System wentylacji na żądanie – zasady stosowania
Demand control ventilation system – application principles
arch. redakcji
Wentylacja na żądanie może być stosowana głównie w pomieszczeniach ze zmienną bądź okresową obecnością ludzi. Poprawna eksploatacja takiego systemu w obiektach typu sale wykładowe, konferencyjne i kinowe może przynieść oszczędność kosztów eksploatacyjnych na poziomie 50–60%, natomiast w biurach ok. 20%.
Zobacz także
Mastervent Tomasz Miliński Skuteczność odpylania jako istotny aspekt bezpieczeństwa pracy
Emisja pyłów powstających w procesach technologicznych jest jednym z poważniejszych problemów stwarzających zagrożenie dla osób przebywających w ich otoczeniu. Głównymi źródłami pyłów są procesy cięcia...
Emisja pyłów powstających w procesach technologicznych jest jednym z poważniejszych problemów stwarzających zagrożenie dla osób przebywających w ich otoczeniu. Głównymi źródłami pyłów są procesy cięcia materiałów, transportowania, szlifowania i polerowania. Pyły są nie tylko zagrożeniem zdrowotnym, ale również mogą być przyczyną wybuchu.
Mastervent Tomasz Miliński Urządzenia do pochłaniania zanieczyszczeń i obliczanie ilości powietrza odciąganego
Skuteczny odciąg zanieczyszczonego powietrza to problem wielu zakładów produkcyjnych. Źle wykonana wentylacja miejscowa w miejscu obróbki materiałów może powodować gromadzenie się pyłu na stanowisku pracy...
Skuteczny odciąg zanieczyszczonego powietrza to problem wielu zakładów produkcyjnych. Źle wykonana wentylacja miejscowa w miejscu obróbki materiałów może powodować gromadzenie się pyłu na stanowisku pracy oraz w jego okolicach, co w konsekwencji może doprowadzić do powstania tzw. obłoku pyłowego, a niewielkie zaiskrzenie mechaniczne lub otwarty ogień mogą spowodować wybuch.
Panasonic Marketing Europe GmbH Sp. z o.o. Energooszczędne rozwiązania grzewcze i chłodnicze dla hoteli
Podczas projektowania obiektów hotelarskich coraz ważniejsze dla architektów oraz projektantów branżowych stają się kwestie związane z racjonalnym zużyciem energii. Efekt ten jest osiągany poprzez zastosowanie...
Podczas projektowania obiektów hotelarskich coraz ważniejsze dla architektów oraz projektantów branżowych stają się kwestie związane z racjonalnym zużyciem energii. Efekt ten jest osiągany poprzez zastosowanie rozwiązań architektoniczno-budowlanych, które zmniejszają potrzeby cieplne budynku oraz likwidują mostki termiczne. Stosuje się też systemy instalacyjne, które zapewniają odpowiedni komfort cieplny, zmniejszają koszty eksploatacyjne budynku oraz podnoszą prestiż ekologiczny obiektu. Jakie rozwiązania...
Wymagania dotyczące mikroklimatu wentylowanych pomieszczeń stają się coraz częściej przedmiotem uwagi osób zajmujących się oceną odczuć i stopnia komfortu ludzi przebywających w budynku. Odpowiedni mikroklimat zapewniony jest zarówno poprzez wysoką jakość powietrza wewnętrznego, które powinno być wolne od wszelkich zanieczyszczeń mogących powodować jakiekolwiek złe samopoczucie czy nawet problemy zdrowotne użytkowników pomieszczeń, jak i poprzez komfort cieplny wyrażony poziomem przyjaznej temperatury i wilgotności powietrza.
Obecnie, dzięki stosowaniu nowoczesnych materiałów i technologii budowlanych zwiększających izolacyjność i szczelność budynków oraz technik wykorzystania energii odnawialnej, obniżone może być zapotrzebowanie na ogrzewanie i chłodzenie obiektów. Jednocześnie jednak związane z tą tendencją zmniejszanie strumienia zewnętrznego powietrza wentylacyjnego zwiększać może stężenie zanieczyszczeń występujących w zamkniętych przestrzeniach.
