Instalacje wody pitnej wg EN 806-4:2010

Złe wykonanie instalacji wody pitnej ma późniejsze konsekwencje na etapie eksploatacji. Błędy wynikają często z nieprzestrzegania wytycznych producentów, a także dużej liczby skomplikowanych wymagań dotyczących usuwania skażeń mikrobiologicznych, którym instalator musi sprostać. Niefachowe wykonawstwo może skutkować pogorszeniem jakości wody pitnej, a także problemami na przesyle.

Wymagania ws. do instalacji wody pitnej

W Europie obowiązuje powstała na podstawie dyrektywy Rady 98/83/WE z 3 listopada 1998 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi norma EN 806-4:2010 Wymagania dotyczące wewnętrznych instalacji wodociągowych do przesyłu wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Część 4: Instalacje [1], która od września 2010 r. miała w każdym państwie Unii otrzymać status normy krajowej. Ujednolica ona wymagania dotyczące działań związanych z uruchomieniem instalacji wody pitnej.

W Polsce norma składa się z trzech części zawierających: postanowienia ogólne (język polski), projektowanie oraz wymiarowanie przewodów (język oryginalny).

Oprócz tego w naszym kraju należy stosować wymagania [6]:

• rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi [1] – wdraża ono postanowienia dyrektywy 98/83/EC z 3 listopada 1998 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi,

• rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [2],

• normy PN-EN 12502 Ochrona materiałów metalowych przed korozją. Wytyczne do oceny ryzyka wystąpienia korozji w systemach rozprowadzania i magazynowania wody [3].

Istotne są także wytyczne branżowe oraz podawane przez producentów, m.in.:

• Wymagania techniczne COBRTI INSTAL Zeszyt 3. Warunki Techniczne wykonania i odbioru sieci wodociągowych, 2001;

• Wymagania techniczne COBRTI INSTAL Zeszyt 7. Warunki Techniczne wykonania i odbioru instalacji wodociągowych, 2003;

• Wymagania techniczne COBRTI INSTAL Zeszyt 1. Komentarz do normy PN92/B01706/Azl:1999 Zabezpieczenie wody przed wtórnym zanieczyszczeniem, 2001,

• Wymagania techniczne COBRTI INSTAL Zeszyt 11. Zalecenia do projektowania instalacji ciepłej wody, wentylacji i klimatyzacji minimalizujące namnażanie się bakterii Legionella.

Obowiązkiem instalatora jest przestrzeganie obowiązujących norm i wytycznych krajowych.

Jeśli dojdzie do usterki, instalator przedkłada rzeczoznawcy opinię, w której dowodzi, że instalacja została wykonana zgodnie ze stanem techniki.

Jeżeli rzeczoznawca uzna winę instalatora, jest on zmuszony ponieść karę cywilną za źle wykonaną instalację. Stąd bardzo ważna jest znajomość i stosowanie obowiązujących przepisów – chociażby po to, by się zabezpieczyć.

Przykładowo jeżeli instalacja została wykonana zgodnie ze stanem techniki, a mimo to w trakcie eksploatacji pojawiły się problemy, instalator nie zostanie pociągnięty do odpowiedzialności.

Próba ciśnieniowa

Obowiązująca w Polsce norma EN 806-4 w Rozdziale 6 Napełnianie i hydrostatyczne próby ciśnieniowe instalacji w obrębie budynków do przesyłu wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi zawiera kryteria oraz czynności, jakie należy wykonać przy próbie z użyciem wody lub powietrza:

„Instalacje w obrębie budynków wymagają przeprowadzenia próby ciśnieniowej. Można ją przeprowadzić z użyciem wody lub – jeżeli pozwalają na to krajowe przepisy – z użyciem czystego, niezaolejonego powietrza przy małym ciśnieniu lub gazów obojętnych. Należy pamiętać o możliwych zagrożeniach ze strony dużego ciśnienia gazu lub powietrza w układzie”.

Jeżeli chodzi o próbę hydrostatyczną, podane zostały trzy metody jej przeprowadzania, A, B lub C, w zależności od materiału oraz rozmiaru rury. Dla każdej z nich przewidziano inny czas i kroki. Natomiast ujednolicona procedura zamieszczona została w niemieckiej instrukcji ZVSHK Próby szczelności instalacji wody pitnej przy użyciu sprężonego powietrza, gazu obojętnego lub wody [4].

Według przepisów najlepiej przeprowadzać próbę ciśnieniową, jeśli bezpośrednio po niej instalacja zostanie napełniona i uruchomiona. W przeciwnym razie nieużytkowana instalacja, zarówno napełniona, jak i z pustym orurowaniem, może zostać skażona biologicznie i tym samym w momencie jej uruchomienia woda będzie niezdatna do picia. Jest to jednak trudne do osiągnięcia, w rzeczywistości praktycznie niemożliwe.

W normie EN 806-4 podano, co w takim wypadku robić:

„Jeśli układ nie będzie użytkowany bezpośrednio po uruchomieniu, konieczne jest jego płukanie w regularnych odstępach czasu (nie rzadziej niż 7 dni)”.

Nie jest to najlepsze rozwiązanie, ponieważ wymaga czasu i pochłania niepotrzebne koszty.

Instrukcja niemiecka [4] zawiera alternatywny sposób, bardziej praktyczny i ekonomiczny. Zaleca się mianowicie przeprowadzić próbę szczelności z użyciem niezaolejonego sprężonego powietrza przy ciśnieniu 150 mbarów oraz próbę obciążeniową przy ciśnieniu 3 lub 1 bara, w zależności od średnic znamionowych instalacji wody pitnej. Ciśnienie kontrolne powyżej 3 barów nie może być stosowane.

