Urządzenia zestawu różnicowania ciśnienia w przykładowym obiekcie. Źródło: Aereco Wentylacja
Zmiany wprowadzone do normy projektowej dotyczącej systemów różnicowania ciśnienia porządkują i uściślają wytyczne dla projektantów instalacji wentylacji pożarowej. Ważne jest odejście od wygórowanych i w praktyce trudnych do spełnienia wymagań przy jednoczesnym zachowaniu skuteczności systemów. Z kolei nowa norma produktowa reguluje kwestię badania i dopuszczenia do obrotu zestawów urządzeń do różnicowania ciśnienia – w momencie jej zharmonizowania poszerzy się rynek dla tych urządzeń.
Budynki powinny być nie tylko funkcjonalne i komfortowe dla użytkowników, ale też bezpieczne, m.in. pod względem ochrony przeciwpożarowej. Choć wszyscy życzą sobie, by zabezpieczenia pożarowe nigdy nie...
Budynki powinny być nie tylko funkcjonalne i komfortowe dla użytkowników, ale też bezpieczne, m.in. pod względem ochrony przeciwpożarowej. Choć wszyscy życzą sobie, by zabezpieczenia pożarowe nigdy nie były używane, muszą być w budynku obecne, a do tego prawidłowo zaprojektowane, wykonane i kontrolowane, by pozostawać w gotowości do ocalenia zdrowia i życia użytkowników w sytuacji zagrożenia.
Obciążenie śniegiem odgrywa niezwykle ważną rolę podczas doboru dachowych okien oddymiających. Warto pamiętać, że na skutek nieuwzględnienia tego wskaźnika i nieodpowiedniego doboru stolarki oraz współpracujących...
Obciążenie śniegiem odgrywa niezwykle ważną rolę podczas doboru dachowych okien oddymiających. Warto pamiętać, że na skutek nieuwzględnienia tego wskaźnika i nieodpowiedniego doboru stolarki oraz współpracujących z nią siłowników system nie spełni swojej funkcji.
Ograniczona ilość przestrzeni pod inwestycję spowodowała, że w naszym kraju coraz popularniejsze stało się budowanie pod budynkami garaży podziemnych. Jest to szczególnie popularne w centrach dużych miast,...
Ograniczona ilość przestrzeni pod inwestycję spowodowała, że w naszym kraju coraz popularniejsze stało się budowanie pod budynkami garaży podziemnych. Jest to szczególnie popularne w centrach dużych miast, w których liczba miejsc postojowych przy ulicach jest znacznie mniejsza od ilości kierowców szukających miejsc postojowych, co wpłynęło na popularyzację parkingów podziemnych oraz wielopoziomowych.
Inżynierowie zajmujący się na co dzień zagadnieniami wentylacji pożarowej w budynkach od wielu lat korzystają z normy PN-EN 12101-6:2007 Systemy kontroli i rozprzestrzeniania dymu i ciepła. Część 6: Wymagania techniczne dotyczące systemów różnicowania ciśnień. Zestawy urządzeń. Dokument ten powstał w 2005 roku i był najszerszym opracowaniem stosowanym powszechnie przy projektowaniu, testowaniu i odbiorach systemów różnicowania ciśnienia (SRC) w układach kontroli dymu i ciepła. Norma, której najnowsza polska edycja pochodzi z 2007 roku, już od momentu powstania miała mieć szersze zastosowanie niż wytyczne projektowe i odbiorowe dla systemów różnicowania ciśnienia. Jak wskazuje jej tytuł, według pierwotnych założeń miała się stać normą wyrobu umożliwiającą wprowadzenie do obrotu systemów z oznakowaniem CE. Niestety ze względu na brak w jej treści odpowiednich załączników określających wymagania producenci nie mogli uzyskać certyfikatu zgodności z tą normą.
Mając na uwadze wady tego dokumentu, w Europejskim Komitecie Normalizacyjnym (CEN) kontynuowane były prace nad uzupełnieniem i rozszerzeniem zakresu normy. Zdecydowano o jej podziale na dwa odrębne dokumenty:
EN 12101 część 13, która obejmuje zagadnienia projektowe, metody obliczeń, zalecenia dla instalacji, badania odbiorowe i okresowe, testy i obsługę;
EN 12101 część 6, która obejmuje wymagania dla zestawów urządzeń i komponentów SRC.
