Kanalizacja podciśnieniowa – rozwiązania konstrukcyjne na przykładzie systemu Roevac

Koncepcja kanalizacji podciśnieniowej powstała w latach 60. XIX wieku w Holandii [4]. Na przełomie XIX i XX w. w Holandii i innych krajach europejskich działały pierwsze systemy tego typu. Jednak dopiero 60 lat później zaczęto projektować i budować nowoczesne systemy kanalizacji podciśnieniowej.

Kanalizacja podciśnieniowa to nowoczesny system służący do odprowadzania ścieków bytowych i przemysłowych, który w Polsce zyskuje coraz większe uznanie – wybudowano już kilkadziesiąt systemów kanalizacji podciśnieniowej typu: Roevac [10], Airvac [1], Redivac [9], Flovac [5], Qua-Vac [11], Schluff [12]. Transport ścieków w kanalizacji podciśnieniowej jest wymuszony przez pompy próżniowe. Może ona współpracować z systemem kanalizacji grawitacyjnej i ciśnieniowej.

Kanalizację podciśnieniową stosuje się na terenach płaskich o zwartej bądź rozproszonej zabudowie i gdy zwierciadło wód gruntowych znajduje się wysoko. Systemy te, szczególnie typu Roevac [10], można również stosować, kiedy występują trudne warunki gruntowe (teren podmokły) i zjawiska powodzi (teren zalewowy). Można je stosować w warunkach, w których kanalizacja grawitacyjna i ciśnieniowa sprawiają kłopoty techniczne, ekonomiczne lub budzą zastrzeżenia z punktu widzenia ochrony środowiska przyrodniczego.

System rurociągów kanalizacji podciśnieniowej jest szczelny, zapobiega drenowaniu i przesuszaniu terenu. Eliminuje możliwość skażenia ściekami terenu i wody gruntowej. Za stosowaniem tego systemu na terenach płaskich przemawiają również mniejsze nakłady inwestycyjne, a niekiedy i koszty eksploatacyjne, niż w przypadku innych systemów kanalizacyjnych [3, 6]. Systemu kanalizacji podciśnieniowej nie można natomiast stosować do transportu ścieków na duże odległości.

Rozwiązania konstrukcyjne kanalizacji podciśnieniowej

Budowa i zasady działania systemów kanalizacji podciśnieniowej typu Roevac, Airvac, Redivac, Flovac, Qua-Vac i Schluff są zbliżone. We wszystkich niezbędne jest wytworzenie podciśnienia w sieci zbiorczych rurociągów podciśnieniowych, a podczas wprowadzania ścieków do tej sieci konieczne jest wprowadzenie niezbędnej ilości powietrza, które powoduje transport w nich ścieków. Systemy kanalizacji podciśnieniowej zbudowane są z węzłów opróżniających z zaworami opróżniającymi, podłączeniowych i zbiorczych rurociągów podciśnieniowych oraz stacji próżniowo-pompowej.

Budowę i zasadę działania kanalizacji podciśnieniowej na przykładzie systemu Roevac przedstawiono na rys. 1. Ścieki z budynku mieszkalnego (1) przykanalikiem (2), grawitacyjnie, spływają do węzła opróżniającego (3) z zaworem opróżniającym (4). Gdy poziom ścieków w studzience zbiorczej węzła opróżniającego osiąga maksimum, mechanizm sterujący (5) otwiera zawór opróżniający. Różnica ciśnienia między zbiorczym rurociągiem podciśnieniowym (7) a atmosferą powoduje napływ (zassanie) ścieków i powietrza do zbiorczego rurociągu podciśnieniowego. Po zassaniu ścieków ze studzienki zbiorczej zawór opróżniający przez kilka sekund pozostaje otwarty i w tym czasie do zbiorczego rurociągu podciśnieniowego zasysane jest powietrze, które do węzła opróżniającego wprowadzane jest za pomocą rury napowietrzającej (6). Mieszanina ścieków i powietrza zbiorczym rurociągiem podciśnieniowym odprowadzana jest do zbiornika podciśnieniowego (10).

