Wentylacja pomieszczeń biurowych podczas pandemii – studium przypadku

Jakość powietrza wewnętrznego zależy także od jakości powietrza zewnętrznego. Podczas badań wpływu smogu na zdrowie ludzi analizowano szczegółowo poszczególne jego frakcje podzielone według wielkości cząstek. Smog zawiera pyły atmosferyczne pochodzenia naturalnego i powstałe w wyniku działania człowieka oraz procesów produkcyjnych, zwłaszcza spalania paliw stałych. W toku ewolucji ludzki organizm wypracował sposoby radzenia sobie z pyłami pochodzenia naturalnego – takie jak działanie ochronne włosów nosa czy błon śluzowych dróg oddechowych, a zwłaszcza kaszel. Mechanizmy te są skuteczne w przypadku oddychania powietrzem, w którym znajdują się duże cząstki pyłów pochodzenia naturalnego i w umiarkowanych ilościach. Jednak wraz z industrializacją i urbanizacją rósł poziom pyłów zawieszonych – zmienny i bardziej dotkliwy w rejonach przemysłowych. W Polsce do pyłów z przemysłu i energetyki oraz komunikacji dołączyły te z niskiej emisji, głównie spalania paliw stałych w kotłach i piecach domowych. Corocznie przeprowadzane oceny jakości powietrza wskazują, że dopuszczalne przez polskie regulacje stężenia średniodobowe oraz średnioroczne są przekraczane w większości aglomeracji i miast mających powyżej 100 tys. mieszkańców, a także na obszarach pozamiejskich [1]. Ocenia się powietrze pod kątem spełnienia kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia (poziomu SO₂, NO₂, CO, C₆H₆, O₃, PM10, PM2,5, metali ciężkich: Pb, As, Cd i Ni w pyle PM10 oraz B(a)P w pyle PM10) oraz ochrony roślin (SO₂, NO_x, O₃) z wykorzystaniem matematycznych modeli rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń w powietrzu. Obecnie powszechnie stosuje się następujący podział pyłów ze względu na rozmiar ich cząstek:

• całkowity pył zawieszony (TSP, ang. Total Suspended Particles) – całkowity pył zawieszony w powietrzu;
• PM10 – frakcja pyłu zawieszonego o średnicach cząstek poniżej 10 μm;
• PM2,5–10 – oznaczany także jako PMc (ang. coarse) – frakcja pyłu zawieszonego o średnicach cząstek pomiędzy 2,5 i 10 μm;
• PM2,5 – o średnicach cząstek poniżej 2,5 μm;
• pył submikronowy PM1 – frakcja pyłu zawieszonego o średnicach cząstek poniżej 1,0 μm;
• pył ultradrobny PM0,1 – frakcja pyłu zawieszonego o średnicach cząstek poniżej 0,1 μm.

Normy jakości powietrza dla pyłu zawieszonego oraz zanieczyszczeń oznaczanych w tym pyle określone w rozporządzeniu w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (DzU 2012, poz. 1031) podano w tabeli 1.

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznaje, że nie istnieje bezpieczne dla zdrowia stężenie pyłu zawieszonego w powietrzu i zaleca przyjmowanie znacznie niższych wartości, niż podają regulacje europejskie i polskie (tabela 2). Normy jakości powietrza w odniesieniu do pyłu zawieszonego również w wielu krajach pozaeuropejskich są bardziej rygorystyczne niż w UE i Polsce.

