Izolacje nierozprzestrzeniające ognia

Podstawowe zasady doboru materiałów i wyrobów budowlanych z uwagi na kwestie pożarowe określa rozporządzenie w sprawie warunków technicznych (WT) [1]. Jednym z kryteriów wyboru jest parametr dotyczący nierozprzestrzeniania ognia. W rozporządzeniu znalazły się klasyfikacje konstrukcji nośnych, ścian wewnętrznych i zewnętrznych, ich ocieplenia, dachów, drzwi oraz przewodów wentylacyjnych i ich izolacji, a także izolacji cieplnej i akustycznej w instalacjach: wodociągowej, kanalizacyjnej i ogrzewczej.

W dziale szóstym WT, który poświęcony jest bezpieczeństwu pożarowemu, wymagania przeciwpożarowe dla instalacji zostały określone m.in. w § 267 ust. 8, który stanowi, że: Izolacje cieplne i akustyczne zastosowane w instalacjach: wodociągowej, kanalizacyjnej i ogrzewczej powinny być wykonane w sposób zapewniający nierozprzestrzenianie ognia.

Dla instalacji wentylacyjnych określono szczególne warunki stosowania izolacji – w § 267 ust. 1 podano, że: Przewody wentylacyjne powinny być wykonane z materiałów niepalnych, a palne izolacje cieplne i akustyczne oraz inne palne okładziny przewodów wentylacyjnych mogą być stosowane tylko na zewnętrznej ich powierzchni w sposób zapewniający nierozprzestrzenianie ognia.

Z kolei § 208a ust. 1 stanowi, że: Określeniom użytym w rozporządzeniu: niepalny, niezapalny, trudno zapalny, łatwo zapalny, niekapiący, samogasnący, intensywnie dymiący odpowiadają klasy reakcji na ogień zgodnie z załącznikiem nr 3 do rozporządzenia. Co więcej, w rozdziale pierwszym działu szóstego WT § 208 podaje, że ich stosowanie wymaga uwzględnienia m.in.: przepisów odrębnych dotyczących ochrony przeciwpożarowej (innych rozporządzeń) oraz wymagań Polskich Norm, a także warunków określonych w załączniku nr 3 do rozporządzenia WT, w którym znajdują się zasady ustalania: klas odporności ogniowej i dymoszczelności elementów budynku oraz elementów stosowanych w instalacjach i klas reakcji na ogień wyrobów budowlanych.

W punkcie pierwszym załącznika nr 3 podano, że stosowanym w rozporządzeniu WT określeniom: niepalny, niezapalny, trudno zapalny, łatwo zapalny, niekapiący, samogasnący, intensywnie dymiący odpowiadają klasy reakcji na ogień zgodnie z ­PN-EN 13501-1 Klasyfikacja ogniowa wyrobów budowlanych i elementów budynków – Część 1: klasyfikacja na podstawie badań reakcji na ogień [2], wymienione w kolumnie 2 tabeli 1 z załącznika.

Aby możliwe było odczytanie pełnej informacji zawartej w symbolach stosowanych w normie (druga kolumna tabeli 1), należy przypomnieć, że norma definiuje siedem podstawowych klas: A1, A2, B, C, D, E, F. Euroklasa jest kombinacją trzech oznaczeń: klasy podstawowej i dwóch uzupełniających. Najważniejsza jest podstawowa klasa wyrobu, która wskazuje, czy i jak wyrób przyczynia się do rozwoju pożaru, czyli jak dużo energii dodaje do ognia. Dodatkowe oznaczenie „s” (ang. smoke – dym) oznacza intensywność i ilość wytwarzania dymu z danego wyrobu. Drugie, dodatkowe oznaczenie „d” (ang. droplets – krople) wskazuje, czy z palącego się wyrobu powstają krople i jak intensywnie płoną – patrz tabela 2.

Kolumnę drugą z tabeli 1 w WT można przedstawić w formie opisującej klasy podstawowe i uzupełniające określone w normie PN-EN 13501-1 – tak jak w tabeli 3 w artykule.

