoływania przez nie coraz częściej tzw. „alertów smogowych”. Wpływa to niewątpliwie negatywnie na stan zdrowia mieszkańców. Jednym ze sposobów ochrony przed pyłami jest filtracja powietrza wentylującego pomieszczenia, w których, jak pokazują badania, przeciętny mieszkaniec Europy spędza 80–90% czasu.

Standardy jakości powietrza w kontekście wymagań WHO w zakresie zanieczyszczeń pyłowych

Problemy związane z negatywnym wpływem zanieczyszczeń na zdrowie człowieka są od dawna przedmiotem badań wielu ośrodków naukowych na całym świecie. Powołana do koordynacji tych badań Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) od wielu lat publikuje raporty i ustala poziomy stężenia substancji szkodliwych dla zdrowia, które mogą znajdować się w otoczeniu człowieka.

Poprawa jakości powietrza pozwala na redukcję kosztów leczenia takich chorób, jak udar mózgu, choroby serca i układu krążenia, rak płuc, oraz przewlekłych i ostrych chorób układu oddechowego, w tym astmy.

Według szacunków WHO tylko w 2012 roku zanieczyszczenie powietrza było przyczyną ok. 3,7 mln przedwczesnych zgonów na całym świecie. W miarę rozwoju industrializacji coraz większego negatywnego znaczenia nabiera w tym zakresie zjawisko tzw. pyłu zawieszonego (PM – Particulate Matter), czyli mieszaniny stałych i ciekłych cząstek, substancji organicznych i nieorganicznych unoszonych przez powietrze (są to głównie siarczany, azotany, amoniak, chlorek sodu, sadza, pył mineralny i woda).

Według najnowszych badań najbardziej szkodliwe dla zdrowia są cząstki o średnicach mniejszych od 10 µm, w szczególności te o wielkości mniejszej od 1 µm, które wdychane mogą zalegać w głębi płuc i przenikać do organizmu człowieka. Oczywiste jest, że udziały poszczególnych wielkości cząsteczek w powietrzu zewnętrznym różnią się w zależności od regionu, jego uprzemysłowienia itp.

Jak zostało to pokazane na rys. 1, uśrednione, skumulowane spektrum udziału poszczególnych wielkości zanieczyszczeń w powietrzu atmosferycznym odpowiada w przybliżeniu krzywym przedstawionym na tzw. diagramie Whitby’ego, (który badał powietrze nad Londynem).

W celu stworzenia pewnych normatywów w dziedzinie zanieczyszczenia powietrza pył zawieszony został podzielony na trzy zasadnicze frakcje:  

• PM₁₀,
• PM_2,5,
• PM₁,

gdzie PM_X to pył zawierający cząsteczki o średnicy (optycznej) mniejszej lub równej od wartości x wyrażonej w µm (patrz rys. 1).

Badania prowadzone pod auspicjami WHO wykazały, że nie jest możliwe wyznaczenie progu, poniżej którego nie obserwuje się żadnych szkód dla zdrowia spowodowanych pyłem zawieszonym. Dlatego aktualne wytyczne publikowane w raportach WHO podają wartości najniższych stężeń PM, ale możliwych do osiągnięcia w sposób racjonalny.

W tab. 1 i tab. 2 dla porównania przedstawiono wymagania WHO w tym zakresie z roku 1999 oraz 2005.

Zalecenia WHO nie mają jednak mocy prawnej, stanowią jedynie wskazówkę do wyznaczania norm oraz wymagań krajowych i lokalnych instytucji odpowiedzialnych za stan środowiska.

W Polsce głównym dokumentem w tym zakresie jest rozporządzenie Ministra Środowiska z roku 2012 [5], które ustanawia prawne limity zanieczyszczeń pyłowych w powietrzu zewnętrznym na poziomach podanych w tab. 2 (są to wartości oparte na zaleceniach WHO z roku 1999).

Troska o zdrowie ludzi wymusiła na władzach lokalnych w wielu regionach stały monitoring stanu PM realizowany obecnie nie tylko w dużych aglomeracjach, ale także w mniejszych miejscowościach (również uzdrowiskowych).

Na przestrzeni ostatnich lat upublicznione dane z tego monitoringu oraz poziomy stanu zanieczyszczenia PMX ustanawiane przez Wojewódzkie Instytuty Ochrony Środowiska wskazują jednoznacznie, że stan powietrza zewnętrznego w polskich miastach jest bardzo zły i należy do najgorszych w Europie (patrz tab. 3 oraz wykres na rys. 2).

