BIM potrzebuje unifikacji i przyspieszenia

Komitet ds. Technologii i Badań REHVA (Federacja Europejskich Stowarzyszeń Ogrzewnictwa, Wentylacji i Klimatyzacji) utworzył nową grupę zadaniową ds. BIM. Jest to finansowany przez UE projekt BIM-SPEED, w ramach którego w okresie od października do grudnia 2020 r. przeprowadzono badania ankietowe obejmujące większość krajów Unii na temat adaptacji i stosowania BIM przez małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP).

Ankietę wypełniło 269 respondentów z 24 krajów europejskich. Poniżej kilka wniosków wynikających z analizy wyników tego badania:

• wykorzystanie BIM stale rośnie – wyższe wskaźniki implementacji zaobserwowano po 2016 roku;
• konkurencyjność i zrównoważony rozwój to główne motywacje do korzystania z BIM;
• doświadczenia osobiste i konferencje są kluczowymi czynnikami napędzającymi wprowadzanie innowacji;
• mimo że wykorzystanie BIM stale rośnie, prawie 50% respondentów nie używa go samodzielnie;
• 40,9% respondentów było zaangażowanych w projekty renowacji z zastosowaniem BIM;
• adaptacja jest najniższa wśród firm budowlanych i operacyjnych;
• MŚP napotykają więcej barier we wprowadzaniu BIM; główną jest brak umiejętności swobodnego posługiwania się oprogramowaniem i świadomości płynących z tego korzyści. Widać także znaczącą różnicę w postrzeganiu wskaźnika rentowności między MŚP a dużymi firmami;
• tylko 3,8% respondentów twierdzi, że jest na dobrej drodze do pełnego wykorzystania potencjału BIM.

Wspomniana na wstępie metodologia BIM-SPEED dotyczy całkiem nowego obszaru, dotyczącego prac renowacyjnych w budynkach istniejących. Międzynarodowy zespół opracowuje technologie, które mogą być wykorzystywane do gromadzenia, identyfikowania i prezentowania danych na temat systemów HVAC. Celem jest przedstawienie specyficznych dla tej branży procesów, aby móc zbierać selektywne dane w oparciu o konkretną systematykę i je porządkować dla różnych systemów HVAC. Ma to zaoszczędzić czas i zmniejszyć całkowitą liczbę danych. Metodologia ta koncentruje się na rozwiązaniu następujących kwestii:

• potencjalne problemy na miejscu podczas zbierania danych;
• korzyści lub zagrożenia finansowe;
• kompatybilność formatów zbieranych danych;
• wykorzystanie odpowiednio uporządkowanych danych podczas procesu sporządzania projektu przewidywanych działań renowacyjnych.

W projekcie biorą udział dwie polskie firmy: gdańska Fasada i Mostostal Warszawa. Projekty pilotażowe obejmują dwurodzinny budynek z roku 1961 w Gdyni oraz blok mieszkalny z 1978 roku wybudowany w Warszawie w technologii wielkiej płyty.

Z dość enigmatycznych informacji wynika, że metodologia BIM-SPEED ułatwia systematyczne kanalizowanie strumieni zbieranych danych, aby zmniejszyć ich sumaryczną ilość do zbioru potrzebnego do podjęcia decyzji i sporządzenia projektu renowacji obiektu. Jest to pewna forma opracowania due diligence w postaci modelu 3D skoncentrowanego na zagadnieniach HVAC.

Nie ulega wątpliwości, że w obliczu dążenia Unii do redukcji zapotrzebowania na energię, zwłaszcza w obliczu „spontanicznego” stylu budowania w państwach byłej sfery wpływów ZSRR, zamysł ten jest ze wszech miar aktualny i pożądany.

Wątpliwości budzi jednak zawężony zakres tych przedsięwzięć. Ideą BIM – fazy 6D – jest stworzenie modelu umożliwiającego późniejsze sprawne zarządzanie obiektem.

