Stosowanie rekuperatorów ściennych w budynkach nowych i modernizowanych cieplnie w świetle aktualnych wymagań prawnych

Rosnące wymagania prawne dotyczące energooszczędności budynków sprawiły, że obecnie trudno osiągnąć odpowiednie parametry charakterystyki energetycznej przy zastosowaniu wentylacji naturalnej [1]. Od 1 stycznia 2021 r. budynkom, które nie zostaną wyposażone w wentylację z odzyskiem ciepła, będzie trudno spełnić wymagania w zakresie maksymalnego wskaźnika zapotrzebowania na energię pierwotną. Będzie to możliwe tylko w przypadku zastosowania odpowiedniego (odnawialnego) źródła ciepła dla celów HVAC. Dlatego systemy wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła są obecnie bardzo popularne, zarówno jeśli chodzi o ich zastosowanie w budynkach użyteczności publicznej, jak i budynkach jedno- czy wielorodzinnych. Są one stosowane częściej niż inne rozwiązania energooszczędne, takie jak np. kolektory słoneczne [13], gruntowe wymienniki ciepła [2, 8] czy panele grzewczo-chłodzące [3, 14, 19].

Czytaj również: Projekt rekuperacji przy planowaniu budowy domu – czy warto? >>

W nowo powstających obiektach najczęściej montowane są jako systemy centralne, składające się z central oraz sieci dystrybucji powietrza (kanały, regulatory, nawiewniki i inne). Ich zastosowanie w budynkach istniejących jest często utrudnione z uwagi na brak wystarczającej przestrzeni oraz zbyt małą wysokość pomieszczeń. Montaż takich systemów w istniejącej aranżacji wnętrza wymaga również wykonania znaczących przeróbek. Z tego powodu dużo łatwiejsze do zastosowania podczas modernizacji są zdecentralizowane systemy wentylacji mechanicznej. Poprawiają one jakość powietrza szczególnie w obiektach edukacyjnych, w których trudno ją osiągnąć z uwagi na dużą liczbę osób [6, 7, 9, 15]. Jednocześnie spełniają wymagania, jakie stawia się systemom wentylacji w budynkach energooszczędnych [1]: mają niski współczynnik SFP (specific fan power) oraz umożliwiają sterowanie wydajnością w funkcji obciążenia, tzn. realizację idei DCV (demand controlled ventilation). Mogą być realizowane jako tzw. jednorurowe systemy wentylacyjne z ceramicznym wymiennikiem do odzysku ciepła i jednym lub dwoma wentylatorami rewersyjnymi. Przykładowe urządzenie tego typu dostępne na rynku pokazano na rys. 1.

Wentylator pracuje w takim urządzeniu naprzemiennie: w pierwszej fazie pracy powietrze usuwane jest z pomieszczenia i wygrzewa akumulacyjny wymiennik ciepła, później następuje okres krótkiej przerwy. W drugiej fazie pracy powietrze zewnętrzne zasysane jest do wnętrza budynku, przepływając przez wygrzany wymiennik, i ogrzewa się (odzysk ciepła). Zasadę działania systemu pokazano na rys. 2.

Innym rozwiązaniem systemów wentylacji zdecentralizowanej są minicentrale wentylacyjne przyścienne lub podsufitowe, montowane przy ścianie zewnętrznej każdego z pomieszczeń, które obsługują (rys. 3 i 4).

Czytaj też: Wentylacja, klimatyzacja z odzyskiem ciepła i rekupertory - zasady działania >>

Wspólnym elementem prezentowanych urządzeń jest zastosowana w nich zintegrowana czerpnio-wyrzutnia ścienna, za pośrednictwem której świeże powietrze trafia do pomieszczenia, a zużyte jest usuwane na zewnątrz (patrz rys. 5 i 6).

Analiza wymagań prawnych przedstawiona poniżej pokazuje, że stosowanie urządzeń o takiej konstrukcji jest obecnie w Polsce zabronione, pomimo że zapewniają one odpowiednią jakość powietrza w pomieszczeniach, jego filtrację (funkcja antysmogowa), jak również oszczędność energii.

