Filtracja powietrza w instalacjach wentylacyjnych w celu ograniczenia ryzyka negatywnego wpływu substancji chemicznych i ich mieszanin na zdrowie ludzi
Air filtration in ventilation installations to reduce the risk of chemical substances and their mixtures
Stanowisko do badania parametrów filtrów powietrza zgodnie z PN-EN ISO 16890. Źródło: CIOP-PIB
Zarówno w instalacjach wentylacji ogólnej, jak i urządzeniach filtracyjno-wentylacyjnych elementami decydującymi o jakości powietrza odprowadzanego z pomieszczeń lub do nich doprowadzanego są jedno- lub wielostopniowe układy filtracyjne, dobierane pod kątem wymagań higienicznych lub technologicznych. Zgodność z normami zapewnia prawidłową pracę filtrów, odpowiednią jakość wytwarzania i poprawną kontrolę ich parametrów. Badania układów filtracyjnych o wysokiej skuteczności prowadzone są m.in. w CIOP-PIB.
Zobacz także
ECO Comfort Montaż klimatyzatora: cena, rodzaje urządzeń, koszt montażu klimatyzacji w domu w 2024!
Choć główną funkcją klimatyzatora jest chłodzenie powietrza w upalne okresy roku, panuje błędne przekonanie, że na schłodzeniu mieszkania kończy się funkcja systemu klimatyzacji. Tymczasem nowoczesne jednostki...
Choć główną funkcją klimatyzatora jest chłodzenie powietrza w upalne okresy roku, panuje błędne przekonanie, że na schłodzeniu mieszkania kończy się funkcja systemu klimatyzacji. Tymczasem nowoczesne jednostki nie ograniczają się jedynie do pojedynczych zadań.
Mastervent Tomasz Miliński Skuteczność odpylania jako istotny aspekt bezpieczeństwa pracy
Emisja pyłów powstających w procesach technologicznych jest jednym z poważniejszych problemów stwarzających zagrożenie dla osób przebywających w ich otoczeniu. Głównymi źródłami pyłów są procesy cięcia...
Emisja pyłów powstających w procesach technologicznych jest jednym z poważniejszych problemów stwarzających zagrożenie dla osób przebywających w ich otoczeniu. Głównymi źródłami pyłów są procesy cięcia materiałów, transportowania, szlifowania i polerowania. Pyły są nie tylko zagrożeniem zdrowotnym, ale również mogą być przyczyną wybuchu.
Mastervent Tomasz Miliński Urządzenia do pochłaniania zanieczyszczeń i obliczanie ilości powietrza odciąganego
Skuteczny odciąg zanieczyszczonego powietrza to problem wielu zakładów produkcyjnych. Źle wykonana wentylacja miejscowa w miejscu obróbki materiałów może powodować gromadzenie się pyłu na stanowisku pracy...
Skuteczny odciąg zanieczyszczonego powietrza to problem wielu zakładów produkcyjnych. Źle wykonana wentylacja miejscowa w miejscu obróbki materiałów może powodować gromadzenie się pyłu na stanowisku pracy oraz w jego okolicach, co w konsekwencji może doprowadzić do powstania tzw. obłoku pyłowego, a niewielkie zaiskrzenie mechaniczne lub otwarty ogień mogą spowodować wybuch.
Ryzyko związane z substancjami chemicznymi i ich mieszaninami, które w procesach produkcji, przetwarzania i stosowania powodują wzrost zagrożenia dla zdrowia ludzi, a zwłaszcza narażenie odziaływania na organizm przez drogi oddechowe i skórę, powinno być kontrolowane poprzez wprowadzenie odpowiednich działań zapobiegawczych i ochronnych. W Polsce na działanie substancji chemicznych narażonych jest ok. 3 mln pracowników, jak wynika z badań warunków pracy Europejskiej Agencji ds. Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy przeprowadzonych w 2015 r. [1].
Podejmowanie działań zmierzających do eliminowania lub zmniejszania zagrożenia dla zdrowia ludzi związanego z substancjami chemicznymi i ich mieszaninami u źródła ich emisji zawarte jest w wymaganiach dyrektyw Unii Europejskiej oraz krajowych przepisach dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy. W związku z tym istnieje zapotrzebowanie na rozwijanie metod i środków ochrony zdrowia pracowników przed tym zagrożeniem w zależności od poziomu ich ryzyka zawodowego.
