Strategie ochrony przeciwpożarowej budynków

Inżynierskie podejście do projektowania zabezpieczeń przeciwpożarowych zapoczątkowane zostało na świecie w latach 70. XX wieku. Pierwsze próby jego zastosowania w Polsce pojawiły się około roku dwutysięcznego i do dziś ten kierunek jest intensywnie rozwijany, a obecnie stajemy przed kolejnymi wyzwaniami.

Książka „Strategie ochrony przeciwpożarowej budynków” [1] jest propozycją kroku naprzód, przede wszystkim w zakresie uporządkowania zasad stosowania narzędzi inżynierii pożarowej poprzez określenie ujednoliconych wymagań i standardów. Zaproponowana forma tworzenia i opisu kompleksowych strategii przeciwpożarowych uwzględnia zarówno czynniki mające wpływ na kwestie związane z zapobieganiem powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożaru, jak i zapewnieniem sił i środków do jego zwalczania za pomocą systemów zabezpieczeń, aż po działania ratowniczo-gaśnicze wyspecjalizowanych służb. Umożliwia zatem kompleksowe ujednolicenie zasad stosowania w Polsce metod opartych na celach funkcjonalnych.

Książka przeznaczona jest zarówno dla profesjonalistów z zakresu ochrony przeciwpożarowej, jak i wszystkich tych, którzy są z ochroną przeciwpożarową budynków powiązani w inny sposób, w tym architektów, inżynierów budownictwa i konstruktorów, osób kontrolujących obiekty bądź prowadzących ich odbiory dopuszczające do użytkowania, ubezpieczycieli, zarządców i osób odpowiedzialnych za bezpieczeństwo pożarowe w trakcie eksploatacji. Jej celem jest nie tylko przedstawienie instrukcji technicznej w zakresie postępowania przy tworzeniu strategii przeciwpożarowych, ale także zachęta do logicznego i strategicznego myślenia podczas doboru wszelkich rozwiązań zabezpieczeń przeciwpożarowych budynków. Zaproponowana metoda nie jest jedyną, jaka może być stosowana przy przygotowaniu strategii przeciwpożarowej i dokonywaniu oceny rozwiązań równoważnych, może jednak z pewnością być traktowana jako jeden z poprawnych sposobów podejścia do tego problemu.

Kup opisywaną książkę w Księgarni Technicznej >>

Inżynieria bezpieczeństwa pożarowego w Polsce

Inżynierskie podejście do projektowania zabezpieczeń przeciwpożarowych polega na analizie reprezentatywnych scenariuszy pożarowych i ilościowej ocenie różnych rozwiązań techniczno-organizacyjnych, z wykorzystaniem narzędzi i metod inżynieryjnych, w odniesieniu do wcześniej sformułowanych celów. Definicja ta identyfikuje trzy składowe inżynierskiego podejścia w ochronie przeciwpożarowej, którymi są:

1. opis oczekiwanego poziomu bezpieczeństwa w analizowanym obiekcie w zakresie możliwości wystąpienia pożaru,

2. identyfikacja założeń projektowych w zakresie parametrów analizowanego obiektu oraz rozwoju pożaru i warunków ewakuacji,

3. analizy inżynieryjne proponowanych rozwiązań i ocena, które z nich zapewniają oczekiwany poziom bezpieczeństwa.

Podejście oparte na celach funkcjonalnych wykorzystywane jest alternatywnie do podejścia nakazowego. Stosowane jest obecnie w Polsce najczęściej w uzupełnieniu do realizacji przepisów nakazowych lub jako niezależne analizy, wykonywane bez powiązania z przepisami krajowymi. Może to mieć miejsce, kiedy przepisy nie określają w sposób jednoznaczny parametrów danego elementu budowlanego bądź instalacji, a jedynie wytyczają cel, jaki należy za jego pomocą osiągnąć (np. w odniesieniu do wentylacji oddymiającej, która zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury [2] powinna usuwać dym z intensywnością zapewniającą, że w czasie potrzebnym do ewakuacji ludzi na chronionych przejściach i drogach ewakuacyjnych nie wystąpi zadymienie lub temperatura uniemożliwiające bezpieczną ewakuację), bądź kiedy nie jest możliwe zastosowanie rozwiązań wymaganych bezpośrednio przez przepisy i pozostają rozwiązania zamienne.

