Bakterie z rodziny Legionella rozpoznano w 1976 r. przy okazji nietypowego zapalenia płuc wśród kilkudziesięciu weteranów Legionu Amerykańskiego, którzy przebywali na spotkaniu w jednym z filadelfijskich hoteli. Media nazwały to „chorobą legionistów”, a czynnik chorobotwórczy określono jako Legionella pneumophilia. Wówczas rozpoczęto badania zgromadzonych w laboratoriach materiałów i okazało się, że bakterie i choroba występowały wcześniej.
Bakterie z rodzaju Legionella są to cienkie pałeczki Gram ujemne o wymiarach 0,3÷0,9 × 2,0÷4,0 µm, z jedną, dwoma lub trzema wiciami. W warunkach optymalnych wzrost bakterii trwa 2÷6 dni. W warunkach naturalnych znajdują się one w wodach śródlądowych i morskich, głównie w strefach przybrzeżnych bogatych w związki azotu i fosforu pochodzenia biologicznego (Czytaj więcej na ten temat). Bakterie te występują także w glebie i gorących źródłach wody. Dotychczas wyizolowano ok. 50 gatunków bakterii z rodzaju Legionella [2].
 |
| Fot. 2. Kamień na elementach instalacji c.w.u. sprzyja rozwojowi bakterii |
Nienaturalnymi środowiskami, w których rozwijają się te bakterie, są instalacje i zasobniki ciepłej wody oraz instalacje klimatyzacyjne, ale też inhalatory oraz turbiny dentystyczne i nawilżacze powietrza, baseny, głowice natryskowe, zawory czerpalne, wieże chłodnicze, myjnie, obrabiarki i wiertarki chłodzone wodą. Bakterie rozmnażają się w zakresie temp. 20÷50°C, a optymalna temperatura dla ich rozwoju wynosi 38°C. W temperaturze powyżej 50°C rozmnażanie bakterii nie odbywa się. Żywe bakterie obserwowano w temp. 67°C wewnątrz komórek glonów. W temperaturze wody powyżej 70°C bakterie Legionella giną.
Najczęściej źródłem zakażenia są instalacje ciepłej wody i klimatyzacyjne w hotelach, basenach, sanatoriach i szpitalach. Zakażenie bakteriami następuje poprzez inhalację aerozolu wodnego lub zachłyśnięcie się skażoną wodą. Przeżywalność bakterii w aerozolu jest stosunkowo duża. Zaobserwowano bakterie w aerozolu niesionym wiatrem w odległości 1 km od chłodni kominowej [12].
Bakterie Legionella dostając się z mgłą wodną do płuc, docierają do wnętrza komórek i powodują nietypowe zapalenie płuc oraz gorączkę. Szczególnie niebezpieczne są bakterie należące do gatunku Legionella pneumophila – odpowiadają one za 80÷90% zachorowań wywołanych bakteriami z tej grupy. Przenikają do komórek nabłonkowych pęcherzyków płucnych i wówczas chorobie towarzyszy bardzo wysoka temperatura > 40°C, kaszel, zaburzenia w oddychaniu, zaburzenia świadomości, biegunka, silne bóle głowy, ból w klatce piersiowej, dreszcze.
Zakażenie płucne bakterią Legionella pneumophila jest bardzo groźne, gdyż śmiertelność wynosi 15÷20%, a u osób z obniżoną odpornością (osoby starsze i przewlekle chore, palące) może dochodzić nawet do 80%. Zakażenie bakterią Legionella pneumophila i rozwój choroby poza płucami są rzadkie. Wówczas mają miejsce objawy związane z zakażeniem zajętych narządów, głównie mięśnia sercowego, nerek i wątroby.
W takim przebiegu choroby śmiertelność jest bardzo wysoka [1]. Trzecia postać zakażenia bakteriami z grupy Legionella określana jest jako gorączka Pontiac, która przypomina grypę, czyli występują: ogólne osłabienie i bóle mięśniowe oraz w stawach, podwyższona temperatura, dreszcze, kaszel, a także zapalenie błony śluzowej gardła i krtani [1].