Analiza wymagań WT wobec systemów wentylacyjnych w kontekście stosowania rekuperatorów ściennych

Podstawowym aktem prawnym, w którym zawarte są wymagania dotyczące projektowania budynków, w tym ich technicznego wyposażenia (np. instalacji wentylacji), są warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (WT) [16]. Wytyczne dotyczące instalacji wentylacyjnej, w tym wzajemnej lokalizacji czerpni i wyrzutni, zawarto w dziale IV, rozdziale 6. Poniżej przedstawiono wybrane przepisy dotyczące pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi, w których jedynym emitowanym zanieczyszczeniem jest ditlenek węgla.

Właściwa jakość dostarczanego powietrza (§ 147–151 WT)

Strumień powietrza doprowadzony do pomieszczenia powinien być odpowiednio duży i spełniać wymagania odnośnie do temperatury, wilgotności względnej i prędkości w strefie przebywania ludzi. Właściwą jakość powietrza w pomieszczeniach różnego typu można zapewnić, stosując wentylację mechaniczną lub grawitacyjną. Wentylacja mechaniczna musi być stosowana w budynkach wysokich i wysokościowych, a zastosowane wentylatory muszą mieć regulację wydajności. W innych budynkach dopuszczone jest stosowanie wentylacji grawitacyjnej pod warunkiem zapewnienia właściwej jakości powietrza. Należy wówczas umożliwić napływ powietrza zewnętrznego, właściwy jego przepływ wewnątrz budynku oraz usuwanie zanieczyszczeń kanałami grawitacyjnymi.

Uzyskanie właściwej wymiany powietrza przy zastosowaniu wentylacji grawitacyjnej jest trudne, a przede wszystkim niekontrolowane. Na ostateczny efekt przewietrzania wpływ mają m.in.: temperatura zewnętrzna, siła wiatru, wysokościowe położenie pomieszczenia czy wysokość kanałów grawitacyjnych. Jeżeli w budynku użyteczności publicznej przebywa duża liczba osób, strumień powietrza powinien wynosić wg normy PN-83/B-03430 [18] 20 m3/h/osobę w przypadku dorosłych lub 15 m3/h/osobę w przypadku dzieci. Wartości te jest w stanie zapewnić kontrolowana wentylacja mechaniczna, szczególnie istotna w pomieszczeniach takich, jak biura open space, sale lekcyjne czy przedszkolne. W przypadku zastosowania wentylacji grawitacyjnej właściwy strumień powietrza nie zawsze będzie zapewniony, jego przepływ będzie niekontrolowany, a jakość powietrza często nieodpowiednia [10, 11, 12, 15].

Powietrze dostarczane do budynku nie powinno zawierać zanieczyszczeń, a jeśli zawiera, należy je oczyścić przed wprowadzeniem.

W instalacjach wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej o dużej wydajności (powyżej 500 m3/h) należy stosować urządzenia do odzyskiwania ciepła z powietrza usuwanego. Minimalna sprawność odzysku ciepła powinna wynosić 50%. Recyrkulację, czyli zawracanie części strumienia powietrza usuniętego z pomieszczenia, powinno się stosować tylko w przypadku braku bakterii chorobotwórczych, substancji szkodliwych dla zdrowia oraz uciążliwego zapachu. Minimalna ilość powietrza zewnętrznego doprowadzanego do pomieszczenia powinna wynikać z kryterium higienicznego.

Czytaj też: Efektywność energetyczna i czyste powietrze >>

Czerpnie i wyrzutnie powietrza w instalacji wentylacji i klimatyzacji (§ 152 WT)

Czerpnie powietrza w instalacjach wentylacji i klimatyzacji zgodnie z rozporządzeniem WT [16] (§ 152):

1. powinny być zabezpieczone przed wpływem warunków zewnętrznych: opadami, wiatrem (pkt 1),
2. powinny być tak zlokalizowane, żeby pobierane powietrze było jak najczystsze, a latem również jak najchłodniejsze (pkt 1),
3. czerpnie należy zlokalizować tak, żeby nie występowało niebezpieczeństwo pobierania powietrza usuwanego z pomieszczenia (pkt 2),
4. czerpnie, jeżeli znajdują się na dwóch najniższych kondygnacjach, powinny się znajdować w odległości co najmniej 8 m od ulic i parkingów, miejsc gromadzenia odpadów, wywiewek kanalizacji i innych źródeł zanieczyszczeń (pkt 3),
5. czerpnie powinny się znajdować na wysokości co najmniej 2 m od poziomu terenu (pkt 3).