Jednymi z najbardziej niebezpiecznych zanieczyszczeń mogą być lotne związki organiczne emitowane w pomieszczeniach przez materiały budowlane, meble, wykładziny dywanowe, środki czyszczące czy też taki sprzęt jak kopiarki i drukarki, który dodatkowo emituje cząstki zawieszone w powietrzu. Jednak pomimo dobrze zdefiniowanych zagrożeń związanych z tymi zanieczyszczeniami podstawowym wskaźnikiem jakości powietrza wewnętrznego (ang. AIQ) pozostaje stężenie dwutlenku węgla [1], poziomy CO2 dobrze korelują się bowiem ze zmienną obecnością użytkowników pomieszczenia i zanieczyszczeniami generowanymi przez ludzi.
Zewnętrzne stężenie CO2 przyjmuje się na najniższym poziomie 400 ppm, a stężenia wewnątrz budynku będą się zmieniać w zależności od liczby przebywających w nim osób.
Jeżeli znane jest stężenie CO2 w powietrzu zewnętrznym, różnica między wewnętrznym i zewnętrznym stężeniem może stanowić wskaźnik dla ilości zewnętrznego powietrza dostarczonego do użytkowników pomieszczenia poprzez urządzenie wentylacyjne. Zwykle liczba osób przebywających w wentylowanym pomieszczeniu zmienia się w ciągu dnia lub jest różna w kolejnych dniach, a co za tym idzie wielkość strumienia powietrza zewnętrznego może być regulowana w proporcji do mierzonego stężenia CO2.
Ten rodzaj wentylacji nazywany jest, z braku lepszego określenia w języku polskim, wentylacją na żądanie. W literaturze technicznej przyjęła się skrótowa nazwa angielska DCV (Demand Control Ventilation), którą opisowo można określić jako wentylację regulowaną wymogiem zapewnienia odpowiedniej jakości powietrza wewnętrznego, definiowanej poprzez wartość stężenia CO2.
Wentylacja na żądanie może być stosowana praktycznie jedynie w pomieszczeniach ze zmienną bądź okresową obecnością ludzi. Równie istotnym, choć często pomijanym czynnikiem jest konieczność dominowania w bilansach cieplnych pomieszczeń zysków ciepła od ludzi. W związku z tymi wymaganiami w pomieszczeniach typu sale wykładowe, konferencyjne czy kinowe oszczędności kosztów eksploatacyjnych mogą wynieść 50–60%, natomiast w pomieszczeniach biurowych 20%.
Efektywność wentylacji a poziom stężenia CO2
Wśród specjalistów medycznych nie ma powszechnej zgody w kwestii poziomu stężenia CO2 w pomieszczeniu uznawanego za czynnik mogący zagrozić w sposób zauważalny zdrowiu ludzi. Jednakże zaobserwowano u osób przebywających w zamkniętych pomieszczeniach symptomy pewnego otępienia, braku skupienia, wyczuwania nieprzyjemnego zapachu powietrza i ogólnego uczucia dyskomfortu w sytuacji, kiedy poziom stężenia CO2 przekroczy 1400 ppm [2]. Na tę wielkość składają się wartości stężenia zewnętrznego 400 ppm i stężenia wewnętrznego 1000 ppm generowanego w pomieszczeniu.
Ten poziom stężenia CO2 powodujący ogólny dyskomfort jest czynnikiem subiektywnym i dla niektórych osób może przyjmować różne wartości. Stwierdzono również, że symptomy te nie muszą być związane bezpośrednio z ekspozycją na wysoki poziom CO2, mogą być raczej reakcją na powstawanie innych zanieczyszczeń w sytuacji, gdy pomieszczenie nie jest odpowiednio intensywnie wentylowane, co opisano w szeregu publikacji [1, 2, 3, 4]. Tymi innymi zanieczyszczeniami mogą być lotne związki organiczne uwalniające się z mebli, wykładzin dywanowych czy materiałów budowlanych.
Jeżeli więc poziomy CO2 są wysokie z powodu słabej wentylacji, rosną również stężenia innych zanieczyszczeń. Dlatego CO2 jest często przyjmowane jako zastępczy wskaźnik jakości powietrza wewnętrznego (AIQ).
Ogólnie można stwierdzić, że jeśli poziom CO2 rośnie, oznacza to spadek intensywności wentylacji, a co za tym idzie obniżenie się jakości powietrza wewnętrznego.
