Kalkulator kosztów ogrzewania budynków – IV kwartał 2023 r.

Jak pokazują wyniki bieżącej analizy, gruntowa pompa ciepła (typu solanka-woda) współpracująca z instalacją ogrzewania podłogowego – pomimo utrzymywania się w Polsce wysokich cen energii elektrycznej i ich niekorzystnej relacji do cen innych paliw – wciąż pozostaje najtańszym źródłem ciepła dla budynku jednorodzinnego. W domach wyposażonych w „podłogówkę” mniej zapłacimy również za ogrzewanie pompą ciepła typu powietrze-woda niż za ogrzewanie kondensacyjnym kotłem gazowym, nawet gdy w budynku nie ma instalacji fotowoltaicznej. 

Przy instalacjach grzejnikowych, wymagających wyższej temperatury na zasilaniu (instalacji odbiorczej centralnego ogrzewania), proporcje te się zmieniają. Koszt eksploatacji pompy ciepła typu powietrze-woda jest wówczas wyższy niż kondensacyjnego kotła gazowego i na porównywalnym poziomie jak np. kotła na pellet. 

Zestawienie POBE pokazuje jednak, że przy wykorzystaniu instalacji fotowoltaicznej koszty eksploatacji pompy ciepła można zredukować o 30-50% zależnie od wielkości instalacji PV. Dzięki temu pompa ciepła, bez względu na konfigurację, będzie zdecydowanie tańsza w użytkowaniu niż pozostałe źródła ciepła, a więc kotły na paliwa kopalne (gazowy, węglowy czy olejowy) lub biomasę drzewną. 

Skala oszczędności wynikających z eksploatacji pompy ciepła w układzie z fotowoltaiką zależy od rodzaju kotła grzewczego, z którym porównujemy pompę ciepła, typu pompy ciepła, sprawności źródła ciepła oraz temperatury zasilania, ale także – od standardu energetycznego budynku. Kolejnym czynnikiem mającym znaczny wpływ na poziom oszczędności wynikających z posiadania domowej fotowoltaiki jest system rozliczania energii. Koszty eksploatacji pompy ciepła w przypadku korzystania ze „starego” systemu, tzw. net-meteringu, znacznie korzystniejszego niż obecnie stosowany net-billing, mogą być bardzo niskie i wynosić zaledwie kilkaset zł rocznie, oczywiście, przy odpowiednim zbilansowaniu instalacji fotowoltaicznej z zapotrzebowaniem pompy ciepła na energię. Warto zauważyć, że dotyczy to ponad miliona domowych instalacji fotowoltaicznych wciąż rozliczanych w systemie net-meteringu.

Szczegółowe zestawienia kosztów, dla przykładowego budynku jednorodzinnego o powierzchni ogrzewanej 150 m2, zamieszkiwanego przez 4 osoby (typowa wielkość zapotrzebowania na ciepłą wodę użytkową), ilustrują przedstawione poniżej wykresy (rys. 1, 2 i 3). 

Co uwzględniają analizy POBE?

Na potrzeby analizy każdorazowo zestawiane są koszty wytworzenia ciepła dla typowego domu jednorodzinnego przy wykorzystaniu różnych urządzeń i systemów grzewczych, w tym:

• kotłów grzewczych: elektrycznego, gazowego, olejowego, węglowego, na kawałki drewna i granulat drzewny (pellet), 
• pomp ciepła typu powietrze-woda oraz solanka-woda, 
• instalacji grzejnikowej (temp. na zasilaniu 55°C) oraz płaszczyznowego ogrzewania podłogowego (temp. na zasilaniu 35°C).

Dodatkowo w zestawieniach kosztów brany jest pod uwagę ewentualny montaż mikroinstalacji fotowoltaicznej, np. o mocy 5 kWp w budynkach o większych potrzebach energetycznych lub 3 kWp w budynkach zużywających mniej energii, która współpracuje z pompą ciepła. 

Kolejnym czynnikiem uwzględnianym w analizie POBE jest standard energetyczny budynku, określany przez poziom zużycia energii użytkowej (EU). Istotnie wpływa on na całkowity koszt zaopatrzenia budynku w ciepło. 

W niniejszym zestawieniu zostały porównane trzy charakterystyczne poziomy zużycia energii użytkowej w przykładowym domu jednorodzinnym o powierzchni ogrzewanej 150 m2:

• około 80 kWh/(m² · rok) – w istniejącym budynku, który został poddany głębszej termomodernizacji (np. w ramach programu „Czyste Powietrze”) do standardu energetycznego określonego w Warunkach Technicznych obowiązujących od 1 stycznia 2017 r. (WT 2017), lub w budynku wzniesionym zgodnie z tym standardem;
• około 55 kWh/(m² · rok) – w nowym budynku, który spełnia standardy minimalne Warunków Technicznych obowiązujących od 1 stycznia 2021 r. (WT 2021);
• około 40 kWh/(m² · rok) – w nowym budynku, który spełnia standardy programu „Moje Ciepło” obowiązujące od 1 stycznia 2023 r., czyli charakteryzującym się lepszymi parametrami izolacyjności niż te określone w WT 2021. 