Na zbiorczym rurociągu podciśnieniowym, przed zbiornikiem podciśnieniowym, muszą zostać zainstalowane zawory odcinające (8). Gdy w zbiorniku podciśnieniowym ścieki osiągną odpowiedni poziom, mechanizm sterujący pracą pompy ściekowej (13) włącza zatapialną pompę ściekową (11) i ścieki rurociągiem ciśnieniowym (12) przetłaczane są do oczyszczalni ścieków. Gdy spada podciśnienie w zbiorniku podciśnieniowym, mechanizm sterujący pracą pomp próżniowych (14) włącza pompy próżniowe (15), które wypompowują powietrze ze zbiornika podciśnieniowego i tłoczą do biologicznego filtra powietrza (17). Biologiczny filtr powietrza z wypełnieniem w postaci kory służy do odświeżania powietrza usuwanego ze zbiornika podciśnieniowego.

Czytaj też: Kanalizacja grawitacyjna – zasady projektowania >>>

Kanalizacja podciśnieniowa będzie pracowała prawidłowo, gdy cały układ będzie w czasie pracy bardzo szczelny. Dlatego kanalizacja podciśnieniowa musi być monitorowana całodobowo przez personel obsługi. Wskazane jest, aby stacja próżniowo-pompowa jako dodatkowe wyposażenie miała własny agregat prądotwórczy na wypadek awarii zasilania. Jeśli nie jest ona zintegrowana z grupową oczyszczalnią ścieków, to powinna być wyposażona w urządzenie do przesyłania sygnału o zakłóceniu do oczyszczalni ścieków. Różnice w budowie poszczególnych systemów kanalizacji podciśnieniowej występują głównie w rozwiązaniach węzłów opróżniających i stacji próżniowo-pompowych.

Węzeł opróżniający z zaworem opróżniającym

Budowę i zasadę działania węzła opróżniającego z zaworem opróżniającym w systemie kanalizacji podciśnieniowej typu Roevac przedstawiono na rys. 2. Ścieki z budynku mieszkalnego przykanalikiem (11) spływają grawitacyjnie do studzienki zbiorczej (12). Gdy w studzience zbiorczej ścieki osiągną odpowiedni poziom, to w rurze spiętrzającej (13) nastąpi sprężenie powietrza do stanu, kiedy nadciśnienie osiąga wartość graniczną. Ciśnienie powietrza z rury spiętrzającej za pomocą wężyka impulsowego (7) przekazywane jest do pneumatycznego sterownika (9). Wewnątrz pneumatycznego sterownika następuje przesterowanie zaworu trójdrogowego i połączenie ze sobą wężyków impulsowych (5 i 6), przez które podciśnienie z rurociągu podciśnieniowego (14) przekazywane jest do szczelnej komory A (rys. 3) w zaworze opróżniającym (8). Następuje wtedy otwarcie zaworu opróżniającego.

Różnica ciśnienia między rurociągiem podciśnieniowym a atmosferą powoduje napływ ścieków i powietrza do rurociągu podciśnieniowego. Po opróżnieniu ze ścieków studzienki zbiorczej zawór opróżniający przez kilka sekund pozostaje otwarty i w tym czasie do rurociągu podciśnieniowego wprowadzane jest powietrze. Gdy studzienka zbiorcza zostanie opróżniona ze ścieków, to w rurze spiętrzającej zapanuje ciśnienie barometryczne, które wężykiem impulsowym (7) przekazywane jest do pneumatycznego sterownika. Wewnątrz pneumatycznego sterownika następuje przesterowanie zaworu trójdrogowego i połączenie wężyka impulsowego (6) z końcówką impulsową (10), przez którą powietrze (ciśnienie barometryczne) przekazywane jest do szczelnej komory A w zaworze opróżniającym, co skutkuje zamknięciem zaworu opróżniającego.

Na rys. 3 przedstawiono zawór opróżniający. Przestrzenie A i B oddziela gumowa membrana (3). Również organ zamykający zawór stanowi gumowa membrana (7). Do przestrzeni A przez otwór (5), który za pomocą wężyków impulsowych połączony jest z pneumatycznym sterownikiem (z zaworem trójdrogowym), rurą spiętrzającą (mechanizmem sterującym) i siecią zbiorczych rurociągów podciśnieniowych naprzemiennie doprowadzane jest podciśnienie (zawór otwarty) i ciśnienie barometryczne (zawór zamknięty). W komorze B zawsze panuje ciśnienie barometryczne. Kiedy w komorze A panuje ciśnienie barometryczne, sprężyna (4) dociska gumową membranę (7) do gniazda (8). Gdy w komorze A panuje podciśnienie, to organ zamykający w postaci gumowej membrany jest uniesiony do góry i w tym czasie następuje przepływ ścieków przez zawór opróżniający.

