Zużycie mediów w domach studenckich Politechniki Warszawskiej w latach 2014–2016
Consumption of utilities in dormitories of Warsaw University of Technology in 2014–2016
Budynek domu studenckiego PW "AKADEMIK", z 1929 r./Fot. J. Sawicki
Wymagania dla nowych budynków są coraz wyższe i popularność zyskują obiekty nisko-, zero-, a nawet plusenergetyczne. Często jednak zapomina się o takich szczególnych budynkach zamieszkania zbiorowego jak domy studenckie, gdzie zużycie mediów czasem kilkukrotnie przekracza akceptowalne wielkości. Studenci Politechniki Warszawskiej przyjrzeli się bliżej poziomowi energii pochłanianej przez „akademiki”, mającemu zasadniczy wpływ na koszty ich eksploatacji. Wnioski z audytu mogą stanowić ważne przesłanki w procesie modernizacji istniejących domów studenckich i w projektowaniu nowych.
Zobacz także
REGULUS-system Wójcik s.j. Grzejniki do pompy ciepła?
Jeśli Twój klient zmienia ogrzewanie na pompę ciepła, nie zapomnij zaproponować mu wymiany grzejników na nowoczesne, sterowalne, niskotemperaturowe. Jeśli inwestor nie dokonał gruntownej termomodernizacji...
Jeśli Twój klient zmienia ogrzewanie na pompę ciepła, nie zapomnij zaproponować mu wymiany grzejników na nowoczesne, sterowalne, niskotemperaturowe. Jeśli inwestor nie dokonał gruntownej termomodernizacji swojego domu, pozostawienie dotychczasowych grzejników jest „błędem w sztuce”. Inwestorzy mają potem żal, że nikt ich o tej konieczności nie poinformował.
REGULUS-system Wójcik s.j. Jak podwyższyć moc grzejników? Dostępne są dwie drogi
Gdy dysponujemy łatwo sterowalnym źródłem ciepła z dużym zakresem dostępnej mocy grzewczej, takim jak kocioł elektryczny, olejowy czy też gazowy, odpowiedź na zadane pytanie jest prosta: należy podwyższyć...
Gdy dysponujemy łatwo sterowalnym źródłem ciepła z dużym zakresem dostępnej mocy grzewczej, takim jak kocioł elektryczny, olejowy czy też gazowy, odpowiedź na zadane pytanie jest prosta: należy podwyższyć temperaturę czynnika grzewczego.
REGULUS-system Wójcik s.j. REGULUS-SYSTEM – optymalne grzejniki remontowe i do pompy ciepła
Jeśli decydujemy się na wymianę czegokolwiek, to na coś co jest lepsze, bardziej ekonomiczne, funkcjonalne, ładniejsze, a czasem także modne. Pamiętajmy jednak, że moda przemija…
Jeśli decydujemy się na wymianę czegokolwiek, to na coś co jest lepsze, bardziej ekonomiczne, funkcjonalne, ładniejsze, a czasem także modne. Pamiętajmy jednak, że moda przemija…
streszczenie Artykuł powstał na podstawie raportu „Zużycie mediów w domach studenckich Politechniki Warszawskiej w latach 2014–2016” opracowanego przez Studenckie Koło Naukowe Energetyki Niekonwencjonalnej działające przy wydziale MEiL Politechniki Warszawskiej. W raporcie zestawiono oraz przeanalizowano zużycie energii elektrycznej, wody, ciepła i gazu. Dla lepszego zobrazowania skali problemu zużycie to zostało odniesione do liczby mieszkańców i powierzchni użytkowej oraz porównane z dostępnymi średnimi krajowymi i europejskimi, oraz odpowiednimi normami. W artykule przedstawiono również łączne koszty związane ze zużyciem mediów. Żeby pokazać wpływ na środowisko, wyliczono również zużycie energii pierwotnej oraz emisję dwutlenku węgla. Na podstawie raportu do dalszej analizy wybrane zostały domy studenckie, w których zużycie poszczególnych mediów zdecydowanie przekracza średnią. |
