Smog (od angielskich słów smoke + fog, czyli dym i mgła) tworzy się podczas bezwietrznej pogody, kiedy następuje duża koncentracja zanieczyszczeń i ich mieszanie się z mgłą – zjawisku temu szczególnie sprzyja położenie miejscowości w kotlinach.
Można wyróżnić dwa główne mechanizmy powstawania smogu. Źródłem smogu londyńskiego („krakowskiego”) są głównie produkty spalania – tlenki siarki, azotu czy węgla, sadza i pyły trudno opadające, ale też benzo(a)piren czy dioksyny powstające głównie przez nielegalne spalanie śmieci w domowych paleniskach. Smog typu Los Angeles („warszawski”) powstaje głównie latem. Jego źródłem są spaliny samochodowe zawierające tlenki węgla i azotu oraz węglowodory, które w wyniku reakcji fotochemicznej tworzą szkodliwe związki, np. aldehydy czy ozon.
Smog obserwujemy jako widoczną (i odczuwalną) szarą mgłę zawieszoną nad miejscowościami, choć brak efektu wizualnego nie oznacza niestety braku niskiej emisji. Często powietrze wydaje się czyste, mimo że stężenia szkodliwych produktów pozostają wysokie.
Za szczególnie szkodliwe zanieczyszczenia smogowe uważa się benzo(a)piren oraz pył drobny o średnicy do 2,5 μm (PM2,5), który przedostaje się do obszaru wymiany gazowej w płucach, a stamtąd łatwo przenika do układu krwionośnego. Według danych Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska (PIOŚ) z 2016 roku na ponadnormatywne stężenie benzo(a)pirenu narażone jest ok. 71% ludności Polski, a na nadmiarowe stężenie pyłu zawieszonego PM2,5 – ok. 14% [9]. W przypadku tej pierwszej substancji wskazuje się przede wszystkim na jej działanie rakotwórcze. Z kolei drobne pyły są groźne nie tylko ze względu na bezpośrednie oddziaływanie na układ oddechowy i serce, ale też z powodu zwiększenia podatności na różne choroby i tym samym skrócenia długości życia w wyniku długotrwałego narażenia na ten czynnik. Dużym problemem w Polsce jest konstatacja, że nawet krótkotrwałe oddychanie powietrzem zanieczyszczonym pyłami jest szkodliwe i wpływa na skrócenie długości życia ludzi[3].
|
| Tabela 1. Frakcje cząstek stałych (pył trudno opadający) |
Literatura
- Air Quality Guidelines – Global update 2005, World Health Organization, 2006.
- Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (CAFE) (Dz.Urz. UE L 152/1 z 11.06.2008).
- Air quality in Europe – 2018 report, Report No. 12/2018, European Environment Agency.
- Selection of EN ISO 16890 rated air filter classes – Second edition, Eurovent 4/23, 2018.
- Materiały firm Afpro Filters, Alnor, Entalpia, Filtryaero.pl, Pro-Vent, SFM Filtry.
- PN-EN ISO 16890-1:2017-01E Przeciwpyłowe filtry powietrza do wentylacji ogólnej – Część 1: Specyfikacje techniczne, wymagania i system klasyfikacji skuteczności określony na podstawie wielkości cząstek pyłu (ePM).
- PN-EN 779:2012 E Przeciwpyłowe filtry powietrza do wentylacji ogólnej. Określanie parametrów filtracyjnych.
- Ocena wpływu zanieczyszczeń pyłowych na zewnątrz budynków na jakość powietrza wewnątrz pomieszczeń, raport na zlecenie Stowarzyszenia Krakowski Alarm Smogowy, oprac. dr inż. Jakub Bartyzel, mgr inż. Katarzyna Smoleń, Wydział Fizyki i Informatyki Stosowanej AGH, Kraków, październik 2017.
- Roczna Ocena Jakości Powietrza w województwie mazowieckim. Raport za rok 2016, WIOŚ, Warszawa 2017.
- Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 roku w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (DzU 2012, poz. 1031).
- Wojtas K., Wymagania i zasady nowej klasyfikacji filtrów w systemach wentylacji budynków, „Rynek Instalacyjny” nr 12/2016, s. 58–64.
- Charkowska A., Nowa klasyfikacja wysokoskutecznych filtrów powietrza, „Rynek Instalacyjny” 11/2018, s. 54–56.
- Raport jakości powietrza wewnętrznego w różnych obiektach – 2019, SFM Filtry Łuczak, archiwum autora.
W artykule:
• Co się dzieje ze smogiem w budynkach?
|
| Chcesz być na bieżąco? Czytaj nasz newsletter! |
[smog, filtry, filtry antysmogowe, centrale wentylacyjne, rekuperatory, filtry powietrza]
