Jakość powietrza w budynku użytkowanym jako żłobek

Rozporządzenie sprawie warunków technicznych [6] oraz norma PN-B-03430 określająca wymagania dla wentylacji w budynkach mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej [3] definiują konieczność zapewnienia w pomieszczeniach przeznaczonych na stały pobyt ludzi odpowiedniej jakości powietrza. O ile w budynkach nowych, których przeznaczenie jest znane na etapie budowy, można odpowiednio zaprojektować wszystkie elementy odpowiadające za jakość powietrza, o tyle w budynkach, których sposób użytkowania zmienia się znacznie podczas eksploatacji, spełnienie tych wymagań może być trudne.

Jakość powietrza, którego analizę przedstawiono w niniejszym artykule, opisana została następującymi parametrami:

• temperatura powietrza wewnętrznego t_P,
• wilgotność względna powietrza wewnętrznego φ_P,
• stężenie dwutlenku węgla CO₂.

Badaniu poddano salę zabaw w budynku, który użytkowany jest jako żłobek (opis w dalszej części).

W związku z dużym zapotrzebowaniem na opiekę nad dziećmi do lat trzech otwieranych jest obecnie wiele żłobków i klubów malucha. Powstają one często nie w nowo wybudowanych obiektach, ale w budynkach, których pierwotnym przeznaczeniem były funkcje mieszkalne. Są to niejednokrotnie mieszkania w budynkach wielorodzinnych lub domy jednorodzinne, których właściciele postanowili przeznaczyć je na wynajem.

Należy pamiętać, że w takich pomieszczeniach brakuje instalacji wentylacji mechanicznej, a zapewnienie powietrza świeżego odbywa się za pomocą wentylacji grawitacyjnej. Projektowany strumień powietrza wentylacyjnego, jaki był brany pod uwagę przy budowie takich obiektów, wynikał z kryterium higienicznego przypadającego na mieszkanie/dom jednorodzinny, które uwzględniało liczbę pomieszczeń „brudnych”, czyli kuchni, łazienek, WC czy pomieszczeń gospodarczych. Wymagane strumienie powietrza określone są w normie PN-B-03430 [3].

Dla mieszkania, w którym znajdują się kuchnia, łazienka oraz WC, normowy strumień powietrza usuwanego wynosi 150 m³/h. Biorąc pod uwagę, że w standardowym mieszkaniu przebywają cztery osoby, można przyjąć, że strumień powietrza świeżego przypadający na osobę powinien wynosić 38 m³/(h.os), co jest spełnieniem wymagań higienicznych określonych w powołanej normie – podaje ona 20 m³/(h.os).

Inną kwestią jest, czy powietrze świeże będzie rzeczywiście dostarczane do mieszkania, szczególnie w obiektach poddawanych termomodernizacji, o szczelnej stolarce okiennej. Niemniej można przyjąć, że warunki higieniczne zostały w takim mieszkaniu zapewnione. Jeżeli jednak w takim standardowym mieszkaniu, zamiast czteroosobowej rodziny przebywać będzie np. dziesięcioro dzieci oraz trzy opiekunki, strumień powietrza przypadający na osobę będzie wynosił jedynie 10 m³/(h.os), co jest wartością zbyt niską w aspekcie zapewnienia warunku dotyczącego stężenia dwutlenku węgla. Norma [3] podaje bowiem, że dla pomieszczeń żłobkowych strumień powietrza świeżego może wynosić 15 m³/(h.os).

Ważną kwestią przy przebudowie lub zmianie użytkowania budynku jest spełnienie wymagań określonych w rozporządzeniu w sprawie warunków technicznych [6]. Są to przepisy nadrzędne, określające m.in. wymagania dotyczące wentylacji w odniesieniu do przywołanych w przepisach norm, w tym wspomnianej normy wentylacyjnej [3].