abstract The following article is based on the report „Consumption of utilities in dormitories of Warsaw University of Technology in 2014–2016” developed by Students Association for Unconventional Energy of Warsaw University of Technology, Faculty of Power and Aeronautical Engineering. The report consists of a comparison and an analysis of consumption of electricity, water, heat and natural gas in dormitories of Warsaw University of Technology from 2014 to 2016. To credibly present the scale of a problem, consumption data in relation with population and useful floor area of each dormitory is compared to publicly available Polish and European averages. Costs of each utility and an accumulative cost of building use are shown as well. Included calculations of primary energy and carbon dioxide emissions show an impact on the environment. On the grounds of this report, dormitories which consumption is strikingly above average will be chosen for further analysis. |
***
Politechnika Warszawska dysponuje ok. 5200 miejscami w dziesięciu domach studenckich na terenie Warszawy. Domy te są bardzo zróżnicowane pod względem wielkości, roku budowy, izolacyjności przegród zewnętrznych oraz standardu instalacji. Konsekwencją tego zróżnicowania są wyraźne różnice w zużyciu mediów. Dodatkowo część domów studenckich jest pod opieką konserwatora zabytków, co znacząco utrudnia prowadzenie w nich zaawansowanych prac modernizacyjnych. Przy okazji remontu jednego z budynków przyjrzano się zużyciu mediów w pozostałych dziewięciu.
Podstawowe informacje o analizowanych domach studenckich podano w tab. 1.
Raport, na podstawie którego powstał artykuł, opisuje zużycie: wody, energii elektrycznej, ciepła i gazu. Dodatkowo podano w nim obliczone zużycie energii pierwotnej i emisję CO2 oraz analizę kosztów związanych ze zużyciem mediów.
Dla lepszego zobrazowania specyfiki użytkowania domów studenckich podane zostały również charakterystyki roczne rozbioru poszczególnych mediów. Prezentowane w artykule dane pochodzą bezpośrednio z rachunków lub zestawień udostępnionych przez kierowników analizowanych obiektów.
W 2016 roku w domach studenckich Politechniki Warszawskiej zużyto łącznie 180 tys. m3 wody. Wszystkie budynki podłączone są do miejskiej sieci wodociągowej oraz kanalizacyjnej. Na rys. 1 przedstawiono zużycie wody w poszczególnych domach w przeliczeniu na mieszkańca. Każdy mieszkaniec zużywa średnio w ciągu roku 41 m3 wody – dla porównania: statystyczny Polak ok. 35 m3 [1].
Warto dodać, że ze względu na wakacje w okresie letnim zużycie wody w domach studenckich PW jest nawet o połowę niższe niż w pozostałych miesiącach. Średnie zużycie wody stanowi 141% normy podanej w rozporządzeniu w sprawie określenia przeciętnych norm zużycia wody [2].
Przyczyn tej sytuacji szukać należy m.in. w złym stanie armatury łazienkowej, częstych przeciekach, ale przede wszystkim w złych nawykach mieszkańców. Nie są oni w żaden sposób rozliczani z ilości wody, jaką zużywają. Gdyby to mieszkańcy musieli płacić rachunki, wydawaliby miesięcznie średnio 34 zł, przy czym w DS „Ustronie” byłoby to jedynie 20 zł, a w DS „Riviera” i DS „Akademik” aż 45 zł (na zużycie wody w „Akademiku” wpływ ma basen znajdujący się w podziemiach budynku).
Roczne wydatki na wodę wynoszą łącznie ok. 1,7 mln zł i stanowią 25% wszystkich wydatków na media.
Fronton Domu Studenckiego Politechniki Warszawskiej BRATNIAK-MUSZELKA, ul. Kopińska 12/16
fot. J. Sawicki
Najtrudniejszym do rozwiązania problemem domów studenckich PW jest nadmierne zużycie energii cieplnej, wynoszące rocznie aż 50 000 GJ. Wszystkie analizowane obiekty podłączone są do miejskiej sieci ciepłowniczej. Dodatkowo DS „Tatrzańska” ma kolektory słoneczne, z których częściowo pokrywane jest zapotrzebowanie na energię do przygotowania ciepłej wody użytkowej.