Wyrzutnie powietrza w instalacjach wentylacji i klimatyzacji zgodnie z rozporządzeniem WT powinny spełniać następujące wymagania (§ 152):

1. powinny być zabezpieczone przed wpływem warunków zewnętrznych: opadami, wiatrem (pkt 6),
2. powinny być tak zlokalizowane, żeby powietrze usuwane nie powodowało zagrożenia zdrowia użytkowników budynku i ludzi w jego otoczeniu (pkt 6),
3. wyrzutnia może być zlokalizowania na poziomie terenu jedynie za zgodą państwowego inspektora sanitarnego (pkt 8),
4. wyrzutnia może być zlokalizowana na ścianie budynku, jeżeli (pkt 9):

– powietrze wywiewane nie zawiera uciążliwych zapachów i zanieczyszczeń szkodliwych dla zdrowia,
– sąsiedni budynek znajduje się w odległości większej niż 8 m, jeżeli w sąsiadującej ścianie nie ma okien, lub 10 m, jeżeli w ścianie sąsiadującej znajdują się okna,
– okna w ścianie, w której znajduje się wyrzutnia, znajdują się co najmniej 3 m niżej niż wyrzutnia oraz 2 m wyżej niż wyrzutnia.

Wzajemna lokalizacja czerpni i wyrzutni powietrza:

1. jeżeli czerpnia i wyrzutnia znajdują się w tej samej ścianie, czerpnia powinna być zlokalizowana niżej lub na tym samym poziomie co wyrzutnia, w odległości co najmniej 1,5 m (§ 152 pkt 9),
2. czerpnie i wyrzutnie zlokalizowane na dachu powinny być umieszczone w odległości nie mniejszej niż 10 m przy wyrzucie poziomym i 6 m przy wyrzucie pionowym, a wyrzutnia powinna się znajdować co najmniej 1 m nad czerpnią (pkt 10),
3. czerpnie i wyrzutnie mogą nie spełniać wymagania dotyczącego odległości ich sytuowania na dachu w przypadku zblokowanych urządzeń wentylacyjnych, które obejmują czerpnię i wyrzutnię powietrza, jeżeli zapewnione jest skuteczne rozdzielenie powietrza zewnętrznego i usuwanego z pomieszczenia pod warunkiem, że powietrze usuwane nie zawiera szkodliwych dla zdrowia zanieczyszczeń, uciążliwych zapachów i substancji palnych (pkt 11).

Wnioski z przeglądu WT w zakresie instalacji wentylacji, w tym lokalizacji czerpni i wyrzutni

Do pomieszczeń, w których przebywa duża liczba osób, dostarczenie wymaganego strumienia powietrza zewnętrznego wentylacją grawitacyjną może być niewykonalne. Wentylacja mechaniczna pozwala na dostarczenie wymaganej przez WT ilości powietrza zewnętrznego, co umożliwia zapewnienie odpowiedniej jego jakości, kontrolowanej pomiarami gazu referencyjnego (np. ditlenku węgla CO2). Zasada ta jest wykorzystywana do sterowania intensywnością wentylacji wg obciążenia zanieczyszczeniami (DCV).

W pomieszczeniach, w których przebywają ludzie, a jedynym emitowanym zanieczyszczeniem jest ditlenek węgla, można stosować recyrkulację powietrza, jeżeli powietrze wprowadzane do pomieszczenia spełnia wymagania takie, jak dla powietrza wewnętrznego. Polskie przepisy nie normalizują stężenia ditlenku węgla. Jedynie rozporządzenie w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy [17] podaje, że graniczna wartość jego stężenia to 5000 ppm. Jest to wartość bardzo wysoka, mocno odbiegająca od komfortowej, która wynosi ok. 1000 ppm. Dla porównania: brak koncentracji podczas lekcji w szkołach jest obserwowany już przy stężeniu 1500 ppm, a duszność i odczucie dyskomfortu u większości użytkowników już od ok. 2000–2500 ppm.