Myślenie strategiczne

Podejście „strategiczne” do ochrony przeciwpożarowej skłania do przemyślenia najpierw koncepcji, a dopiero potem podejmowania decyzji o konkretnych rozwiązaniach. Niestety obserwacja branży ochrony przeciwpożarowej pokazuje, że większość jej przedstawicieli jest tak zabieganych w swoich działaniach, że często nie zastanawia się nad spójną koncepcją i nad tym dlaczego wybiera takie, a nie inne rozwiązanie. Nierzadko przypadek lub względy personalne przesądzają o wyborze ostatecznie zastosowanych rozwiązań [3].

Ogólnie rzecz ujmując, można przyjąć, że prawdziwym celem strategii przeciwpożarowej jest zapewnienie koordynacji pomiędzy przepisami z zakresu ochrony ppoż., zarządzaniem ochroną ppoż. i systemami ochrony ppoż., która powinna prowadzić do zwiększenia skuteczności i urealnienia stosowanych rozwiązań oraz optymalizacji kosztów inwestycyjnych i kosztów ich utrzymania.

Zawód inżyniera pożarowego, który w Polsce najczęściej reprezentowany jest przez rzeczoznawców ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych, w ciągu ostatnich kilku dekad znacznie zmienił swój charakter, szczególnie ze względu na fakt rozpowszechnienia omówionych wcześniej rozwiązań opartych na celach funkcjonalnych, które wymagają od rzeczoznawców więcej doświadczenia i wiedzy niż wcześniej, kiedy bazowano wyłącznie na podejściu nakazowym.

Dawniej, znając podstawowe wymagania przepisów, można było bez trudu stworzyć wstępną strategię przeciwpożarową, jednak dzisiaj niezbędne staje się spojrzenie inżynierskie i holistyczne. Kolejnym istotnym aspektem jest fakt, że strategia przeciwpożarowa przygotowana przez jedną osobę, nawet jeśli jest właściwa, będzie zawsze subiektywna.

Strategia przygotowana przez zespół ma szansę być znacznie bardziej obiektywną, a braki wiedzy i doświadczenia pojedynczych jego członków mogą zostać uzupełnione przez pozostałych. Z zasady nawet najbardziej kompetentne osoby nie powinny przygotowywać strategii przeciwpożarowej bez przeprowadzenia konsultacji, przynajmniej z osobami współpracującymi przy projekcie oraz przedstawicielami odpowiednich organów.

Czytaj też: Wskazówki do przygotowania scenariuszy pożarowych >>>

Zazwyczaj w zespole takim powinni znaleźć się następujący członkowie:

• osoba przygotowująca strategię, czyli strateg pożarowy (w Polsce najczęściej jest to rzeczoznawca ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych),
• inwestor lub osoba reprezentująca go w zakresie bezpieczeństwa pożarowego dla budynku,
• architekci i osoby związane z projektem budowlanym,
• organy władzy, w tym reprezentanci PSP, sanepidu itp.,
• ubezpieczyciele,
• przedstawiciele innych branż, np. konserwator zabytków, reprezentant nadzoru budowlanego, zarządca nieruchomości itp.,
• osoby mające w przyszłości pełnić funkcje konserwatorów instalacji pożarowych i inżynierów obsługi budynku.

[ochrona przeciwpożarowa, ochrona ppoż., strategie przeciwpożarowe, inżynieria bezpieczeństwa pożarowego, bezpieczeństwo pożarowe, ochrona życia ludzi, ochrona mienia, ochrona ciągłości produkcji, ochrona środowiska, plan zabezpieczeń pożarowych, ryzyko pożarowe]