Analiza wyraźnie pokazuje, że im niższe jest zużycie energii użytkowej (ciepła użytkowego) w budynku, tym mniejsze są rachunki za jego ogrzewanie, niezależnie od zastosowanego źródła ciepła. Zużycie ciepła można istotnie ograniczyć, nawet kilkukrotnie, dzięki termomodernizacji.

Przeczytaj także: Kalkulator kosztów ogrzewania budynków – II kwartał 2023 r.

Dane dotyczące cen nośników energii

Dane dotyczące cen wykorzystane przy aktualizacji kalkulatora kosztów ogrzewania POBE pochodzą z raportu Polskiego Alarmu Smogowego (PAS) z września 2023 r., przygotowanego przez Instytut Badań Rynku i Opinii Publicznej CEM. Badanie cen paliw stałych zostało przeprowadzone we wrześniu 2023 r., z wykorzystaniem techniki typu „mystery calling” – osoby dzwoniące do składów opału podawały się za klientów planujących zakup. 

Raport PAS wskazuje, że w okresie od kwietnia do września 2023 r. nastąpił niewielki spadek cen paliw stałych. Cena węgla typu orzech spadła o 7% (wracając do poziomu z I kw. 2022 r.), ekogroszku o 8%, a drewna kawałkowego o 11%. Cena pelletu pozostała bez zmian. Jak zauważa PAS, na kształtowanie się cen węgla prawdopodobnie ma wpływ nagromadzenie ogromnych zapasów węgla pochodzącego z importu (z Kazachstanu, Syberii lub Czech), przy czym część tego paliwa może być niskiej jakości. Gdy po nowym roku nastąpi odwieszenie norm jakości węgla dla gospodarstw domowych (to jeden z warunków odblokowujących pieniądze z KPO, które będą przeznaczone na termomodernizację polskich domów), sytuacja może zatem ulec zmianie.

Ceny energii elektrycznej i gazu przyjęte do analizy kosztów ogrzewania budynków POBE zostały uśrednione. Warto zaznaczyć, że w analizie nie uwzględniono rządowych dopłat do ogrzewania, które obowiązywały w sezonie 2022/2023. Ponadto nie uwzględniono „zamrożonych” (niższych) cen energii elektrycznej, tylko przyjęto do kalkulacji ceny obowiązujące po przekroczeniu limitu zużycia w kWh rocznie. Według nowych przepisów obowiązujących w 2023 r., limity zużycia prądu będą wynosiły: do 3000 kWh rocznie dla wszystkich gospodarstw domowych, do 3600 kWh rocznie dla gospodarstw domowych z osobami z niepełnosprawnościami, do 4000 kWh rocznie dla rodzin z Kartą Dużej Rodziny oraz dla rolników. W analizie nie wzięto także pod uwagę kosztów obsługi urządzeń grzewczych − mają one znaczenie zwłaszcza przy eksploatacji kotłów na paliwo stałe.

Praktyczne narzędzie do planowania termomodernizacji

Kalkulator kosztów ogrzewania budynków jednorodzinnych przygotowany i aktualizowany co kwartał przez POBE to bardzo przydatne narzędzie we wstępnym oszacowaniu korzyści finansowych wynikających z termomodernizacji budynku, w tym wymiany źródła ciepła. Jest on dostępny na stronie www.pobe.pl jako otwarty arkusz kalkulacyjny, co umożliwia wprowadzenie indywidualnych danych dotyczących budynków i ich wyposażenia w urządzenia grzewcze. 

Osoby planujące poprawę standardu energetycznego swojego domu w celu obniżenia rachunków za ogrzewanie mogą liczyć na wsparcie w ramach wspomnianego wyżej programu NFOŚiGW „Czyste Powietrze”, który zapewnia znaczące dofinansowanie zarówno do inwestycji zwiększających izolacyjność istniejących budynków jednorodzinnych, jak i do wymiany starych urządzeń grzewczych na nowe, bardziej efektywne. Program „Moje Ciepło” pozwala z kolei uzyskać dofinansowanie do montażu pompy ciepła w nowych domach, pod warunkiem, że spełniają one podwyższone kryteria izolacyjności termicznej. Szczególnie dużym zainteresowaniem inwestorów cieszy się jednak nowa wersja programu „Mój Prąd”. Oprócz znanych już z poprzednich edycji dofinansowań do montażu domowej instalacji fotowoltaicznej, pozwala również uzyskać istotne dofinansowanie (około 50% kosztów) do instalacji pomp ciepła, a także urządzeń do magazynowania energii (cieplnej lub elektrycznej). Warunkiem wsparcia inwestycji w pompę ciepła jest tutaj posiadanie instalacji fotowoltaicznej.

Arkusz kalkulacyjny jest dostępny na stronie internetowej POBE: http://pobe.pl/kalkulator-pobe-koszty-ogrzewania-w-typowych-budynkach/

źródło: POBE