Z kolei gdy poziom CO2 gwałtownie maleje i zbliża się do stężenia w powietrzu zewnętrznym, może to oznaczać, że pomieszczenie jest „przewentylowane” w stosunku do liczby osób w nim obecnych.
Niskie poziomy CO2 zwykle oznaczają przypadek, gdy liczba osób w pomieszczeniu jest zdecydowanie mniejsza od przyjętej wartości projektowej lub gdy przyjęto za dużą wartość strumienia powietrza zewnętrznego.
Wewnętrzne stężenie dwutlenku węgla może również spadać do poziomu powietrza zewnętrznego, jeżeli wentylowana przestrzeń nie jest użytkowana przez ludzi. W takim przypadku wentylacja regulowana poziomem CO2 w pomieszczeniu powinna wyłączyć instalację bądź odpowiednio obniżyć jej wydajność.
Obecnie dla większości wentylowanych pomieszczeń bytowych zaleca się nieprzekraczanie wartości 1000 ppm stężenia CO2, to znaczy, że przy stężeniu zewnętrznym równym 400 ppm stężenie generowane wewnątrz budynku wynosi 600 ppm.
Kryterium granicznej wartości 1000 ppm oznacza, że stan powietrza powyżej tej granicy może powodować niekorzystne odczucia związane z zanieczyszczeniami emitowanymi przez ludzi. Natomiast poniżej tej wartości odczucia absolutnej większości ludzi są pozytywne.
Wykorzystanie pomiarów stężenia CO2 w wentylowanych pomieszczeniach
Pomiary wewnętrznego stężenia CO2 mogą być pomocne w wyśledzeniu źródeł potencjalnych problemów z jakością powietrza, jak również w zidentyfikowaniu pomieszczeń o zbyt małej wydajności wentylacji w stosunku do liczby osób w nich przebywających. Dla tych części budynku, w których jedna centrala wentylacyjna obsługuje kilka pomieszczeń, pomiary stężenia CO2 mogą wykazać, czy powietrze zewnętrzne jest prawidłowo dystrybuowane w funkcji liczby użytkowników. Pomiary te mogą pomóc również w znalezieniu pomieszczeń, które są „przewentylowane”, tzn. strumień powietrza zewnętrznego przekracza potrzeby związane z wymogami higienicznymi, co powoduje nadmierne zużycie energii.
Można wyodrębnić szereg podstawowych zasad postępowania przy przeprowadzeniu i wykorzystaniu pomiarów stężenia CO2 w powietrzu wewnętrznym.
1. Istnieją dwa sposoby przeprowadzania pomiarów:
- Pomiar ogólnego oszacowania, który obejmuje określenie chwilowego poziomu CO2. Pozwala on na sformułowanie wskazania, czy wydajność wentylacji w pomieszczeniu jest za niska, czy też za wysoka. Pomiar ten powinno się przeprowadzać w przedziałach czasowych od 15 do 30 minut, pamiętając, że można go rozpocząć najwcześniej po około godzinie użytkowania pomieszczenia. Wartość stężenia z przedziału czasowego uśrednia się według częstotliwości występowania blisko górnych wartości, eliminując wartości dolne.
- Pomiar trendu przeprowadzany jest zwykle w przedziale 24 h. Mierzy się również trend w okresie do siedmiu dni w sytuacji tygodniowej powtarzalności charakterystyki użytkowania pomieszczenia. Stężenia mierzone są w piętnastominutowych przedziałach i zwykle wykonywane jednocześnie z pomiarami temperatury i wilgotności. Obraz trendu występowania stężeń CO2 wraz z przebiegiem temperatury i wilgotności daje pełne możliwości optymalizacji pracy urządzenia wentylacyjnego.
2. Pomiar zewnętrznego stężenia CO2 należy wykonywać jak najbliżej czerpni powietrza badanej instalacji wentylacyjnej. Warto pamiętać, że wartość stężenia zewnętrznego ma również wpływ na wielkość strumienia powietrza zewnętrznego potrzebnego dla osiągnięcia wymaganego poziomu CO2 w pomieszczeniu.
3. Dla określenia strumienia powietrza zewnętrznego należy wybrać wartość stężenia blisko najwyższych wartości z przedziału pomiarowego. Nawet w warunkach ustalonych pomiaru przebieg wartości stężenia rzadko osiąga liniowy charakter, a raczej oscyluje wokół ustabilizowanej wartości w związku z mechanicznym charakterem pracy instalacji wentylacyjnej. Trzeba więc system pomiarowy nauczyć odpowiedniego wyboru tej ustabilizowanej wartości.