Na rys. 2 przedstawiono roczne zużycie ciepła w przeliczeniu na 1 m2 powierzchni użytkowej.
Rys. 2. Zużycie energii cieplnej z uwzględnieniem c.w.u. na 1 m2
Źródło: archiwum autorów (M. Jarosiński, M. Zarębski)
Porównanie zużycia ciepła ze średnią polską (193 kWh/m2) oraz europejską (174 kWh/m2), pozwala podzielić badane budynki na dwie grupy. Do pierwszej należą cztery domy studenckie, w których zużycie ciepła jest wyraźnie niższe niż średnia polska, do drugiej zaś te, które znacznie ją przekraczają.
O ile niskie zużycie mediów w Domach Studenckich „Mikrus”, „Babilon” oraz „Tatrzańska” łatwo wytłumaczyć przeprowadzoną termomodernizacją, a w DS „Tatrzańska” również wspomnianymi kolektorami słonecznymi, o tyle niskie zużycie ciepła w DS „Akademik” spowodowane jest przede wszystkim olbrzymią powierzchnią, z której jedynie 18% stanowią pokoje.
Duża część tego budynku jest zwyczajnie niedogrzana. Pięć pozostałych domów studenckich notuje zużycie wyższe niż średnia krajowa. Są to budynki dość stare, w których nie została jeszcze wykonana termomodernizacja. Dodatkowo kompleks budynków znajdujący się przy placu Narutowicza, do którego należą Domy Studenckie „Akademik”, „Bratniak-Muszelka” i „Pineska-Tulipan”, objęty jest opieką konserwatorską, co znacząco utrudnia podjęcie prac remontowych.
Fronton Domu Studenckiego Politechniki Warszawskiej PINESKA-TULIPAN, ul. Uniwersytecka 5
fot. J. Sawicki
Dużym problemem dla studentów mieszkających w domach studenckich jest niewystarczająca wentylacja pokojów. Jak łatwo się domyślić, skutkuje to częstym otwieraniem okien, co przyczynia się do znacznego zwiększenia strat ciepła w okresie zimowym. Łączne roczne wydatki na energię cieplną wynoszą ok. 2,7 mln zł i stanowią największą część wydatków spośród wszystkich mediów.
Rys. 3. Roczne zużycie energii elektrycznej na 1 mieszkańca
Źródło: archiwum autorów (M. Jarosiński, M. Zarębski)
Kolejnym medium, którego zużycie w domach studenckich znacznie przekracza normy i średnie krajowe, jest energia elektryczna. Łączne roczne zużycie energii elektrycznej we wszystkich analizowanych budynkach wynosi ok. 7 GWh.
Jak widać na rys. 3, średnie zużycie energii elektrycznej na jednego mieszkańca wynosi dla domów studenckich ok. 1500 kWh i jest dwukrotnie wyższe od średniej krajowej podanej przez GUS (750 kWh) [1].
We wspomnianym wcześniej kompleksie budynków znajdujących się przy pl. Narutowicza zużycie energii elektrycznej jest aż trzy razy większe od średniej krajowej (ok. 2250 kWh). Taka sytuacja spowodowana jest m.in. dużą oświetlaną powierzchnią (szerokie korytarze, hala sportowa, basen), starym energochłonnym oświetleniem i brakiem sterowania nim.
Dużym problemem występującym w większości domów studenckich jest używanie przez mieszkańców kuchenek elektrycznych starego typu (mimo zakazu ich posiadania w pokojach). Zauważyć można również pewną prawidłowość: budynki, które wyposażone są w kuchenki gazowe, zużywają dużo mniej energii elektrycznej, a ich łączne koszty użytkowania są niższe.
Jedynym budynkiem, w którym zużycie energii elektrycznej jest niższe od średniej krajowej, jest DS „Tatrzańska”. Wymieniono w nim oświetlenie na bardziej energooszczędne, sterowane czujnikami ruchu. Na energię elektryczną domy studenckie wydają łącznie ok. 2,4 mln zł rocznie.