Europejskie prawodawstwo ustanawia hierarchię działań realizowanych przez pracodawców w celu ochrony pracowników przed niebezpiecznymi substancjami. Hierarchię tę określa się jako STOP – patrz rys. 1.
Podstawowe zasady stosowania działań zapobiegawczych [2]:
• Eliminacja i zastępowanie znajdują się na szczycie hierarchii środków kontrolnych. W miarę możliwości należy wyeliminować użycie niebezpiecznej substancji poprzez modyfikację procesu lub produktu, w którym jest ona używana.
• Jeśli eliminacja nie jest możliwa, należy zastąpić niebezpieczną substancję bezpiecznym lub mniej niebezpiecznym substytutem.
• Jeżeli substancji lub procesu nie można wyeliminować ani zastąpić, można zapobiec narażeniu lub ograniczyć je, stosując odpowiednie środki techniczne lub organizacyjne. Należą do nich m.in. kontrola emisji u źródła (system zamknięty lub miejscowa wentylacja wywiewna) oraz zmniejszanie liczby pracowników narażonych na działanie substancji niebezpiecznych, czasu trwania i intensywności narażenia.
Zgodnie z przepisami prawa korzystanie ze środków ochrony indywidualnej (ŚOI) jest ostatecznością; stosuje się je tylko w sytuacji, gdy narażenia nie można skutecznie kontrolować za pomocą innych środków. Ochrona przed działaniem substancji chemicznych i ich mieszanin na stanowiskach pracy powinna się odbywać przede wszystkim z wykorzystaniem różnych typów środków ochrony zbiorowej, czyli za pomocą wentylacji oraz filtracji powietrza.
Literatura
1. EU-OSHA, Europejskie badanie przedsiębiorstw na temat nowych i pojawiających się zagrożeń (ESENER-2), https://osha.europa.eu/pl/publications/second-european-survey-enterprises-new-and-emerging-risks-esener-2-overview-report (dostęp: 6.12.2022)
2. Substancje niebezpieczne – środki zapobiegawcze i zarządzanie substancjami niebezpiecznymi, materiały informacyjne EU-OSHA, https://osha.europa.eu/pl/themes/dangerous-substances (dostęp: 6.12.2022)
3. PN-EN 12599:2013 Wentylacja budynków. Procedury badań i metody pomiarowe stosowane podczas odbioru instalacji wentylacji i klimatyzacji
4. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2018/844 z dnia 30 maja 2018 r. zmieniająca dyrektywę 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (Dz.Urz. UE 2018 nr L 156/75)
5. Willeke K., Baron P.A., Aerosol measurement. Principles, Techniques and Applications, John Wiley & Sons, Inc, 2001
6. Wojtas Kazimierz, Wymagania i zasady nowej klasyfikacji filtrów w systemach wentylacji budynków, „Rynek Instalacyjny” 12/2016, s. 58–64, rynekinstalacyjny.pl
7. Charkowska Anna, Nowa klasyfikacja wysokoskutecznych filtrów powietrza, „Rynek Instalacyjny” 11/2018, s. 54–56, rynekinstalacyjny.pl
8. Ryńska Joanna, Antysmogowe filtry powietrza do wentylacji mechanicznej – rekuperatorów i central wentylacyjnych, „Rynek Instalacyjny” 5/2019, s. 69–74, rynekinstalacyjny.pl
9. PN-EN 1822-1:2009 Wysokoskuteczne filtry powietrza (EPA, HEPA, ULPA). Część 1: Klasyfikacja, badanie parametrów, znakowanie – norma wycofana, zastąpiona przez PN-EN 1822-1:2019-05
10. PN-EN 1822-2:2009 Wysokoskuteczne filtry powietrza (EPA, HEPA i ULPA). Część 2: Wytwarzanie aerozolu, przyrządy pomiarowe, statystyka zliczania cząstek
11. PN-EN 1822-3:2009 Wysokoskuteczne filtry powietrza (EPA, HEPA i ULPA). Część 3: Badanie płaskiego materiału filtracyjnego
12. PN-EN 1822-4:2009 Wysokoskuteczne filtry powietrza (EPA, HEPA i ULPA). Część 4: Określanie przecieku filtru (metoda przeszukiwania)
13. PN-EN 1822-5:2009 Wysokoskuteczne filtry powietrza (EPA, HEPA i ULPA). Część 5: Określanie skuteczności filtru
14. PN-EN 779:2012 Przeciwpyłowe filtry powietrza do wentylacji ogólnej. Określanie parametrów filtracyjnych
