Strumieniowa wentylacja garaży

Wentylacja strumieniowa w garażach zamkniętych pracuje w trybie wentylacji bytowej po to, by wentylować przestrzeń garażu i usuwać powietrze zanieczyszczone przez spaliny pojazdów, zawierające m.in. trujący tlenek węgla, lub intensywnie wentylować w przypadku wykrycia obecności gazów wybuchowych w wyniku rozszczelnienia instalacji LPG w samochodzie. Ta sama wentylacja mechaniczna w razie pożaru przechodzi w tryb wentylacji oddymiającej i usuwa dym i gorące powietrze, aby umożliwić akcję gaśniczą i zapobiec uszkodzeniu konstrukcji budynku.

Trybem nadrzędnym dla takich systemów jest tryb pożarowy i ma on priorytet w procesie projektowania i doboru urządzeń. Wentylacja łącząca te dwa zadania musi być zatem wykonana szczególnie starannie, z użyciem urządzeń i materiałów w odpowiedniej klasie ogniowej. Ten tryb wymaga instalacji wentylacyjnej m.in. z detekcją dymu i detekcją wzrostu temperatury.

Bardzo ważny jest scenariusz uruchamiania systemu wentylacji oddymiającej w garażach zamkniętych – czynności muszą przebiegać w ściśle ustalonej kolejności i dodatkowo zależeć od lokalizacji źródła pożaru w garażu (więcej – na s. 56). Uruchomienie wentylatorów powinno się odbywać z mocą adekwatną do przebiegu pożaru i – co szczególnie istotne dla wentylacji strumieniowej – po okresie przewidzianym na ewakuację powinna nastąpić ich praca z pełną mocą. Zadaniem wentylacji strumieniowej jest bowiem przetłaczanie dymu i ciepła w całym przekroju, od źródła pożaru w kierunku punktów wyciągowych do określonej przestrzeni garażu, tak aby ułatwić działanie ekip ratowniczo-gaśniczych. Wentylacja strumieniowa pracuje wydajnie i spełni swoje zadanie, gdy ma do dyspozycji duże szachty, przez które można wtłoczyć duże ilości powietrza w jednym miejscu, tak aby nadać kierunek wywiewu w całej kubaturze garażu i usunąć z niego dym.

Wymagania, jakie powinny spełniać systemy wentylacji oddymiającej w garażach, zawierają m.in. wytyczne ITB 493/2015 „Wentylacja pożarowa garaży – dobór systemu i projektowanie” [2]. Wytyczne te podają ścieżki projektowania. Zgodnie z wytycznymi w wentylacji oddymiającej strumieniowej rozróżniamy system oczyszczania z dymu oraz system kontroli dymu i ciepła. Systemy oczyszczania z dymu mogą być stosowane w budynkach ZL IV i ZL V o powierzchni strefy mniejszej niż 5000 m². Systemy te, jak sama nazwa wskazuje, są na tyle efektywne, żeby w garażach zamkniętych zapewnić czystą od dymu drogę do źródła pożaru, i jedynie obniżają stężenie dymu i temperaturę, aby mogły zostać rozpoczęte działania ratowniczo-gaśnicze [2]. Autorzy instrukcji ITB [3] zwracają uwagę, że system oczyszczania z dymu jest najmniej efektywnym rozwiązaniem wentylacji pożarowej garażu i nie może stanowić rozwiązania zamiennego przedstawianego w ekspertyzie pożarowej w myśl § 2 ust. 1 warunków technicznych [2] czy wniosku o odstępstwo w myśl § 9 ustawy Prawo budowlane.

I ważna uwaga – w obiektach, w których projektantom zależy na zapewnieniu wyższego niż minimalny poziomu bezpieczeństwa, należy zastosować systemy kontroli rozprzestrzeniania dymu i ciepła lub nawet systemy przewodowej wentylacji oddymiającej, gdy na to pozwalają warunki techniczne (odpowiednia wysokość garażu na montaż przewodów) i – o co też bardzo trudno – dostępność środków inwestycyjnych.

W garażach o większej powierzchni oraz takich, w których zachodzi prawdopodobieństwo jednoczesnej obecności dużej liczby użytkowników (np. ZL I, III), wytyczne ITB zalecają stosowanie zamiast systemu oczyszczania z dymu wentylacji strumieniowej działającej jako system kontroli rozprzestrzeniania dymu i ciepła. Kolejność prac projektowych zawierają schematy blokowe zamieszczone w wytycznych. Optymalny układ wentylatorów strumieniowych powinien zostać zweryfikowany za pomocą symulacji CFD, tak aby cały system został zaprojektowany zgodnie z wymaganiami oraz zachowaniem specyfiki architektonicznej danej przestrzeni.

Czytaj też: Wentylatory w urządzeniach HVACR – rozwiązania i kierunki rozwoju >>

System wentylacji strumieniowej to m.in. wentylatory podstropowe oraz wentylatory główne wyciągowe i nawiewne. Aby mogły pełnić funkcje wentylacji oddymiającej, podlegają wymaganiom dotyczącym odporności ogniowej. Wentylatory, w tym strumieniowe, mają różne wykonania – do wentylacji ogólnej i oddymiającej – i są certyfikowane na 200°C/2 h, 300°C/2 h i na klasę F120 400. Dostępne są w różnych średnicach, a także w wykonaniu rewersyjnym.

Funkcja wentylacji bytowej jest realizowana podczas normalnej eksploatacji systemu i jego zadaniem jest wówczas usuwanie pojawiających się w garażu szkodliwych produktów spalin i innych zanieczyszczeń. Odpowiednie rozmieszczenie wentylatorów strumieniowych gwarantuje ruch powietrza w całej przestrzeni, dzięki czemu nie tworzą się w niej tzw. strefy martwe, w których mogłyby się gromadzić gazy trujące, niebezpieczne czy wybuchowe. A w razie zidentyfikowania takiego zagrożenia system pracuje z większą wydajnością do czasu jego usunięcia. Intensywność wentylacji w funkcji wentylacji bytowej jest regulowana w trybie godzinowym i tygodniowym według potrzeb (intensywności ruchu i liczby samochodów) oraz progów określanych przez detektory CO i LPG rozmieszczone w garażu. Uruchomienie wentylacji po sygnale z detektorów CO i LPG następuje niezależnie od trybu przewietrzania i ma dwa progi.

Na rynku oferowane są przez producentów także kompletne systemy do wentylacji garaży – wszystkie urządzenia i sterowanie oraz detektory. Ważne jest też wsparcie projektowe i pomoc w tworzeniu koncepcji wentylacji bytowej i pożarowej garażu oraz dobór parametrów technicznych wentylatorów, a także pomoc w przeprowadzeniu symulacji CFD, która wymaga odpowiednich narzędzi i doświadczenia.

Literatura

1. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU 2002, nr 75, poz. 690, z późn. zm.).
2. Węgrzyński Wojciech, Krajewski Grzegorz, Wentylacja pożarowa garaży – dobór systemu i projektowanie, ITB 493/2015.
3. Węgrzyński Wojciech, Krajewski Grzegorz, Wentylacja pożarowa garaży – dobór systemu i projektowanie wg ITB 493/2015, „Rynek Instalacyjny” 3/2017.

[wentylacja, wentylacja garaży, wentylacja strumieniowa (impulsowa), wentylacja bytowa, tryb pożarowy, system wentylacji]