4. Określenie potrzebnego strumienia powietrza zewnętrznego można oprzeć na podstawie ogólnych danych z zestawienia dla różnych kategorii pomieszczeń z normy PN-EN 13779. Jednakże wskazane by było policzenie tego strumienia powietrza dla każdego przypadku pomierzonych stężeń (wewnętrznego i zewnętrznego) zgodnie ze znaną procedurą analityczną (podaną w dalszej części artykułu).
5. Wartości pomierzonych stężeń CO2 powinny być wykorzystane do sporządzenia czasowych charakterystyk zmieniającej się jakości powietrza wewnętrznego przy założeniu, że wskaźnikiem tej jakości jest poziom dwutlenku węgla. Jednak przede wszystkim wartości stężeń mają dać odpowiedź na pytanie, czy należy zwiększyć, czy też zmniejszyć strumień powietrza zewnętrznego dostarczanego do pomieszczenia.
Określanie strumienia powietrza zewnętrznego
Obliczenia strumienia powietrza zewnętrznego wykonuje się w ustalonych warunkach (bez składowej czasu) emisji CO2. W tych warunkach korzystamy z bilansu zawartości CO2 w pomieszczeniu, wyrażonego następująco:
Vcw = N + Vcz
gdzie:
N – emisja CO2 w pomieszczeniu, m3/h;
V – objętościowy strumień powietrza zewnętrznego, m3/h;
cz – stężenie zewnętrzne;cw – stężenie wewnętrzne.
Stężenia wyrażone w ppm można przedstawić w procentowej zawartości w objętości według relacji 1000 ppm = 0,1% objętości. Po przekształceniu wzoru bilansowego otrzymamy zależność dla wymaganego strumienia powietrza:
V = N/(cw - cz)
Z zależności tej możemy otrzymać dla danych stężeń CO2 strumień powietrza zewnętrznego wymaganego na jedną osobę (V1), korzystając z informacji, ile dana osoba będąca w określonej aktywności fizycznej wydycha w ciągu godziny powietrza (v0) i jakie jest stężenie CO2 (c0) w wydychanym powietrzu. Poprzez pomnożenie tych wielkości otrzymamy wartość emisji CO2 na jedną osobę N1 = v0·c0, a co za tym idzie strumień powietrza zewnętrznego na osobę wyniesie V1 = N1/(cw – cz).
Minimalny strumień powietrza zewnętrznego określano najczęściej w prosty sposób, przemnażając wartości wymaganego strumienia powietrza dla jednej osoby przez liczbę osób w pomieszczeniu. Ponieważ stwierdzono, że metoda oparta na poziomie stężenia CO2 nie obejmuje emisji innych zanieczyszczeń, np. lotnych związków organicznych powstających w budynku, zalecono [1] powiększyć minimalny strumień powietrza zewnętrznego w następujący sposób:
V = nV1 + AsVs
gdzie:
n – liczba osób,
V1 – strumień powietrza wymaganego na jedną osobę, m3/h;
As – powierzchnia użytkowa pomieszczenia, m2;
Vs – strumień powietrza zewnętrznego przypadający na powierzchnię pomieszczenia wyrażany, m3/hm2 lub l/sm2.
Założono, że strumień Vs pozwala na usunięcie innych niż CO2 zanieczyszczeń powstających w budynku, a jego wartość zmienia się w przedziale od 0,5 do 1,5 l/sm2 w zależności od rodzaju materiałów budowlanych i wieku obiektu. Tak więc człon równania związany z poziomem CO2 (nV1) zmienia się w czasie w zależności od liczby ludzi, a człon związany z emisją innych zanieczyszczeń niż CO2 pozostaje stały przez cały okres pracy urządzenia wentylacyjnego. Takie uproszczone podejście pozwala na uniknięcie kłopotliwych pomiarów stężeń całej liczby zanieczyszczeń, będących na przykład różnymi lotnymi związkami organicznymi.