W obliczu konieczności otwierania nowych placówek uchwalone zostało rozporządzenie w sprawie wymagań lokalowych i sanitarnych, jakie musi spełnić lokal, w którym ma być prowadzony żłobek [7]. Budynki, które mają być przeznaczone na żłobek, powinny spełniać w pierwszej kolejności wymagania warunków technicznych, a jednocześnie wymagania lokalowe i sanitarne, które zostały doprecyzowane w drugim z rozporządzeń.

Charakterystyka analizowanych pomieszczeń

Ocenę jakości powietrza przeprowadzono w sali zabaw żłobka. Badane pomieszczenie znajduje się na parterze w budynku jednorodzinnym w zabudowie bliźniaczej, który powstał w latach 1978–1980 w technologii tradycyjnej. Powierzchnia obu części budynku wynosi 600 m². Ściany zewnętrzne zbudowane są z cegły silikatowej. W roku 1998 przeprowadzono prace modernizacyjne polegające na wymianie instalacji ogrzewania – zastosowano grzejniki płytowe oraz zmieniono źródło ciepła z węzła cieplnego na kocioł gazowy jednofunkcyjny z zasobnikiem, który obsługiwał obie połówki bliźniaka, oraz ocieplono ściany parteru budynku styropianem o grubości 6 cm i otynkowano, wymieniono także wszystkie okna na plastikowe o współczynniku przenikania ciepła U = 1,6 W/(m² · K).

W roku 2010 połówka bliźniaka została wynajęta na żłobek. Przeprowadzono w związku z tym kolejne prace modernizacyjne zmieniające źródło ciepła na kocioł gazowy dwufunkcyjny przeznaczony tylko dla części żłobkowej oraz wymieniono okna na szczelne, o współczynniku U = 1,1 W/(m² · K) (poza oknami w analizowanym pomieszczeniu).

Pomieszczenia zlokalizowane na parterze mają wysokość w świetle 2,5 m. Rzut parteru budynku pokazano na rys. 1, natomiast w tab. 1 zestawiono powierzchnie poszczególnych pomieszczeń.

Na rzucie budynku zaznaczono pomieszczenia, dla których przeprowadzono ocenę jakości powietrza. Zaznaczone pomieszczenia użytkowane są przez dzieci poniżej drugiego roku życia. W zakres pomieszczeń wchodzą:

• sala zabaw (oznaczona kolorem czerwonym) − miejsce, w którym dzieci spędzają większość czasu; pomieszczenie to zostało pomieszczeniem reprezentatywnym, w którym umieszczono urządzenia pomiarowe,
• sala przeznaczona na leżakowanie (kolor żółty) – sala ta jest zamykana jedynie w trakcie leżakowania, tj. przez ok. 1,5 h/dzień,
• kuchnia z jadalnią (kolor zielony),
• korytarz (kolor niebieski),
• pomieszczenie gospodarcze/łazienka (kolor fioletowy).

Pomieszczenia te oddzielone są od reszty budynku szczelnymi drzwiami przeciwpożarowymi, z tego względu przepływ powietrza między nimi a innymi pomieszczeniami jest bardzo ograniczony.

Sala zabaw oraz kuchnia z jadalnią są połączone, a oddzielają je jedynie szafki, których wysokość jest mniejsza niż wysokość pomieszczenia, co umożliwia swobodny przepływ powietrza między tymi pomieszczeniami. Sala przeznaczona na leżakowanie jest zamykana jedynie w czasie drzemki dzieci, a w pozostałym okresie pozostaje otwarta. Dzieci mogą się swobodnie przemieszczać w obrębie tych pomieszczeń, z wyjątkiem momentów, gdy rodzice je przyprowadzają i odbierają. Dlatego wszystkie te pomieszczenia (poza łazienką) traktowane są jako miejsce przebywania grupy żłobkowej.

Profil użytkowania analizowanych pomieszczeń w okresie badań

Żłobek czynny jest od poniedziałku do piątku w godzinach 7:00–17:00. W godzinach 7:00–8:00 (8:30) dzieci zbierają się w największej sali, a następnie dzielone są na trzy grupy wiekowe. Odbierane są ze swoich grup przez rodziców od godziny 14:30, a te, które pozostały, ok. 15:30 przechodzą do największej sali.

