Odbiory instalacji wentylacji pożarowej – projekt i wykonanie a przepisy

Odpowiedź na to pytanie wbrew pozorom nie zawsze jest oczywista. Tak samo jak nie zawsze oczywiste są wymagania funkcjonalne stawiane omawianym instalacjom. Jeśli dołożyć do tego pewien nieład pojęciowy i dość częstą presję inwestora na obniżanie kosztów inwestycji, okazuje się, że przyjęcie odpowiednich założeń projektowych wcale nie jest łatwe.

Może się też okazać, że wykorzystane w projekcie modele matematyczno-fizyczne nie zawsze odzwierciedlają rzeczywiste uwarunkowania występujące w danym obiekcie i to, co w teorii miało działać bez zarzutu, w trakcie prób odbiorowych zawodzi. W konsekwencji może dojść do stworzenia urządzenia o nieodpowiednich parametrach, co zazwyczaj w takich okolicznościach przekłada się na odmowę jego odbioru przez organy ochrony przeciwpożarowej.

Niniejszy artykuł ma na celu przybliżenie kluczowych wymagań formalnych i technicznych w zakresie zabezpieczenia przed zadymieniem. Autor ma nadzieję, że przedstawione treści ułatwią właściwe zrozumienie omawianego zagadnienia, a tym samym przyczynią się do projektowania i wykonywania systemów wentylacji pożarowej o odpowiednim standardzie.

Zdefiniowanie celu stosowania zabezpieczenia przed zadymieniem

Jak wspomniano, cel stosowania systemu wentylacji pożarowej nie zawsze jest oczywisty. W praktyce w zależności od okoliczności może nim być:

• zabezpieczenie przed zadymieniem dróg ewakuacyjnych,
• ochrona mienia,
• bezpieczeństwo ekip ratowniczych.

Poniżej pokrótce omówiono każdy z powyższych aspektów.

Zabezpieczenie przed zadymieniem dróg ewakuacyjnych

Biorąc pod uwagę wymagania § 2 ust. 1 pkt 10 oraz § 15 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków [1], nie ulega wątpliwości, że nadrzędnym celem stosowania urządzeń zabezpieczających przed zadymieniem jest zapewnienie odpowiednich warunków ewakuacji. Przy czym należy mieć świadomość, że stanowią one jedno z wielu ogniw umożliwiających bezpieczne opuszczenie obiektu w razie pożaru.

Z tego względu konieczne jest zadbanie, by były zaprojektowane w sposób gwarantujący odpowiednie współgranie z pozostałymi urządzeniami przeciwpożarowymi. Przedmiotowy postulat powinien być realizowany w ramach opracowania scenariusza rozwoju zdarzeń w czasie pożaru (o którym mowa w dalszej części).

W kontekście pojęciowym wspomniane powyżej przepisy zawierają dwa istotne wskazania. Pierwszym z nich jest zawarta w § 2 ust. 1 pkt 10 [1] definicja pojęcia zabezpieczenia przed zadymieniem dróg ewakuacyjnych, pod którym należy rozumieć zabezpieczenie przed utrzymywaniem się na drogach ewakuacyjnych dymu w ilości, która ze względu na ograniczenie widoczności, toksyczność lub temperaturę uniemożliwiałaby bezpieczną ewakuację.

Z kolei § 15 ust. 1 pkt 4 [1], traktując o obowiązku zabezpieczenia przed zadymieniem dróg ewakuacyjnych, zawiera:

• odesłanie do wymagań dotyczących wspomnianych dróg, określonych w przepisach techniczno-budowlanych,
• wskazanie, że wśród omawianych urządzeń znajdują się:

- urządzenia zapobiegające zadymieniu lub - urządzenia i inne rozwiązania techniczno-budowlane zapewniające usuwanie dymu.

Wspomniana powyżej definicja zawiera ogólne, ale kluczowe wymagania funkcjonalne (parametry pożarowe), na których powinna się koncentrować uwaga projektanta. Oczywiście w tym miejscu większość projektantów zapyta o wartości wymienionych parametrów: widoczności, toksyczności oraz temperatury - główne przepisy przeciwpożarowe wszak na ten temat milczą.