Obydwa dokumenty weszły z końcem września do katalogu norm PKN, zastępując normę z 2007 roku:
PN-EN 12101-13:2022-09 Systemy kontroli rozprzestrzeniania dymu i ciepła. Część 13: Systemy różnicowania ciśnień (SRC). Projektowanie i metody obliczeniowe, instalowanie, badania okresowe i konserwacja;
PN-EN 12101-6:2022-09 Systemy kontroli rozprzestrzeniania dymu i ciepła. Część 6: Wymagania techniczne dotyczące systemów różnicowania ciśnień. Zestawy urządzeń.
Warto przyjrzeć się zmianom, jakie wprowadzają obydwie normy w zakresie projektowania, instalowania, badania, konserwacji, a także wymagań dla zestawów systemów różnicowania ciśnienia.
Znowelizowana norma PN-EN 12101-6:2022 określa właściwości i metody badań elementów i zestawów do SRC w celu wytworzenia i kontroli wymaganej różnicy ciśnienia i przepływu powietrza między przestrzenią chronioną i niechronioną. Znajdziemy w niej metodykę badań dla trzech rodzajów zestawów urządzeń:
Zestaw 1 – z samoczynną klapą nadmiarowo-upustową. W układzie tym wentylator utrzymuje stałą wydajność, a nadciśnienie w przestrzeni chronionej regulowane jest barometryczną klapą nadmiarowo-upustową.
Zestaw 2 – z automatycznie regulowaną klapą nadmiarowo-upustową. Tutaj również wentylator pracuje ze stałą wydajnością, a regulacja ciśnienia odbywa się za pomocą klapy bądź przepustnicy regulowanej automatycznie siłownikiem od pomiaru ciśnienia w przestrzeni chronionej.
Zestaw 3 – z regulacją wydajności wentylatora. W układzie tym regulacja ciśnienia następuje poprzez zmianę wydajności wentylatora od pomiaru ciśnienia w przestrzeni chronionej.
1. PN-EN 12101-13:2022-09 Systemy kontroli rozprzestrzeniania dymu i ciepła. Część 13: Systemy różnicowania ciśnień (SRC). Projektowanie i metody obliczeniowe, instalowanie, badania okresowe i konserwacja
2. PN-EN 12101-6:2022-09 Systemy kontroli rozprzestrzeniania dymu i ciepła. Część 6: Wymagania techniczne dotyczące systemów różnicowania ciśnień. Zestawy urządzeń
3. PN-EN 12101-6:2007 Systemy kontroli i rozprzestrzeniania dymu i ciepła. Część 6: Wymagania techniczne dotyczące systemów różnicowania ciśnień. Zestawy urządzeń
4. PN-EN 12101-7:2012 Systemy kontroli rozprzestrzeniania dymu i ciepła. Część 7: Odcinki przewodów wentylacji pożarowej
Budowa domu jest marzeniem wielu z nas. To proces pełen wyzwań, ale równocześnie dający ogromną satysfakcję. Aby jednak przejść przez niego pomyślnie, niezbędne jest zrozumienie każdego etapu – od zakupu...
Budowa domu jest marzeniem wielu z nas. To proces pełen wyzwań, ale równocześnie dający ogromną satysfakcję. Aby jednak przejść przez niego pomyślnie, niezbędne jest zrozumienie każdego etapu – od zakupu działki, przez projektowanie, po finalne prace wykończeniowe. Przyjrzyjmy się bliżej, jak wygląda budowa domu krok po kroku. Zapraszamy do lektury!
W dobie zastosowań coraz bardziej zaawansowanych procesów technologicznych istotne jest zapewnienie niezawodności zasilania elektrycznego. Jednym ze sposobów na to jest wykorzystanie systemów zasilania...
W dobie zastosowań coraz bardziej zaawansowanych procesów technologicznych istotne jest zapewnienie niezawodności zasilania elektrycznego. Jednym ze sposobów na to jest wykorzystanie systemów zasilania gwarantowanego z podwójnym przetwarzaniem energii (UPS-y wykonane w topologii on-line). W przypadku zaniku lub nieprawidłowości napięcia sieciowego, zasilacz UPS oprócz bieżącej poprawy jakości zasilania i filtracji zakłóceń umożliwia dostarczenie energii do odbiorników (przy wykorzystaniu energii...