W analizowanej grupie przebywają dzieci poniżej drugiego roku życia. W trakcie przeprowadzania badań zapisane było do niej 13 dzieci. Opiekę nad nimi sprawują dwie osoby dorosłe.

Badania jakości powietrza przeprowadzono w ciągu czterech tygodni w marcu 2017 roku. W tym czasie przeprowadzono badania ankietowe, w ramach których poproszono personel o uzupełnienie danych na temat liczby dzieci, czasu wietrzenia, godzin spania dzieci (nie przebywają one wtedy w sali, w której umieszczono czujniki). Na rys. 2 pokazano, jak kształtowała się liczba dzieci każdego dnia w badanym okresie. Średnia wynosiła osiem, co daje frekwencję ok. 60%. Do tej liczby należy doliczyć trzy opiekunki.

Analizując przekazane przez opiekunki ankiety, można przyjąć, że typowy dzień wygląda w tej grupie następująco:

• rozpoczęcie dnia w sali opomiarowanej – 8:30 w tygodniach I–III, 8:00 w tygodniu IV (z uwagi na większą liczbę dzieci),
• leżakowanie w godzinach 11:00–13:00 − dzieci przebywają w sali nieopomiarowanej,
• zakończenie dnia w sali opomiarowanej − 15:30 w tygodniu I i IV, 15:00 w tygodniu II i III (z uwagi na mniejszą liczbę dzieci).

Podczas przeprowadzania ankiet dotyczących profilu użytkowania nie tylko w okresie badań, ale i w pozostałej części roku uzyskano informację, że maksymalna liczba dzieci obecnych każdego dnia nie przekraczała 11.

Wietrzenie pomieszczenia może się odbywać jedynie w czasie, gdy nie przebywają w nim podopieczni. W analizowanym okresie z reguły miały miejsce trzy lub cztery wietrzenia – jedno przed rozpoczęciem zajęć w sali, drugie i trzecie w czasie drzemki, a ostatnie pod koniec dnia. Niekiedy wietrzenie południowe trwało bardzo krótko, z uwagi na fakt, że niektóre dzieci nie spały.

Przepisy dotyczące instalacji wentylacji dla obiektu żłobkowego

Jak wcześniej wspomniano, podstawowe przepisy prawne określające sposób wentylowania pomieszczeń (co bezpośrednio wiąże się z jakością powietrza) zawarte zostały w rozporządzeniu w sprawie warunków technicznym [6], powołującym normę PN-B-03430 [3]. Mówią one, że budynki użyteczności publicznej, do których zalicza się żłobek, muszą mieć tak zaprojektowaną instalację wentylacyjną, żeby zapewniona została właściwa jakość powietrza. W pomieszczeniach o takim przeznaczeniu konieczne jest zapewnienie strumienia powietrza świeżego o wielkości 15 m³/h przypadającego na dziecko, a dla dorosłego 20 m³/h.

W analizowanym żłobku projektowany strumień powietrza świeżego wynosi zatem 255 m³/h.

Przepisy mówią, że dopływ strumienia powietrza jako kompensacja dla wentylacji grawitacyjnej może odbywać się jedynie do wielkości dwóch wymian na godzinę. Oznacza to, że wentylacja grawitacyjna w analizowanych pomieszczeniach może być zastosowana przy kubaturze pomieszczeń, w których przebywają dzieci, wynoszącej 127,5 m³. Zwiększenie liczby wymian dozwolone jest dla pomieszczeń wykorzystywanych przez szkoły i przedszkola.

