Strategia dla BIM

Po moim powrocie do Polski w nowo stworzonym młodym zespole projektowym stawialiśmy pierwsze kroki w projektowaniu w 3D. Wspólnie z pracownią architektoniczną A8 Piotra Lewandowskiego wykonaliśmy pierwsze pilotażowe trójwymiarowe projekty dwóch małych obiektów. Był to rok 2009. 

Temat BIM stawał się coraz bardziej medialny. Organizowane były liczne konferencje i prezentacje przedstawiające wizje funkcjonowania tej metodologii w przyszłości. W miarę upływu lat nasze kompetencje rosły i w roku 2012 otrzymaliśmy zlecenie na wykonanie modelu powykonawczego (6D) 8 km tunelu instalacyjnego dla miasteczka akademickiego w Katarze. Zadanie to było niezwykle złożone, gdyż na podstawie płaskiej dokumentacji powykonawczej należało stworzyć dokładny model znajdujących się w tym tunelu instalacji. Wspomagani przez kolegów z Pol-Con i Graphit Studio wykonaliśmy model tunelu wraz z jego weryfikacją w oparciu o skan laserowy. Wtedy też okazało się, jak efektywne może być współdziałanie inżynierów z różnych środowisk pracujących w jednym pomieszczeniu. Cały czas trwała intensywna wymiana informacji i wzajemna pomoc w rozwiązywaniu drobnych i większych problemów, zarówno technicznych, jak i dotyczących oprogramowania.

Przeczytaj również: Systemy kanalizacji wewnętrznej w technologii BIM

BIM w praktyce projektowej

Czas mijał i w kwietniowym numerze „Rynku Instalacyjnego” z roku 2015 ukazał się mój artykuł podsumowujący nasze dotychczasowe doświadczenia w praktycznym zastosowaniu BIM. Kontynuując publikacje, starałem się zbliżyć nieco wizje prezentowane najczęściej przez dystrybutorów software 3D do rzeczywistości stosowania BIM w projektowaniu i wykonawstwie.

W 2016 roku październikowe wydanie magazynu „Zawód Architekt” przyniosło trzy bardzo ważne artykuły na temat BIM. Architekt Wojciech Gwizdak w artykule „BIM – tak, wypaczenia – nie” [4] analizował kwestię wdrażania BIM w skali kraju, stwierdzając: Jeśli chcemy, by idea modelowania informacji o budynku zaczęła działać w praktyce i przynosiła korzyści inwestorom, projektantom i wykonawcom, to właśnie ludzie związani z budownictwem powinni móc ukształtować BIM do własnych potrzeb. Płynie z tego, moim zdaniem, wniosek, że bezwzględnie nie należy pozwolić administracji państwowej na wymyślanie, czym jest BIM, a czym nie jest, oraz kiedy i gdzie należy go stosować i dalej: Być może udałoby się doprowadzić do takiej sytuacji, by państwo, zamiast próbować stworzyć własny standard w zaciszach gabinetów, po prostu zaakceptowało nasze – praktyków – rozwiązania. Był to głos rozsądku w odpowiedzi na sugestie niektórych entuzjastów, aby ustawowo wprowadzić obowiązek wykonywania zamówień publicznych przy wykorzystaniu tej metodologii.

Na wielu konferencjach przewijał się wciąż niezbędny do funkcjonowania BIM temat standaryzacji. Realia były jednak nadal deprymujące, na co wskazywał architekt Robert Szczepanik [5]: obecny status w Polsce jest taki, że nie istnieje żaden system klasyfikacji budowlanej, który byłby kompatybilny z dokładnym abstrakcyjnym systemem standardów komputerowych dla procesów BIM. Możliwe opcje pochodzą zza granicy: albo brytyjski Uniclass, albo amerykański OmniClass czy austriacki A-6421 lub niemiecka DIN-271. Przedstawił on też wyczerpująco swoje obserwacje z rynku brytyjskiego. Na szczególną uwagę zasługuje definicja Grupy Podstawowej (Core Group). I tak: Znika pojęcie generalnego projektanta, co wynika z podniesienia roli projektantów branżowych do odpowiedzialności ekonomicznej za dotrzymanie Kosztu Docelowego i dalej: Kluczowi projektanci branżowi stają się równorzędnymi partnerami [podkreślenie aut.] w Grupie Podstawowej decyzyjnej [5].