Co więcej, analizując historię, chociażby wymagań § 270 rozporządzenia w sprawie warunków technicznych [2], zwanego dalej warunkami technicznymi dla budynków, dotyczących instalacji wentylacji oddymiającej nie sposób nie zauważyć, że w trakcie jego nowelizacji w 2009 r. usunięto precyzyjne kryterium 10 wymian powietrza na godzinę, pozostawiając jedynie, zbieżne ze wspomnianymi powyżej, kryteria funkcjonalne obejmujące obowiązek:

• usuwania dymu z intensywnością zapewniającą, że w czasie potrzebnym do ewakuacji ludzi na chronionych przejściach i drogach ewakuacyjnych nie wystąpi zadymienie lub temperatura uniemożliwiające bezpieczną ewakuację,
• zapewnienia stałego dopływu powietrza zewnętrznego uzupełniającego braki tego powietrza w wyniku jego wypływu wraz z dymem.

Co to oznacza dla projektanta?

Do czasu stworzenia przepisów, w których zdefiniowane byłyby wspomniane cele oraz wskazane wartości kluczowych parametrów pożarowych, których zapewnienie będzie równoznaczne z osiągnięciem wspomnianych celów, poza nielicznymi wyjątkami nie pozostaje nic innego jak sięgnięcie do zasad wiedzy technicznej. Natomiast wśród wspomnianych wyjątków jako swego rodzaju forpocztę w omawianym obszarze należy wymienić rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane metra i ich usytuowanie [3].

Ochrona mienia

W przepisach przeciwpożarowych w zakresie wentylacji pożarowej próżno doszukiwać się bezpośrednich odniesień do celu w postaci ochrony mienia. Oczywiście są przypadki, np. w odniesieniu do obiektów magazynowych, gdy ten cel wydaje się oczywisty. Niemniej nawet wtedy pojawiają się dylematy dotyczące innych celów, np. w aspekcie bezpieczeństwa ekip ratowniczych.

W odniesieniu do ochrony mienia zasadne jest również zwrócenie uwagi na trwającą aktualnie dyskusję na temat rzeczywistego wpływu urządzeń oddymiających na zmniejszenie szkód pożarowych. Jeśli weźmie się do tego pod uwagę możliwy konflikt funkcjonalny urządzeń oddymiających ze stałymi urządzeniami gaśniczymi, np. instalacją tryskaczową, pozytywne ich oddziaływanie w postaci odprowadzenia dymu i gazów pożarowych, a przez to obniżenie temperatury pożaru, może się okazać znikome.

W związku z tym, podejmując decyzję o zastosowaniu systemu oddymiającego w aspekcie ochrony mienia, np. o skorzystaniu z dopuszczenia § 215 warunków technicznych dla budynków [2] pozwalającego na przyjęcie klasy E odporności pożarowej dla jednokondygnacyjnego budynku PM, wspomniane dylematy należy poddać wnikliwej analizie.

Wspomaganie działania ekip ratowniczych

Podobnie jak w przypadku ochrony mienia, aktualnie obowiązujące przepisy nie zawierają wprost odniesień do relacji urządzenie zabezpieczające przed zadymieniem – wspomaganie działań ekip ratowniczych, pomimo tego że sama kwestia uwzględniania bezpieczeństwa wspomnianych ekip pojawia się w nich coraz częściej, chociażby w § 207 ust. 1 warunków technicznych dla budynków [2] czy też załączniku I rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 305/2011 ustanawiającego zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych [4].

Niemniej panuje coraz większa zgoda co do kwestii, że ten cel postrzegany jest jako priorytetowy w kontekście oddymiania garaży, zwłaszcza w przypadku stosowania wentylacji strumieniowej, która, jak wiadomo, co do zasady nie może być rozpatrywana w kontekście zapewnienia odpowiednich warunków ewakuacji.

Wartości parametrów pożarowych istotnych dla projektowania wentylacji pożarowej

Jak wspomniano wcześniej, wykazanie osiągnięcia zakładanego celu jest możliwe, jeśli znane są kryteria (parametry) odniesienia. W odniesieniu do urządzeń zabezpieczających przed zadymieniem obecnie wspomniane parametry są dostępne przede wszystkim w źródłach wiedzy technicznej (np. norma brytyjska BS 7346 [5], polska PN-EN 12101-6 [6]), ale także w niektórych aktach prawnych, jak na przykład przywołanym wcześniej rozporządzeniu w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane metra i ich usytuowanie [3].