Analizowana część żłobka spełnia te wymagania przy uwzględnieniu faktu, że sala do leżakowania jest otwarta – wtedy kubatura wentylowana wynosi 145,5 m³. Jeżeli natomiast przyjąć, że sala leżakowania jest pomieszczeniem wydzielonym, kubatura wynosi 107 m³, co daje wymaganą krotność 2,4 wymian/godzinę. Przekroczenie wymaganej liczby wymian występuje przy 13 dzieciach obecnych w grupie. W okresie badań tylko jednego dnia w grupie przebywało 11 dzieci, w pozostałe dni było ich mniej. W takim przypadku wymagany strumień powietrza wynosi 225 m³/h, co przy założeniu, że sala leżakowania jest zamknięta, daje 2,1 wymian/godzinę. Przy 10 dzieciach w sali wymóg dotyczący stosowania wentylacji grawitacyjnej jest więc spełniony.

Ponieważ od pracowników żłobka uzyskano informację, że maksymalna liczba dzieci wynosiła 10, a tylko w pojedyncze dni 11, można przyjąć, że wymagania stawiane takim budynkom w warunkach technicznych [6] są spełnione, przy czym należy pamiętać, że przy większej liczbie osób przebywających w analizowanych pomieszczeniach wprowadzenie wentylacji mechanicznej jest koniecznością.

W obliczu konieczności otwierania nowych żłobków uchwalone zostało rozporządzenie w sprawie wymagań lokalowych i sanitarnych, jakie musi spełniać lokal, w którym ma być prowadzony żłobek lub klub dziecięcy [7]. Wytyczne dotyczące jakości powietrza oraz komfortu cieplnego są w nim następujące:

• powierzchnia przypadająca na pięcioro dzieci wynosi 16 m², a na każde kolejne dziecko przebywające w żłobku powyżej 5 h dziennie dodatkowo 2,5 m²,
• biorąc pod uwagę wymaganie dotyczące minimalnej wysokości pomieszczenia wynoszące 2,5 m, kubatura pomieszczenia przypadająca na pięcioro dzieci to 40 m³, a na każde kolejne 6,3 m³,
• minimalna temperatura wewnętrzna wynosi 20°C,
• przy braku instalacji wentylacji mechanicznej co najmniej połowa powierzchni okien powinna mieć możliwość otwierania,
• wietrzenie powinno się odbywać cztery razy dziennie przez minimum 10 minut.

Pomieszczenia żłobkowe przeznaczone dla dzieci w opomiarowanej grupie spełniają powyższe wytyczne. Wymagana powierzchnia dla zapisanych 13 dzieci powinna wynosić 36 m², a kubatura 90 m³. Łączna powierzchnia pomieszczeń wg tab. 1 wynosi 60,9 m², a biorąc pod uwagę tylko pomieszczenia, w których w swobodny sposób mogą przemieszczać się dzieci, jest to 42,6/58,0 m². Kubatura wynosi odpowiednio 152,3 m³ oraz 107/145,5 m³. Również w zakresie dotyczącym wentylacji pomieszczeń warunki są spełnione. Wszystkie okna są otwierane, a wietrzenie pomieszczeń trwa łącznie dłużej niż 40 minut. Niekiedy jednak odbywały się jedynie trzy wietrzenia z uwagi na przebywanie dzieci w sali zabaw.

Pomimo spełnienia uproszczonych wymagań rozporządzenia dot. wymagań lokalowych dla żłobków [7] należy pamiętać o nadrzędnych przepisach, które muszą zostać spełnione w przypadku zmiany użytkowania budynków.

Normy dotyczące komfortu cieplnego i jakości powietrza wewnętrznego dla obiektu żłobkowego

Z uwagi na trudność pomiaru strumienia powietrza wentylacyjnego, w celu określenia jakości powietrza można się posłużyć pomiarami np. stężenia dwutlenku węgla.

Normy i rozporządzenia mówiące o komforcie cieplnym oraz o jakości powietrza przedstawili autorzy publikacji [2]. Pamiętać należy jednak, że nie są to normy obowiązkowe, ale pokazujące pewne wartości, dzięki którym dane pomieszczenie można przyporządkować do właściwej kategorii. Powołując się na normę PN-EN 15251:2012 [5], pomieszczenia przeznaczone na żłobek, czyli dla osób wrażliwych, powinny spełniać wymagania wysokie (kategoria pomieszczeń I), natomiast biorąc pod uwagę fakt, że żłobek mieści się w budynku istniejącym, można go przypisać do pomieszczeń kategorii III, czyli budynków o dopuszczalnym poziomie oczekiwań.