Oszczędzanie energii poprzez stosowanie wentylacji na żądanie
Wentylacja na żądanie oferować może projektantom i właścicielom budynków częściowe rozwiązanie stale spotykanego problemu: jak zredukować koszty eksploatacyjne dotyczące zużycia energii (elektrycznej, grzewczej i chłodniczej) przy jednoczesnym zapewnieniu odpowiedniej jakości powietrza w budynku. W literaturze [2, 5, 6] można znaleźć informacje dotyczące eksploatacji tego typu wentylacji, które pokazują możliwości redukcji zużycia energii o 20–60% w stosunku do konwencjonalnych rozwiązań ze stałym strumieniem powietrza zewnętrznego.
W konwencjonalnych rozwiązaniach wyznaczony strumień powietrza zewnętrznego zwykle z nadmiarem zapewnia spełnienie wymogów jakości powietrza dla maksymalnej projektowej liczby osób znajdujących się w pomieszczeniu. Strumień ten utrzymywany jest na stałym poziomie przez cały okres pracy urządzenia bez względu na liczbę użytkowników. W rezultacie pomieszczenie, które jest użytkowane w sposób okresowy w ciągu dnia lub liczba jego użytkowników ciągle się zmienia, będzie wentylowane w kosztowny sposób i pojawić się w nim może efekt „przewentylowania”. Efekt ten sam w sobie może być przyjemnym zjawiskiem, ale niestety również kosztownym. Wentylacja na żądanie regulowana poziomem stężenia CO2 powinna zapewnić wyraźne oszczędności energii poprzez redukowanie strumienia powietrza zewnętrznego w sytuacji, kiedy liczba osób w pomieszczeniu jest zdecydowanie niższa od pełnej wartości projektowej. Rzeczywista wielkość oszczędności energetycznych zależy prawie wprost proporcjonalnie od tego, jak zmienna jest frekwencja użytkowników pomieszczenia. Jeśli na przykład sala wykładowa jest w pełni zajęta przez cały dzień i instalacja jest prawidłowo zaprojektowana, możliwe oszczędności energii mogą być zupełnie iluzoryczne. Natomiast jeżeli w tej samej sali nastąpią w ciągu dnia jedna lub dwie kilkudziesięciominutowe przerwy w użytkowaniu i na połowie wykładów frekwencja nie przekroczy 40%, to wydajność powietrzną urządzenia wentylacyjnego będzie można obniżyć średnio o 30–60% wartości projektowej bez pogorszenia jakości powietrza wewnętrznego.
Osiągnięcie wszystkich tych pozytywnych efektów wymaga dodatkowych kosztów inwestycyjnych w postaci wysokosprawnych, stale kalibrowanych czujników CO2, systemu zbierania i obróbki danych pomiarowych i rozbudowy układu sterowania urządzeniem wentylacyjnym. W ostatnich latach ceny tych wszystkich elementów wyraźnie spadły, tak że proste okresy zwrotu wyniosą obecnie od 6 do 24 miesięcy, w zależności od charakterystyki pomieszczeń i obsługujących je systemów wentylacyjnych. Proste okresy zwrotu zależą w dużej mierze od dwóch parametrów eksploatacyjnych: wartości wydajności powietrznej urządzenia wentylacyjnego oraz liczby godzin pracy urządzenia w ciągu roku. Okres zwrotu inwestycji spada nieomal wykładniczo wraz z rosnącą wydajnością powietrzną urządzenia wentylacyjnego, czyli im większy system wentylacyjny, tym krótsze okresy zwrotu. Również czas zwrotu spada wraz ze zwiększającym się okresem pracy urządzenia wentylacyjnego w ciągu roku.
Warto pamiętać, że największe oszczędności energetyczne można uzyskać w okresie zimowym oraz wtedy, gdy temperatura zewnętrzna jest niższa od temperatury nawiewu wynikającej z bilansu ciepła dla wentylowanego pomieszczenia. Wentylacja na żądanie nie powinna być stosowana w obiektach, w których instalacja wentylacyjna pełni funkcję pokrywania strat statycznych ciepła budynku (ogrzewania powietrznego). W okresie letnim, kiedy wymagane jest chłodzenie, efekt oszczędności energii możliwy jest do uzyskania w sytuacji przeważania zysków ciepła od ludzi w ogólnym bilansie cieplnym pomieszczenia; udział ten powinien być większy niż 70% całości zysków.
