Instalacje do zagospodarowania wody deszczowej

Wykorzystanie wód opadowych i roztopowych

Rosnąca popularność systemów do zagospodarowania „deszczówki” wiąże się z kilkoma aspektami. Motywacją praktyczną jest brak możliwości odprowadzenia wód deszczowych z działki. System zagospodarowania wód deszczowych jest wówczas jedynym rozwiązaniem pozwalającym na rozpoczęcie inwestycji.

Motywacja ekonomiczna związana jest z wymaganiami Prawa wodnego [8], wedle którego woda opadowa nie jest ściekiem i za jej odprowadzanie do wód systemem kanalizacji deszczowej i zbiorczej w granicach miasta pobierana jest opłata (art. 272). Składnik zmienny jej stawki zależy od obecności urządzeń do retencjonowania wody, zatem wysokość opłat może być niższa, gdy podjęte zostaną działania prowadzące do zagospodarowania wód opadowych. Obowiązuje też opłata za zmniejszenie naturalnej retencji terenu poprzez zabudowanie go (Prawo wodne), która zgodnie z projektem tzw. specustawy suszowej może od 2022 r. objąć znacznie liczniejsze grono inwestorów niż do tej pory [9].

Z kolei motywacja społeczno-przyrodnicza wiąże się z koniecznością zarówno głębokiej racjonalizacji gospodarowania wodą, jak i poprawy stosunków wodnych w przyrodzie, co ma zapobiec zachwianiu cyklu hydrologicznego i suszom. Wykorzystanie wody deszczowej na cele inne niż spożywcze czy higieniczne – m.in. spłukiwanie miski ustępowej, podlewanie ogrodów i upraw, mycie samochodów i innych pojazdów oraz porządki i czynności gospodarcze, np. mycie okien, podłóg i posadzek, a także dróg czy chodników – pozwala zaoszczędzić nawet do 60% wody o jakości wody pitnej ze studni lub uzdatnionej z wodociągu.

Jak dużo wody zużywa się w ten sposób? W budynkach mieszkalnych do spłukiwania miski ustępowej przeznaczone jest ok. 30% całkowitego zużycia wody w gospodarstwie domowym [1], co przy średnim zużyciu 100 dm³/d/M (norma wskazana w przepisach wynosi 80–160 dm³/d/M [6]) daje ok. 30 l wody na dobę na osobę. W innych budynkach, np. biurowych, odsetek ten jest nawet dwukrotnie wyższy. Do mycia pojazdów przeznacza się 175 l wody na mycie samochodu osobowego i 500 l wody na samochód ciężarowy [6]. Na podlewanie upraw też obowiązują dzienne normy wskazane w rozporządzeniu [6] – tabela 1.

Aspekt ten łączy się z motywacją ekonomiczną – zmniejszenie zużycia wody oznacza niższe koszty eksploatacyjne dla danej inwestycji. Dodatkowym czynnikiem mogą być samorządowe czy rządowe programy zachęcające inwestorów do inwestycji w zagospodarowanie wód deszczowych dzięki dofinansowaniu.

Program „Moja Woda”

Program rządowy „Moja Woda” miał na celu zatrzymanie każdego roku 1 mln m³ wód roztopowych lub opadowych – czyli wód powstających w wyniku naturalnych opadów atmosferycznych, które nie zostały umyślnie zanieczyszczone [6] – w miejscu ich powstania.

Program dotacji do rozwiązań służących zatrzymywaniu i zagospodarowaniu całości wód roztopowych lub opadowych w miejscu ich powstania (bez odprowadzania poza teren nieruchomości, np. do kanalizacji) był skierowany do inwestorów indywidualnych – właścicieli lub współwłaścicieli budynków jednorodzinnych (także w budowie), ale z kompletnym (dla budynków w budowie przewidzianym w projekcie) systemem odprowadzania wód opadowych z dachu. Wsparcie miało formę dotacji wynoszącej do 80% kosztów kwalifikowanych i do 5 tys. zł. Do kosztów kwalifikowanych zaliczane były nakłady na zakup, montaż, budowę i uruchomienie instalacji pozwalających na zagospodarowanie wód opadowych i roztopowych na terenie nieruchomości objętej przedsięwzięciem [5], poniesione nie wcześniej niż miesiąc przed ogłoszeniem programu, przy czym wniosek należało złożyć przed zakończeniem przedsięwzięcia.

