Uzdatnianie powietrza a dezynfekcja pomieszczeń

W pomieszczeniach – szczególnie tych, w których przebywa dużo osób – występuje aerozol biologiczny składający się m.in. ze szkodliwych mikroorganizmów. Częściowo pochodzi on z zewnątrz, ale najważniejsze są jego źródła wewnętrzne, wśród których zasadniczym są po prostu użytkownicy pomieszczeń. Wnoszą oni na ubraniach i butach zanieczyszczenia zewnętrzne (np. pył bakteryjny i zarodniki grzybów, głównie z rodzaju Cladosporium) oraz emitują z górnych dróg oddechowych bakterie i wirusy, które następnie rozprzestrzeniają się drogą kropelkową [1].

W niektórych sytuacjach, np. przy dużym obłożeniu pomieszczeń, w tzw. sezonie grypowym czy w stanie epidemii danej choroby (np. COVID-19), ryzyko rozprzestrzeniania takich zanieczyszczeń jest szczególnie duże. Zastosowanie znajdują wtedy odpowiednie rozwiązania techniczne – urządzenia przenośne, które przyczynią się do eliminacji zanieczyszczeń mikrobiologicznych z powietrza w pomieszczeniu, a nie z powietrza zewnętrznego do pomieszczenia napływającego.

Oczyszczacze mobilne

Do oczyszczenia powietrza wewnętrznego z mikroorganizmów, szczególnie w budynkach i pomieszczeniach niewyposażonych w wentylację mechaniczną, posłużą oczyszczacze powietrza. Żeby rozwiązanie było skuteczne w walce z mikroorganizmami, oczyszczacz musi być wyposażony w filtr HEPA (High Efficiency Particulate Air) [2, 3], którego skuteczność norma PN-EN 1822:2009 [4] określa na 99,97% dla cząstek charakteryzujących się największą przenikalnością (0,3 μm). Filtr HEPA skutecznie usuwa zarodniki pleśni, większość bakterii oraz wirusy o wielkości cząstki < 0,1–0,3 μm, a więc również wirusa SARS-CoV-2.

O przydatności oczyszczacza jako środka technicznego do usuwania mikroorganizmów (ale także innych zanieczyszczeń) z pomieszczenia, decydują nie tylko zastosowane rozwiązania techniczne, ale też odpowiednia wydajność zapewniająca uzdatnienie całego powietrza znajdującego się w pomieszczeniu. O tej własności mówi parametr Clean Air Delivery Rate, czyli ilość czystego powietrza dostarczanego na godzinę [m3/h]. Wartość ta podawana jest dla oczyszczacza pracującego z maksymalną wydajnością (a więc przy najwyższym poziomie hałasu), wraz ze wszystkimi filtrami. W zaleceniach związanych z zapobieganiem rozprzestrzenianiu się wirusa SARS-CoV-2 podano, że wskaźnik CADR powinien odpowiadać wartości między dwu- a pięciokrotnością kubatury pomieszczenia [3].

Żeby oczyszczacze działały prawidłowo i skutecznie, konieczne jest utrzymanie filtrów w odpowiednim stanie. Filtry wstępne należy regularnie czyścić, natomiast filtr HEPA wymaga wymiany – tym częstszej, im większe zanieczyszczenie powietrza wewnętrznego i im bardziej intensywnie pracuje oczyszczacz. W okresie pandemii zarówno Państwowy Zakład Higieny, jak i międzynarodowe organizacje branżowe zalecają dodatkowe środki ostrożności przy wymianie filtrów. Warto przeprowadzić ją na zewnątrz, osoba dokonująca wymiany powinna mieć maskę co najmniej FFP2, gogle (lub inną osłonę oczu) i rękawiczki, a filtr przed utylizacją należy umieścić w szczelnej torbie foliowej [3].

Czytaj też: Sensory i detektory gazów w systemach wentylacji >>

---

Literatura

1. Chmiel Maria J. i in., Problemy monitoringu zanieczyszczeń mikrobiologicznych powietrza, „Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie”, tom 15, nr 1 (4), 2015, s. 17–27.
2. ASHRAE Position Document on Infectious Aerosols, Atlanta, April 14, 2020.
3. How to operate and use building services in order to prevent the spread of the coronavirus disease (COVID-19) virus (SARS-CoV-2) in workplaces. COVID-19 guidance document, REHVA, August 3, 2020, https://www.rehva.eu/fileadmin/user_upload/REHVA_COVID-19_guidance_document_V3_03082020.pdf (dostęp: 1.12.2020).
4. PN-EN 1822:2009 Wysokoskuteczne filtry powietrza (EPA, HEPA i ULPA).
5. Juszczyk Grzegorz, Opinia NIZP-PZH z dn. 2.04.2020 r. dotycząca dezynfekcji pomieszczeń biurowych poprzez ozonowanie i skuteczności powyższej metody w zwalczaniu SARS-CoV-2 oraz kwestii związanych z bezpieczeństwem jej stosowania, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, Warszawa 17.04.2020.
6. Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 czerwca 2018 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (DzU 2018, poz. 1286, ze zm. w DzU 2020, poz. 61).
7. Komunikat nr 4. Ozonowanie jako metoda przeciwdziałająca skażeniu wirusem SARS-CoV-2, Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa, 27 marca 2020.
8. Japan researchers say ozone effective in neutralising coronavirus, https://www.reuters.com/article/us-health-coronavirus-ozone-idUSKBN25M0SO, Reuters, 26.08.2020 (dostęp: 1.12.2020).
9. Materiały firm: Artic, Pro-Vent, Smay, Trotec, Venture Industries, Viessmann, Widłobrody.

[dezynfekcja pomieszczeń, wentylacja, uzdatnianie powietrza, stan epidemii, pandemia, jakość powietrza wewnętrznego]