W kanalizacji podciśnieniowej typu Roevac stosowane są zawory opróżniające o średnicy wewnętrznej 50 i 65 mm. Kanalizacja ta z powodzeniem może być stosowana na terenach zalewowych, ponieważ produkowane są również węzły opróżniające (rys. 2) w wersji ze szczelną pokrywą (1) i z wyniesioną na odpowiednią wysokość rurą napowietrzającą (2). Poszczególne elementy węzła opróżniającego są wykonane z tworzywa sztucznego PE i PVC.

Węzły opróżniające z zaworami opróżniającymi w kanalizacji podciśnieniowej są dostarczane przez producentów na plac budowy w częściach i montowane na miejscu. Podczas umieszczania w gruncie węzłów opróżniających typu Roevac, jeżeli nie zostały one zaprojektowane jako przejezdne i zalewowe (tzn. mogące pracować pod wodą po zalaniu), należy zwrócić szczególną uwagę, aby górna krawędź studzienki zbiorczej i ­komory z zaworem opróżniającym (rys. 2) na całym obwodzie wystawała 10 cm ponad powierzchnię gruntu, tak aby niemożliwe było dostanie się wody opadowej do komory z zaworem opróżniającym.

Niezachowanie tego wymogu może powodować zalewanie wodą opadową sterownika pneumatycznego i zaworu opróżniającego, co będzie skutkowało wadliwą pracą zaworu opróżniającego. Żeby zabezpieczyć węzły opróżniające z tworzywa sztucznego przed wypłynięciem, można na ich krawędzi wykonać obciążnik betonowy w postaci pierścienia. W polskich warunkach należy bardzo dobrze zabezpieczyć węzły opróżniające z zaworami opróżniającymi przed przemarzaniem. Szczególnie w systemie Roevac wnętrze komory z zaworem opróżniającym i pokrywę należy wyłożyć styropianem.

Czytaj też: Kanalizacja ciśnieniowa i podciśnieniowa obszarów wiejskich >>>

Sieć rurociągów podciśnieniowych

Sieć zbiorczych rurociągów podciśnieniowych układa się możliwie równolegle do powierzchni terenu, z charakterystycznymi wzniosami, które mają następujące cele do spełnienia:

• wywołanie porcjowego transportu ścieków od wzniesienia do wzniesienia,

• wytworzenie zamknięć ściekowych w okresach braku przepływu, które w chwili inicjacji przepływu pozwolą wytworzyć mieszaninę powietrzno-ściekową,

• uniemożliwienie powrotnego przepływu ścieków i powietrza w okresach braku dopływu ścieków do sieci rurociągów podciśnieniowych w miejscach, gdzie ze względu na ukształtowanie terenu wymuszony jest transport ścieków pod górę.

Obecnie stosowane są trzy typy profili pionowych w zbiorczych rurociągach podciśnieniowych (rys. 4): falowy, piłokształtny, kieszeniowy [2]. W większości systemów kanalizacji podciśnieniowej stosowany jest tylko jeden typ profilu pionowego, niezależnie od ukształtowania topograficznego terenu, natężeń przepływu ścieków i powietrza w sieci. Jedynie w kanalizacji podciśnieniowej typu Roevac stosowane są wszystkie typy profilu – w zależności od warunków lokalnych.

Profil falowy charakteryzuje się łagodnymi wzniesieniami. Odcinki wznoszące są około dwukrotnie krótsze niż odcinki opadające. Zalecana wysokość wzniosu zależy od średnicy zbiorczego rurociągu podciśnieniowego i waha się od 120 do 300 mm. Punkty wysokie i niskie na długości zbiorczego rurociągu podciśnieniowego wykonuje się przez wygięcie rury. Zaletami tego profilu są: łatwość montażu, niskie straty statyczne podciśnienia oraz możliwość stosowania w gruntach niestabilnych.

Profil piłokształtny charakteryzuje się długimi opadającymi odcinkami o nachyleniu minimalnym 5‰ i bardzo krótkimi odcinkami wznoszącymi o wysokości minimum 1,5 średnicy wewnętrznej rurociągu podciśnieniowego. Punkty niskie i wysokie wykonuje się za pomocą kolan 45°. Zaleca się stosowanie tego profilu w zbiorczych rurociągach podciśnieniowych o średnicy wewnętrznej większej niż 100 mm. Jego zaletami są niskie straty statyczne podciśnienia i możliwość wydłużenia w terenie płaskim.