W tab. 2 zestawiono parametry opisujące komfort cieplny i jakoś powietrza, jakie powinny zostać spełnione dla analizowanego budynku.

Parametry powietrza wewnętrznego określa również polska norma PN-78/B-03421 [4]. Temperatura i wilgotność względna powietrza wewnętrznego dla pomieszczeń, w których przebywają ludzie o małej aktywności fizycznej, powinny się mieścić w okresie zimowym w zakresach odpowiednio 20–23°C oraz 40–60%, jednak dopuszczalna jest dolna wartość wilgotności względnej 30%.

Metodyka pomiarów i ich wyniki

Pomiary przeprowadzono w okresie 7–31 marca 2017 roku. Czujniki pomiarowe zlokalizowano na wysokości 1,2 m w miejscu pokazanym na rys. 1. Lokalizacja punktu pomiarowego była zgodna z zaleceniami normy [1].

Oczywiście lepszym miejscem byłby środek pomieszczenia, jednak z uwagi na charakter użytkowania pomieszczenia i bezpieczeństwo użytkowników nie było innej możliwości umieszczenia czujników. Sprzęt pomiarowy został tak umieszczony, żeby nie przeszkadzał w codziennym użytkowaniu.

Do pomiarów zastosowano miernik jakości powietrza o dokładności pomiarowej ±50 ppm dla pomiaru stężenia dwutlenku węgla, ±2% dla pomiaru wilgotności względnej oraz ±0,2°C dla pomiaru temperatury. Dane zapisywano z częstotliwością jednej minuty.

Dwutlenek węgla

Na rys. 3 i rys. 4 przedstawiono zapis pomiarów stężenia dwutlenku węgla w okresie 4 tygodni oraz wartości określające właściwą jakość powietrza – kolorem bordowym dla budynku w kategorii I (żłobek) oraz kolorem czerwonym dla budynku kategorii III (budynek istniejący).

W każdym z analizowanych tygodni wartości maksymalnego stężenia CO₂ dla budynku istniejącego były znacznie przekroczone. Z wykresów można odczytać, że stężenie dwutlenku węgla gwałtownie rosło w krótkim czasie po rozpoczęciu zajęć w sali zabaw, osiągając wartości maksymalne bardzo szybko, najczęściej już po 20 minutach. Widać zależność stężenia maksymalnego osiąganego w każdym dniu okresu pomiarowego od liczby dzieci przebywających w żłobku. Wartości rzędu 3000 ppm zostały osiągnięte wtedy, kiedy w sali przebywało powyżej dziewięciorga dzieci oraz trzy opiekunki. W drugim tygodniu badań frekwencja była najniższa (siedmioro dzieci), z wyjątkiem poniedziałku, jednak dla tego dnia nie są dostępne wyniki pomiarów z uwagi na przerwę w ich rejestracji spowodowaną koniecznością sczytania pomiarów z tygodnia poprzedniego.

Krótkotrwałe okresy wietrzenia pomieszczenia, przed rozpoczęciem zajęć w sali oraz w czasie leżakowania dzieci, powodowały chwilowe obniżenie stężenia dwutlenku węgla. Po zakończeniu zajęć w sali stężenie dwutlenku węgla obniża się, osiągając po nocy wartość ok. 390 ppm, a po weekendzie (w poniedziałek rano) 360 ppm. Wynika to z faktu, że powietrze zewnętrzne dostaje się do pomieszczenia przez nieszczelności, jednak w przypadku znacznej emisji dwutlenku węgla w okresie użytkowania pomieszczenia ilość ta jest niewystarczająca, żeby utrzymać właściwe stężenie CO₂ wynikające z kryterium higienicznego.