Pojawia się również definicja BIM-Managera jako członka Grupy Podstawowej, którym może być architekt lub osoba z zewnątrz z odpowiednimi kompetencjami w zakresie kontroli i sterowania właściwym przepływem informacji między stronami procesu oraz czuwania nad dotrzymaniem założeń kosztowych i terminowych.

Wyeksponowany został także niezwykle ważny aspekt: wypracowania wysokiego stopnia zaufania wewnątrz grupy i utrwalenia świadomości potrzeby osiągnięcia wspólnego celu, jakim jest końcowy efekt całego przedsięwzięcia. W artykule „BIM: wdrożenie w Wielkiej Brytanii” arch. Michał Salamonowicz [6] opisał w oparciu o własne doświadczenia systematykę implementacji tej nowoczesnej metodologii na wyspach brytyjskich – dzięki współpracy administracji państwowej i organizacji branżowych, takich jak Royal Institute of British Architects (RIBA). Określono wtedy cztery poziomy integracji oraz ustanowiono dla nich odpowiednie ramy czasowe. Koszty wdrożenia BIM przez jednostki projektowe są stosunkowo wysokie, ale zdaniem autora: W praktyce wydatki te rekompensują jednak udogodnienia, jakie dzięki BIM uzyskują architekci i zespoły projektowe... Przykładem korzyści może być np. skrócony czas potrzebny na wykonanie dokumentacji i lepsza jej koordynacja. Firmy projektowe mogą zaoferować inwestorowi znacznie większy wachlarz dodatkowych usług, począwszy od kompleksowych wizualizacji i animacji, na harmonogramach oraz różnego rodzaju zestawieniach kończąc. Przy w pełni wdrożonym i funkcjonującym systemie zmianie ulega harmonogram prac i zmniejsza się liczba roboczogodzin potrzebnych na realizację zleceń, a więc wzrasta produktywność [6].

Z własnej praktyki dodam jeszcze, że model umożliwia przeprowadzenie racjonalnych analiz kosztowych w odniesieniu do całego okresu „życia” obiektu i wybór przez zamawiającego optymalnej w jego przypadku kompozycji rozwiązań technicznych. Ponadto nieporównywalna z tradycyjną jakość dokumentacji powykonawczej pozwala na dalsze znaczące oszczędności w okresie użytkowania – dzięki racjonalnemu zarządzaniu obiektem, uproszczeniu zmiany funkcji części lub całego obiektu itp. Wydawałoby się, że powinno to być szczególnie atrakcyjne dla inwestora publicznego, który z reguły sam zarządza, a jednak...

Konsultacje – jak tworzy się prawo

Gdy w maju 2016 w ramach działalności Nowoczesnej przygotowywaliśmy z posłem Pawłem Pudłowskim, ówczesnym przewodniczącym sejmowej Komisji Cyfryzacji, konsultacje sejmowe „BIM w codziennej praktyce – jeszcze wizja czy już szansa”, mieliśmy nadzieję na jakąś reakcję władz centralnych. W następstwie tych konsultacji w czerwcu 2016 wystosowana została do Ministra Infrastruktury interpelacja poselska zakończona kilkoma pytaniami [3]:

W związku z powyższym proszę Pana Ministra o odpowiedź na następujące pytania: 

1. Czy ministerstwo jest zainteresowane jak najszybszym wdrożeniem metodologii BIM w zamówieniach celu publicznego? 
2. Czy zgadza się Pan z postulatami wypracowanymi podczas konsultacji?
3. Czy trwają prace nad wdrożeniem metodologii BIM w Ministerstwie i na jakim są etapie? 
4. Jaki jest skład zespołu pracującego nad wdrożeniem metodologii? 
5. Czy zechce Pan skorzystać z wiedzy i doświadczenia ekspertów uczestniczących w konsultacjach, o których mowa w niniejszej interpelacji?