Profil kieszeniowy charakteryzuje się tym, że w niskich punktach zbiorczego rurociągu podciśnieniowego na końcu odcinka opadającego wykonuje się dodatkowo obniżenie w postaci syfonu. Punkty wysokie wykonuje się za pomocą kolan 45°. Długości i nachylenia odcinków opadających i wznoszących są identyczne jak w profilu piłokształtnym. Zaleca się jego stosowanie w zbiorczych rurociągach podciśnieniowych o średnicy wewnętrznej mniejszej niż 100 mm i w których występuje mały przepływ ścieków. Stosuje się go na bocznych odgałęzieniach i końcówkach sieci kanalizacji podciśnieniowej.

Norma PN-EN 1091 [8] formułuje ogólne warunki, jakie powinien spełniać wysokościowy profil pionowy zbiorczego rurociągu podciśnieniowego:

• umożliwienie samooczyszczającego przepływu i zapobieganie osadzaniu się stałych zanieczyszczeń ze ścieków,

• minimalny spadek rurociągu podciśnieniowego powinien wynosić 1:500, tzn. 0,2%,

• wielkość zamknięć ściekowych w punktach niskich powinna być utrzymywana na jak najniższym poziomie,

• wysokość poszczególnych wzniesień powinna być możliwie mała,

• korzystniejsze jest stosowanie większej liczby małych wzniesień niż jednego dużego,

• maksymalna różnica wysokości ułożenia dna rurociągu nie powinna przekraczać 1,5 m,

• minimalna odległość między wzniesieniami powinna wynosić dla podłączeniowych rurociągów podciśnieniowych 1,5 m, a dla zbiorczych rurociągów podciśnieniowych 6 m.

Sieci zbiorczych rurociągów podciśnieniowych buduje się z rur PVC-U lub PE-HD o minimalnej wytrzymałości materiału na ciśnienie 0,6 MPa. Rury z PVC-U łączy się na kielich z uszczelką gumową, natomiast rury z PE-HD – zgrzewając doczołowo lub na klej albo za pomocą kształtek elektrooporowych. Norma PN-EN 1091 [8] zaleca (dopuszcza), aby wewnętrzna minimalna średnica podciśnieniowego rurociągu podłączeniowego nie była mniejsza niż 50 mm. Rurociągi podciśnieniowe należy układać w gruncie w zależności od konfiguracji terenu zgodnie z rys. 5, poniżej poziomu przemarzania gruntu.

Zmiany profilu powinny być wykonywane tam, gdzie jest to niezbędne, aby nie dopuścić do zbytniego zagłębienia rurociągu podciśnieniowego. Na odcinkach płaskich i wznoszących zbiorcze rurociągi podciśnieniowe buduje się ze wzniesieniami o profilach: falowym, zębatym lub kieszeniowym (rys. 5). Natomiast na odcinkach opadających zbiorczy rurociąg podciśnieniowy należy prowadzić zgodnie ze spadkiem terenu, a minimalny spadek zbiorczego rurociągu podciśnieniowego nie może być mniejszy niż 0,2%. Zbiorcze rurociągi podciśnieniowe układa się w wąskich wykopach z odpowiednio wyprofilowanym dnem i na zagęszczonej podsypce piaskowej.

Podłączenia bocznych rurociągów podciśnieniowych (podłączeniowych) do zbiorczych rurociągów podciśnieniowych wykonuje się w górnej części zbiorczego rurociągu podciśnieniowego w zakresie kąta ±60° od osi pionowej (rys. 6). Na zbiorczym rurociągu podciśnieniowym w odległości 2 m od wzniesienia nie powinno być żadnego podłączenia [8].

Rewizje (rys. 7), które służą do kontroli pracy sieci kanalizacji podciśnieniowej, zaleca się rozmieszczać na zbiorczych rurociągach podciśnieniowych tuż za wzniesieniami (rys. 5a) oraz w miejscach łączenia się zbiorczych rurociągów podciśnieniowych (rys. 8).

Zasuwy odcinające na zbiorczych rurociągach podciśnieniowych zaleca się rozmieszczać w odległościach nie większych niż 450 m oraz w miejscach łączenia się zbiorczych rurociągów podciśnieniowych (rys. 8).

Czytaj też: Wybrane zagadnienia projektowania i budowy sieci wodociągowej; Cz. 1. Budowa i rodzaje rur >>>

Stacja próżniowo-pompowa

Budowę i zasadę działania trzech typowych stacji próżniowo-pompowych przedstawiono na rys. 9. Klasyczna stacja składa się ze zbiornika podciśnieniowego, pomp próżniowych, pomp ściekowych, biologicznego filtra powietrza oraz uzbrojenia regulacyjnego, kontrolnego i pomiarowego.