„Moja Woda” cieszyła się ogromną popularnością wśród beneficjentów. Całość budżetu, czyli 100 mln zł przeznaczone dla 20 tys. gospodarstw domowych, została rozdysponowana już po dwóch miesiącach od rozpoczęcia programu, tj. od 1 lipca 2020 r. Zapowiadana jest druga tura, z takim samym budżetem.

Czytaj też: Chusteczki nawilżane – problem systemów kanalizacyjnych >>

Rozwiązania techniczne objęte dofinan­sowaniem w 1. turze programu, wskazane na liście NFOŚiGW [5], obejmowały:

1. przewody odprowadzające wody opadowe zebrane z rynien, wpustów do zbiornika nadziemnego, podziemnego, otwartego lub zamkniętego, szczelnego lub infiltracyjnego,

2. instalację rozsączającą,

3. zbiornik retencyjny szczelny lub infiltracyjny:

1. zbiornik retencyjny nadziemny otwarty od 2 m³ pojemności,
2. zbiornik retencyjny nadziemny zamknięty od 1 m³ pojemności (w przypadku zbiorników o pojemności mniejszej niż 2 m³ wymagane jest, aby w ramach dofinansowania zostały zakupione minimum 2 szt.),
3. zbiornik retencyjny podziemny zamknięty od 2 m³ pojemności,

4. elementy do nawadniania lub innego wykorzystania zatrzymanej wody.

Jak pokazują dotychczasowe doświadczenia wojewódzkich FOŚiGW, dotacje były najchętniej wykorzystywane na stworzenie oczek wodnych. Jednak możliwych rozwiązań – od bardzo prostych do zaawansowanych – jest dużo więcej. Ich koszt inwestycyjny może znacznie przekroczyć pułap dotacji rządowej, ale po kilku latach możliwy jest zwrot z tej inwestycji i regularne oszczędności eksploatacyjne.

---

Literatura

1. Chudzicki Jarosław, Sosnowski Stanisław, Instalacje wodociągowe – projektowanie, wykonanie, eksploatacja, Wyd. Seidel-Przywecki, wydanie III, Warszawa 2011.
2. Materiały techniczne firm: ASO, Geberit, Green Water Solutions, Ekobudex, Kaczmarek, Libet, MPI, Rehau, Wilo, Wavin.
3. PN-EN 752:2008 Zewnętrzne systemy kanalizacyjne.
4. PN-EN 1717:2003 Ochrona przed wtórnym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogólne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczeniu przed przepływem zwrotnym
5. Regulamin naboru wniosków w ramach Programu Priorytetowego „Moja Woda” na lata 2020–2024, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Warszawa, czerwiec 2020.
6. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 14 stycznia 2002 r. w sprawie określania przeciętnych norm zużycia wody (DzU 2002, nr 8, poz. 70 z 2002).
7. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU 2019, poz. 1065).
8. Ustawa z dnia 20 lipca 2017 roku Prawo wodne (DzU 2017, poz. 1566).
9. Minister Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej, Ustawa o inwestycjach w zakresie przeciwdziałania skutkom susz. Projekt z dnia 12 sierpnia 2020 r., legislacja.rcl.gov.pl., Rządowe Centrum Legislacji, Warszawa, sierpień 2020 (dostęp: 28.08.2020).
10. Klimat Polski, w: serwis projektu Klimada, http://klimada.mos.gov.pl/zmiany-klimatu-w-polsce/tendencje-zmian-klimatu (dostęp: wrzesień 2020).

[woda deszczowa, zagospodarowanie wody deszczowej, instalacje kanalizacyjne, deszczówka, program "moja woda", wykorzystanie wód opadowych]