Filtracja powietrza wentylującego budynki sposobem na podniesienie jakości powietrza wewnętrznego

Jak pokazują wyniki badań (rys. 3) Francuskiego Instytutu Budownictwa CSTB (odpowiednik polskiego ITB), mieszkaniec Europy Zachodniej spędza przeciętnie około 2/3 swojego życia w mieszkaniach.

Jeżeli dodamy do tego czas pracy, która w większości odbywa się wewnątrz budynków, to z dużym prawdopodobieństwem można stwierdzić, że człowiek przez 80–90% swojego życia oddycha tzw. powietrzem wewnętrznym. Powietrze to w zakresie zanieczyszczeń może mieć niższą jakość niż powietrze zewnętrzne, gdyż zawiera dodatkowo zanieczyszczenia wygenerowane przez człowieka na skutek jego działalności wewnątrz budynków, co nakłada prawną konieczność nie tylko wentylacji obiektów, ale i dostarczania do pomieszczeń powietrza o odpowiedniej czystości.

Z powyższego wynikają w praktyce dwa kierunki działań mogące prowadzić do poprawy jakości powietrza wewnętrznego:

1. poprawa jakości powietrza zewnętrznego poprzez eliminowanie źródeł zanieczyszczeń, co w obliczu ciągłego rozwoju industrializacji jest procesem długotrwałym i niezwykle kosztownym;
2. prawdopodobnie znacznie bardziej efektywny scenariusz, w którym uszczelnia się powłoki budynków, a powietrze używane do wentylacji jest należycie oczyszczane przed wprowadzeniem go do pomieszczeń.

Klasyfikacja filtrów wg nowej normy EN 16890 w opozycji do obowiązującej wg EN 779

Realizacja zdefiniowanego powyżej „scenariusza B” w kontekście rosnących poziomów zanieczyszczeń powietrza zewnętrznego pyłem zawieszonym skłania do polepszania jakości filtracji powietrza w systemach wentylacji. Wymusiło to na branży wentylacyjnej konieczność nowego spojrzenia na zagadnienie filtracji i w konsekwencji doprowadziło do opracowania nowej normy klasyfikującej filtry dla tzw. wentylacji ogólnej, czyli podstawowego sposobu dostarczania powietrza zewnętrznego do pomieszczeń, w których przebywają ludzie.

Opis zjawiska i próba ujednolicenia nomenklatury

Zjawisko filtracji powietrza można najkrócej zdefiniować jako proces usuwania zawieszonych w nim zanieczyszczeń z wykorzystaniem zjawisk fizycznych, które mogą występować przy przepływie zanieczyszczonego powietrza przez materiał filtracyjny. Główne zjawiska wykorzystywane w tym celu to (rys. 4):

• zderzenie bezwładnościowe,
• zaczepianie,
• osadzanie grawitacyjne,
• dyfuzja molekularna,
• zjawiska elektrostatyczne.

Filtr sam w sobie nie jest skomplikowanym urządzeniem, ma jednak kilka cech, które decydują o jego przydatności w danych warunkach, określonych przez rodzaj zanieczyszczeń, ich stężenie oraz strumień powietrza.

Do najważniejszych wskaźników opisujących cechy filtrów należy zaliczyć:

1. stopień odpylania (A) (gravimetric arrestance – inne określenia: współczynnik osadzania pyłu, współczynnik zatrzymania) to stosunek masy pyłu zatrzymanego w filtrze do masy pyłu dostarczonego w tym samym czasie w powietrzu na wlocie do filtra,
2. skuteczność filtracji (E) (filter efficiency – zwana również efektywnością filtra) to wyrażona w % zdolność filtra do redukcji stężenia cząstek określonej frakcji pyłu z powietrza przepływającego przez filtr,
3. pojemność pyłowa filtra (M_tot) (filter dust capacity) to sumaryczna masa pyłu (testowego) osadzonego na filtrze od początku czasu eksploatacji (testu) do osiągnięcia granicznej wartości oporów przepływu powietrza przez filtr w warunkach nominalnych,
4. współczynnik przepuszczalności (P) (penetration) to stosunek stężenia pyłu o określonej frakcji za filtrem do jego stężenia w powietrzu przed filtrem,
5. wtórny posiew filtra (S) (shedding) to zjawisko obecności za filtrem cząstek zanieczyszczeń, które uprzednio były osadzone na włóknach filtra uzupełnionych o oderwane cząstki włókien tkaniny filtracyjnej,
6. opór przepływu powietrza (∆p) (filter pressure drop) to różnica ciśnienia statycznego powietrza przed i za filtrem.