W pkt 5 załącznika do tego rozporządzenia zdefiniowany został stan krytyczny środowiska, przez który rozumie się wystąpienie w obiekcie budowlanym metra krytycznego dla życia i zdrowia ludzi warunku środowiskowego na skutek przekroczenia jednego z następujących parametrów:

a) temperatury powietrza powyżej 60°C na wysokości mniejszej lub równej 1,8 m od poziomu drogi ewakuacyjnej,b) gęstości strumienia promieniowania cieplnego o wartości 2,5 kW/m2 przez czas ekspozycji dłuższy niż 30 s,c) temperatury gorących gazów pożarowych powyżej 200°C na wysokości ponad 2,5 m od poziomu drogi ewakuacyjnej,d) zasięgu widzialności mniejszego niż 10 m na wysokości mniejszej lub równej 1,8 m od poziomu drogi ewakuacyjnej,e) zawartości tlenu poniżej 15%.

Ponadto w przepisie tym wskazano wartości wielu innych parametrów pożarowych i funkcjonalnych niezbędnych do prawidłowego zaprojektowania systemu zabezpieczenia przeciwpożarowego obiektów metra. Warto wspomnieć chociażby o:

• projektowej mocy pożaru dla tuneli i stacji metra, przyjmowanej na podstawie właściwości palnych materiałów ich wyposażenia oraz pojazdów metra, nie mniejszej niż 15 MW, jeżeli właściwości te nie zostały określone,
• prędkości przepływu powietrza w tunelu, przy której nie następuje cofanie się dymu w kierunku przeciwnym do założonego, nie niższej niż 1,5 m/s,
• prędkości przepływu powietrza w rejonie wyjść ewakuacyjnych, która nie może przekraczać 5 m/s,
• współczynniku bezpieczeństwa przyjmowanym w kontekście obliczonego czasu ewakuacji, ocenianym indywidualnie, lecz nie mniejszym niż 1,3.

W związku z niezakończoną jeszcze w naszym kraju dyskusją nieco więcej dylematów można napotkać w kontekście parametrów dostępu dla ekip ratowniczych. Niemniej również w tym zakresie dostępne są źródła wiedzy technicznej.

Wśród nich warte polecenia wydają się rekomendacje [7], w świetle których za kryteria projektowe przyjmuje się możliwość pracy strażaka w czasie do 10 min, przy występowaniu na wysokości 1,5 m od posadzki:

• temperatury powietrza do 120°C,
• strumienia promieniowania cieplnego do 3 kW/m².

W kwestii określania wymagań dla urządzeń realizujących cele w zakresie dostępu dla ekip ratowniczych kluczowe jest też ustalenie realnego czasu rozpoczęcia działań przez wspomniane ekipy. Każdorazowo powinno się to odbywać w oparciu o szczegółową analizę uwarunkowań lokalnych.

W ramach ograniczonych ram niniejszego artykułu nie sposób omówić detali dotyczących wszystkich czynników, które powinny być brane pod uwagę przy projektowaniu danego rodzaju urządzenia. Konieczne jest jednak przynajmniej wspomnienie o następujących parametrach, które, obok już scharakteryzowanych powyżej, powinny zostać rozpatrzone przez projektantów urządzeń zabezpieczających przed zadymieniem:

a) parametry pożaru:

- moc i szybkość rozprzestrzeniania się pożaru (krzywa rozwoju pożaru),- powierzchnia pożaru,- dymotwórczość,- transfer ciepła (promieniowanie, konwekcja, przewodzenie w kontekście pochłaniania przez przegrody);

b) uwarunkowania przestrzenno-konstruk­cyjne;

c) uwarunkowania związane z przepływem powietrza oraz dymu i gazów pożarowych, w tym:

- prędkość przepływu,- różnice ciśnienia,- turbulencje;

d) kwestie funkcjonalne, np.:

- czas działania urządzenia ze względu na wymagania ewakuacyjne, ochronę mienia lub dostęp ekip ratowniczych,- maksymalna dopuszczalna siła niezbędna do otwarcia drzwi.

Wybór modelu projektowego, scenariusz rozwoju zdarzeń w czasie pożaru

W kolejnym kroku, dysponując już wiedzą na temat parametrów projektowych, można przystąpić do ustalenia właściwych parametrów danego urządzenia zabezpieczającego przed zadymieniem – klapy dymowej, wentylatora oddymiającego czy urządzeń służących wytworzeniu nadciśnienia w danej przestrzeni. W tym celu niezbędne jest wykorzystywanie narzędzi stanowiących uznane elementy wiedzy technicznej.