W celu sprawdzenia przepływu powietrza przez kanał wentylacji grawitacyjnej umieszczony w pomieszczeniu kuchni zmierzono prędkość powietrza w kratce wywiewnej. Uzyskano średnią wartość strumienia wynoszącą 15 m³/h, zdecydowanie zbyt niską w przypadku takiego obłożenia pomieszczenia użytkownikami.

Biorąc pod uwagę kubaturę wewnętrzną analizowanych pomieszczeń, która wynosi 152,8 m³, można stwierdzić, że nawet przyjmowana obliczeniowo podczas projektowania budynku z przeznaczeniem na mieszkanie krotność wymian na poziomie 0,5 byłaby w tym przypadku niewystarczająca, ponieważ dawałaby strumień powietrza świeżego wynoszący 76,4 m³/h.

Analizując wartości przedstawione w tab. 2 dotyczące minimalnego strumienia powietrza świeżego dla pomieszczeń różnej kategorii, można stwierdzić, że pomieszczenie żłobka nie mieści się nawet w kategorii III (czyli dla budynku istniejącego), dla którego wymagany strumień powietrza powinien wynosić 88 m³/h.

Temperatura powietrza wewnętrznego

Na rys. 5 przedstawiono przebieg zarejestrowanej temperatury powietrza wewnętrznego w okresie pomiarowym z podziałem na cztery tygodnie oraz temperaturę minimalną określoną w rozporządzeniu w sprawie wymagań lokalowych i sanitarnych [7].

Wyniki pomiarów pokazują, że temperatura powietrza wewnętrznego w okresie użytkowania budynku spełnia wszystkie wymagania: zarówno rozporządzenia w sprawie wymagań stawianym lokalom przeznaczonym na żłobek, jak i norm. Mieściła się w zakresie 20–23°C, co odpowiada parametrom określanym jako komfortowe dla okresu zimowego. Obniżenie temperatury po zakończeniu zajęć wiąże się z ustawionym na kotle centralnego ogrzewania obniżeniem nocnym, co ma skutkować mniejszym zużyciem gazu na cele ogrzewania i wentylacji naturalnej. Poranny wzrost temperatury odnotowywano od godziny 5:45. Wietrzenie pomieszczenia powodowało w niektórych dniach obniżenie temperatury poniżej 20°C, jednak było ono krótkotrwałe i nie powinno powodować dyskomfortu.

Wilgotność względna powietrza wewnętrznego

Na rys. 6 przedstawiono przebieg zarejestrowanej wilgotności względnej powietrza wewnętrznego w okresie pomiarowym z podziałem na cztery tygodnie oraz zakres wilgotności określony w normie [5].

Zarejestrowane wyniki pokazują, że wilgotność względna mieści się w zalecanym normowym zakresie 30–60%. Wzrost wilgotności względnej można zaobserwować po pojawieniu się dzieci w sali w godzinach porannych. Wilgotność względna spada (również poniżej 30%) podczas wietrzenia pomieszczenia, jednak po jego zakończeniu szybko wzrasta. Analizując wyniki, można zauważyć pewną korelację wartości wilgotności względnej z liczbą dzieci. W tygodniu I i IV przy większej frekwencji wilgotność względna była wyższa, natomiast w tygodniu II i III niższa.

Zależność wilgotności względnej i stężenia dwutlenku węgla od liczby dzieci

Wyniki pomiarów wilgotności względnej oraz stężenia dwutlenku węgla wskazują na zależność wartości tych parametrów od liczby przebywających w pomieszczeniu osób. Na rys. 7 pokazano przebieg zarejestrowanych wartości wilgotności względnej oraz stężenia CO₂.

W przebiegu obu tych parametrów widać pewne zależności. Zarówno stężenie CO₂, jak i wilgotność względna wzrastają wraz z pojawieniem się w pomieszczeniu dzieci, ponieważ emisja CO₂ i wilgoci spowodowane są w tym przypadku przede wszystkim oddychaniem. Obydwa parametry obniżają swoją wartość podczas wietrzenia pomieszczenia (brak emisji), co pokazano również na rys. 8.