W lipcu podsekretarz stanu Tomasz Żuchowski [3] w obszernym, choć niewiele wyjaśniającym liście poinformował, że:

Odnosząc się do postulatów wypracowanych w ramach konsultacji poselskiej, to w znacznej mierze pokrywają się one z zebranymi do tej pory przez Ministerstwo opiniami, doświadczeniami, jak i dobrymi praktykami, oraz że 27 września 2016 r. odbędą się w ministerstwie konsultacje w tej sprawie z przedstawicielami wszystkich grup uczestniczących w procesie inwestycyjnym. Poseł Pudłowski również został na ten dzień zaproszony, jednak ze względu na jego wyjazd zagraniczny zostałem poproszony, żeby go na tym spotkaniu reprezentować. Niestety 27 września okazał się terminem przeznaczonym wyłącznie dla przedstawicieli administracji…

Zaproszenie zostało przesunięte na luty 2017, kiedy to miało się odbyć „spotkanie podsumowujące”. Termin lutowy rozpłynął się jednak w urzędniczej mgle i tak zakończył się sejmowy rozdział BIM.

Praca u podstaw

We wrześniu 2016 r. z radością przyjąłem zaproszenie Lubuskiej Okręgowej Izby Inżynierów Budownictwa na prelekcję, która zapoczątkowała cykl wykładów „BIM – szansa dla polskich inżynierów?” w różnych okręgach Izby. Na spotkaniu w Łodzi pod koniec listopada 2016 r. miałem okazję przedstawić swoje koncepcje w obecności Andrzeja Dobruckiego, prezesa Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa. Podczas prezentacji starałem się przekonać uczestników do potencjału, jaki dają struktury Izby w zakresie wspierania implementacji tej przyszłościowej metodologii w Polsce. Zdając sobie sprawę z realiów, sugerowałem podjęcie działań w skromnym zakresie, który jednak stanowiłby zachętę dla młodych inżynierów do czynnego włączenia się w prace oddziałów Izby.

Na kilku spotkaniach spotkałem branżystów, którzy zainwestowali w oprogramowanie, mieli jednak trudności ze znalezieniem partnerów do realizacji projektów wielobranżowych. Stąd pierwsza propozycja: Integracja rozproszonych kompetencji. Każdy z Oddziałów mógłby na swoim terenie dokonać ewidencji biur inżynierskich dysponujących oprogramowaniem i praktyką w projektowaniu trójwymiarowym. Dzięki temu Oddziały dysponowałyby bazą kontaktów, mogąc udzielać informacji inwestorom, architektom i poszukującym partnerów biurom projektowych. Stanowiłoby to również pomoc akwizycyjną dla biur dysponujących tymi kompetencjami i zachętę dla innych do rozwijania ich u siebie.

W trakcie realizowanych przez moje biuro projektów jedną z największych przeszkód były braki w zrozumieniu i zaufaniu między branżami. Prawem bezwładności ciążyły jeszcze na atmosferze zespołów wielobranżowych tradycyjne stosunki walki między uczestnikami procesu projektowego, podczas gdy podstawową zasadą BIM jest współdziałanie. Drugą propozycją były więc Warsztaty dla podwyższania kwalifikacji i Trening współdziałania branż. Dysponując ewidencją zainteresowanych, istnieje możliwość organizowania w pomieszczeniach Oddziałów wielobranżowych spotkań warsztatowych w celu praktycznego treningu dialogu i współpracy.

Jedną z barier utrudniających implementację BIM w polskim budownictwie jest niedoinformowanie inwestorów w tym zakresie. Roztaczane na konferencjach i prezentacjach wizje traktowane są sceptycznie i z dużą rezerwą jako rodzaj science fiction. Dlatego istnieje potrzeba inicjowania Spotkań informacyjnych dla inwestorów, aby praktycy mogli przedstawić im realne korzyści ze stosowania tej metodologii.Czas płynął, aż w lipcu 2018 powstała Komisja ds. Edukacji i Wdrożenia BIM w Mazowieckiej Okręgowej Izbie Inżynierów Budownictwa. Inicjatywa ta przeniknęła na poziom krajowy i uchwałą nr 23/R/18 KR PIIB z 5 września 2018 roku powołany został zespół ds. BIM pod przewodnictwem Jana Bobkiewicza.W grudniu 2019 roku powstało obszerne opracowanie zatytułowane „Strategia PIIB w zakresie wdrażania BIM” [2]. Zawiera ono szereg haseł obejmujących zasadnicze kierunki pożądanego działania PIIB i OIIB.