Przykładem może być zrealizowany przez zespół młodych polskich inżynierów model dziewięciokilometrowego tunelu instalacyjnego dla miasteczka uniwersyteckiego w Doha w Katarze. Model zawierał wszystkie szczegóły znajdujących się tam instalacji i urządzeń. Sporządzony został w oparciu o dokumentację powykonawczą w 2D i zweryfikowany za pomocą skanu laserowego i dokumentacji zdjęciowej miejsc tego wymagających. W przypadku BIM-SPEED zastanawia, że w opisach nie ma mowy o skanowaniu laserowym, które jest obecnie podstawą sporządzania wiarygodnej geometrii modelu, koniecznej do przeprowadzenia obliczeń technicznych.

Przykładem dotyczącym budynków istniejących może być wizjonerski zamysł, który powstał w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, przewidujący trójwymiarową inwentaryzację budynków zajmowanych przez polskie przedstawicielstwa za granicą. Pilotażowym projektem miała być realizacja modelu na podstawie skanu laserowego ambasady RP w Moskwie łącznie z infrastrukturą, w oparciu o wyniki pomiaru georadarem i monitoringu telewizyjnego stanu kanalizacji. W dalszej kolejności planowane były podobne działania dotyczące ambasady RP w Delhi.

Celem tych przedsięwzięć była nie tylko rewitalizacja pod kątem aktualnych wymagań dotyczących oszczędności energii, ale również objęcie budynków sprawnym i oszczędnym systemem zarządzania. Ten człon metodologii BIM nie trafił jeszcze niestety do świadomości inwestorów użytkujących własne obiekty. Tkwi w nim ogromny potencjał oszczędności, nie tylko energii, ale i pozostałych kosztów związanych z eksploatacją budynków. W pierwszym rzędzie dotyczy to inwestora publicznego, w przypadku którego nadal podstawą podejmowania decyzji są koszty inwestycyjne. Zbyt wolno upowszechnia się świadomość faktu, że, zwłaszcza dla inwestora publicznego, miarodajne są dopiero koszty obejmujące również okres przewidywanej eksploatacji obiektu. Tym samym dobór systemów HVAC umożliwiający analizę energetyczną budynku w całym okresie jego użytkowania musi stać się jednym z decydujących kryteriów przy wyborze kierunku realizacji projektu już na etapie koncepcji.

Należy rozważyć możliwość sporządzenia od razu modelu 6D, zawierającego integralną część dotyczącą HVAC. Oczywiście analizie podlegać musi również pracochłonność wykonania modelu na potrzeby BIM-SPEED oraz kompletnego modelu z całą gamą rozwiązań pośrednich. W publikacji [2] czytamy: Jeśli chodzi o bariery związane ze wdrożeniem BIM, to prawie wszystkie uległy znacznemu spadkowi poza niskim poziomem wiedzy o BIM, który był wymieniany częściej niż 4 lata temu. Może to wynikać ze wzrostu świadomości oraz większej liczby wdrożeń, a co za tym idzie większej potrzeby edukacji wśród kadr. Jako główne kierunki działań badani wskazują budowanie świadomości inwestorów na temat możliwości wykorzystania danych zawartych w modelach BIM (ponad 55%), opracowanie polskich standardów (51%), zmiany w przepisach prawnych (42%) i edukację (36%). Czynnikami, które będą wpływały na polską branżę architektoniczno-budowlaną, są przede wszystkim dostępność funduszy z UE (73%), dostępność wykwalifikowanych kadr (62%) i nowe technologie (59%). Te same czynniki były wymieniane również jako decydujące dla branży w 2015 r., choć obecnie są wskazywane nieznacznie częściej. Szczególnie duża zmiana dotyczy ustawodawstwa w zakresie parametrów energetycznych. Można natomiast zauważyć, że w 2015 r. większe niż obecnie znaczenie przypisywano ustawodawstwu w zakresie BIM.

