RynekInstalacyjny.pl

Zaawansowane wyszukiwanie

Możliwości obniżenia kosztów ciepła z kotłowni zasilanej gazem Cz. 5. Osiedlowa sieć ciepłownicza – wariant podstawowy

Possibilities of the decrease of costs of the heat from the boiler station supplied with natural gas. Part 5. District heat distribution network – basic version

Kotłownia gazowa osiedlowa
Fot. http://igs-zis.pl

Kotłownia gazowa osiedlowa


Fot. http://igs-zis.pl

Do budowy kotłowni osiedlowej można wykorzystać sieć łączącą poszczególnych odbiorców z nowym źródłem ciepła. Znajomość warunków pracy układu przygotowania ciepłej wody użytkowej pozwala na optymalne wykorzystanie kotłów gazowych do wytwarzania ciepła na potrzeby chwilowe.

Zobacz także

Hoval Sp. z o.o. Kotły w obudowach zewnętrznych – ważne aspekty projektowe

Kotły w obudowach zewnętrznych – ważne aspekty projektowe Kotły w obudowach zewnętrznych – ważne aspekty projektowe

Na etapie projektowania budynku inwestor we współpracy z architektem i projektantem instalacji sanitarnych musi podjąć decyzję o zlokalizowaniu kotłowni gazowej. Często zdarza się, że z uwagi na moc projektowanej...

Na etapie projektowania budynku inwestor we współpracy z architektem i projektantem instalacji sanitarnych musi podjąć decyzję o zlokalizowaniu kotłowni gazowej. Często zdarza się, że z uwagi na moc projektowanej kotłowni oraz ograniczenia przestrzenne – zabronione jest jej wybudowanie w piwnicy i konieczne staje się jej zlokalizowanie na najwyższej kondygnacji budynku.

RESAN pracownia projektowa W jaki sposób zaprojektować źródło ciepła, aby prawidłowo ogrzać budynek?

W jaki sposób zaprojektować źródło ciepła, aby prawidłowo ogrzać budynek? W jaki sposób zaprojektować źródło ciepła, aby prawidłowo ogrzać budynek?

Budynki komercyjne lub użyteczności publicznej mogą mieć własne źródła ciepła, (kotły, pompy ciepła) lub być podłączone do sieci miejskiej poprzez węzeł cieplny. Niezależnie od wybranego rozwiązania, prawidłowo...

Budynki komercyjne lub użyteczności publicznej mogą mieć własne źródła ciepła, (kotły, pompy ciepła) lub być podłączone do sieci miejskiej poprzez węzeł cieplny. Niezależnie od wybranego rozwiązania, prawidłowo zaprojektowane i wykonane źródło ciepło jest absolutną podstawą do tego, by ogrzewanie budynku było niezawodne, wydajne i energooszczędne.

ELTERM Konfigurator doboru kotłów elektrycznych ELTERM

Konfigurator doboru kotłów elektrycznych ELTERM Konfigurator doboru kotłów elektrycznych ELTERM

Firma ELTERM zaprezentowała konfigurator doboru kotłów elektrycznych 2020. Wszystkie modele naszych kotłów współpracują z instalacjami fotowoltaicznymi i poza Wachmistrzem wyposażone są w dedykowane liczniki...

Firma ELTERM zaprezentowała konfigurator doboru kotłów elektrycznych 2020. Wszystkie modele naszych kotłów współpracują z instalacjami fotowoltaicznymi i poza Wachmistrzem wyposażone są w dedykowane liczniki zużycia energii pochodzącej z instalacji PV.

W poprzednich częściach cyklu przedstawiono pokrótce możliwości obniżenia kosztów zaopatrzenia w ciepło z kotłowni gazowych analizowanego osiedla. Idea tego rozwiązania sprowadza się do zastąpienia wielu kotłowni jedną dwupaliwową [1] oraz przeprowadzenia szczegółowej analizy zapotrzebowania na ciepło budynków poddanych termomodernizacji [2].

W kolejnej części cyklu wyznaczono parametry pracy poszczególnych instalacji c.o. i przygotowania c.w.u. [3] oraz wskazano różnice w przypadku lokalizacji wymienników c.w.u. w kotłowni osiedlowej, w istniejących kotłowniach i w każdym budynku. W części czwartej [4] wstępnie dobrano kotły – szczególną uwagę poświęcono możliwości zastosowania kondensacyjnych kotłów gazowych, co umożliwiłoby dalsze obniżenie kosztów paliwa o ok. 13%.

Proponowane działania powinny spowodować łączne obniżenie kosztów paliwa o około 1/3.

Warianty struktury osiedlowej sieci ciepłowniczej

Należy przeanalizować przynajmniej trzy warianty struktury osiedlowej sieci ciepłowniczej:

  1. podstawowy – połączenie istniejących kotłowni siecią dwuprzewodową o stałej temperaturze zasilania tzco= 70°C;
  2. pośredni – połączenie istniejących kotłowni oraz wymiana sieci ciepłowniczej między kotłowniami a budynkami (najczęściej czteroprzewodowej);
  3. sieć dwuprzewodowa – wyznaczenie najlepszej struktury dwuprzewodowej osiedlowej sieci ciepłowniczej łączącej kotłownię osiedlową z każdym budynkiem wyposażonym w odpowiednie układy sterowania i przygotowania c.w.u.

Każdy z tych wariantów wymaga dostosowania poszczególnych obiektów do nowego sposobu funkcjonowania. Ponadto we wszystkich wypadkach wymagane jest przeprowadzenie odpowiednich analiz dotyczących szczegółów rozwiązań. Ramy niniejszego artykułu nie pozwalają na dokładny opis każdego z koniecznych przedsięwzięć, dlatego opisano najważniejsze z nich.

Potrzeby cieplne kotłowni

Z punktu widzenia kotłowni osiedlowej nie ma znaczenia, jak duże wahania przepływu wody instalacyjnej występują w poszczególnych kotłowniach. W źródle ciepła dzięki niejednoczesności jego poboru (zwłaszcza do przygotowania ciepłej wody użytkowej) wahania te ulegają znacznemu złagodzeniu.

W tabeli 1 zestawiono zapotrzebowanie cieplne i odpowiadające mu przepływy wody dla poszczególnych kotłowni uzyskane na podstawie wcześniej przeprowadzonych analiz.