Klasyfikacja filtrów wg nowej normy EN 16890 w opozycji do obowiązującej wg EN 779

Sposób klasyfikacji filtrów dla wentylacji ogólnej wg PN-EN 779

Dużym problemem w ocenie filtra jest zmienność wartości poszczególnych wskaźników wraz z czasem oraz warunkami eksploatacji.

W tab. 4 dokonano próby oceny kierunku zmian wartości tych wskaźników przy wzroście takich parametrów pracy filtra, jak:

• wielkość cząsteczek zanieczyszczeń,
• ich stężenie na wlocie filtra
• oraz prędkość powietrza przepływającego przez filtr.

Dodatkowym problemem w tym zakresie jest duża różnorodność materiałów filtracyjnych. To wszystko sprawia, że porównywanie czy klasyfikowanie filtrów może być dokonywane dla bardzo jednoznacznie określonych parametrów pracy.

Obowiązująca od dłuższego czasu na rynku europejskim norma PN-EN 779 [6] klasyfikuje filtry z uwagi na dwa główne wskaźniki ich jakości, czyli średni stopień odpylania (A_m) oraz średnią wartość skuteczności filtracji (E_m), które mierzone są w warunkach określonych poniżej.

Testy przeprowadzane są na stanowisku przedstawionym na rys. 5. Jego podstawowe cechy to:

• możliwość dokładnego pomiaru strumienia przepływu powietrza przez filtr umieszczony w odcinku pomiarowym o przekroju badanego modułu filtracyjnego,
• unormowany profil prędkości powietrza na dolocie do filtra,
• powietrze wlotowe całkowicie oczyszczone na filtrze „absolutnym” przepływające przez komorę, w której rozpylany jest aerozol testowy lub pył testowy w zależności od etapu testu.

Klasyfikacja filtrów wg nowej normy EN 16890 w opozycji do obowiązującej wg EN 779

Sposób klasyfikacji filtrów dla wentylacji ogólnej wg PN-EN 779 - dokończenie

Pomiarów stężeń przed i za filtrem dokonuje się metodą optyczną zliczania ilości cząstek o danym rozmiarze, a ilość osadzonego pyłu mierzona jest poprzez cykliczne ważenie filtra po kolejnych dawkach pyłu testowego.

Podstawowe parametry i warunki wykonywania badań filtrów są następujące:

• badany jest moduł filtra o wymiarach nominalnych 610×610 mm,
• stopień odpylania i skuteczność filtracji określa się przy przepływie nominalnym powietrza przez filtr (3400 m³/h, co odpowiada prędkości nominalnej w_N = 2,7 m/s),
• charakterystykę oporów przepływu filtra czystego wyznacza się w punktach pokazanych na wykresie (rys. 6),

• pojemność pyłowa filtra badana jest po osiągnięciu granicznych wartości oporów przepływu: ∆p_gr = 450 Pa dla filtrów klas M i F oraz 250 Pa dla filtrów klasy G,
• skuteczność filtracji E jest badana aerozolem ciekłym DEHS w zakresie tzw. średnic optycznych od 0,2 do 3,0 µm, ale, co ważne, do określenia klasy filtra wykorzystywana jest tylko frakcja 0,4 µm,
• cząstkowy wskaźnik skuteczności E_i jest określany ze wzoru (1) przed i po dodaniu na wlot do filtra określonej dawki pyłu testowego (ok. 30 g), a wartość średnia E_m (dla badanej frakcji 0,4 µm) jest średnią ważoną ze średnich arytmetycznych dla każdej dawki „j” pyłu (z pomiarów przed i po jej dodaniu, aż do osiągnięcia granicznych wartości oporów przepływu) – wzór (1):

   (1)

gdzie:

   (2)

• jeżeli tak wyznaczona wartość Em_0,4 ≥ 40%, filtr klasyfikuje się w klasach M i F z podziałem uzależnionym od średniej wartości Em_0,4 zgodnie z tab. 6,
• jeżeli tak wyznaczona wartość Em_0,4 < 40%, filtr klasyfikuje się w kategorii G z podziałem uzależnionym od średniej wartości zdolności odpylania A_m definiowanej wzorem (3) (patrz tab. 6):