Firma Panasonic wraca z dawką eksperckiej wiedzy w ramach cyklu „Webinarowa Środa”, który jest współorganizowany wraz z redakcją GlobEnergia. Najbliższe spotkanie na temat chillerów z pompą ciepła odbędzie...
Firma Panasonic wraca z dawką eksperckiej wiedzy w ramach cyklu „Webinarowa Środa”, który jest współorganizowany wraz z redakcją GlobEnergia. Najbliższe spotkanie na temat chillerów z pompą ciepła odbędzie się w środę, 17 kwietnia o godzinie 10:00.
Branża HVAC&R z pewnością nie widziała jeszcze takiego contentu! Schiessl Polska startuje z kampanią video, dotyczącą klimatyzatorów i pomp ciepła Hisense – „Hisense – Twój naturalny wybór”. Seria filmów,...
Branża HVAC&R z pewnością nie widziała jeszcze takiego contentu! Schiessl Polska startuje z kampanią video, dotyczącą klimatyzatorów i pomp ciepła Hisense – „Hisense – Twój naturalny wybór”. Seria filmów, przybliżająca urządzenia, będzie cennym źródłem wiedzy zarówno dla instalatorów z branży HVAC&R, jak i użytkowników końcowych.
Każdy fachowiec, gdy myśli o hydraulice, kotłach i łazienkach, prawdopodobnie widzi rury, zawory i narzędzia – codziennie towarzyszące jego pracy. W tym gorącym sezonie Euroterm24.pl wspiera fachowców...
Każdy fachowiec, gdy myśli o hydraulice, kotłach i łazienkach, prawdopodobnie widzi rury, zawory i narzędzia – codziennie towarzyszące jego pracy. W tym gorącym sezonie Euroterm24.pl wspiera fachowców w tej rutynie, przygotowując specjalną ofertę handlową z rozgrzewającymi nagrodami za zakupy. To akcja, która sprawi, że praca każdego instalatora będzie prosta, łatwa i… przyniesie dodatkowe zyski.
Panasonic Heating & Cooling Solutions jest zaangażowany w dostarczanie najwyższej jakości rozwiązań grzewczych i chłodzących do zastosowań komercyjnych, zapewniających maksymalną wydajność.
Panasonic Heating & Cooling Solutions jest zaangażowany w dostarczanie najwyższej jakości rozwiązań grzewczych i chłodzących do zastosowań komercyjnych, zapewniających maksymalną wydajność.
Firma Danfoss w 2021 r. świętuje 30. rocznicę swojej działalności w Polsce. Obecnie Danfoss Poland to dwa zakłady produkcyjne, 1470 pracowników, a także prawie 2,5 mln produktów sprzedawanych rocznie.
Firma Danfoss w 2021 r. świętuje 30. rocznicę swojej działalności w Polsce. Obecnie Danfoss Poland to dwa zakłady produkcyjne, 1470 pracowników, a także prawie 2,5 mln produktów sprzedawanych rocznie.
Zapraszamy do udziału w szkoleniu, podczas którego dowiesz się:
- Jakie są rodzaje regulatorów i ich zastosowanie,
- Jak działają regulatory zmiennego powietrza VAV – jakie są ich rodzaje, jak zastosować...
Zapraszamy do udziału w szkoleniu, podczas którego dowiesz się:
- Jakie są rodzaje regulatorów i ich zastosowanie,
- Jak działają regulatory zmiennego powietrza VAV – jakie są ich rodzaje, jak zastosować w nich automatykę oraz o najczęstszych błędach montażowych,
- Kiedy stosujemy regulatory CAV, jakie są ich rodzaje oraz zasada działania,
- Czym różnią się regulatory ciśnienia od regulatorów VAV – jak działają i kiedy je zastosować oraz na co zwrócić uwagę przy wyborze,
- Co to są moduły...