Istotnym zagadnieniem dla wyboru najlepszego rozwiązania jest lokalizacja kotłowni osiedlowej. Powinna to być kotłownia o największej mocy (nie trzeba przesyłać wody), ale nakłady inwestycyjne na budowę sieci ciepłowniczej powinny być jak najmniejsze. Z tego względu założono, że kotłownia osiedlowa może zostać umieszczona w istniejącej kotłowni nr 3 (SQk3, SGk3) lub nr 2 (SQk2, SGk2). W tabeli 1 znaleźć można informacje o potrzebach cieplnych oraz przepływach wody (w zaokrągleniu) dla obydwu możliwych lokalizacji kotłowni osiedlowej. Z kolei na rys. 1 pokazano schemat osiedla ze wstępną strukturą sieci.

Wariant podstawowy

Przyjęto, że najmniejsze problemy techniczne oraz nakłady finansowe wiązać się będą z zastosowaniem wariantu polegającego na połączeniu istniejących kotłowni dwuprzewodową siecią ciepłowniczą. Do wyznaczenia średnic przewodów konieczne jest ustalenie przepływów wody sieciowej w każdym odcinku sieci ciepłowniczej.

Informacje o przepływach wody podano w tab. 1. Na rys. 2 pokazano udziały mocy cieplnej poszczególnych kotłowni w zależności od lokalizacji kotłowni osiedlowej. Moc ta posłuży do wyznaczenia ilości wody niezbędnej do zasilenia każdej kotłowni. Natomiast na rys. 3 przedstawiono schemat osiedlowej sieci ciepłowniczej, który posłużył do obliczeń hydraulicznych.

Do wyznaczenia ilości wody w sieci ciepłowniczej wykorzystano wykresy regulacyjne każdej kotłowni [4]. Na rys. 4 pokazano te ilości, a także zakres ich zmian w sezonie ogrzewczym. Do wymiarowania przewodów należy oczywiście przyjmować wartości największe, natomiast wahania przepływu mają istotny wpływ na zużycie energii elektrycznej do pompowania.

Lokalizacja kotłowni osiedlowej w kotłowni nr 3 wydaje się korzystniejszym rozwiązaniem ze względu na mniejszą ilość wody, którą należy dostarczyć do pozostałych kotłowni. Zaletą jest również bliskość kotłowni nr 4, w której znajduje się infrastruktura do kotłów olejowych, dzięki czemu współpraca kotłów gazowych i olejowych będzie najłat-
wiejsza.

Konieczne jest sprawdzenie możliwości lokalizacji kotłowni osiedlowej w kotłowni nr 2, gdyż znajduje się ona bliżej „środka ciężkości” potrzeb cieplnych osiedla i całkowite nakłady na sieć ciepłowniczą mogą być niższe niż w przypadku kotłowni nr 3.

Kotłownia osiedlowa w kotłowni nr 3

tabeli 2 podano wyniki obliczeń hydraulicznych oraz doboru średnic przewodów w przypadku ulokowania kotłowni osiedlowej w istniejącej kotłowni nr 3. Na rys. 5 przedstawiono wykres piezometryczny dla tej sytuacji.

Wymagana wysokość ciśnienia dyspozycyjnego w kotłowni osiedlowej (K3) to ok. 25 m H2O, natomiast najniższa wysokość ciśnienia dyspozycyjnego występuje w kotłowni K4 i wynosi 5,5 m H2O. Stateczność hydrauliczna sieci ciepłowniczej to:

Jest to wartość zbliżona do minimalnej (0,5).

Zmiana średnicy przewodu z kotłowni K3 do K4 z 65 na 80 mm umożliwia obniżenie ciśnienia dyspozycyjnego w kotłowni osiedlowej (K3) do wartości 25 m H2O. Z kolei najniższa wysokość ciśnienia dyspozycyjnego występuje w kotłowni K5 Sz i wynosi 5,8 m H2O. Stateczność hydrauliczna sieci ciepłowniczej to:

Jest to również wartość niemal równa minimalnej (0,5). 

Kotłownia osiedlowa w kotłowni nr 2

tabeli 3 podano wyniki obliczeń hydraulicznych oraz doboru średnic przewodów w przypadku zlokalizowania kotłowni osiedlowej w kotłowni nr 2. Między kotłowniami K2 i K3 nastąpiła zmiana kierunku oraz ilości wody w przewodzie. Na rys. 6 przedstawiono wykres piezometryczny dla tej sytuacji.

Wymagana wysokość ciśnienia dyspozycyjnego w kotłowni osiedlowej (K2) to ok. 40 m H2O, natomiast najniższa wysokość ciśnienia dyspozycyjnego występuje w kotłowni K4 i wynosi 5,5 m H2O. Stateczność hydrauliczna sieci ciepłowniczej to:

Jest to wartość znacznie mniejsza od wartości minimalnej (0,5).

Zmiana średnicy przewodu z kotłowni K3 do K4 z 65 na 80 mm pozwala na obniżenie wysokości ciśnienia dyspozycyjnego w kotłowni osiedlowej (K2) do 19 m H2O. Najniższa wysokość ciśnienia dyspozycyjnego występuje w kotłowni K5 Sz i wynosi 4,8 m H2O. Stateczność hydrauliczna sieci ciepłowniczej to:

Jest to wartość równa wartości mini­malnej. 

Szczegółowe wyniki obliczeń podano w tabeli 4. Na rys. 7 pokazano wykres ciśnień piezometrycznych.

Współpraca kotłowni osiedlowej z kotłami olejowymi w K4

Dysponując odpowiednim układem automatycznej regulacji, można zainstalować nowe kotły olejowe w kotłowni K4, w której znajdują się zbiorniki oleju wraz z wanną oraz instalacja paliwowa. 

Ogólnie warunki współpracy polegają w tym wypadku na kaskadowym włączaniu kotłów olejowych w przypadku obniżenia temperatury wody na wyjściu z kotłowni osiedlowej (gazowej). W pierwszej kolejności włącza się jeden kocioł olejowy z minimalną mocą, tj. ok. 30% mocy nominalnej, czyli 52,5 kW. 