Nie mniej krytycznym czynnikiem jest wybór właściwego scenariusza rozwoju zdarzeń w czasie pożaru, odzwierciedlającego uwarunkowania funkcjonalno-użytkowe w obiekcie oraz różne rodzaje mogącego wystąpić ryzyka. Konieczne jest zwrócenie uwagi, że urządzenia wentylacji pożarowej są szczególnie wrażliwe na spotykane często w praktyce zakłócenia.

Jako przykład można wskazać ryzyko m.in.:

• innego niż założony przebiegu ewakuacji (np. ewakuacja całkowita zamiast strefowej),
• niezapewnienia zamknięcia drzwi wydzielających zabezpieczaną przestrzeń, których zamknięcie jest niezbędne do prawidłowego działania urządzenia (np. w wyniku rozłączenia samozamykaczy),
• nieuwzględnienia zmiany warunków w związku z dokonywanymi pracami w zakresie aranżacji przestrzeni użytkowych.

O obowiązku opracowania przedmiotowego scenariusza traktuje § 5 rozporządzenia w sprawie uzgadniania projektu budowlanego pod względem ochrony przeciwpożarowej [8], w świetle którego wśród danych, które pozwalają dokonać uzgodnienia projektu budowlanego pod względem ochrony przeciwpożarowej, wymienia się dobór urządzeń ppoż. oparty na wymaganiach przepisów oraz scenariuszu rozwoju zdarzeń w czasie pożaru.

W zamyśle taka konstrukcja prawna miała służyć podkreśleniu potrzeby stosowania zasad wiedzy technicznej przy doborze urządzeń przeciwpożarowych. Jednak jak się okazuje w praktyce, autorzy projektów budowlanych, ale także projektanci poszczególnych „branż” nadal nie poświęcają temu aspektowi należytej uwagi, w wyniku czego dochodzi do przyjmowania rozwiązań, które nie uwzględniają uwarunkowań występujących w poszczególnych obiektach, m.in. w zakresie:

• specyfiki zagrożenia pożarowego, w tym przewidywanego przebiegu pożaru (np. niewłaściwe: moc pożaru, parametry dymotwórczości, intensywność wydzielania ciepła, czas podjęcia działań przez ekipy ratownicze itp.),
• uwarunkowań przestrzenno-konstrukcyjnych (np. zakładanie dwuwarstwowego modelu oddymiania w pomieszczeniach o niedużej wysokości),
• wymagań funkcjonalno-użytkowych (np. stosowanie zamknięć otworów w elementach oddzieleń przeciwpożarowych wykonanych w sposób stanowiący zawadę w codziennym użytkowaniu obiektu, w efekcie czego dochodzi do ich rozszczelnienia),
• charakterystyki użytkowników (np. przy projektowaniu urządzeń zapobiegających zadymieniu dobieranie parametrów w zakresie siły otwarcia drzwi nieuwzględniających faktu użytkowania obiektu przez małe dzieci, osoby niepełnosprawne itp.),
• interakcji pomiędzy różnymi instalacjami i urządzeniami technicznymi, także pomiędzy samymi urządzeniami przeciwpożarowymi (np. nieuwzględnienie niekorzystnego wzajemnego oddziaływania urządzeń oddymiających i stałych urządzeń gaśniczych czy wpływu hałasu powodowanego przez pracujące wentylatory oddymiające na zrozumiałość komunikatów ogłaszanych przez dźwiękowy system ostrzegawczy),
• kwestii organizacyjnych, np. w kontekście faktycznych możliwości właściwej reakcji personelu w razie powstania pożaru (chociażby nieprawidłowe oszacowanie czasu potrzebnego na sprawdzenie alarmu pierwszego stopnia wygenerowanego przez system sygnalizacji pożarowej),
• dostępu do miejsca pożaru ekip ratowniczych, co może powodować nie tylko utrudnienie w gaszeniu pożaru, ale także ryzyko zadymienia przestrzeni przed zadymieniem chronionych.