   (3)

gdzie:

   (4)

n_i – zmierzona liczba cząstek aerozolu frakcji „i” za badanym filtrem,

N_i– zmierzona liczba cząstek aerozolu frakcji „i” przed badanym filtrem,

M_j – masa pyłu testowego podanego przed badanym filtrem w trakcie fazy dawkowania „j”,

m_j – masa pyłu testowego przepuszczonego przez badany filtr w trakcie fazy dawkowania „j”,

M – sumaryczna masa pyłu testowego podanego przed badanym filtrem w trakcie całego procesu dawkowania (do osiągnięcia granicznej wartości oporów przepływu).

Jak wynika z przedstawionego w tab. 5 sumarycznego zestawienia czynności klasyfikacyjnych filtrów wg normy [6], jest to procedura długotrwała i pracochłonna. W jej wyniku otrzymuje się możliwość zaliczenia badanego egzemplarza filtra do jednej z klas podanych w rys. 6.

Klasyfikacja ta pociąga za sobą w praktyce szereg znaczących konsekwencji, takich jak:

• możliwość stosunkowo łatwego i czytelnego definiowania wymagań dotyczących wentylacji, klimatyzacji i jakości powietrza, które są przywoływane w wielu normach i krajowych rozporządzeniach;
• możliwość porównywania filtrów różnych producentów;
• możliwość wykorzystania wyników badań filtra do wyliczeń wskaźnika jego „energochłonności”, czyli wpływu na zużycie energii elektrycznej przez wentylatory w trakcie jego eksploatacji (patrz przykładowa charakterystyka uzyskana w trakcie badań przykładowego filtra klasy F9 – rys. 7)

Jednak w miarę upowszechniania się wentylacji mechanicznej, w kontekście coraz wyższych wymagań w zakresie jakości powietrza oraz konieczności minimalizacji zużycia energii przez budynki ocena filtrów w powyższy sposób okazuje się niewystarczająca.

Jej główne braki to:

• wyznaczone wskaźniki nie odzwierciedlają rzeczywistych warunków eksploatacji uwzględniających cały zakres frakcji pyłu zawieszonego;
• klasyfikacja pomija coraz większy udział zjawiska elektrostatycznego w procesie filtracji, wynikającego z wprowadzania nowych materiałów i sposobu produkcji tkanin filtracyjnych (doświadczenie wskazuje, że efekt ten ma znaczący wpływ na skuteczność filtra w początkowej fazie eksploatacji, a potem zanika).
  Należy jednak zaznaczyć, że najnowsza wersja normy PN-EN 779 z roku 2012 [6] wprowadza możliwość wyznaczania zarówno wskaźnika skuteczności filtra E_U filtra czystego, jak i filtra po poddaniu go procesowi dezaktywacji efektu elektrostatycznego izopropanolem E_D.

Klasyfikacja filtrów wg nowej normy EN 16890 w opozycji do obowiązującej wg EN 779

Klasyfikacja filtrów według normy EN-ISO 16890 – podobieństwa i różnice w stosunku do PN-EN 779

Wykazane powyżej mankamenty normy [6] sprawiły, że w połowie 2016 roku CEN zakończył prace na opracowaniem całkiem nowej normy dotyczącej oceny filtrów przeznaczonych dla wentylacji ogólnej [7]. Składa się ona z czterech części:

• 16890-1: Specyfikacja techniczna, wymagania i system klasyfikacji oparty na wskaźniku skuteczności w zakresie pyłu zawieszonego „ePM” (Technical specifications, requirements and classification system based upon particulate matter efficiency – ePM);
• 16890-2: Pomiary frakcyjnej skuteczności i oporów przepływu powietrza (Measurement of fractional efficiency and air flow resistance);
• 16890-3: Wyznaczanie stopnia odpylania i oporów przepływu jako funkcji ilości pyłu testowego osadzonego na filtrze (Determination of the gravimetric efficiency and the air flow resistance versus the mass of test dust captured);
• 16890-4: Metoda sezonowania filtra w celu wyznaczenia minimalnej wartości wskaźnika skuteczności (Conditioning method to determine the minimum fractional test efficiency).