Perspektywy upoważniają do umiarkowanego optymizmu, jednak obserwacje w praktyce zjawisk związanych z implementacją BIM już ten optymizm studzą. Analizując bieżące publikacje i program konferencji, trudno oprzeć się wrażeniu, że ścieżki zmierzające do wdrożenia BIM w Polsce stopniowo się rozjeżdżają. Firmy oferujące oprogramowanie prześcigają się we wprowadzaniu na rynek coraz doskonalszych narzędzi, mających domyślnie służyć użytkownikom. Na szkoleniach, seminariach i warsztatach prezentowane są wciąż nowe możliwości poszczególnych systemów, a uczestnicy ze zrozumieniem kiwają głowami. Jednak w morzu tabel, wykresów i prezentacyjnych, funkcjonujących bez zarzutu modelików i przykładów toną ich codzienne, konkretne problemy i troski. Ci, którzy z ogólnikowej prezentacji mogą wyłowić coś, z czym już się spotkali w praktyce, notują ten fragment i dalej obserwują sprawną nawigację prelegentów po angielskojęzycznych pojęciach i skrótach, potwierdzaną szybkimi ruchami kursora po słabo widocznych, zmieniających się interfejsach. Na pierwszy plan wysuwa się tu szczególnie odwieczny problem unifikacji języków informatyka i inżyniera.

Problem polega na różnym pojmowaniu domyślności w jednym i drugim przypadku. Dla informatyka BIM pojęcie BEM czy LOD jest zupełnie oczywiste, może mieć on natomiast problem ze skrótem OZC czy ZUD. Zatem bardzo istotną barierą we wzajemnym zrozumieniu jest niepewne poruszanie się po niedostatecznie zrozumiałym polu potencjalnego partnera.

Zrozumiałe, że kreatorzy software starają się zainteresować swoimi produktami jak najszerszą grupę odbiorców. Stąd znów to domyślne spełnianie oczekiwań, które jednak w konkretnym przypadku wymagają dopasowania do indywidualnych potrzeb użytkownika. Założenie, że wybierze on sobie z oferowanej masy możliwości to, co jest mu akurat potrzebne, jest błędne. Przecież o wiele łatwiej przygotować w Excelu poprawnie funkcjonującą tabelkę na codzienne potrzeby niż ryzykować stratę stale brakującego czasu na błądzenie po zakamarkach kompleksowego programu i popełnienie kosztownego błędu po wprowadzeniu jakiegoś parametru w niewłaściwym miejscu. Podobnym problemem w branży HVAC (dla informatyków: Heating, Ventilation, Air Conditioning) była swego czasu komunikacja automatyków z inżynierami i najbardziej poszukiwany był automatyk z wykształceniem sanitarnym albo na odwrót.

Wraz ze wzrostem kompleksowości oferowanych programów, w tym niezwykle istotnych w metodologii BIM banków danych i systemowych wyszukiwarek, pojawi się być może profesja „tropicieli ścieżek” poruszających się pomiędzy obydwoma tokami rozumowania, pełniących funkcję tłumaczy zbliżających do siebie tory myślenia obydwu partnerów, by wspólnie mogli osiągnąć to, do czego zostali powołani.

Literatura

1. 29 April 2021 RHEVA News, BIM adoption by European SMEs, https://www.rehva.eu/news/article/bim-adoption-by-european-smes (dostęp: 9.08.2021)
2. Anger Anna, BIM w Polsce, Almanach Polskiego Związku Pracodawców Budownictwa, 2016–2020, https://pzpb.com.pl/almanach-pzpb/ (dostęp: 9.08.2021), artykuł jest fragmentem książki „BIM dla Managerów”, PWN, 2021
3. Przemysł i budownictwo – na styku światów, konferencja on-line, AEC Design, 29 lipca 2021, http://www.aecdesign.pl/webinaria-na-zadanie

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!