Gaz ziemny wysokometanowy (GZ-50) zużywany jest jedynie w czterech domach studenckich, a znaczne zużycie tego surowca odnotowują jedynie DS „Babilon” oraz „Ustronie”. W pierwszym roczne zużycie w odniesieniu do jednego mieszkańca wynosi ok. 18 m3, w drugim ok. 10 m3.
Wydatki na gaz stanowią jedynie ok. 1% wydatków na pozostałe media. Rocznie domy studenckie przeznaczają na ten cel ok. 100 tys. zł, przy czym zdecydowana większość tej kwoty, bo aż 80 tys., wydawana jest w DS „Babilon”.
Rys. 4. Miesięczne zużycie wody w DS „Pineska-Tulipan”
Źródło: archiwum autorów (M. Jarosiński, M. Zarębski)
Żeby dokładnie przedstawić specyficzną charakterystykę zużycia mediów w domach studenckich, raport zawiera również przykładowe roczne przebiegi rozbiorów wody, ciepła oraz energii elektrycznej (rys. 4, rys. 5 i rys. 6) – charakterystyki te sporządzono na podstawie danych zebranych w DS „Pineska-Tulipan”.
Na rys. 4 doskonale widać dość duże różnice w zużyciu wody w poszczególnych miesiącach 2014–2016. Tak spore wahania wynikają z chwilowego obłożenia obiektu. Zależy ono m.in. od rozkładu dni wolnych od nauki czy liczby mieszkańców zostających w budynkach na święta, a ta z kolei jest proporcjonalna do liczby studentów zagranicznych mieszkających w danym roku w „akademiku”. Zużycie w miesiącach wakacyjnych spowodowane jest wynajmem części pokojów na ten okres.
Większą przewidywalnością cechuje się roczny rozkład zużycia ciepła, który jest typowy dla naszej strefy klimatycznej (rys. 5).
O wiele więcej wniosków można wysnuć z przebiegu rocznego poboru energii elektrycznej (rys. 6). Co prawda w miesiącach letnich widać spadek jej zużycia (prawie 70% maksymalnego zużycia), jest on jednak dużo mniejszy niż w przypadku wody (jedynie 40% wartości maksymalnej).
Biorąc pod uwagę brak klimatyzacji, tak wysokie zużycie w miesiącach letnich może wskazywać na duży pobór energii elektrycznej na oświetlenie. Spowodowane jest to niedostatecznym wykorzystaniem światła dziennego, wspomnianym wcześniej złym stanem oświetlenia oraz brakiem automatyki sterującej.
Żeby obiektywnie porównać analizowane budynki z obiektami nowo powstałymi oraz lepiej zobrazować ich wpływ na środowisko naturalne, obliczono zużycie energii pierwotnej i emisję dwutlenku węgla. Obliczenia wykonano zgodnie z rozporządzeniem w sprawie metodologii wyznaczania charakterystyki energetycznej budynku [3].
W przypadku energii pierwotnej przyjęto następujące wartości współczynnika nakładu nieodnawialnej energii pierwotnej na wytworzenie i dostarczenie nośnika energii lub energii dla systemów:
-
ogrzewania oraz przygotowania ciepłej wody użytkowej: wh = ww = 0,69 (wg danych podanych przez dostawcę),
-
energii elektrycznej wel = 3 (wg rozporządzenia [3]).
Rys. 5. Miesięczne zużycie energii cieplnej w DS „Pineska-Tulipan”
Źródło: archiwum autorów (M. Jarosiński, M. Zarębski)
Rys. 6. Miesięczne zużycie energii elektrycznej w DS „Pineska-Tulipan”
Źródło: archiwum autorów (M. Jarosiński, M. Zarębski)
Na rys. 7 pokazano łączne zużycie energii pierwotnej odniesione do przestrzeni użytkowej, a na rys. 8 zużycie energii pierwotnej na cele ogrzewania oraz przygotowania c.w.u. Podane wartości porównano również z WT 2014 oraz WT 2017 dla budynków zamieszkania zbiorowego (wymagania te dotyczą obliczeniowego zapotrzebowania na energię pierwotną, dobrze jednak porównać je z faktycznym zużyciem). Jedynie DS „Tatrzańska” oraz DS „Mikrus” spełniają wymagania obowiązujące od początku bieżącego roku. W niektórych budynkach wartości te przekroczone są nawet dwukrotnie.