Czerpnie powinny być lokalizowane na wysokości co najmniej 2 m. Przy lokalizacji wyrzutni na poziomie terenu należy uzyskać zgodę inspektora sanitarnego. Powinny być one zabezpieczone przed wpływem warunków atmosferycznych. Należy je lokalizować tak, aby nie występowało ryzyko pobierania powietrza wywiewanego. Co ciekawe, w instalacjach wentylacji i klimatyzacji można stosować recyrkulację, polegającą na zawracaniu części powietrza wywiewanego za pomocą by-passu z powrotem do pomieszczenia.

Czerpnie i wyrzutnie można lokalizować na ścianie budynku na tym samym poziomie, w odległości 1,5 m od siebie. Jeśli są one zlokalizowane na dachu, powinny być od siebie oddalone o 10 m. Przepis ten nie dotyczy przypadku, gdy stanowią one zblokowane urządzenie wentylacyjne, które zapewnia oddzielenie strumieni zewnętrznego i usuwanego.

Przebadane cztery typy urządzeń (opisane w artykułach [4, 5]), będące rekuperatorami ściennymi ze zintegrowanymi czerpnio-wyrzutniami, spełniają szereg wymagań stawianych czerpniom i wyrzutniom, które zostały podsumowane w punkcie dotyczącym wniosków z przeglądu WT. Nie spełniają jednak wymagań odnośnie do lokalizacji czerpni względem wyrzutni. We wszystkich badanych urządzeniach odległość w poziomie między kratką czerpną i wyrzutową jest mniejsza niż 1,5 m. Przepis mówiący o tym, że zblokowane urządzenia wentylacyjne mogą nie spełniać tego wymogu, dotyczy jedynie przypadku, gdy urządzenie znajduje się na dachu (tylko w przypadku zastosowania „zblokowanych urządzeń wentylacyjnych, obejmujących czerpnię i wyrzutnię powietrza, zapewniających skuteczny rozdział strumienia powietrza świeżego od wywiewanego z urządzenia wentylacyjnego. Nie dotyczy to przypadku usuwania powietrza zawierającego zanieczyszczenia szkodliwe dla zdrowia, uciążliwe zapachy lub substancje palne”). Zapis ten nie dotyczy zatem analizowanych urządzeń, pomimo że mają one zblokowaną czerpnio-wyrzutnię oraz zapewniają skuteczny rozdział strumieni.

Wymagania, których nie spełniają analizowane urządzenia, są podyktowane troską o najwyższą jakość środowiska wewnętrznego i mają na celu uniemożliwienie zawracania strumienia powietrza usuwanego z budynku. W pomieszczeniach, dla których je zaprojektowano, jedynym emitowanym zanieczyszczeniem jest ditlenek węgla. Skutkiem ewentualnego zawracania powietrza usuwanego może być zatem jedynie niewielkie podwyższenie stężenia CO2 lub nieco dłuższy czas przewietrzania. W kontekście ciągłej poprawy jakości powietrza, jaką są w stanie zapewnić, połączonej z możliwością filtracji oraz odzyskiwania ciepła i oszczędności energii, ich stosowanie wydaje się przynosić oczywiste korzyści, a wspomniane ryzyko wydaje się niewielkie.

W przypadku lokalizacji badanych urządzeń na parterze, gdyby czerpnia i wyrzutnia zamontowane były niżej niż 2 m, konieczne byłoby uzyskanie zgody inspektora sanitarnego na zastosowanie odstępstwa od warunków technicznych [16]. Czerpnio-wyrzutnie badanych urządzeń są zabezpieczone przed warunkami atmosferycznymi poprzez ich konstrukcję.

Badania możliwości mieszania się strumieni powietrza

W artykułach [4, 5] przedstawiono wyniki badań doświadczalnych zintegrowanych czerpnio-wyrzutni (będących elementem systemów wentylacji zdecentralizowanej) pod kątem oceny mieszania się strumieni powietrza usuwanego z pomieszczenia ze świeżym powietrzem nawiewanym do pomieszczenia. Badania przeprowadzono w komorze testowej, a do oceny wykorzystano gaz wskaźnikowy oraz prowadzono pomiary stężenia ditlenku węgla, który wpuszczano do komory testowej symulującej pomieszczenie (rys. 7).