Zmiany wartości parametrów na skutek wydarzeń w pomieszczeniu (pojawienie się użytkowników, opuszczenie sali, wietrzenie) są różne, ale na wykresie widać pewną tendencję. Na rysunku pokazano szczegółowo przebieg zarejestrowanego stężenia dwutlenku węgla oraz wilgotności względnej przed w czasie i po wietrzeniu pomieszczenia 7 marca.

Znajomość powyższej zależności może pomóc w rozwiązaniu problemów z jakością powietrza, głównie ze zbyt wysokim stężeniem dwutlenku węgla, ponieważ wentylatory z czujnikami wilgotności względnej (higrostatami) są rozwiązaniami tańszymi niż te z czujnikami dwutlenku węgla.

Wnioski

Rozporządzenie w sprawie wymagań lokalowych i sanitarnych, jakie musi spełniać lokal, w którym ma być prowadzony żłobek lub klub dziecięcy [7], określa wymogi w zakresie wentylowania pomieszczeń, jednak nawet ich spełnienie (przy jednoczesnym spełnieniu wymagań rozporządzenia w sprawie warunków technicznych [6]), jak widać na podstawie przeprowadzonych pomiarów, nie gwarantuje zapewnienia właściwiej jakości powietrza w pomieszczeniu.

Pomimo wietrzenia pomieszczeń oraz odpowiedniej kubatury przypadającej na jedno dziecko stężenie dwutlenku węgla znacznie przekraczało zalecane wartości nawet trzykrotnie (3500 ppm, przy zalecanych 700 i 1150 ppm).

Warto zwrócić uwagę, że kubatura opisywanego pomieszczenia jest odpowiednia dla liczby dzieci zapisanych do grupy, a przekroczenia występują nawet przy frekwencji niższej niż 50% – w te dni stężenie osiągało wartości przekraczające 2000 ppm, było zatem dwukrotnie większe od zalecanych.

Należy również zwrócić uwagę, że wietrzenie pomieszczenia, nawet dłuższe niż zalecane w rozporządzeniu [7] 10 minut, powoduje obniżenie stężenia CO2 jedynie na krótki okres. Po wietrzeniu stężenie często mieściło się w zakresach zalecanych i zapewniających właściwą jakość powietrza, jednak znacznie i szybko wzrastało z chwilą ponownego pojawienia się dzieci w sali. Sugeruje to, że wietrzenie nie jest najlepszym rozwiązaniem poprawiającym jakość powietrza. W pomieszczeniach, w których przebywa duża liczba osób, obligatoryjne powinno być stosowanie wentylacji mechanicznej.

Literatura

1. ASHRAE 55:2004 Thermal environmental conditions for human occupancy.
2. Basińska, M., Michałkiewicz, M., Górzeński, R., Przepisy i wymagania dotyczące komfortu termicznego, minimalnego strumienia powietrza, stężenia ditlenku węgla i pyłów, „Rynek Instalacyjny” nr 5/2016, s. 54-58.
3. PN-B-03430:1983/Az3:2000 Wentylacja w budynkach mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej. Wymagania.
4. PN-78/B-03421 Wentylacja i klimatyzacja. Parametry obliczeniowe powietrza wewnętrznego w pomieszczeniach przeznaczonych do stałego przebywania ludzi.
5. PN-EN15251:2012 Parametry wejściowe środowiska wewnętrznego dotyczące projektowania i oceny charakterystyki energetycznej budynków, obejmujące jakość powietrza wewnętrznego, środowisko cieplne, oświetlenie i akustykę.
6. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU nr 75/2002, poz. 690, z późn. zm.).
7. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 10 lipca 2014 r. w sprawie wymagań lokalowych i sanitarnych, jakie musi spełniać lokal, w którym ma być prowadzony żłobek lub klub dziecięcy (DzU 2014, poz. 925).
8. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (DzU nr 89/1994, poz. 414).

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!