Konieczne jest uruchomienie pompy obiegowej w K4, aby ilość wody wysyłana do sieci odpowiadała mocy kotła. Następnie należy zwiększać moc kotła, zwiększając przepływ wody z K4. Powyższe zabiegi powinny trwać do momentu uzyskania na wyjściu z kotłowni osiedlowej właściwej temperatury na zasilaniu, tj. 70°C.

W przypadku zmniejszania się potrzeb cieplnych należy postępować odwrotnie, tj. obniżać moc kotłów olejowych aż do wyłączenia ostatniego. Konieczne jest kontrolowanie przepływu wody z K4.

Wnioski

Na podstawie zapotrzebowania budynków na ciepło do centralnego ogrzewania i przygotowania ciepłej wody użytkowej wyznaczono ilości wody potrzebne do doboru średnic przewodów osiedlowej sieci ciepłowniczej. Wskazano lokalizację kotłowni osiedlowej – powinna się ona znajdować w K3. Istniejącą w kotłowni K4 infrastrukturę olejową można wykorzystać do zlokalizowania tam nowych kotłów olejowych. 

Konieczne jest zastosowanie odpowiedniego układu sterowania, który zagwarantuje niezawodną współpracę gazowej kotłowni osiedlowej z kotłami olejowymi. W artykule podano ogólne założenia algorytmu sterowania tą współpracą.

Warto podkreślić, że każdy obiekt musi być analizowany indywidualnie, gdyż autor nie gwarantuje osiągnięcia w innych przypadkach takich samych efektów, jakie uzyskać można w analizowanym osiedlu. Do zastosowania rozwiązań zmniejszających koszty dostawy ciepła konieczne jest także dysponowanie niezbędną wiedzą (know-how).

Należy kontynuować analizy w celu określenia sposobu eksploatacji utworzonego systemu ciepłowniczego oraz kosztów inwestycyjnych. Wyniki analizy ekonomicznej ostatecznie przesądzą o ewentualnym wyborze sposobu modernizacji kotłowni lokalnych oraz struktury sieci ciepłowniczej.

Niniejsza praca badawczo-rozwojowa została sfinansowana w ramach działalności gospodarczej prowadzonej pod nazwą „Ryszard Śnieżyk”

1. Śnieżyk R., Możliwości obniżenia kosztów ciepła z kotłowni zasilanej gazem. Cz. 1. Koszty paliwa, „Rynek Instalacyjny” nr 6/2012.
2. Śnieżyk R., Możliwości obniżenia kosztów ciepła z kotłowni zasilanej gazem. Cz. 2. Analiza pracy instalacji centralnego ogrzewania i ciepłej wody użytkowej, „Rynek Instalacyjny” nr 7–8/2012.
3. Śnieżyk R., Możliwości obniżenia kosztów ciepła z kotłowni zasilanej gazem. Cz. 3. Praca kotłowni z centralną ciepłą wodą użytkową, „Rynek Instalacyjny” nr 9/2012.
4. Śnieżyk R., Możliwości obniżenia kosztów ciepła z kotłowni zasilanej gazem. Cz. 4. Dobór kotłów w kotłowni osiedlowej, „Rynek Instalacyjny” nr 10/2012.

Galeria zdjęć

Tytuł
przejdź do galerii

Komentarze

Powiązane

Roman Wichowski Zużycie ciepła w budownictwie europejskim

Zużycie ciepła w budownictwie europejskim Zużycie ciepła w budownictwie europejskim

W artykule przedstawiono zużycie energii cieplnej w sektorze budownictwa w wybranych krajach europejskich. Ok. 38% badanych budynków miało roczne zużycie ciepła większe niż średnia europejska (174,3 kWh/m2...

W artykule przedstawiono zużycie energii cieplnej w sektorze budownictwa w wybranych krajach europejskich. Ok. 38% badanych budynków miało roczne zużycie ciepła większe niż średnia europejska (174,3 kWh/m2 · a), a ok. 30% powodowało większe zanieczyszczenie powietrza w porównaniu ze średnią europejską. W Polsce jest najwyższe jednostkowe zużycie ciepła na potrzeby grzewcze (63% budynków ponad średnią europejską). Ponadto obiekty francuskie i polskie charakteryzują się najwyższą emisją zanieczyszczeń...

dr inż. Jacek Zawistowski Współczesne kotły węglowe dla ogrzewnictwa indywidualnego

Współczesne kotły węglowe dla ogrzewnictwa indywidualnego Współczesne kotły węglowe dla ogrzewnictwa indywidualnego

W kotle wodnym dla instalacji centralnego ogrzewania wyróżnia się trzy podstawowe układy: układ spalania – zespół urządzeń zamieniających energię chemiczną zawartą w paliwie na ciepło; układ wymiany ciepła...

W kotle wodnym dla instalacji centralnego ogrzewania wyróżnia się trzy podstawowe układy: układ spalania – zespół urządzeń zamieniających energię chemiczną zawartą w paliwie na ciepło; układ wymiany ciepła – zespół urządzeń umożliwiających przekazanie uzyskanego ciepła czynnikowi pośredniemu (wodzie), transportującemu ciepło do ogrzewanych obiektów; układ sterowania – zespół urządzeń umożliwiających racjonalne prowadzenie ruchu kotła. Podstawą podziału kotłów na charakterystyczne grupy stanowią rozwiązania...

dr inż. Władysław Węgrzyn Ochrona przeciwpożarowa przy transporcie, składowaniu i spalaniu biomasy

Ochrona przeciwpożarowa przy transporcie, składowaniu i spalaniu biomasy Ochrona przeciwpożarowa przy transporcie, składowaniu i spalaniu biomasy

Bezpieczne pod względem pożarowym i wybuchowym przetwarzanie biomasy na energię elektryczną możliwe jest jedynie wtedy, gdy w całym procesie technologicznym transportu, składowania i spalania biomasy zachowane...

Bezpieczne pod względem pożarowym i wybuchowym przetwarzanie biomasy na energię elektryczną możliwe jest jedynie wtedy, gdy w całym procesie technologicznym transportu, składowania i spalania biomasy zachowane zostaną zasady bezpieczeństwa pożarowego i wybuchowego dostosowane do postaci występowania i parametrów fizyko-chemicznych produktu, wyrobu lub odpadu określanego jako biomasa.Jeżeli w procesach technologicznych u wytwórcy produktu, wyrobu lub odpadu technologicznego, który w elektrociepłowni...