Powietrze w pomieszczeniach także zawiera szereg zanieczyszczeń, nie tylko gazy i pyły, ale także zarodniki grzybów, wirusy i bakterie, które tworzą bioareozol. Zanieczyszczenia biologiczne powietrza wewnętrznego mają dwojakie pochodzenie – zewnętrzne z powietrza atmosferycznego oraz ze źródeł wewnętrznych – w tym z górnych dróg oddechowych osób przebywających w pomieszczeniu oraz osadzającego się mikropyłu, w którym znajdują się m.in. zarodniki grzybów domowych i bakterie rozmnażające się np. na złuszczonym naskórku, włosach, strzępkach tkanin, bieliźnie czy wykładzinach, a także wirusy. Gdy zapewniona jest skuteczna wentylacja i odpowiednia wilgotność, a pomieszczenia są sprzątane, te mikroorganizmy i pyły nie są szczególnym zagrożeniem – to po prostu nasi niewidzialni towarzysze życia. Jeszcze do niedawna poza obiektami służby zdrowia oraz laboratoriami niewiele uwagi poświęcano bioaerozolom pochodzenia wewnętrznego i jakości powietrza w budynkach mieszkalnych, biurowych i szkolnych w aspekcie zakażeń chorobami powodowanymi przez wirusy. Jakość powietrza wewnętrznego nabrała szczególnego znaczenia w czasie pandemii, zwłaszcza w budynkach, w których nie ma wentylacji mechanicznej i mechanicznej z uzdatnianiem powietrza. A takich obiektów jest bardzo dużo.

Czytaj też: Szklana fasada o podwójnym przepływie powietrza – aspekt energetyczny >>

---

Literatura

1. Juda-Rezler K., Toczko B. (red.), Pyły drobne w atmosferze. Kompendium wiedzy o zanieczyszczeniu powietrza pyłem zawieszonym w Polsce, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa 2016.
2. PN-EN ISO 16890 Przeciwpyłowe filtry powietrza do wentylacji ogólnej. Część 1: Specyfikacje techniczne, wymagania i system klasyfikacji skuteczności określony na podstawie wielkości cząstek pyłu (ePM).
3. Ryńska Joanna, Filtry antysmogowe w rekuperatorach, „Rynek Instalacyjny” 12/2020, http://www.rynekinstalacyjny.pl/artykul/id5207,filtry-antysmogowe-w-rekuperatorach.
4. Charkowska Anna, Nowa klasyfikacja filtrów powietrza dla wentylacji ogólnej. Porównanie norm PN-EN 779:2012E i PN-EN ISO 16890:2017, „Rynek Instalacyjny” 10/2018, http://www.rynekinstalacyjny.pl/artykul/id4598,nowa-klasyfikacja-filtrow-powietrza-dla-wentylacji-ogolnej.
5. Charkowska Anna, Nowa klasyfikacja wysokoskutecznych filtrów powietrza, „Rynek Instalacyjny” 11/2018, http://www.rynekinstalacyjny.pl/artykul/id4630,nowa-klasyfikacja-wysokoskutecznych-filtrow-powietrza.
6. https://copperalliance.pl/final-akcji-bezpieczny-szpital-przyszlosci/ (dostęp: 25.01.2021).
7. Ryńska Joanna, Zapobieganie rozprzestrzenianiu się wirusów SARS-CoV-2 w pomieszczeniach. Zalecenia eksploatacyjne i urządzenia do uzdatniania powietrza wentylacyjnego, „Rynek Instalacyjny” 11/2020, http://www.rynekinstalacyjny.pl/artykul/id5181,zapobieganie-rozprzestrzenianiu-sie-wirusow-sars-cov-2-w-pomieszczeniach.-zalecenia-eksploatacyjne-i-urzadzenia-do-uzdatniania-powietrza-wentylacyjnego.
8. Ryńska Joanna, Usuwanie wirusów, grzybów i bakterii z powietrza wentylacyjnego i obiegowego, „Rynek Instalacyjny” 7–8/2020, http://www.rynekinstalacyjny.pl/artykul/id5098,usuwanie-wirusow-grzybow-i-bakterii-z-powietrza-wentylacyjnego-i-obiegowego.
9. Badyda Artur, Dąbrowiecki Piotr, Smog w Polsce. Skutki dla zdrowia człowieka, Konferencja „Problemy jakości powietrza wewnętrznego w Polsce”, Warszawa, 27.11.2019.

[wentylacja, pomieszczenia biurowe, pandemia, ruch powietrza, jakość powietrza, jakość powietrza wewnętrznego, analiza przypadku]