W artykułach [4, 5] przedstawiono wykresy zmienności stężenia ditlenku węgla w komorze testowej w czasie pracy badanych urządzeń, a także zdjęcia z wizualizacji dymem. Wyniki przeprowadzonych badań pokazują, że do zawracania strumienia powietrza usuwanego nie dochodziło w żadnym z badanych typów urządzeń. Jednocześnie wykazano dużą skuteczność przewietrzania komory testowej przy wykorzystaniu badanych urządzeń, porównywalną z teoretyczną, obliczaną według równania zaniku zanieczyszczeń.

Czytaj też: Antysmogowe filtry powietrza do wentylacji mechanicznej – rekuperatorów i central wentylacyjnych >>

Podsumowanie i wnioski

Przegląd wymagań WT, przede wszystkim w zakresie wzajemnej lokalizacji czerpni i wyrzutni, wykazał, że dopuszczalne jest stosowanie zintegrowanych urządzeń nawiewno-wywiewnych, w których występuje oddzielenie strumieni powietrza pobieranego i usuwanego. Przepis powołany w § 152 pkt 11 WT [16] dotyczy jednak sytuacji, w której urządzenia takie znajdują się na dachu. W przypadku lokalizacji czerpni i wyrzutni na ścianie konieczne jest zachowanie odległości co najmniej 1,5 m między nimi (§ 152 pkt 9) – w celu uniknięcia zawracania powietrza wywiewanego z powrotem do budynku.

Wymagań tych nie spełniają prezentowane w artykule urządzenia wentylacji decentralnej ze zintegrowanymi czerpnio-wyrzutniami ściennymi. W artykule przytoczono jednak wyniki badań doświadczalnych, które wykazały, że w przypadku przykładowych urządzeń firmy Blauberg (Vento Expert, Vento Expert DUO, Freshbox i Civic) do zawracania powietrza nie dochodzi. Poza tym wykazano, że przepisy prawa dopuszczają stosowanie recyrkulacji powietrza, gdy w powietrzu usuwanym nie występują substancje niebezpieczne (taka sytuacja ma miejsce w przypadku analizowanych systemów), a zatem nawet gdyby część strumienia usuwanego powietrza mieszała się ze świeżym, nie miałoby to istotnego wpływu na jego jakość wewnątrz budynku. Zasadnym wydaje się zatem, aby prawo wspierało, a nie hamowało stosowanie opisywanych w artykule systemów wentylacyjnych. Są one odpowiedzią na bardzo złą jakość powietrza, szczególnie w budynkach istniejących (np. edukacyjnych) wyposażonych w wentylację grawitacyjną, w których zwykle niemożliwe jest zastosowanie instalacji centralnej. Należy zwrócić uwagę na fakt, że przebadane urządzenia, w tym ich zintegrowane fabrycznie czerpnio-wyrzutnie, są elementami o powtarzalnej budowie, zatem wyniki będą dotyczyły nie tylko konkretnych jednostek, ale całego zakresu produkcji.

Stosowanie rekuperatorów ściennych z wymiennikami do odzyskiwania ciepła poprawia jakość środowiska wewnętrznego w budynkach nowych i istniejących, a także jest szansą na zmniejszenie ich energochłonności oraz ochronę przed smogiem. W tym kontekście systemy te zdaniem autorów powinny zostać dopuszczone do stosowania właściwymi przepisami prawnymi.