15. PN-EN ISO 16890-1:2017 Przeciwpyłowe filtry powietrza do wentylacji ogólnej. Część 1: Specyfikacje techniczne, wymagania i system klasyfikacji skuteczności określony na podstawie wielkości cząstek pyłu (ePM)
16. PN-EN ISO 16890-2:2017 Przeciwpyłowe filtry powietrza do wentylacji ogólnej. Część 2: Pomiar skuteczności filtracji w funkcji wymiaru cząstek oraz oporu przepływu powietrza
17. PN-EN ISO 16890-3:2017 Przeciwpyłowe filtry powietrza do wentylacji ogólnej. Część 3: Określanie skuteczności filtracji metodą grawimetryczną i oporu przepływu powietrza w zależności od masy zatrzymywanego pyłu
18. PN-EN ISO 16890-4:2017 Przeciwpyłowe filtry powietrza do wentylacji ogólnej. Część 4: Metoda kondycjonowania mająca na celu wyznaczenie minimalnej badawczej skuteczności filtracji w funkcji wymiaru cząstek
19. ISO 29463-1:2017 High efficiency filters and filter media for removing particles from air – Part 1: Classification, performance, testing and marking
20. PN-EN ISO 29463-2:2018 Wysokoskuteczne filtry i materiały filtracyjne do usuwania cząstek z powietrza. Część 2: Wytwarzanie aerozolu, urządzenia pomiarowe i statystyka dotycząca zliczania cząstek
21. PN-EN ISO 29463-3:2018 Wysokoskuteczne filtry i materiały filtracyjne do usuwania cząstek z powietrza. Część 3: Badania materiałów filtracyjnych z płaskich arkuszy
22. PN-EN ISO 29463-4:2018 Wysokoskuteczne filtry i materiały filtracyjne do usuwania cząstek z powietrza. Część 4: Metoda badania szczelności elementów filtru. Metoda skanowania
23. PN-EN ISO 29463-5:2022 Wysoko efektywne filtry i materiały filtrujące służące do usuwania cząstek stałych z powietrza. Część 5: Metoda badania elementów filtrujących
24. PN-EN 1822-1:2019 Wysokoskuteczne filtry powietrza (EPA, HEPA i ULPA). Część 1: Klasyfikacja, badania właściwości użytkowych, znakowanie
25. PN-EN ISO 21083-1:2019 Metoda badania skuteczności materiałów filtrujących powietrze ze sferycznych nanomateriałów. Część 1: Zakres wielkości od 20 nm do 500 nm
26. ISO 12103-1:2016 Road vehicles − Test contaminants for filter evaluation − Part 1: Arizona test dust [Pojazdy drogowe – Badanie zanieczyszczeń do oceny filtra – Część 1: Pył testowy Arizona]
W artykule: • Wentylacja • Filtracja powietrza • Kompetencje do klasyfikowania i badania filtrów powietrza • Finansowanie |
Streszczenie: Jak wynika z badań warunków pracy przeprowadzonych w 2015 roku przez Europejską Agencję ds. Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy, na substancje chemiczne i ich mieszaniny narażonych jest w Polsce ok. 3 mln pracowników. Ochrona przed działaniem substancji chemicznych na stanowiskach pracy powinna się odbywać przede wszystkim z wykorzystaniem różnych typów środków ochrony zbiorowej, w tym wentylacji i filtracji powietrza. Wdrożone normy PN-EN ISO 16890, PN-EN ISO 29463 i PN-EN 1822 są dokumentami bazowymi dla oceny zgodności filtrów powietrza stosowanych w systemach mec |
Abstract: According to the study of working conditions of the European Agency for Safety and Health at Work from 2015, approximately 3 million employees in Poland are exposed to chemical substances and their mixtures. Protection against the effects of chemical substances and their mixtures at workstations should be carried out primarily with the use of various types of collective protection equipment, including: ventilation and air filtration. The implemented standards PN-EN ISO 16890, PN-EN ISO 29463 and PN-EN 1822 are the base documents for assessing the compliance of air filters used in mechanical ventilation systems for technological processes and in buildings. |