Waldemar Joniec Kotłownie na biopaliwa stałe

Kotłownie na biopaliwa stałe Kotłownie na biopaliwa stałe

Wiedza i praktyka dotycząca budowy kotłowni wbudowanych oraz wolno stojących dla urządzeń spalających węgiel i koks jest ugruntowana i powszechna. W praktyce zasady dotyczące kotłowni węglowych wykorzystywane...

Wiedza i praktyka dotycząca budowy kotłowni wbudowanych oraz wolno stojących dla urządzeń spalających węgiel i koks jest ugruntowana i powszechna. W praktyce zasady dotyczące kotłowni węglowych wykorzystywane są przy budowie kotłowni na biopaliwa stałe. Jednak jest wiele różnic pomiędzy tymi paliwami, determinujących wielkość, lokalizację oraz dojazd i dojście do kotłowni, a także ich budowę i aranżację wnętrza.

Jerzy Kosieradzki Jak dobrać kocioł gazowy?

Jak dobrać kocioł gazowy? Jak dobrać kocioł gazowy?

Przychodzi klient i mówi: „Chciałbym kupić kocioł gazowy do instalacji centralnego ogrzewania w moim domku jednorodzinnym. Co państwo macie w swojej ofercie? Proszę mi coś doradzić”. Czy sprzedawca może...

Przychodzi klient i mówi: „Chciałbym kupić kocioł gazowy do instalacji centralnego ogrzewania w moim domku jednorodzinnym. Co państwo macie w swojej ofercie? Proszę mi coś doradzić”. Czy sprzedawca może spełnić prośbę klienta? Co musi wiedzieć, aby móc zaprezentować coś z oferty swojej hurtowni? I zrobić to tak, aby klient był zadowolony i szef hurtowni także.

Testo Sp. z o.o. Analizatory spalin Testo

Analizatory spalin Testo Analizatory spalin Testo

Sezon grzewczy tuż-tuż. Dla instalatorów i serwisantów kotłów grzewczych to czas wytężonej pracy, ale również największej liczby zleceń, a co za tym idzie, zarobku. Podstawą wygodnej i skutecznej pracy...

Sezon grzewczy tuż-tuż. Dla instalatorów i serwisantów kotłów grzewczych to czas wytężonej pracy, ale również największej liczby zleceń, a co za tym idzie, zarobku. Podstawą wygodnej i skutecznej pracy instalatorów i serwisantów jest sprawny i precyzyjny analizator spalin. Umożliwi on szybkie i wiarygodne pomiary, niezbędne do właściwego ustawienia pracy kotła grzewczego.

Stefan Żuchowski Technika kondensacyjna. Korzyści płynące z zastosowania kotłów kondensacyjnych (cz. 2)

Technika kondensacyjna. Korzyści płynące z zastosowania kotłów kondensacyjnych (cz. 2) Technika kondensacyjna. Korzyści płynące z zastosowania kotłów kondensacyjnych (cz. 2)

Kotły kondensacyjne są obecne na rynku już od wielu lat, jednak ich pierwsze konstrukcje nie miały wiele wspólnego z oferowanymi dziś zaawansowanymi urządzeniami. Na przestrzeni lat technologia ta gwałtownie...

Kotły kondensacyjne są obecne na rynku już od wielu lat, jednak ich pierwsze konstrukcje nie miały wiele wspólnego z oferowanymi dziś zaawansowanymi urządzeniami. Na przestrzeni lat technologia ta gwałtownie się rozwijała. Pierwsze kotły kondensacyjne były raczej połączeniem zwykłego kotła atmosferycznego z dodatkowym wymiennikiem ciepła pełniącym funkcję ekonomizera doprowadzającego do dalszego odebrania ciepła od spalin, które opuściły pierwotny wymiennik ciepła. Z uwagi na niską temperaturę spalin...

Stefan Żuchowski Technika kondensacyjna. Korzyści płynące z zastosowania kotłów kondensacyjnych (cz. 1.)

Technika kondensacyjna. Korzyści płynące z zastosowania kotłów kondensacyjnych (cz. 1.) Technika kondensacyjna. Korzyści płynące z zastosowania kotłów kondensacyjnych (cz. 1.)

Kotły kondensacyjne znane są w Europie od lat 70. W Polsce już na przełomie lat 70. i 80. opracowano koncepcję budowy tych kotłów, jednak na większą skalę zaczęto je stosować dopiero pod koniec lat 90....

Kotły kondensacyjne znane są w Europie od lat 70. W Polsce już na przełomie lat 70. i 80. opracowano koncepcję budowy tych kotłów, jednak na większą skalę zaczęto je stosować dopiero pod koniec lat 90. Spowodowane to było przede wszystkim wysoką ceną ówczesnych urządzeń, ale także nieufnością inwestorów i instalatorów wobec nowej technologii. Przeszkodą było również stosowanie prawie wyłącznie ogrzewania grzejnikowego oraz powszechne przekonanie, że kocioł kondensacyjny może współpracować tylko z...

Waldemar Joniec, Sławomir Pilarski Kotły na paliwa stałe. Urządzenia do odprowadzania nadmiaru ciepła

Kotły na paliwa stałe. Urządzenia do odprowadzania nadmiaru ciepła Kotły na paliwa stałe. Urządzenia do odprowadzania nadmiaru ciepła

Kotłom na paliwa stałe stawia się duże wymagania – mają zapewnić nie tylko tanią eksploatację i niską emisję, ale i wysoką sprawność. Coraz częściej wymaga się od nich także możliwości współpracy z nowoczesnymi...

Kotłom na paliwa stałe stawia się duże wymagania – mają zapewnić nie tylko tanią eksploatację i niską emisję, ale i wysoką sprawność. Coraz częściej wymaga się od nich także możliwości współpracy z nowoczesnymi instalacjami z zaworami termostatycznymi i jednocześnie z kolektorami słonecznymi lub pompami ciepła, a nawet z instalacjami zasilanymi dodatkowo kotłami olejowymi lub na gaz płynny. Powyższe wymagania mogą być w pełni spełnione w instalacjach zamkniętych. Jednak dotychczas prawo dopuszczało...

Jerzy Kosieradzki Regularna kontrola kotłów. Co i jak robić?