Do obliczenia emisji dwutlenku węgla przyjęto następujące współczynniki (dane KOBiZE):
-
emisja spowodowana ogrzewaniem oraz przygotowaniem c.w.u.: WeH = WeW = 0,341 kg CO2/kWh
-
emisja spowodowana zużyciem energii elektrycznej: WeL=0,8254 kg CO2/kWh.
Łączna emisja dwutlenku węgla przez domy studenckie wynosi ponad 10 tys. ton rocznie. Emitowaną przez każdy z domów studenckich ilość CO2 przedstawiono na rys. 9.
Rys. 7. Roczne zużycie energii pierwotnej na 1 m2
Źródło: archiwum autorów (M. Jarosiński, M. Zarębski)
Rys. 8. Zużycie energii pierwotnej na potrzeby ogrzewania i c.w.u. na 1 m2
Źródło: archiwum autorów (M. Jarosiński, M. Zarębski)
Najistotniejszym aspektem, zarówno dla zarządzających budynkami, jak i mieszkańców, są opłaty, jakie ponoszą obie strony. Olbrzymie różnice w wydatkach na poszczególne media przekładają się bezpośrednio na silne zróżnicowanie kosztów użytkowania domów studenckich.
Na rys. 10 przedstawiono średnie miesięczne wydatki na media przypadające na mieszkańca w poszczególnych budynkach. Czerwona linia przedstawia średnią, która wynosi 130 zł/miesiąc.
Biorąc pod uwagę wcześniej przedstawione dane, nie dziwi fakt, że najlepiej w tym zestawieniu wypada DS „Tatrzańska” – 70,50 zł. Z kolei dobra pozycja DS „Babilon” wynika z braku pełnych danych. Najgorzej w zestawieniu wypadają Domy Studenckie „Sezam” – 190 zł (od następnego roku akademickiego nie będzie on już pełnił funkcji domu studenckiego) oraz „Akademik” – 173 zł.
Należy wspomnieć, że przedstawione na wykresie średnie nie uwzględniają niepełnego obłożenia budynków w okresie wakacji.
W obliczu powyższych danych trochę zaskakują ceny wynajmu pokojów w poszczególnych obiektach.
Miejsce w dwuosobowym pokoju kosztuje studentów PW w DS „Tatrzańska” 520 zł, w DS „Akademik” – 405 lub 415 zł (w zależności od tego, czy pokój jest po remoncie). Koszty te są zatem odwrotnie proporcjonalne do kosztów użytkowania.
Jeszcze lepiej dysproporcję tę obrazuje porównanie procentowe: w DS „Tatrzańska” opłaty za media stanowią zaledwie 13,5% kosztów wynajmu, w DS „Akademik” aż 42%. Łączne wydatki związane ze zużyciem mediów we wszystkich domach studenckich wynoszą 7 mln zł rocznie. Udziały procentowe poszczególnych mediów przedstawiono na rys. 11.
Rys. 11. Udziały procentowe poszczególnych mediów w wydatkach rocznych domów studenckich PW
Źródło: archiwum autorów (M. Jarosiński, M. Zarębski)
Podstawowym wnioskiem wynikającym z danych przedstawionych w raporcie jest olbrzymie zróżnicowanie zużycia mediów w poszczególnych domach studenckich, a co za tym idzie, znaczne różnice w wydatkach.