W przypadku pożaru w budynku kluczowa jest ochrona lub ewakuacja osób oraz umożliwienie skutecznego działania ekipom ratowniczo-gaśniczym. Drogi ewakuacyjne w czasie pożaru powinny być wolne od lotnych...
W przypadku pożaru w budynku kluczowa jest ochrona lub ewakuacja osób oraz umożliwienie skutecznego działania ekipom ratowniczo-gaśniczym. Drogi ewakuacyjne w czasie pożaru powinny być wolne od lotnych produktów spalania – dymu i gorących gazów pożarowych. Jednym ze sposobów ochrony klatek schodowych jest zapobieganie przedostawaniu się produktów spalania na drogi ewakuacyjne dzięki zastosowaniu systemów różnicowania ciśnienia.
FlaktGroup przedstawił bezpłatny program do wentylacji przeciwpożarowej. Jest to najbardziej zaawansowany program do systemów różnicowania ciśnienia w budynkach wielokondygnacyjnych (napowietrzanie klatek).
FlaktGroup przedstawił bezpłatny program do wentylacji przeciwpożarowej. Jest to najbardziej zaawansowany program do systemów różnicowania ciśnienia w budynkach wielokondygnacyjnych (napowietrzanie klatek).
W ostatnich latach w Polsce oraz w innych krajach Unii Europejskiej nastąpiło zaostrzenie przepisów związanych z ochroną budynku przed pożarem. Każdego roku w Polsce jest instalowanych dziesiątki tysięcy...
W ostatnich latach w Polsce oraz w innych krajach Unii Europejskiej nastąpiło zaostrzenie przepisów związanych z ochroną budynku przed pożarem. Każdego roku w Polsce jest instalowanych dziesiątki tysięcy klap przeciwpożarowych odcinających z napędem elektrycznym, których zadaniem jest w przypadku pożaru odcięcie danej części instalacji, by zapobiec rozprzestrzenianiu się ognia przez instalację wentylacji ogólnej (bytowej).
Wymóg stosowania klap przeciwpożarowych w przewodach wentylacji i klimatyzacji wprowadza rozporządzenie w sprawie warunków technicznych [1]. Przepisy te zacytowano poniżej w obszernych fragmentach, gdyż...
Wymóg stosowania klap przeciwpożarowych w przewodach wentylacji i klimatyzacji wprowadza rozporządzenie w sprawie warunków technicznych [1]. Przepisy te zacytowano poniżej w obszernych fragmentach, gdyż uległy one pewnym zmianom, wprowadzonym 12 marca 2009 r.
Celem systemów odprowadzających dym jest wytworzenie nad podłogą warstwy wolnej od niego. Systemy grawitacyjne wykorzystują zjawisko unoszenia się dymu. Mechaniczne odprowadzanie dymu pełni te same funkcje...
Celem systemów odprowadzających dym jest wytworzenie nad podłogą warstwy wolnej od niego. Systemy grawitacyjne wykorzystują zjawisko unoszenia się dymu. Mechaniczne odprowadzanie dymu pełni te same funkcje co odprowadzanie naturalne. Zaletą oddymiania wymuszonego jest to, że pełna moc wolumetryczna jest dostępna natychmiast i może być użyta także wobec zimnego dymu. Jednak przepływ gazów spowodowany przez wentylatory zmniejsza się w miarę wzrostu temperatury tych gazów, dlatego tak ważna jest odporność...
Podczas pogoni za obniżaniem energochłonności budynków, mającym wpłynąć na zmniejszenie emisji do atmosfery dwutlenku węgla, niestety często zapomina się o konieczności zachowania właściwej jakości powietrza...
Podczas pogoni za obniżaniem energochłonności budynków, mającym wpłynąć na zmniejszenie emisji do atmosfery dwutlenku węgla, niestety często zapomina się o konieczności zachowania właściwej jakości powietrza wewnątrz pomieszczeń. Nierozważne hermetyzowanie budynków, szczególnie starych, o wentylacji niedostosowanej do wprowadzanych zmian termomodernizacyjnych, jest przyczyną pogarszania się stanu higienicznego powietrza wewnętrznego.
Systemy oddymiania mechanicznego to jedne z najbardziej rozpowszechnionych układów wentylacji pożarowej stosowanych w budynkach wielkokubaturowych i wielokondygnacyjnych. Wentylatory oddymiające, jako...