Warto zauważyć również, że wentylacja na żądanie sterowana poziomem stężenia CO2 nie rozróżnia dokładnie, skąd napływa do pomieszczeń zewnętrzne powietrze. A zatem jeżeli pewna ilość powietrza świeżego napływa poprzez proces infiltracji lub otwarte okna, urządzenie wentylacyjne zredukuje odpowiednio swoją wydajność powietrzną. Ten element możliwości eksploatacyjnych też może dać pewne oszczędności energii. Także szeroki zakres możliwych zmian strumienia powietrza zewnętrznego, od 20 do 100% pełnej wydajności, wynikać może zarówno ze zmieniającej się liczby osób w pomieszczeniu, jak i zależeć od zdefiniowanej aktywności fizycznej i związanej z tym indywidualnej emisji CO2. W zależności od wieku i aktywności fizycznej strumień powietrza zewnętrznego na jedną osobę może się zmieniać od 25 do 85 m3/h.
Eksploatacja systemu
Przy pobieraniu próbek pomiarowych stężenia CO2 zakładamy istnienie stanu ustalonego. Jednak analizując pracę systemu wentylacji na żądanie, trzeba przyjąć, że punktem odniesienia dla ustalenia strategii regulacyjnej jest poziom równowagi stężenia CO2. W okresie działania wentylacji wartości stężeń w pomieszczeniu nie muszą osiągać poziomu równowagi. Analityczny opis tych zagadnień wraz ze stosownymi wzorami zostanie przedstawiony w osobnym artykule. Przyjęta metoda regulacji powinna zapewniać, że urządzenie wentylacyjne ustawia swoją wydajność powietrzną w przyjętym przedziale stężeń z odpowiednim opóźnieniem. I tak na przykład proste otwarcie lub zamknięcie przepustnicy dopływu powietrza zewnętrznego przy poziomie 1000 ppm w pomieszczeniu nie spełni wymogu regulacyjnego.
Według obecnych zaleceń normowych wentylacja na żądanie musi uwzględniać konieczność usunięcia innych zanieczyszczeń, które akumulują się w pomieszczeniach w okresach ich nieużytkowania przez ludzi. Jak już wcześniej wspomniano, akumulują się najczęściej lotne związki organiczne z materiałów budowlanych i z wystroju pomieszczeń. Sposób określenia tej bazowej wydajności wentylacyjnej został już podany powyżej przy opisaniu metody wyznaczania wielkości strumienia powietrza zewnętrznego. Projektanci nowych budynków mogą zaproponować lekko podwyższone poziomy tej bazowej wentylacji w pierwszym roku po oddaniu do użytku obiektu, żeby pomóc w procesie odgazowania elementów budynku.
W podstawowym odbiorze czujniki CO2 sterujące wentylacją na żądanie działają tak jak termostaty regulujące temperaturę. Niestety proces regulacyjny jest nieco bardziej skomplikowany. Poniżej zarysowano ogólne zalecenia dotyczące tworzenia układu regulacyjnego.
- Określenie nastawy poziomu CO2. Jak już wcześniej stwierdzono, wartość stężenia CO2 w pomieszczeniu nie powinna przekraczać poziomu 1000 ppm.
Istnieje relacja między poziomem wewnętrznego stężenia CO2, wartością wymaganego strumienia powietrza zewnętrznego i zewnętrznego stężenia CO2.
Im wartość stężenia zewnętrznego jest wyższa, tym strumień powietrza dla założonego stężenia wewnętrznego musi być większy. - Określenie metody regulacji. Wybór metody regulacji zależy od planowanej frekwencji osób w pomieszczeniu i rodzaju elementów wykonawczych układu regulacji.
Zasadniczo przyjmuje się dwie metody regulacji:
- dwunastawną z określonym przedziałem regulacyjnym oraz
- regulacji płynnej.
Metoda dwunastawna używana jest przy dwupozycyjnej przepustnicy. Układ regulacji otwiera przepustnicę wentylacyjną tak, żeby zapewnić obliczeniowy strumień powietrza zewnętrznego dla przyjętej nastawy poziomu CO2.
Przepustnica pozostaje otwarta, dopóki stężenie CO2 nie spadnie o 75 ppm (przedział regulacyjny) poniżej wartości nastawy.