W stacjach próżniowo-pompowych z reguły stosowane są zbiorniki podciśnieniowe stalowe zabezpieczone powłokami antykorozyjnymi. W zależności od pojemności i rodzaju kanalizacji podciśnieniowej zbiorniki podciśnieniowe instalowane są w pomieszczeniach w pozycji poziomej (rys. 9a i 9b) lub bezpośrednio w gruncie w pozycji pionowej (rys. 9c). Zbiorniki podciśnieniowe wyposażone są w szczelne włazy i w króćce do podłączania rurociągów podciśnieniowych, ciśnieniowych i niezbędnych urządzeń kontrolno-pomiarowych. Zbiorniki podciśnieniowe w systemach kanalizacji podciśnieniowej – oprócz gromadzenia ścieków – pełnią również funkcję akumulatora podciśnienia.

Większą niezawodność działania mają stacje próżniowo-pompowe wyposażone w dwa zbiorniki podciśnieniowe, ponieważ jeden z nich w każdej chwili może być wyłączony z eksploatacji, a drugi może w tym czasie odbierać ścieki z sieci zbiorczych rurociągów podciśnieniowych.

Do wytwarzania podciśnienia w zbiornikach podciśnieniowych i sieci zbiorczych rurociągów podciśnieniowych stosowane są pompy próżniowe z pierścieniem olejowym lub wodnym. W obecnie budowanych systemach kanalizacji podciśnieniowej przeważnie stosowane są pompy próżniowe z pierścieniem olejowym, mimo że cena zakupu i koszty związane z ich eksploatacją są wyższe w porównaniu z pompami próżniowymi z pierścieniem wodnym. Pompy próżniowe z pierścieniem olejowym nie wymagają żadnej dodatkowej instalacji (rys. 9a i 9b), natomiast w przypadku zastosowania pomp próżniowych z pierścieniem wodnym należy dodatkowo wybudować instalację wodną (rys. 9c).

Stosowane w kanalizacji podciśnieniowej pompy próżniowe z pierścieniem olejowym to najczęściej pompy rotacyjne typu R5 z zamkniętym obiegiem oleju, produkowane przez firmę Busch. Charakteryzują się bardzo dobrą tolerancją pary wodnej, standardowym wyposażeniem w separator mgły olejowej, chłodzeniem powietrzem i łatwym utrzymaniem oraz konserwacją. Powietrze wypompowywane ze zbiorników podciśnieniowych ma dużą wilgotność.

W związku z tym wskazane jest stosowanie przed pompami próżniowymi z pierścieniem olejowym filtrów powietrza (rys. 9a) lub zbiornika rezerwowego (rys. 9b). Urządzenia te zabezpieczają również pompy próżniowe przed zassaniem ścieków ze zbiornika podciśnieniowego. Stosowanie tych urządzeń zapobiega zbyt częstej wymianie oleju w pompach próżniowym, co znacznie obniża koszty eksploatacji systemu.

W systemach kanalizacji podciśnieniowej stosuje się od dwóch do czterech pomp próżniowych, w tym jedną rezerwową. Aby zapewnić równomierne zużywanie się pomp próżniowych, pompy zawsze pracują w systemie rotacyjnym z jedną pozostającą w spoczynku. Kolejno raz na tydzień jedna z pomp próżniowych jest wyłączana z pracy i w danym tygodniu stanowi pompę rezerwową.

Kiedy podciśnienie w zbiorniku podciśnieniowym spada do 0,30 bara, załącza się automatycznie pompa próżniowa pozostająca w spoczynku, która w tym momencie wspomaga pracę pozostałych trzech pomp próżniowych. Pompy próżniowe z reguły pracują w zakresie podciśnienia 0,55–0,65 bara i powinny się uruchamiać automatycznie maksymalnie 12 razy na godzinę oraz pracować przez około 5 godzin w ciągu doby.

W stacjach próżniowo-pompowych ze zbiornikiem podciśnieniowym w pozycji poziomej instalowane są dwie pompy ściekowe na zewnątrz zbiornika podciśnieniowego, natomiast w stacjach ze zbiornikiem w pozycji pionowej instalowana jest jedna zatapialna pompa ściekowa wewnątrz zbiornika. Stosowane pompy ściekowe wyposażone są w otwarte wirniki o swobodnym przepływie ścieków.