Analizując nową normę, a w zasadzie zestaw norm, można bardzo wyraźnie zauważyć, że pomimo zastosowania podobnych narzędzi oraz sposobu pomiaru poszczególnych wielkości (cech) charakteryzujących filtry w porównaniu z normą PN-EN 779 diametralnej zmianie uległa filozofia definiowania wskaźników oceny filtra, a w szczególności wskaźnika skuteczności.

Podobieństwa do poprzedniej normy można zauważyć w następujących elementach:

a)w obydwu badany jest moduł filtra o takich samych wymiarach (610×610 mm), przy przepływie powietrza o identycznym strumieniu (V = 3400 m3/h);

b)niemal identyczne stanowisko pomiarowe (wzbogacone jedynie o dozownik aerozolu cząsteczek stałych – KCl oraz o dozownik pyłu testowego zgodnego z normą europejską zamiast ASHRAE);

c)obowiązkowe wyznaczenie charakterystyki oporów przepływu realizowane dla filtra w stanie czystym przy 50, 75, 100 i 125% strumienia nominalnego;

d)pomiar skuteczności oparty na zliczaniu cząstek aerozolu w poszczególnych frakcjach wielkości przed i za filtrem metodą optyczną;

e)pomiar stopnia odpylania realizowany przez pomiar masy pyłu testowego dozowanego przed filtrem oraz osadzonego na filtrze HEPA za badanym filtrem. Co ważne, wyznaczanie tego wskaźnika, pomimo że nowa norma dokładnie opisuje tę procedurę, nie jest obowiązkowe;

f)podobnie nie jest konieczne określanie chłonności pyłowej filtra, czyli ilości pyłu testowego zatrzymanego w filtrze do momentu przekroczenia granicznej wartości spadku ciśnienia, z tym że w porównaniu z normą EN 779 wartość tę obniżono z 450 do 300 Pa.

Całkowicie zmieniona została procedura i sposób określania klas filtra. W szczególności zupełnie nowymi elementami procedury są:

g)skuteczność filtra E jest określana w oparciu o stosunek różnicy koncentracji (stężenia) pyłu zawieszonego przed i za filtrem do jego koncentracji na wlocie dla całego spektrum frakcji PM_X;

h)wskaźnik skuteczności filtra ePM_X jest wyznaczany odrębnie dla trzech frakcji wielkości cząstek pyłu zawieszonego (definiowanej przez tzw. średnicę optyczną DO): PM₁, PM_2,5 i PM₁₀;wskaźnik skuteczności ePM_X wyliczany jest na podstawie średnich arytmetycznych skuteczności (E_A,i) dla frakcji cząstkowych otrzymanych z testów filtra czystego (E_i) oraz takich samych testów przeprowadzonych na filtrze po procesie sezonowania polegającym na dezaktywacji efektu elektrostatycznego (E_D,i);

i)najbardziej znaczącą cechą wskaźnika skuteczności ePMX jest zdaniem autora sposób odniesienia pomierzonych skuteczności cząstkowych (E_i, E_D,i) j)do rzeczywistego spektrum stężenia masowego (w µg/m³) pyłu zawieszonego występującego w atmosferze, a opisanego modelem statystycznym odrębnie dla obszarów zurbanizowanych oraz niezurbanizowanych (równanie (5)). Pierwszy z nich jest wykorzystywany do wyznaczania ePM₁ i ePM_2,5, a drugi do ePM₁₀:

(5)

gdzie:

q₃(d_i) – bimodalny rozkład stężenia masowego frakcji pyłu zawieszonego określony odrębnie dla dwóch obszarów (rys. 8);

k) norma [7] definiuje ilość i zakresy średnic cząsteczek aerozoli mierzonych i zliczanych przez urządzenie OPC (Optical Particle Counter) w trakcie testów (tab. 7):

• wskaźniki skuteczności ePM₁ wyznaczone na podstawie wyników pomiarów minimum 4 podfrakcji (0,3 µm ≤ D_O ≤ 1,0 µm, tab. 7 – kolor niebieski),
• ePM_2,5 – na podstawie minimum 8 (0,3 µm ≤ D_O ≤ 2,5 µm, tabela 7 – kolor zielony),
• ePM₁₀ – na podstawie minimum 12 (0,3 µm ≤ D_O ≤ 10,0 µm, tabela 7 – kolor czerwony).

Podsumowanie

W efekcie opisanej powyżej procedury uzyskuje się sposób oceny skuteczności filtra diametralnie różny od poprzedniego.