Systemy oddymiania mechanicznego to jedne z najbardziej rozpowszechnionych układów wentylacji pożarowej stosowanych w budynkach wielkokubaturowych i wielokondygnacyjnych. Wentylatory oddymiające, jako urządzenia odpowiedzialne za usuwanie toksycznych produktów spalania poza budynek, zajmują w tych systemach szczególne miejsce. Zarówno w układach mechanicznego oddymiania, jak i zapobiegania zadymieniu wentylatory muszą być wykonane bardzo starannie i spełniać rygorystyczne wymagania techniczne. Jednak...
System oddymiania pożarowego składa się z dwóch zasadniczych elementów: urządzeń odbioru dymu oraz otworów lub urządzeń dostarczania powietrza zewnętrznego (kompensacyjnego). W poprzednich artykułach (RI...
System oddymiania pożarowego składa się z dwóch zasadniczych elementów: urządzeń odbioru dymu oraz otworów lub urządzeń dostarczania powietrza zewnętrznego (kompensacyjnego). W poprzednich artykułach (RI nr 10 i 11/2010) opisane zostały zasady wykorzystania w układach wentylacji pożarowej klap oddymiających i wentylatorów pożarowych. Przyszła zatem kolej na omówienie rozwiązań służących dostarczaniu powietrza kompensacyjnego, których zadaniem jest wypchnięcie powstającego podczas pożaru dymu ze strefy...
Krajowe przepisy techniczno-budowlane nakładają na inwestorów obowiązek stosowania w budynkach wielokondygnacyjnych urządzeń służących przeciwpożarowej ochronie pionowych dróg ewakuacji. Cel ten może zostać...
Krajowe przepisy techniczno-budowlane nakładają na inwestorów obowiązek stosowania w budynkach wielokondygnacyjnych urządzeń służących przeciwpożarowej ochronie pionowych dróg ewakuacji. Cel ten może zostać zrealizowany przy wykorzystaniu instalacji oddymiania lub układów zapobiegania zadymieniu, przy czym liczne próby i analizy symulacyjne wskazują na znacznie wyższą skuteczność drugiej z tych metod. Dlatego układy różnicowania ciśnienia (systemy zapobiegania zadymieniu) należy obowiązkowo stosować...
Do powstania pożarów dochodzi bardzo często w wyniku zaistnienia sprzyjających czynników, takich jak np.: zwarcie instalacji elektrycznej, zaprószenie ognia czy samozapłon substancji łatwopalnej. Do najbardziej...
Do powstania pożarów dochodzi bardzo często w wyniku zaistnienia sprzyjających czynników, takich jak np.: zwarcie instalacji elektrycznej, zaprószenie ognia czy samozapłon substancji łatwopalnej. Do najbardziej niebezpiecznych i katastrofalnych w skutkach należą pożary budynków wysokich, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej. W cyklu artykułów opisane zostaną m.in. przykłady rozwiązań wentylacji pożarowej w tunelach i budynkach oraz wymagania ppoż. stawiane instalacjom wentylacyjnym.
Ze względu na bezpieczeństwo osób przebywających w budynkach wprowadzane są wymagania prawne dotyczące konstruowania, wykonania i wyposażenia tych budynków. Głównym celem przepisów jest zminimalizowanie...
Ze względu na bezpieczeństwo osób przebywających w budynkach wprowadzane są wymagania prawne dotyczące konstruowania, wykonania i wyposażenia tych budynków. Głównym celem przepisów jest zminimalizowanie ryzyka powstania pożaru, a w przypadku jego zaistnienia – zwiększenie szans przeprowadzenia sprawnej ewakuacji osób z budynku. Nie bez znaczenia jest również zmniejszenie strat materialnych spowodowanych działaniem dymu i wysokiej temperatury.
W artykule scharakteryzowano metody oddymiania obiektów wielkokubaturowych, pomieszczeń specjalnych, takich jak laboratoria czy zakłady gastronomiczne, i zagrożonych wybuchem oraz podziemnych kondygnacji...