Najlepiej w zestawieniu wypada DS „Tatrzańska” – ma najniższe zużycie energii pierwotnej i łączny koszt użytkowania w odniesieniu do liczby mieszkańców. Wynika to z przeprowadzonej niedawno termomodernizacji oraz wykorzystania kolektorów słonecznych na potrzeby przygotowania c.w.u. Obiekt uznawany jest też przez studentów za jeden z bardziej komfortowych.
Zdecydowanie najgorzej, zarówno pod względem kosztów użytkowania, jak i zużycia energii pierwotnej, wypadły: „Riviera”, „Sezam”, „Bratniak-Muszelka”, „Pineska-Tulipan” oraz „Akademik”. Należą one do najstarszych „akademików” PW. Część z nich wpisana jest do Krajowego Rejestru Zabytków, co znacząco utrudnia przeprowadzenie poważnych prac modernizacyjnych, nie dziwi zatem brak izolacji przegród, nieszczelne okna oraz zły stan instalacji.
Najbardziej reprezentatywnym domem studenckim z tej grupy jest DS „Riviera”, dlatego w drugiej części projektu przeprowadzony zostanie jego pełen audyt energetyczny wraz z propozycjami zmian, ich wyceną oraz oszczędnościami z nich wynikającymi.
Biorąc pod uwagę wysoki łączny koszt użytkowania wszystkich domów studenckich, wynoszący ok. 7 mln zł rocznie, ekonomicznie zasadne staje się dążenie do ograniczenia zużycia energii.
Jednym z najprostszych sposobów zmniejszenia zużycia energii elektrycznej, które stanowi ponad 36% całkowitych kosztów użytkowania, jest wymiana oświetlenia na bardziej nowoczesne i mniej energochłonne oraz wprowadzenie inteligentnego sterowania nim.
Dużym problemem jest wykorzystywanie w pokojach wbrew zakazom administracji kuchenek elektrycznych.
Zauważyć można, że domy studenckie wyposażone w kuchenki gazowe charakteryzują się niższym zużyciem energii elektrycznej, co biorąc pod uwagę różnicę w cenie obu mediów, skutkuje niższymi wydatkami.
Wysokie wydatki związane z ogrzewaniem wynikać mogą nie tylko ze złej izolacyjności przegród zewnętrznych, ale również z braku dostatecznej wentylacji pokojów.
Podsumowanie
Większość domów studenckich wymaga gruntownej modernizacji. Trudny do zrozumienia jest brak stanowczych działań zarządców tych obiektów zmierzających do ograniczenia wydatków związanych z nadmiernym zużyciem mediów. O ile łatwo zrozumieć brak termomodernizacji, której przeprowadzenie wiąże się z dużym jednorazowym wydatkiem inwestycyjnym oraz ograniczeniami z tytułu ochrony konserwatorskiej, o tyle wymiana oświetlenia czy zamontowanie czujników ruchu są relatywnie tanie, można je wykonywać etapami, a czas zwrotu takich inwestycji jest bardzo krótki. Zmniejszenie zużycia energii elektrycznej do poziomu średniej krajowej pozwoliłoby na zaoszczędzenie ok. 1,3 mln zł rocznie.
Dużą rolę w ograniczaniu zużycia mediów odgrywa propagowanie wśród mieszkańców domów studenckich prawidłowych, oszczędnych zachowań. Nawet w najnowocześniejszym budynku zużycie mediów może być wysokie, jeśli będzie on niewłaściwie użytkowany. Z modernizacją domów studenckich musi się zatem wiązać edukacja mieszkańców w zakresie poprawnego użytkowania budynku.
Fronton Domu Studenckiego Politechniki Warszawskiej MIKRUS im. Teodora Klincewicza „Teosia”, ul. Waryńskiego 10
fot. J. Sawicki
Literatura
-
Matulska-Bachura A. red., Infrastruktura komunalna w 2015 r., Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2016.
-
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 14 stycznia 2002 r. w sprawie określenia przeciętnych norm zużycia wody (DzU nr 8/2002, poz. 70).
-
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 27 lutego 2015 r. w sprawie metodologii wyznaczania charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku oraz świadectw charakterystyki energetycznej (DzU 2015, poz. 376).
Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!