Literatura

1. Amanowicz Łukasz, Szczechowiak Edward, Zasady projektowania systemów wentylacji budynków energooszczędnych, „Ciepłownictwo Ogrzewnictwo Wentylacja” nr 2/2017, s. 72–78.
2. Amanowicz Łukasz, Wojtkowiak Janusz, Badania eksperymentalne wpływu zmian sposobu zasilania powietrznego gruntowego wymiennika ciepła typu rurowego na jego charakterystykę przepływową. Część 1. Równomierność rozpływu, „Ciepłownictwo Ogrzewnictwo Wentylacja” nr 6/2010, s. 208–212, 220.
3. Amanowicz Łukasz, Wojtkowiak Janusz, Badania wydajności cieplnej aluminiowego, sufitowego panelu grzewczo-chłodzącego, „Ciepłownictwo Ogrzewnictwo Wentylacja” nr 10/2016, s. 413–417.
4. Amanowicz Łukasz, Ratajczak Katarzyna, Szczechowiak Edward, Badania jednorurowych systemów wentylacyjnych pod kątem oceny mieszania się strumieni powietrza w czerpni i wyrzutni, „Ciepłownictwo Ogrzewnictwo Wentylacja” nr 6/2019, s. 231–238.
5. Amanowicz Łukasz, Ratajczak Katarzyna, Szczechowiak Edward, Analiza możliwości stosowania systemu wentylacji zdecentralizowanej w budynkach edukacyjnych, „Instal” nr 10/2019, s. 20–26.
6. Basińska Małgorzata, Michałkiewicz Michał, Zmienność mikrobiologicznego zanieczyszczenia powietrza oraz stężenia pyłu wewnątrz i na zewnątrz wybranej poznańskiej szkoły, „Inżynieria Ekologiczna” z. 50, 2016, s. 17–25.
7. Basińska Małgorzata, Michałkiewicz Michał, Górzeński Radosław, Stan systemu wentylacyjnego w budynku edukacyjnym i jego wpływ na jakość powietrza – analiza przypadku, „Rynek Instalacyjny” nr 9/2016, s. 74–84, rynekinstalacyjny.pl.
8. Chmielewski Krzysztof, Amanowicz Łukasz, Bezprzeponowe powietrzne gruntowe wymienniki ciepła w układach wentylacji mechanicznej, „Rynek Instalacyjny” nr 5/2017, s. 76–80, rynekinstalacyjny.pl.
9. Ludwiczak Anna, Ratajczak Katarzyna, Wentylacja placówek dydaktyczno-edukacyjnych. Przegląd wybranych polskich i zagranicznych wymagań dotyczących strumienia powietrza i stężenia CO2, „Rynek Instalacyjny” nr 3/2018, s. 24–29.
10. Laska Marta, Dudkiewicz Edyta, Research of CO2 concentration in naturally ventilated lecture room, International Conference on Advances in Energy Systems and Environmental Engineering (ASEE17), Wrocław, Poland, July 2–5, 2017/Kaźmierczak B. [et al.] (Eds.). [Les Ulis]: EDP Sciences, 2017, art. 00099, p. 1–8. (E3S Web of Conferences, ISSN 2267–1242; Vol. 22), https://doi.org/10.1051/e3sconf/20172200099.
11. Laska Marta, Dudkiewicz Edyta, Thermal comfort study in naturally ventilated lecture room based on questionnaire survey, Proceedings of 10th Windsor Conference: Rethinking Comfort: Cumberland Lodge, Windsor, UK, 12–15 April 2018/ed. by Luisa Brotas [et al.], Windsor, NCEUB, p. 634–648.
12. Ludwiczak Anna, Płóciennik Aleksandra, Ratajczak Katarzyna, Filipiak Magdalena, Jakość powietrza w żłobku – monitoring, ocena i rozwiązania problemów, „Ciepłownictwo Ogrzewnictwo Wentylacja” nr 9/2018, s. 374–380.
13. Małek Maria Teresa, Symulacja pracy płaskiego kolektora słonecznego w instalacji ciepłej wody użytkowej w warunkach polskich za pomocą programu TRNSYS, „Ciepłownictwo Ogrzewnictwo Wentylacja” nr 4/2019, s. 142–148.
14. Radomski Bartosz, Jaskulska Joanna, Integracja systemów wentylacyjnych i grzewczo-chłodzących dla budynków pasywnych jednorodzinnych, „Rynek Instalacyjny” nr 11/2016, s. 51–56, rynekinstalacyjny.pl.
15. Ratajczak Katarzyna, Łochyński Szymon, Jakość powietrza w budynku użytkowanym jako żłobek, „Rynek Instalacyjny” 10/2018, s. 54–60, rynekinstalacyjny.pl.
16. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU 2002, nr 75, poz. 690, z późn. zm.).
17. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (DzU 2014, poz. 807).
18. PN-83/B-03430 Wentylacja w budynkach mieszkalnych zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej.
19. Sinacka Joanna, Szczechowiak Edward, Modelowanie przepływu ciepła w budynku ze stropami i sufitami grzewczo-chłodzącymi, „Ciepłownictwo Ogrzewnictwo Wentylacja” nr 7/2018, s. 271–278.
20. Katalog urządzeń oraz materiały szkoleniowe firmy Blauberg, 2019.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!