Regularna kontrola kotłów. Co i jak robić? Regularna kontrola kotłów. Co i jak robić?

Od 4 stycznia 2006 r. obowiązuje w krajach Wspólnoty Europejskiej dyrektywa 2002/91/EC w sprawie charakterystyki energetycznej budynków [1], wprowadzająca m.in. obowiązek sporządzania świadectw energetycznych...

Od 4 stycznia 2006 r. obowiązuje w krajach Wspólnoty Europejskiej dyrektywa 2002/91/EC w sprawie charakterystyki energetycznej budynków [1], wprowadzająca m.in. obowiązek sporządzania świadectw energetycznych budynków, wykonywania kontroli kotłów i systemów klimatyzacji. Z ostatnim dniem grudnia br. kończy się okres przejściowy i do stycznia 2009 r. wymagania tej dyrektywy są obowiązkowe. Obowiązek okresowych kontroli kotłów wdrożyła do polskiego prawa zmiana w ustawie Prawo budowlane wprowadzona...

Olgierd Romanowski Kontrola kotłów w budynkach. Czy na pewno wiemy, jak ją przeprowadzać?

Kontrola kotłów w budynkach. Czy na pewno wiemy, jak ją przeprowadzać? Kontrola kotłów w budynkach. Czy na pewno wiemy, jak ją przeprowadzać?

Znowelizowane Prawo budowlane [4] wdraża do polskich przepisów prawnych dyrektywę 2002/91/WE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków [1]. Dyrektywa wprowadza dwa mechanizmy służące zmniejszeniu...

Znowelizowane Prawo budowlane [4] wdraża do polskich przepisów prawnych dyrektywę 2002/91/WE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków [1]. Dyrektywa wprowadza dwa mechanizmy służące zmniejszeniu zużycia energii w budynkach: certyfikację energetyczną budynków i okresową kontrolę kotłów grzewczych, a także jednorazową kontrolą instalacji grzewczych, w których kotły pracują dłużej niż 15 lat. Jednak zawarte w polskich przepisach szczegółowe wymagania są nieprecyzyjne i osoby zobowiązane do ich...

Waldemar Joniec Wymienniki płytowe

Wymienniki płytowe Wymienniki płytowe

Wymienniki płytowe składają się z wielu cienkich metalowych płyt połączonych razem za pomocą ramy ściągającej lub lutowania. Wewnętrzna konfiguracja kanałów wymiennika powoduje, że po jednej stronie płyty...

Wymienniki płytowe składają się z wielu cienkich metalowych płyt połączonych razem za pomocą ramy ściągającej lub lutowania. Wewnętrzna konfiguracja kanałów wymiennika powoduje, że po jednej stronie płyty płynie gorący płyn, a po drugiej – w przeciwprądzie – płyn zimny. Każda płyta wymiennika ma specjalne wytłoczenia, które zwiększają turbulencje obu płynów, co podwyższa wartość współczynników przenikania ciepła.

Jan Bylicki, Grażyna Lechman Uwagi na temat spalania

Uwagi na temat spalania Uwagi na temat spalania

Proces spalania pozwala na uzyskanie niezbędnego dla ludzi ciepła. Może ono być zamienione w pracę mechaniczną bądź użyte do celów grzewczych (ewentualnie przygotowania ciepłej wody użytkowej) w kotłach.

Proces spalania pozwala na uzyskanie niezbędnego dla ludzi ciepła. Może ono być zamienione w pracę mechaniczną bądź użyte do celów grzewczych (ewentualnie przygotowania ciepłej wody użytkowej) w kotłach.

dr inż. Jacek Zawistowski, mgr inż. Sławomir Janiszewski Paliwa węglowe dla małych kotłów c.o.

Paliwa węglowe dla małych kotłów c.o. Paliwa węglowe dla małych kotłów c.o.

Ze względu na dostępność surowca podaż kwalifikowanych paliw węglowych w sortymencie groszek dla nowoczesnych kotłów c.o. małej mocy jest ograniczona i tym samym wyznacza naturalną granicę rozwoju produkcji...

Ze względu na dostępność surowca podaż kwalifikowanych paliw węglowych w sortymencie groszek dla nowoczesnych kotłów c.o. małej mocy jest ograniczona i tym samym wyznacza naturalną granicę rozwoju produkcji kotłów na tzw. ekogroszek. Deficyt węgli sortymentu groszek wpłynął na opracowanie palników retortowych nowej generacji do spalania węgla sortymentu miał i węgli o podwyższonej spiekalności. Producenci kotłów i ich użytkownicy powinni uwzględnić te uwarunkowania przed podjęciem decyzji o inwestycjach.

Stefan Żuchowski Technika kondensacyjna. Praktyczne zastosowanie kotłów kondensacyjnych

Technika kondensacyjna. Praktyczne zastosowanie kotłów kondensacyjnych Technika kondensacyjna. Praktyczne zastosowanie kotłów kondensacyjnych

W poprzednich artykułach [1, 2] opisane zostały podstawy techniki kondensacyjnej oraz rozwiązania optymalizujące pracę kotłów. W niniejszej publikacji omówiono stosowanie kotłów kondensacyjnych w praktyce.

W poprzednich artykułach [1, 2] opisane zostały podstawy techniki kondensacyjnej oraz rozwiązania optymalizujące pracę kotłów. W niniejszej publikacji omówiono stosowanie kotłów kondensacyjnych w praktyce.

Leszek Pacuła Siłownie ORC – ciekawa alternatywa

Siłownie ORC – ciekawa alternatywa Siłownie ORC – ciekawa alternatywa

Ograniczanie emisji do atmosfery wiąże się z unijną polityką wspierania odnawialnych źródeł energii (OZE). Produkcja energii elektrycznej z wykorzystaniem OZE premiowana jest tzw. zielonymi certyfikatami,...