W podsumowaniu stwierdzono:

BIM jest ogromną szansą dla polskiego budownictwa. To szansa także dla inżynierów budownictwa. Jednak nieumiejętne wdrożenie BIM może nieść ze sobą także istotne zagrożenia. Jest to zatem duże wyzwanie. Polska Izba Inżynierów Budownictwa dostrzega potencjał, jaki drzemie w cyfryzacji, i zdaje sobie sprawę z nieuchronności postępu i rozwoju z niej wynikającej. BIM jest urzeczywistnieniem idei wirtualnej budowy, która pozwala na minimalizację kolizji i problemów w trakcie rzeczywistej realizacji. Z tego względu Polska Izba Inżynierów Budownictwa powinna się włączyć w działania związane z wdrożeniem BIM i poprzez tę aktywność, dbając o interesy inżynierów budownictwa pełniących samodzielne funkcje techniczne w budownictwie, uzyskać w tym procesie właściwe jej miejsce i rolę jako ich reprezentanta. Aby działania PIIB były skuteczne, konieczna jest ich odpowiednia koordynacja i z tego względu postuluje przekształcenie Zespołu ds. BIM w stałą Komisję ds. BIM, której zadaniem będzie wdrożenie niniejszej strategii.

Niestety w aktualnej sytuacji politycznej rola Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa jako reprezentanta interesów inżynierów sprowadza się do formułowania postulatów, które jednak nie mają istotnego wpływu na zamierzenia administracji państwowej i procesy legislacyjne. Dowodem może być ignorowanie wielokrotnie publikowanych zastrzeżeń PIIB do uchwalonych ostatnio sformułowań nowego Prawa budowlanego. Sytuacja ta nie powinna jednak tłumić starań w kierunku upowszechnienia wiedzy o BIM, gdyż mimo przeciwności: Nadrzędnym celem strategii jest realizacja podstawowego zadania statutowego, jakim jest reprezentowanie członków w procesie wdrażania BIM w Polsce. Jej realizacja ma pozwolić PIIB mieć realny wpływ na ten proces [2].

Literatura

1. O tym się mówi – Strategia PIIB w zakresie wdrażania BIM, http://www.inzynierbudownictwa.pl/wydarzenia,o_tym_sie_mowi,artykul,strategia_piib_w_zakresie_wdrazania_bim,12656, publikacja 10.03.2020.
2. Strategia Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa w zakresie wdrażania BIM, miejsca i roli Izby w tym procesie oraz wskazania sposobów realizacji tej strategii, https://www.piib.org.pl/pliki/kr/Strategia_ds_BIM_24022020.pdf (dostęp: 4.05.2020).
3. Interpelacja poselska Pawła Pudłowskiego z dnia 1.06.2016 r., http://www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/InterpelacjaTresc.xsp?key=0892AF44 oraz odpowiedź na nią, http://www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/InterpelacjaTresc.xsp?key=0BA47539 (dostęp: 4.05.2020).
4. Gwizdak Wojciech, BIM – tak, wypaczenia – nie, „Zawód Architekt” nr 9/10, 2015, https://www.iconichouses.org/doc/in-the-media/ZA_46_iconic.pdf (dostęp: 4.05.2020).
5. Szczepaniak Robert, BIM: Fakty i Mity, „Zawód Architekt” nr 9/10, 2015, https://www.iconichouses.org/doc/in-the-media/ZA_46_iconic.pdf (dostęp: 4.05.2020).
6. Salamonowicz Michał, BIM: wdrożenie w Wielkiej Brytanii, „Zawód Architekt” nr 9/10, 2015, https://www.iconichouses.org/doc/in-the-media/ZA_46_iconic.pdf (dostęp: 4.05.2020).

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!