• Po pierwsze, niemal każdy filtr dokładny poddany tej procedurze będzie mógł mieć wyznaczone klasy w 3 różnych kategoriach ePM, odrębnie dla każdej frakcji PM_X (patrz tab. 8). Jednak producent w porozumieniu z jednostką badawczą będzie musiał wybrać jedną z nich do finalnego oznaczenia klasy filtra.
• W ramach każdej kategorii klasa filtra jest definiowana na podstawie wartości wskaźnika ePM_X (wyliczanego ze wzoru 5), zaokrąglonej do najbliższej dolnej wartości procentowej podzielnej przez 5 (z wyjątkiem przypadków: ePM_X > 95%), czyli w efekcie zamiast 5 dotychczasowych klas filtrów (M5 do F9) na rynku pojawi się 30 klas, co niewątpliwie mocno skomplikuje zarówno proces projektowania, jak i cały proces inwestycyjny, w którym zawsze poszukuje się możliwie prostych wskaźników oceny.

Literatura

1. WHO Air quality guidelines for particulate matter, ozone, nitrogen dioxide and sulfur dioxide. Summary of risk assessment, Global Update 2005.
2. Ambient (outdoor) air quality and health, Fact sheet N°313, WHO, March 2014.
3. Birket S., Building understanding of the dangers of the poor indoor air quality, Camfil Road Show – Londyn 2011.
4. WHO Air quality guidelinesfor particulate matter, ozone, nitrogen dioxide and sulfur dioxide. Summary of risk assessment, Global Update 2005.
5. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (DzU 2012, poz 1031).
6. PN-EN 799:2012 Przeciwpyłowe filtry powietrza do wentylacji ogólnej. Określenie parametrów filtracyjnych.
7. EN-ISO-FDIS 16890-1:2016 Air filters for general ventilation – Part 1: Technical specifications, requirements and classification system based upon particulate matter efficiency (ePM).
8. EN-ISO-FDIS 16890-2:2016 Air filters for general ventilation – Part 2: Measurement of fractional efficiency and air flow resistance.
9. EN-ISO-FDIS 16890-3:2016 Air filters for general ventilation – Part 3: Determination of the gravimetric efficiency and the air flow resistance versus the mass of test dust captured.
10. EN-ISO-FDIS 16890-4:2016 Air filters for general ventilation – Part 4: Conditioning method to determine the minimum fractional test efficiency.
11. PN-EN 13799:2007 Wentylacja budynków niemieszkalnych. Wymagania dotyczące właściwości instalacji wentylacji i klimatyzacji.
12. PN-EN 15251:2007 Parametry wejściowe środowiska wewnętrznego dotyczące projektowania i oceny charakterystyki energetycznej budynków, obejmujące jakość powietrza wewnętrznego, środowisko cieplne, oświetlenie i akustykę.
13. PN-EN 1886:2008 Wentylacja budynków. Centrale wentylacyjne i klimatyzacyjne. Właściwości mechaniczne.
14. PN-EN 13053:2007 Wentylacja budynków. Centrale wentylacyjne i klimatyzacyjne. Klasyfikacja i charakterystyki działania urządzeń, elementów składowych i sekcji.
15. Obwieszczenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 17 lipca 2015 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU 2015, poz. 1422).
16. Calculation method for the energy use related to air filters in general ventilation systems – EUROVENT 4/21 – 2014.
17. Rating standard for the certification of air filters – EURO­VENT RS 4/C/001 – 2016.
18. Operational manual for the certification of air filters – EUROVENT CERTITA CERTIFICATION – OM-11-2015.
19. Jackiewicz A., Gradoń L., Sposoby zwiększania sprawności odpylania filtrów włókninowych, „Inż. Ap. Chem.” 2011, 50, 5, 42–43.
20. Gac J., Gradoń L., Badanie nieustalonej filtracji aerozoli ciekłych na filtrach włóknistych, „Inż. Ap. Chem.” 2013, 52, 4, 308–309.
21. Charkowska A., Filtracja i oczyszczanie powietrza (cz. 1–4), „Rynek Instalacyjny”, 2008.
22. CEN Despatch Notice dated 23.06.2016 concerning the implementation of EN-ISO 16890.
23. www.sojp.wios.warszawa.pl.
24. www.powietrze.krakow.pl.
25. www.cstb.fr.
26. www.1filter.pl/podstawowe-pojecia-i-definicje-z-dziedziny-filtracji-powietrza.
27. www.eurovent-certification.com.
28. www.ure.pl.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!