Czynniki te zostały sklasyfikowane według potencjału tworzenia efektu cieplarnianego (GWP – global warming potential). Najczęściej spotykanym czynnikiem w pompach ciepła jest R410A o GWP równym 2088, a od ubiegłego roku producenci coraz częściej stosują R32 o GWP równym 675. Tę zmianę rynkową wymuszają regulacje unijne, zwane legislacjąF-gazową, w wyniku których czynniki o wyższym współczynniku globalnego ocieplenia są po prostu dużo droższe od tych, które mają niższe wartości GWP. Na legislację F-gazową składa się ok. 30 aktów prawnych, w tym unijne rozporządzenia wydane przez Parlament Europejski i Radę oraz przez Komisję Europejską, jak również polska ustawa o F-gazach wraz z kilkunastoma uzupełniającymi rozporządzeniami ministrów.

GWP to wskaźnik porównujący siłę oddziaływania danej substancji na ocieplenie klimatu w stosunku do siły oddziaływania na ocieplenie klimatu podstawowego gazu cieplarnianego, jakim jest dwutlenek węgla, w perspektywie 100 lat. Przyjęto umownie, że GWP dla CO2 wynosi 1 (jeden), i do tego gazu porównywane są wszystkie inne substancje. Nie wchodząc w techniczne szczegóły, można stwierdzić, że emisja 1 kg R410A jest ekologicznie równoznaczna z emisją ponad 2 ton dwutlenku węgla (dokładnie: 2088 kg, bo dla R410A GWP = 2088). To jeden z powodów, dla których Unia Europejska zajęła się kwestią F-gazów.

Czytaj też: Nowe zadania dla węzłów cieplnych – inteligentne budynki >>

Obowiązki użytkowników pomp ciepła, które zawierają F-gazy

Pompy ciepła są fabrycznie napełnione czynnikiem chłodniczym, a podczas montażu instalator już zazwyczaj nie dopuszcza dodatkowego ładunku F-gazu. Różne nakazy i zakazy nałożone są na wszystkie podmioty, które mogą mieć do czynienia z omawianymi urządzeniami: na producentów, importerów, dystrybutorów, instalatorów, użytkowników (nazywanych „operatorami”), a nawet na inspektorów WIOŚ kontrolujących wdrażanie tego prawa. Co ważne, przepisy nie odróżniają użytkowników prywatnych od instytucjonalnych, więc także osoby fizyczne, które wyposażają swój dom w pompę ciepła, automatycznie stają się operatorami i ciążą na nich określone obowiązki ustawowe.

Użytkownicy pomp ciepła zawierających F-gazy muszą pamiętać, że:

1. instalowanie, konserwacja i serwisowanie wszelkich urządzeń może być realizowane wyłącznie przez personel i firmy posiadające certyfikaty F-gazowe; prawo wymaga, aby operatorzy upewnili się przed udzieleniem zlecenia, że powierzają te prace firmomi osobom dysponującym odpowiednimi certyfikatami;
2. muszą zapewnić przeprowadzanie cyklicznych kontroli szczelności przez uprawniony personel (ze stosownym certyfikatem F-gazowym):

a. dla większości pomp ciepła będą to przeglądyszczelności wykonywane w odstępachnie dłuższych niż co 12 miesięcy; taki harmonogram ma zastosowanie dla pomp ciepła o napełnieniu minimum 5 t eqCO2 (ton ekwiwalentu CO2), lecz mniejszej niż 50 t eqCO2 F-gazu, czyli:

i. od 2,40 kg do 23,95 kg czynnika R410A,

ii. od 7,41 kg do 74,07 kg czynnika R32;

b. dla pomp ciepła zawierających od 24 kgR410A wzwyż (i czysto teoretycznie – od 74,1 kg R32 wzwyż – choć takich pomp autor jeszcze nie widział) obowiązkowe przeglądy szczelności muszą być realizowane nie rzadziej niż co 6 miesięcy;

c. uwaga: nie wolno przekroczyć podanych terminów nawet o 1 dzień kalendarzowy, gdyż rodzi to sankcję karną;

d. dla relatywnie małych (domowych) pomp ciepła działających w oparciu o czynnik R32 i zawierających nie więcej niż 7,40kg tej substancji okresowe kontrole szczelności nie są wymagane legislacją F-gazową;

3. pierwszą kontrolę szczelności należyprzeprowadzić natychmiast po oddaniu urządzeni ado eksploatacji;

4. operatorzy powinni zapobiegać wyciekom czynnika, a jeśli nieszczelność zostanie zauważona, muszą jak najszybciej zorganizować naprawę; podobnie w przypadku wymogu podanego w pkt 1 oraz w pkt 6 – nakaz ten dotyczy wszystkich urządzeń, bez względu na wagę napełnienia czynnikiem chłodniczym;

5. po wykryciu nieszczelności i dokonaniu naprawy ponowną (dodatkową) kontrolę szczelności należy wykonać w ciągu jednego miesiąca od zakończenia naprawy;

6. odzysk czynnika podczas prac serwisowychmoże być realizowany wyłącznie przezosoby posiadające odpowiedni certyfikatpersonalny w zakresie F-gazów;

7. dla wszystkich pomp ciepła o napełnieniuczynnikiem chłodniczym w ilości conajmniej 5 t eqCO2 F-gazu (tj. 2,40 R410A lub7,41 kg R32 wzwyż) konieczne jest prowadzenie dokumentacji w postaci tzw. kart urządzeńw elektronicznym Centralnym Rejestrze Operatorów(CRO):

a. generalnie wszystkie czynności serwisowe, dla których wymagane jest posiadanie certyfikatu personalnego w zakresie F-gazów, muszą być odnotowane w CRO w terminie 15 dni roboczych od daty ich zakończenia;

b. ustawa wymaga, aby wpisy do kart urządzeń realizowane były wyłącznie przez osoby dysponujące stosownym certyfikatem personalnym lub – na podstawie podpisanych protokołów serwisowych – przez tzw. administratora konta operatora w CROl ub przez tzw. osoby kontaktowe formalnie przypisane w CRO do poszczególnych kart urządzeń;

c. przed założeniem pierwszej elektronicznej karty urządzenia wymagana jest rejestracja operatora w CRO.

Powyższe obowiązki spoczywają na operatorach (użytkownikach) urządzeń. Mają oni zapewnić wykonanie tych nakazów, a do ich realizacji muszą zostać zaangażowani technicy posiadający certyfikaty osobowe i firmy dysponujące certyfikatami dla przedsiębiorców w zakresie F-gazów. Współpraca obu stron jest więc niezbędna.

[pompa ciepła, przepisy f-gazowe, powietrze, eksploatacja pomp ciepła, kotły grzewcze, klimatyzatory ogrzewanie, chłodzenie]