Podobnie nie dość wnikliwie rozpatrywane są kwestie ściśle związane z funkcjonowaniem danego urządzenia, dotyczące m.in.:

• jego zasilania w energię,
• parametrów użytkowych (np. wydajności wentylatorów oddymiających, kratek nawiewnych i wyciągowych, prędkości przepływu powietrza w instalacjach oddymiających),
• matrycy sterowań.

Koncepcja ochrony przeciwpożarowej

Ze względu na występowanie omówionych powyżej problemów w ramach nadchodzącej nowelizacji przepisów cytowanego § 5 [8] planuje się dokonanie takiej jego modyfikacji, żeby jako podstawę uzgodnienia projektu budowlanego wyraźnie wskazać przyjętą przez projektanta „koncepcję ochrony przeciwpożarowej”, opartą na wymaganiach przepisów oraz zasadach wiedzy technicznej uwzględniających scenariusz przebiegu zdarzeń w czasie pożaru.

Planuje się również wskazanie, że w zakresie wspomnianej koncepcji powinny się znaleźć szczegółowe wytyczne dla projektantów poszczególnych branż (elektrycznej, sanitarnej itd.). Rozważona zostanie także celowość „mocniejszego” odwołania się w tym zakresie do kwestii oceny ryzyka.

Co to będzie oznaczało w praktyce?

• Po pierwsze, należy wyrazić przekonanie, że wprowadzenie powyższych uregulowań ograniczy przypadki „instrumentalnego” traktowania wymagań ochrony przeciwpożarowej, objawiającego się m.in. ignorowaniem wymagań funkcjonalno-użytkowych oraz zasad wiedzy technicznej.
• Po drugie, zawarcie szczegółowych wytycznych dla poszczególnych branż powinno umożliwić już na wczesnym etapie projektowym zidentyfikowanie, w ramach przyjmowanego scenariusza rozwoju zdarzeń w czasie pożaru, ewentualnych sytuacji „kolizyjnych” (np. wspomnianego już wcześniej wzajemnego zakłócania pracy przez różne urządzenia) oraz ich wyeliminowanie poprzez właściwą synchronizację i koordynację działania poszczególnych urządzeń.
• Po trzecie, mając na względzie potrzebę obiektywnego wykazania poprawności opracowanej koncepcji, należałoby oczekiwać systematycznego zwiększania się obszaru zastosowania w ochronie przeciwpożarowej systemowej analizy i oceny ryzyka pożarowego, według schematu przedstawionego na rys 1.

Wspomniana analiza i ocena to nic innego jak konieczność wykonania kilkuetapowego procesu analitycznego, w ramach którego:

• zidentyfikowane zostaną czynniki zagrożenia oraz okoliczności ich potencjalnego „uwolnienia”,
• oszacowane zostanie prawdopodobieństwo powstania pożaru oraz jego możliwych skutków, z uwzględnieniem wpływu zastosowanych zabezpieczeń,
• dokonane zostaną ustalenia w zakresie akceptowalności bądź nieakceptowalności ryzyka (notabene jest to najtrudniejszy etap całego procesu),
• w przypadku nieakceptowalności ryzyka zostanie dokonana analiza pod kątem wprowadzenia dodatkowych rozwiązań zmniejszających poziom zagrożenia i ich wpływ na poziom ryzyka,
• wskazane powyżej czynności będą prowadzone w sposób interaktywny dopóty, dopóki poziom zagrożenia nie osiągnie poziomu akceptowalnego.

Odbiory urządzeń zabezpieczających przed zadymieniem dokonywane przez Państwową Straż Pożarną

Zgodnie z postanowieniami § 3 ust. 1 rozporządzenia w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków [1] urządzenia przeciwpożarowe w obiekcie powinny być wykonane zgodnie z projektem uzgodnionym przez rzeczoznawcę do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych, a warunkiem ich dopuszczenia od użytkowania jest przeprowadzenie odpowiednich dla danego urządzenia prób i badań, potwierdzających prawidłowość działania.

Weryfikacja powyższych wymagań odbywa się zazwyczaj w ramach czynności kontrolno-rozpoznawczych prowadzonych w trybie art. 56 ustawy Prawo budowlane [9]. W związku z dokonanymi w grudniu 2014 r. uzgodnieniami pomiędzy Głównym Inspektorem Nadzoru Budowlanego a Komendantem Głównym PSP zmieniono nieco procedury postępowania odbiorowego.