Należy wybrać czujnik CO2 mający możliwość dopasowywania wartości nastawy i przedziału regulacyjności, co określi nam, w jakich przedziałach czasowych będzie otwierana czy zamykana przepustnica.
Metoda proporcjonalna wymaga wyposażenia instalacji w płynnie regulowaną przepustnicę lub w wentylatory o zmiennej prędkości (z falownikami). Podczas procesu regulacji strumień powietrza zewnętrznego zmienia się płynnie zgodnie z krokami, np. 100 ppm powyżej stężenia zewnętrznego w przedziale regulacyjnym do osiągnięcia wartości nastawy.
Obecnie w instalacjach wentylacji na żądanie stosuje się bardziej dokładną procedurę PID. - Lokalizowanie czujników CO2. Czujniki mogą być lokalizowane w kanale powietrza bądź na ścianie pomieszczenia.
Czujnik umieszczony w kanale powietrza wywiewanego jest w pewien sposób zabezpieczony fizycznie przed niepożądaną interwencją zewnętrzną.
Teoretycznie informacja z kanału wywiewnego przedstawia uśredniony stan powietrza w całym pomieszczeniu. Jednak warto pamiętać, że z punktu widzenia jakości powietrza bardziej interesująca jest strefa przebywania ludzi. Dlatego należy instalować czujniki na ścianie na wysokości 1–1,5 m, niczym nieprzesłonięte i nienarażone na bezpośredni napływ powietrza z okien, drzwi czy nawiewników.
Zawsze trzeba sprawdzić w czujniku, czy analogowy sygnał wyjścia w postaci napięcia czy natężenia prądu jest kompatybilny z istniejącym systemem sterowania.
Wartość sygnału zawiera się zwykle w przedziale 4–20 mA lub 0–10 V. Dostępne są czujniki CO2 z funkcją samokalibracji. - Relacja między różnymi funkcjami regulacyjnymi systemu wentylacji. Regulacja oparta na pomiarze poziomu CO2 może zapewniać adekwatny efekt wentylacyjny przy jednoczesnej redukcji kosztów eksploatacyjnych urządzenia. Jednak ten element regulacji nie może być traktowany jako jedyny czynnik w strategii sterowania systemem wentylacji. Priorytet w pracy urządzenia wentylacyjnego powinny mieć często inne czynniki:
- wstępne chłodzenie, gdy latem możliwe jest wykorzystanie chłodniejszego powietrza zewnętrznego do obniżenia temperatury w pomieszczeniu (free cooling), zbyt obniża poziom CO2, dając „efekt przewentylowania”;
- podobnie należy traktować poranne przewietrzanie pomieszczeń za pomocą urządzenia wentylacyjnego w celu usunięcia innych zanieczyszczeń niż CO2, które mogłyby się zakumulować w godzinach nocnych, kiedy system nie działa. Również wtedy pomija się efekt regulacji za pomocą poziomu CO2;
- należy zawsze pamiętać, że uzyskanie odpowiedniego komfortu cieplnego wyrażonego wymaganymi wartościami temperatury i wilgotności powinno mieć priorytet nad regulacją wielkości strumienia powietrza w relacji do poziomu CO2 w pomieszczeniu.
Zarysowane powyżej zasady stosowania wentylacji na żądanie sterowanej poziomem stężenia CO2 w pomieszczeniu mają charakter generalnego zwrócenia uwagi na problemy związane z projektowaniem i eksploatacją tego rodzaju systemów wentylacyjnych. Jednak każdy obiekt musi zostać indywidualnie oceniony z punktu widzenia możliwości wykorzystania systemu wentylacji na żądanie.
Literatura
- ASHRAE Standard 62.1-2010, Ventilation for Acceptable Indoor Air Quality.
- Schell M., Saving energy and optimizing air quality using CO2, „Energy Engineering” No. 2(95)/1998.
- Megerson P.E, Strategies for improving IAQ, „ASHRAE Journal” No. 5(48)/2006.
- PN-EN 13779 Wentylacja budynków niemieszkalnych. Wymagania dotyczące właściwości instalacji wentylacji i klimatyzacji.
- IEA Energy Conservation 2001, Demand control ventilating system. State of the art.
- Meier S., Demand-based ventilation: indoor comfort at lower cost, Proceedings of the Healthy Buildings Conference, Milano 1995.