Załącznik do WT nr 3 w pkt 3 zawiera też regulacje dotyczące kwestii rozprzestrzeniania ognia przez przewody i izolacje cieplne przewodów instalacyjnych stosowanych wewnątrz budynku. Stanowi on, że: nierozprzestrzeniającym ognia przewodom wentylacyjnym, wodociągowym, kanalizacyjnym i grzewczym oraz ich izolacjom cieplnym odpowiadają:

• przewody i izolacje wykonane z wyrobów klasy reakcji na ogień, zgodnie z Polską Normą PN-EN 13501-1: A1L; A2L-s1, d0; A2L-s2, d0; A2L-s3, d0; BL-s1, d0; BL-s2, d0 oraz BL-s3, d0;
• przewody i izolacje stanowiące wyrób o klasie reakcji na ogień, zgodnie z Polską Normą PN-EN 13501-1: A1L; A2L-s1, d0; A2L-s2, d0; A2L-s3, d0; BL-s1, d0; BL-s2, d0 oraz BL-s3, d0, przy czym warstwa izolacyjna elementów warstwowych powinna mieć klasę reakcji na ogień co najmniej E.

Oznaczenie klasy literą „L” wskazuje, że dotyczy to izolacji. W tabeli 1 te klasy reakcji na ogień są zaznaczone kolorem zielonym – widzimy, że pojęcie nierozprzestrzeniające ognia odnosi się zarówno do wyrobów niepalnych, jak i palnych niezapalnych zgodnie z terminologią rozporządzenia. Wśród wyrobów nierozprzestrzeniających ognia mamy zatem niepalne materiały – np. z wełny z płaszczem z włókna szklanego i aluminium w Euroklasie A2-s1, d0, jak też niezapalne izolacje z pianki elastomerowej na bazie syntetycznego kauczuku z płaszczem zewnętrznym z laminatu aluminiowego podwójnie powlekanego włóknem szklanym w Euroklasie B-s3, d0. Ważne dla przewodów i izolacji cieplnych w kontekście nierozprzestrzeniania ognia jest wymaganie d0 – wskazuje, że wyrób, nawet jeśli palny i dymiący, jest niekapiący, czyli nie rozprzestrzenia ognia w swojej strefie pożarowej. Funkcje zabezpieczenia przed rozprzestrzenianiem ognia pomiędzy strefami pełnią też przejścia instalacyjne, dla których w WT określono szczególne wymagania, tak samo jak dla instalacji wentylacyjnych i oddymiających, w tym, gdy przechodzą przez strefy pożarowe.

Kolejnym aspektem dotyczącym izolowania instalacji, na co zwraca uwagę m.in. Stowarzyszenie Producentów Wełny Mineralnej: Szklanej i Skalnej, jest to, że z punktu widzenia bezpieczeństwa pożarowego instalacji sanitarnych należy dostrzec różnicę pomiędzy przewodami i izolacjami wykonanymi, a elementami stanowiącymi wyrób o określonej klasie reakcji na ogień. W pierwszym przypadku mówimy o sytuacji, w której zarówno przewód, jak też materiał izolacyjny, stanowią osobne wyroby – oba muszą wówczas posiadać klasę reakcji na ogień w zakresie od minimum BL-s3, d0 do A1L według normy PN-EN 13501-1:2008. W drugim przypadku materiał izolacyjny co prawda może posiadać klasę reakcji na ogień E, ale tylko, jeśli przewód razem z izolacją stanowią gotowy, nierozłączny, prefabrykowany wyrób, który jako całość spełnia wymagania dla klasy co najmniej BL-s3, d0 [5].

Ponadto WT dopuszczają wykonywanie izolacji z wyrobów w Euroklasie E – jak np. otuliny termoizolacyjne z twardej pianki poliuretanowej, które w WT zostały określone jako samogasnące w zakresie palności (vide tabela 1 załącznika nr 3 do WT). Zatem nie zawsze i nie wszędzie WT stawiają wysokie wymagania izolacji przewodów w kontekście ich palności. Zadaniem – niełatwym – architekta i projektanta jest pogodzenie kwestii pożarowych i bezpieczeństwa z kwestiami ochrony cieplnej, przeciwwilgociowej oraz akustycznej.

Literatura

1. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (t.j. – DzU 2019, poz. 1065).
2. PN-EN 13501-1 Klasyfikacja ogniowa wyrobów budowlanych i elementów budynków. Część 1: Klasyfikacja na podstawie badań reakcji na ogień.
3. Poradnik projektanta. Rozdział IV – Izolacja przeciwpożarowa, https://www.paroc.pl/narzedzia-i-dokumenty/wsparcie-dla-projektanta.
4. Kotwas Robert, Bezpieczeństwo pożarowe w instalacjach sanitarnych, „IZOLACJE” 5/2016.
5. Kotwas Robert, Jak dobierać izolację dla przewodów nierozprzestrzeniających ognia w instalacjach wodociągowej, kanalizacyjnej i ogrzewczej, MIWO – Stowarzyszenie Producentów Wełny Mineralnej, https://miwo.pl/wp-content/uploads/2018/12/Inzynier-budownictwa_2_2018.pdf.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!