Płukanie

Jeżeli czas od momentu próby ciśnieniowej do jej uruchomienia wynosi ponad 7 dni, zalecane jest wspomniane wcześniej płukanie w celu zapobieżenia skażeniu biologicznemu. Może być ono przeprowadzane przy zastosowaniu wody pitnej lub powietrza zmieszanego z wodą. Informacje dotyczące jakości tej wody podaje norma EN 806-4 i zaleca, by woda była filtrowana, a cząsteczki w rozmiarze większym niż 150 μm zatrzymywane.

Płukanie instalacji powinno się odbywać na jej odcinkach, przy czym żaden z nich nie może być dłuższy niż 100 m, poczynając od najniższego piętra i przechodząc w górę, wzdłuż pionów.

Prędkość przepływu wody przez odcinek jest ujednolicona i wynosi 0,5 m/s, a jej ilość powinna być min. 20 razy większa niż pojemność wodna instalacji.

Żeby zwiększyć efektywność płukania, tak aby woda porwała wszelkie zalegające w rurach cząsteczki i bakterie, zaleca się zwiększenie turbulencji tego ruchu poprzez zastosowanie mieszanki wody i powietrza pod odpowiednim ciśnieniem.

Dodatkowo EN 806-4 podaje, co zrobić w sytuacji, gdy nie udaje się wytworzyć odpowiedniej prędkości przepływu wody w instalacji:

„Jeżeli w płukanym odcinku przewodu rurowego nie udaje się uzyskać minimalnego natężenia przepływu przy całkowitym napełnieniu przewodu rozdzielającego, do płukania należy zastosować zasobnik oraz pompę”.

Dezynfekcja

Po przeprowadzeniu płukania inwestor lub instytucja zlecająca wykonanie instalacji może zlecić wykonanie dezynfekcji instalacji. Środki chemiczne stosowane w tym celu powinny być przeznaczone do uzdatniania wody pitnej i określone przez normy europejskie, krajowe lub zasady techniczne.

Norma EN 806-4 informuje także o zachowaniu zasad bezpieczeństwa w trakcie transportu, magazynowania i obsługi tychże środków dezynfekujących. Przy ich doborze należy się przede wszystkim kierować łatwością użycia, bezpieczeństwem pracy oraz ochroną środowiska.

Utleniacze mające w składzie chlor mogą powodować powstawanie niebezpiecznych dla środowiska podchlorynianu sodu NaOCl i dwutlenku chloru ClO2. Dużo lepiej sprawdzi się nadtlenek wodoru H2O2, który rozkłada się na niegroźny tlen i wodę, spełnia do tego kryteria bezpiecznego stosowania związku chemicznego i jest łatwy w użyciu.

Produkty o niskim stężeniu nadtlenku wodoru po rozkładzie w trakcie dezynfekcji można sprawnie wprowadzić do kanalizacji.

Stężenia poniżej 5% tego związku nie są uznawane za niebezpieczne. Zalecane jest stosowanie roztworu składającego się z nadtlenku wodoru o stężeniu 1,5% rozcieńczonego w 100 l wody pitnej. Dostępne są na rynku buteleczki z tym roztworem o pojemności 1 l.

Stosowanie nadtlenku wodoru w wyższym stężeniu wymaga bardziej pracochłonnego rozcieńczania roztworu do takiego, jaki jest zalecany do dozowania. Może być to niebezpieczne przy stężeniu powyżej 5%.

W przypadku błędnie lub źle przygotowanego własnego roztworu do dozowania instalacja wody pitnej może zostać uszkodzona, a konsekwencje zostaną wyciągnięte w stosunku do instalatora.

Protokół

Po wykonaniu procedury związanej z oddaniem instalacji należy także sporządzić protokół. Informacje w nim zawarte powinny dotyczyć przeprowadzonych prób, płukania i dezynfekcji oraz wyników badań i należy go przekazać właścicielowi budynku. Urządzenia stosowane do prób ciśnieniowych, płukania i dezynfekcji wykonują obecnie wydruki, które mogą okazać się nieocenioną pomocą przy sporządzaniu dokumentacji.

Obowiązujące w Polsce regulacje prawne dotyczące wykonywania instalacji wody pitnej zawierają kilka istotnych elementów, na które każdy instalator powinien dla własnego dobra zwracać uwagę. Może przy tym posiłkować się bardziej ujednoliconymi instrukcjami niemieckimi, które, o ile jest to w zgodzie z wymogami krajowymi, ułatwiają zrozumienie całej procedury i możliwych do zastosowania metod. Najważniejsze jest bowiem, żeby w przypadku usterki móc udowodnić wykonanie instalacji w zgodzie z obowiązującym prawem i stanem techniki.

Literatura

1. EN 806-4:2010 Wymagania dotyczące wewnętrznych instalacji wodociągowych do przesyłu wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Część 4: Instalacje.

2. Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2006 r. Nr 123, poz. 858).

3. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU nr 75, poz. 690 z późn. zm.; stan prawny na 1.01.2014 r.).

4. PN-EN 12502 Ochrona materiałów metalowych przed korozją. Wytyczne do oceny ryzyka wystąpienia korozji w systemach rozprowadzania i magazynowania wody.

5. Instrukcja próby szczelności instalacji wody pitnej przy użyciu sprężonego powietrza, gazu obojętnego lub wody, styczeń 2011, ZVSHK (Centralne Zrzeszenie Instalatorów Sanitarnych, Grzewczych i Klimatyzacyjnych).

6. Erning W.J., Instalacje wody pitnej – eksploatacja i przywracanie należytego stanu użytkowo-technicznego, „Rynek Instalacyjny” nr 9/2008.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!