Ograniczanie emisji do atmosfery wiąże się z unijną polityką wspierania odnawialnych źródeł energii (OZE). Produkcja energii elektrycznej z wykorzystaniem OZE premiowana jest tzw. zielonymi certyfikatami, mającymi wymierną wartość rynkową. Kogeneracja energii cieplnej i elektrycznej w oparciu o biomasę jest atrakcyjną alternatywą dla powszechnych w Polsce kotłowni węglowych, zasilających nieduże organizmy miejskie, osiedla satelickie większych miast czy obiekty przemysłowe, w których generowane...

dr inż. Zdzisław Gebhardt, Waldemar Joniec Odprowadzanie spalin z kotłów gazowych. Zmiana wymagań dotyczących przewodów spalinowych i dymowych

Odprowadzanie spalin z kotłów gazowych. Zmiana wymagań dotyczących przewodów spalinowych i dymowych Odprowadzanie spalin z kotłów gazowych. Zmiana wymagań dotyczących przewodów spalinowych i dymowych

Rozporządzenie ministra infrastruktury z 12 marca 2009 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [1], wprowadziło szereg istotnych zmian w stosowaniu przewodów...

Rozporządzenie ministra infrastruktury z 12 marca 2009 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [1], wprowadziło szereg istotnych zmian w stosowaniu przewodów spalinowych i dymowych. Uwzględniają one uwagi od lat zgłaszane przez producentów kotłów gazowych, i to na producentach będzie teraz spoczywała większa odpowiedzialność za dostarczenie do urządzenia instrukcji umożliwiającej prawidłowy dobór i montaż przewodów. Zmiany te powinny być też...

dr inż. Jacek Zawistowski, mgr inż. Sławomir Janiszewski Kotły z automatycznym podawaniem paliwa

Kotły z automatycznym podawaniem paliwa Kotły z automatycznym podawaniem paliwa

Pierwsze kotły węglowe z automatycznym podawaniem paliwa stałego pojawiły się na polskim rynku dopiero w połowie lat 90. i w początkowym okresie bazowały na zagranicznych rozwiązaniach konstrukcyjnych....

Pierwsze kotły węglowe z automatycznym podawaniem paliwa stałego pojawiły się na polskim rynku dopiero w połowie lat 90. i w początkowym okresie bazowały na zagranicznych rozwiązaniach konstrukcyjnych. Od tego czasu obserwuje się dynamiczny rozwój produkcji i sprzedaży tych kotłów, skutkujący poprawianiem się ich jakości. W Polsce w eksploatacji znajduje się ok. 250 tys. kotłów z automatycznym podawaniem paliwa o łącznej mocy ok. 5000 MW. To ponad 10% wszystkich eksploatowanych w kraju małych kotłów...

prof. dr hab. inż. Witold M. Lewandowski, mgr inż. Weronika Lewandowska-Iwaniak Bilans cieplny w budynku. Jak zmniejszyć zapotrzebowanie na ciepło?

Bilans cieplny w budynku. Jak zmniejszyć zapotrzebowanie na ciepło? Bilans cieplny w budynku. Jak zmniejszyć zapotrzebowanie na ciepło?

W artykule szczegółowo przedstawiono znaczący wpływ izolacji na zapotrzebowanie budynku na ciepło i komfort cieplny jego mieszkańców. W kolejnej publikacji omówione zostaną izolacje transparentne, umożliwiające...

W artykule szczegółowo przedstawiono znaczący wpływ izolacji na zapotrzebowanie budynku na ciepło i komfort cieplny jego mieszkańców. W kolejnej publikacji omówione zostaną izolacje transparentne, umożliwiające pozyskanie przez budynek ciepła z otoczenia.

ROTH POLSKA Sp. z o.o. ROTH... życie pełne energii

ROTH... życie pełne energii ROTH... życie pełne energii

ROTH Polska Sp. z o.o. jest członkiem międzynarodowej grupy ROTH Industries GmbH & Co. rodzinnej firmy, która w roku 1947 zatrudniała kilka osób, zajmowała się produkcją kotłów i miała ograniczony zasięg...

ROTH Polska Sp. z o.o. jest członkiem międzynarodowej grupy ROTH Industries GmbH & Co. rodzinnej firmy, która w roku 1947 zatrudniała kilka osób, zajmowała się produkcją kotłów i miała ograniczony zasięg działania, a której rozwój nastąpił bardzo szybko – budowa pierwszej hali produkcyjnej, poszerzenie palety produktów, znaczne zwiększenie zatrudnienia, wreszcie rozpoczęcie działalności na szerokim europejskim rynku. Obecnie ROTH Industries GmbH & Co. jest koncernem posiadającym 24 oddziały i biura...

prof. dr hab. inż. Witold M. Lewandowski, mgr inż. Weronika Lewandowska-Iwaniak Bilans cieplny w budynku. Zastosowanie izolacji transparentnych (cz. 2.)

Bilans cieplny w budynku. Zastosowanie izolacji transparentnych (cz. 2.) Bilans cieplny w budynku. Zastosowanie izolacji transparentnych (cz. 2.)

W artykule (cz. 1 – „RI” nr 12/2010) omówiono wielofunkcyjne izolacje energetyczne nowej generacji, chroniące przed stratami energii cieplnej, ale dodatkowo umożliwiające jeszcze pobranie energii promieniowania...

W artykule (cz. 1 – „RI” nr 12/2010) omówiono wielofunkcyjne izolacje energetyczne nowej generacji, chroniące przed stratami energii cieplnej, ale dodatkowo umożliwiające jeszcze pobranie energii promieniowania słonecznego. W ten sposób, dostarczając energię słoneczną i ograniczając straty energii cieplnej, izolacje transparentne poprawiają bilans energetyczny budynku i zmniejszają koszty jego eksploatacji.

Jerzy Kosieradzki Jak nie łączyć kotła z kominem

Jak nie łączyć kotła z kominem Jak nie łączyć kotła z kominem

Nie wszystkie instalacje łączące kocioł kondensacyjny z zamkniętą komorą spalania z kominem wykonywane są prawidłowo. Przy zastosowaniu takiego kotła ważny jest prawidłowy dopływ świeżego powietrza (nadmiar...

Nie wszystkie instalacje łączące kocioł kondensacyjny z zamkniętą komorą spalania z kominem wykonywane są prawidłowo. Przy zastosowaniu takiego kotła ważny jest prawidłowy dopływ świeżego powietrza (nadmiar powietrza pogarsza kondensację pary wodnej) oraz szczelność przewodu oprowadzającego spaliny.

Redakcja RI Kotły. Oferta rynkowa

Kotły. Oferta rynkowa Kotły. Oferta rynkowa

Wybór systemu ogrzewania jest niezwykle istotny przy budowie nowego domu, bądź modernizacji instalacji grzewczej w budynku juz istniejącym. Jednym z możliwych do zastosowania źródeł ciepła jest kocioł...