Rurociągi doprowadzające ścieki do zbiorników podciśnieniowych powinny być wyposażone w zawory odcinające, żeby przy pracach naprawczych i remontowych możliwe było tymczasowe utrzymanie pracy całej sieci kanalizacji podciśnieniowej z jednym tylko zbiornikiem podciśnieniowym lub jedną pompą próżniową.

Biologiczny filtr powietrza służy do wychwytywania aerozoli i odoru z powietrza wypompowywanego ze zbiornika podcieniowego. Na dnie filtru znajduje się galeria perforowanych rurociągów ułożonych w warstwie pospółki, która służy do równomiernego rozprowadzania powietrza po całej powierzchni filtra oraz zatrzymania większości aerozoli niesionych przez powietrze usuwane ze zbiornika podciśnieniowego.

Powyżej znajduje się warstwa kory z drzew iglastych, oddzielona od pospółki geowłókniną. W warstwie kory rozwija się mikroflora. Powietrze, które przepływa przez biologiczny filtr, oczyszczane jest z aerozoli i nieprzyjemnych zapachów przez mikroflorę. Powstające na dnie filtra odcieki są odprowadzane za pomocą węzła opróżniającego z powrotem do zbiornika podciśnieniowego.

Czytaj też: Wybrane rozwiązania w kanalizacji grawitacyjnej >>>

Podsumowanie

Poprawnie wybudowany system kanalizacji podciśnieniowej pracuje zwykle bez zakłóceń. W trakcie budowy rurociągi podciśnieniowe muszą być ułożone w gruncie z zachowaniem charakterystycznego pilastego profilu.

System kanalizacji podciśnieniowej w pewnych określonych warunkach jest alternatywą dla systemu kanalizacji grawitacyjnej i ciśnieniowej. Jednak często w sytuacjach ewidentnej konieczności zastosowania systemu kanalizacji podciśnieniowej jako alternatywnego rozwiązania jest on pomijany. Przyczyny są m.in. następujące:

• system kanalizacji podciśnieniowej budzi nieufność, a nawet lęk wielu eksploatatorów, często jest to powodowane brakiem rzetelnej wiedzy oraz rozpowszechnianiem na temat kanalizacji podciśnieniowej informacji nieścisłych lub nawet nieprawdziwych;

• dostępna krajowa i zagraniczna literatura naukowo-techniczna często przypomina bardziej materiały reklamowe niż rzetelne opracowania, które powinny przedstawiać zasady działania i eksploatacji systemu kanalizacji podciśnieniowej;

• wykonawstwo i eksploatacja kanalizacji podciśnieniowej wiąże się z odmiennymi wymaganiami niż tradycyjna kanalizacja grawitacyjna.

Literatura

1. Airvac, Techniczne materiały informacyjne, http://www.airvac.com/indx.htm, 10.09.2016. 

2. ATV-DVWK-A 116: Part 1. Vacuum drainage outside of buildings, April 2004. 

3. Błażejewski R., Bykowski J., Analiza techniczno-ekonomiczna sieci kanalizacyjnych na terenach niezurbanizowanych, II Ogólnopolska Konferencja Naukowo-Techniczna „Sieci kanalizacyjne i pompownie ścieków na terenach niezurbanizowanych”, 6–8 września 1999, Wisła, Wyd. Abrys, s. 19–40. 

4. EPA/625/1-91/024 Alternative Wastewater Collection Systems. Manual, United States Environmental Protection Agency, Washington 1991. 

5. Flovac, Techniczne materiały informacyjne, http://www.flovac.pl, 10.09.2016.

6. Heidrich Z., Analiza porównawcza różnych systemów odprowadzania ścieków z jednostek osadniczych, „Gaz, Woda i Technika Sanitarna” nr 7/1991, s. 155–159. 

7. Kalenik M., Niekonwencjonalne systemy kanalizacji, Wydawnictwo SGGW, Warszawa 2011.

8. PN-EN 1091:2002 Zewnętrzne systemy kanalizacji podciśnieniowej. 

9. Redivac, Techniczne materiały informacyjne, http://www.redivac.co.uk/index.html, 10.09.2016.

10. Roevac, Techniczne materiały informacyjne, http://www.roevac.pl, 10.09.2016.

11. Qua-Vac, Techniczne materiały informacyjne, http://www.quavac.com/indx.htm, 10.09.2016.

12. Schluff, Techniczne materiały informacyjne, http://www.schluff.com/pol/content/ schluff19_ po.pdf, 10.09.2016.

Czytaj też: Energia z kanalizacji >>>

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!