W zakresie odbioru urządzeń przeciwpożarowych, w tym urządzeń zabezpieczających przed zadymieniem, podobnie jak w odniesieniu do pozostałych elementów zabezpieczenia przeciwpożarowego, wystąpić mogą następujące sytuacje negatywne:

1) jeśli projekt urządzenia nie spełnia parametrów przewidzianych dla tego urządzenia w projekcie budowlanym – stwierdzana jest niezgodność z projektem budowlanym, będąca podstawą sformułowania przez organ PSP, w zależności od skali nieprawidłowości i ich wpływu na stan bezpieczeństwa pożarowego, sprzeciwu lub uwag,

2) jeśli projekt urządzenia spełnia parametry przewidziane dla tego urządzenia w projekcie budowlanym, ale nie spełnia wymagań przepisów przeciwpożarowych, w zależności od ich skali i wpływu na stan bezpieczeństwa pożarowego, wystąpią przesłanki do wniesienia:

- sprzeciwu, jeśli stwierdzone nieprawidłowości mają charakter rażącego naruszenia prawa, polegającego na dopuszczeniu rozwiązań projektowych mających istotny negatywny wpływ na stan bezpieczeństwa pożarowego obiektu budowlanego w związku z niespełnieniem wymagań z zakresu ochrony przeciwpożarowej, określonych w przepisach techniczno-budowlanych lub przeciwpożarowych, w szczególności mogących powodować zagrożenie życia ludzi,

- zastrzeżeń, jeśli stwierdzone nieprawidłowości nie noszą znamion scharakteryzowanych powyżej.

W zależności od zajętego przez Państwową Straż Pożarną stanowiska dalsze czynności będą miały następujący przebieg:

1) w przypadku sprzeciwu – organ nadzoru budowlanego odmawia wydania pozwolenia na użytkowanie,2) w przypadku uwag – organ nadzoru budowlanego podejmuje decyzję o wydaniu pozwolenia na użytkowanie w oparciu o ustalenia obowiązkowej kontroli przeprowadzanej w zakresie, o którym mowa w art. 59a Prawa budowlanego [9],3) w przypadku zastrzeżeń:

- jeżeli w zastrzeżeniach stwierdzono nieprawidłowości w zakresie naruszenia przepisów techniczno-budowlanych, organy nadzoru budowlanego wydają pozwolenie na użytkowanie obiektu budowlanego, określając jednocześnie warunki użytkowania tego obiektu albo uzależniając jego użytkowanie od wykonania, w oznaczonym terminie, określonych robót budowlanych, na podstawie art. 59 ust. 2 ustawy Prawo budowlane [9]; w przypadku niewykonania wskazanych robót budowlanych lub niespełnienia warunków w oznaczonym terminie decyzja o pozwoleniu na użytkowanie wygasa,

- jeżeli w zastrzeżeniach stwierdzono nieprawidłowości w zakresie naruszenia przepisów przeciwpożarowych, komendant powiatowy (miejski) Państwowej Straży Pożarnej, po oddaniu obiektu budowlanego do użytkowania przez organ nadzoru budowlanego, wydaje (po wszczęciu i przeprowadzeniu odrębnego postępowania administracyjnego) decyzję nakazującą usunięcie stwierdzonych uchybień w ustalonym terminie, w trybie art. 26 ustawy o Państwowej Straży Pożarnej.

Literatura

1. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (DzU nr 109/2010, poz. 719).
2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU nr 75/2002, poz. 690, z późn. zm.).
3. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 17 czerwca 2011 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane metra i ich usytuowanie (DzU 2011 nr 144, poz. 859).
4. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiające zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylające dyrektywę Rady 89/106/EWG (DzU UE nr L 88/5).
5. BS 7346 Components for smoke control systems.
6. PN-EN 12101-6:2007 Systemy kontroli rozprzestrzeniania dymu i ciepła. Część 6: Wymagania techniczne dotyczące systemów różnicowania ciśnień. Zestawy urządzeń.
7. Poh W., Tenability criteria for design of smoke hazard management systems, Ecolibrium, August 2011.
8. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 czerwca 2003 r. w sprawie uzgadniania projektu budowlanego pod względem ochrony przeciwpożarowej (DzU nr 121/2003, poz. 1137, z późn. zm.).
9. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (DzU 2013, poz. 1409, z późn. zm.).
10. Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (DzU 2013, poz. 1340, z późn. zm.).

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!