Wybór systemu ogrzewania jest niezwykle istotny przy budowie nowego domu, bądź modernizacji instalacji grzewczej w budynku juz istniejącym. Jednym z możliwych do zastosowania źródeł ciepła jest kocioł grzewczy. Na rynku dostępne sa różnorodne kotły grzewcze: na paliwa płynne, paliwa stałe czy gazowe. Kotły grzewcze można podzielić także ze względu na rodzaj opału na kotły na paliwa węglowe (węgiel, brykiet, ekogroszek) oraz na biomasę (drewno, zrębki, pelet, i in.). Dobierając kocioł właściwy do...

Dawid Pantera Wymiana kotła olejowego na gazowy

Wymiana kotła olejowego na gazowy Wymiana kotła olejowego na gazowy

W domu jednorodzinnym od 10 lat pracuje kocioł olejowy Vitorond 100 o mocy 18 kW. Ponieważ budynek wyposażony zostanie w przyłącze gazowe i gaz ziemny, mam następujące pytania: 1. Czy można w tym kotle...

W domu jednorodzinnym od 10 lat pracuje kocioł olejowy Vitorond 100 o mocy 18 kW. Ponieważ budynek wyposażony zostanie w przyłącze gazowe i gaz ziemny, mam następujące pytania: 1. Czy można w tym kotle wymienić palnik z olejowego na gazowy i czy jest to uzasadnione ekonomicznie (ile w przybliżeniu mogłoby to kosztować)? 2. Czy nie lepiej zainwestować w kocioł gazowy kondensacyjny? 3. Jakich zmian w kominie i kotłowni (wentylacja itd.) będzie wymagać zainstalowanie kondensacyjnego kotła...

Wybrane dla Ciebie

Poznaj mechanizm, który gwarantuje cichą pracę pompy ciepła »

Poznaj mechanizm, który gwarantuje cichą pracę pompy ciepła » Poznaj mechanizm, który gwarantuje cichą pracę pompy ciepła »

Łatwy montaż systemów podtynkowych? Przekonaj się »

Łatwy montaż systemów podtynkowych? Przekonaj się » Łatwy montaż systemów podtynkowych? Przekonaj się »

Czy wiesz, co skutecznie zadba o instalacje CO? »

Czy wiesz, co skutecznie zadba o instalacje CO? » Czy wiesz, co skutecznie zadba o instalacje CO? »

Jesteś Instalatorem? Nie czekaj, odbieraj nagrody »

Jesteś Instalatorem? Nie czekaj, odbieraj nagrody » Jesteś Instalatorem? Nie czekaj, odbieraj nagrody »

Czego jeszcze nie wiesz o pompach ciepła »

Czego jeszcze nie wiesz o pompach ciepła » Czego jeszcze nie wiesz o pompach ciepła »

Zdradzamy skuteczne sposoby chłodzenia instalacji »

Zdradzamy skuteczne sposoby chłodzenia instalacji » Zdradzamy skuteczne sposoby chłodzenia instalacji »

Czy wiesz, jakich elementów potrzebujesz do projektu fotowoltaicznego? »

Czy wiesz, jakich elementów potrzebujesz do projektu fotowoltaicznego? » Czy wiesz, jakich elementów potrzebujesz do projektu fotowoltaicznego? »

Dobierz odpowiedni zawór do instalacji »

Dobierz odpowiedni zawór do instalacji » Dobierz odpowiedni zawór do instalacji »

Sposób na oszczędne ogrzewanie domu »

Sposób na oszczędne ogrzewanie domu » Sposób na oszczędne ogrzewanie domu »

Jakie korzyści dla instalatora »

Jakie korzyści dla instalatora » Jakie korzyści dla instalatora »

Firmy zdradzają sposób na inteligentne ogrzewanie domu »

Firmy zdradzają sposób na inteligentne ogrzewanie domu » Firmy zdradzają sposób na inteligentne ogrzewanie domu »

Zobacz jak profesjonaliści pomagają sobie w projektowaniu instalacji »

Zobacz jak profesjonaliści pomagają sobie w projektowaniu instalacji » Zobacz jak profesjonaliści pomagają sobie w projektowaniu instalacji »

Przeprowadź bezpłatny audyt fotowoltaiki »

Przeprowadź bezpłatny audyt fotowoltaiki » Przeprowadź bezpłatny audyt fotowoltaiki »

Poznaj skuteczne metody odprowadzania spalin »

Poznaj skuteczne metody odprowadzania spalin » Poznaj skuteczne metody odprowadzania spalin »

Czy istnieją naturalne czynniki chłodzące? »

Czy istnieją naturalne czynniki chłodzące? » Czy istnieją naturalne czynniki chłodzące? »

Jakie rozdzielacze do ogrzewania podłogowego poleciłby ekspert? »

Jakie rozdzielacze do ogrzewania podłogowego poleciłby ekspert? » Jakie rozdzielacze do ogrzewania podłogowego poleciłby ekspert? »

Poznaj metody na prawidłową wentylację pomieszczeń przemysłowych »

Poznaj metody na prawidłową wentylację pomieszczeń przemysłowych » Poznaj metody na prawidłową wentylację pomieszczeń przemysłowych »

Zapoznaj się z tematem: przyszłość paliw gazowych w gospodarce »

Zapoznaj się z tematem: przyszłość paliw gazowych w gospodarce » Zapoznaj się z tematem: przyszłość paliw gazowych w gospodarce »

Dołącz do grona super instalatorów »

Dołącz do grona super instalatorów » Dołącz do grona super instalatorów »

Która pompa zapewni stałe ciśnienie wody w kranie »

Która pompa zapewni stałe ciśnienie wody w kranie » Która pompa zapewni stałe ciśnienie wody w kranie »

Podpowiadamy, jaki grzejnik zainstalować w pomieszczeniu »

Podpowiadamy, jaki grzejnik zainstalować w pomieszczeniu » Podpowiadamy, jaki grzejnik zainstalować w pomieszczeniu »

Pobierz tabelę z parametrami armatury ogrodowej »

Pobierz tabelę z parametrami armatury ogrodowej » Pobierz tabelę z parametrami armatury ogrodowej »