W artykule scharakteryzowano metody oddymiania obiektów wielkokubaturowych, pomieszczeń specjalnych, takich jak laboratoria czy zakłady gastronomiczne, i zagrożonych wybuchem oraz podziemnych kondygnacji budynków. W kolejnej części opisane zostaną systemy oddymiania dróg komunikacyjnych, garaży oraz szybów windowych.
Instalacja wentylacji oddymiającej powinna podczas pożaru usuwać dym z intensywnością, która zapewni odpowiednią ilość czasu na ewakuację ludzi i umożliwi prowadzenie akcji gaśniczej. Przewody powinny...
Instalacja wentylacji oddymiającej powinna podczas pożaru usuwać dym z intensywnością, która zapewni odpowiednią ilość czasu na ewakuację ludzi i umożliwi prowadzenie akcji gaśniczej. Przewody powinny być wykonane z właściwych materiałów oraz zainstalowane i zabezpieczone tak, aby same nie stały się drogami, przez które pożar rozprzestrzeni się w budynku.
Panasonic Heating & Cooling Solutions jest zaangażowany w dostarczanie najwyższej jakości rozwiązań grzewczych i chłodzących do zastosowań komercyjnych, zapewniających maksymalną wydajność.
Panasonic Heating & Cooling Solutions jest zaangażowany w dostarczanie najwyższej jakości rozwiązań grzewczych i chłodzących do zastosowań komercyjnych, zapewniających maksymalną wydajność.
Każdy fachowiec, gdy myśli o hydraulice, kotłach i łazienkach, prawdopodobnie widzi rury, zawory i narzędzia – codziennie towarzyszące jego pracy. W tym gorącym sezonie Euroterm24.pl wspiera fachowców...
Każdy fachowiec, gdy myśli o hydraulice, kotłach i łazienkach, prawdopodobnie widzi rury, zawory i narzędzia – codziennie towarzyszące jego pracy. W tym gorącym sezonie Euroterm24.pl wspiera fachowców w tej rutynie, przygotowując specjalną ofertę handlową z rozgrzewającymi nagrodami za zakupy. To akcja, która sprawi, że praca każdego instalatora będzie prosta, łatwa i… przyniesie dodatkowe zyski.
Branża HVAC&R z pewnością nie widziała jeszcze takiego contentu! Schiessl Polska startuje z kampanią video, dotyczącą klimatyzatorów i pomp ciepła Hisense – „Hisense – Twój naturalny wybór”. Seria filmów,...
Branża HVAC&R z pewnością nie widziała jeszcze takiego contentu! Schiessl Polska startuje z kampanią video, dotyczącą klimatyzatorów i pomp ciepła Hisense – „Hisense – Twój naturalny wybór”. Seria filmów, przybliżająca urządzenia, będzie cennym źródłem wiedzy zarówno dla instalatorów z branży HVAC&R, jak i użytkowników końcowych.
Firma Panasonic wraca z dawką eksperckiej wiedzy w ramach cyklu „Webinarowa Środa”, który jest współorganizowany wraz z redakcją GlobEnergia. Najbliższe spotkanie na temat chillerów z pompą ciepła odbędzie...
Firma Panasonic wraca z dawką eksperckiej wiedzy w ramach cyklu „Webinarowa Środa”, który jest współorganizowany wraz z redakcją GlobEnergia. Najbliższe spotkanie na temat chillerów z pompą ciepła odbędzie się w środę, 17 kwietnia o godzinie 10:00.
Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim urządzeniu końcowym. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień przeglądarki dotyczących cookies. Nim Państwo zaczną korzystać z naszego serwisu prosimy o zapoznanie się z naszą polityką prywatności oraz Informacją o Cookies. Więcej szczegółów w naszej Polityce Prywatności oraz Informacji o Cookies. Administratorem Państwa danych osobowych jest Grupa MEDIUM Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp.K., nr KRS: 0000537655, z siedzibą w 04-112 Warszawa, ul. Karczewska 18, tel. +48 22 810-21-24, właściciel strony www.rynekinstalacyjny.pl. Twoje Dane Osobowe będą chronione zgodnie z wytycznymi polityki prywatności www.rynekinstalacyjny.pl oraz zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r i z Ustawą o ochronie danych osobowych Dz.U. 2018 poz. 1000 z dnia 10 maja 2018r.