Poznaj, nowe rozwiązania w projektowaniu instalacji »

Poznaj, nowe rozwiązania w projektowaniu instalacji » Poznaj, nowe rozwiązania w projektowaniu instalacji »

Które płyty styropianowe mają najwyższy wskaźnik energooszczędności »

Które płyty styropianowe mają najwyższy wskaźnik energooszczędności » Które płyty styropianowe mają najwyższy wskaźnik energooszczędności »

Najnowsze produkty i technologie

Panasonic Marketing Europe GmbH Sp. z o.o. news Nowa generacja komercyjnych rozwiązań grzewczo-chłodzących firmy Panasonic

Nowa generacja komercyjnych rozwiązań grzewczo-chłodzących firmy Panasonic Nowa generacja komercyjnych rozwiązań grzewczo-chłodzących firmy Panasonic

Panasonic Heating & Cooling Solutions jest zaangażowany w dostarczanie najwyższej jakości rozwiązań grzewczych i chłodzących do zastosowań komercyjnych, zapewniających maksymalną wydajność.

Panasonic Heating & Cooling Solutions jest zaangażowany w dostarczanie najwyższej jakości rozwiązań grzewczych i chłodzących do zastosowań komercyjnych, zapewniających maksymalną wydajność.

Euroterm Dodatkowe zyski od Euroterm24.pl

Dodatkowe zyski od Euroterm24.pl Dodatkowe zyski od Euroterm24.pl

Każdy fachowiec, gdy myśli o hydraulice, kotłach i łazienkach, prawdopodobnie widzi rury, zawory i narzędzia – codziennie towarzyszące jego pracy. W tym gorącym sezonie Euroterm24.pl wspiera fachowców...

Każdy fachowiec, gdy myśli o hydraulice, kotłach i łazienkach, prawdopodobnie widzi rury, zawory i narzędzia – codziennie towarzyszące jego pracy. W tym gorącym sezonie Euroterm24.pl wspiera fachowców w tej rutynie, przygotowując specjalną ofertę handlową z rozgrzewającymi nagrodami za zakupy. To akcja, która sprawi, że praca każdego instalatora będzie prosta, łatwa i… przyniesie dodatkowe zyski.

SCHIESSL POLSKA Sp. z o.o. Schiessl Polska rusza z kampanią video o klimatyzatorach i pompach ciepła Hisense – „Hisense – Twój naturalny wybór”

Schiessl Polska rusza z kampanią video o klimatyzatorach i pompach ciepła Hisense – „Hisense – Twój naturalny wybór” Schiessl Polska rusza z kampanią video o klimatyzatorach i pompach ciepła Hisense – „Hisense – Twój naturalny wybór”

Branża HVAC&R z pewnością nie widziała jeszcze takiego contentu! Schiessl Polska startuje z kampanią video, dotyczącą klimatyzatorów i pomp ciepła Hisense – „Hisense – Twój naturalny wybór”. Seria filmów,...

Branża HVAC&R z pewnością nie widziała jeszcze takiego contentu! Schiessl Polska startuje z kampanią video, dotyczącą klimatyzatorów i pomp ciepła Hisense – „Hisense – Twój naturalny wybór”. Seria filmów, przybliżająca urządzenia, będzie cennym źródłem wiedzy zarówno dla instalatorów z branży HVAC&R, jak i użytkowników końcowych.

SCHIESSL POLSKA Sp. z o.o. news Kup 6 klimatyzatorów Hisense i wygraj TV

Kup 6 klimatyzatorów Hisense i wygraj TV Kup 6 klimatyzatorów Hisense i wygraj TV

Kupuj Hisense i wygrywaj TV!

Kupuj Hisense i wygrywaj TV!

SCHIESSL POLSKA Sp. z o.o. news Wielka WYPRZEDAŻ pomp ciepła marki LG

Wielka WYPRZEDAŻ pomp ciepła marki LG Wielka WYPRZEDAŻ pomp ciepła marki LG

WYPRZEDAŻ - okazyjne ceny na pompy ciepła LG!

WYPRZEDAŻ - okazyjne ceny na pompy ciepła LG!

Panasonic Marketing Europe GmbH Sp. z o.o. news Otwarte webinarium na temat chillerów z pompą ciepła na czynnik R290

Otwarte webinarium na temat chillerów z pompą ciepła na czynnik R290 Otwarte webinarium na temat chillerów z pompą ciepła na czynnik R290

Firma Panasonic wraca z dawką eksperckiej wiedzy w ramach cyklu „Webinarowa Środa”, który jest współorganizowany wraz z redakcją GlobEnergia. Najbliższe spotkanie na temat chillerów z pompą ciepła odbędzie...

Firma Panasonic wraca z dawką eksperckiej wiedzy w ramach cyklu „Webinarowa Środa”, który jest współorganizowany wraz z redakcją GlobEnergia. Najbliższe spotkanie na temat chillerów z pompą ciepła odbędzie się w środę, 17 kwietnia o godzinie 10:00.

Copyright © 2004-2019 Grupa MEDIUM Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka komandytowa, nr KRS: 0000537655. Wszelkie prawa, w tym Autora, Wydawcy i Producenta bazy danych zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów zabronione. Korzystanie z serwisu i zamieszczonych w nim utworów i danych wyłącznie na zasadach określonych w Zasadach korzystania z serwisu.
Portal Budowlany - rynekinstalacyjny.pl

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim urządzeniu końcowym. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień przeglądarki dotyczących cookies. Nim Państwo zaczną korzystać z naszego serwisu prosimy o zapoznanie się z naszą polityką prywatności oraz Informacją o Cookies. Więcej szczegółów w naszej Polityce Prywatności oraz Informacji o Cookies. Administratorem Państwa danych osobowych jest Grupa MEDIUM Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp.K., nr KRS: 0000537655, z siedzibą w 04-112 Warszawa, ul. Karczewska 18, tel. +48 22 810-21-24, właściciel strony www.rynekinstalacyjny.pl. Twoje Dane Osobowe będą chronione zgodnie z wytycznymi polityki prywatności www.rynekinstalacyjny.pl oraz zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r i z Ustawą o ochronie danych osobowych Dz.U. 2018 poz. 1000 z dnia 10 maja 2018r.