Potrzebna jest strategia dla energii geotermalnej

Raport europosła Zdzisława Krasnodębskiego dla konserwatywnej grupy ECR został przegłosowany przeważającą większością głosów – 531 głosów za i 2 przeciw. W rezolucji Parlamentu Europejskiego z dnia 18 stycznia 2024 r. w sprawie energii geotermalnej podkreśla się, że skomplikowane przepisy krajowe w połączeniu z czasochłonnymi procesami wydawania zezwoleń spowalniają wykorzystanie energii geotermalnej. Dlatego wzywa się do opracowania europejskiej strategii dotyczącej energii geotermalnej, rozpoczynającej od mapowania zasobów geotermalnych w całej UE, aby zapewnić zebranie wszystkich danych na temat tych zasobów i udostępnić je społeczeństwu. Należy zmniejszać obciążenia administracyjne i wspierać inwestycje w geotermię w budynkach, przemyśle i sektorach rolniczych w całej Unii. Wzywa się do zawarcia sojuszu przemysłowego w sprawie energii geotermalnej i wprowadzenia zharmonizowanego systemu ubezpieczeń w celu ograniczenia ryzyka finansowego dla tego sektora. Jedną z głównych barier rozwoju geotermii jest bariera finansowa dla deweloperów rozpoczynających projekty. Polityka rządów powinna sprzyjać obniżeniu tego ryzyka i zachęcać sektor prywatny do inwestycji finansowych w branży.

Raport zachęca państwa członkowskie UE do opracowania krajowych strategii dotyczących energii geotermalnej, na wzór Francji, Polski czy Irlandii. Kraje te wdrożyły konkretne rozwiązania mające na celu wsparcie wykorzystania tego odnawialnego źródła energii. Wezwano do dodatkowego wsparcia dla regionów ekonomicznie zależnych od paliw kopalnych, aby umożliwić im przechodzenie na energię geotermalną. Wskazuje się, że potencjał rozwoju technologii geotermalnych z wykorzystaniem infrastruktury, którą dysponuje przemysł wydobycia węglowodorów, nie został jeszcze w pełni wykorzystany przez państwa UE. Podczas debaty padła nawet propozycja przekwalifikowania pracowników z sektora paliw kopalnych w celu „nauczenia się umiejętności związanych z energią geotermalną”, co pomogłoby w sprawiedliwej transformacji zarówno pracownikom, jak i społeczeństwu. Postulowany jest także sojusz na rzecz przemysłu geotermalnego, mający na celu przyspieszenie popularyzacji najlepszych praktyk i skuteczne wdrażanie prawodawstwa sprzyjającego rozwojowi geotermii.

W raporcie podkreśla się, że energia geotermalna to jedyne źródło energii, które działa w sposób ciągły i ma stałe koszty. Ponadto jest to jedyna technologia, która nie wymaga do pozyskiwania energii surowców krytycznych, takich jak pierwiastki ziem rzadkich, których w UE brakuje. Energia geotermalna została wymieniona wśród strategicznych czystych technologii w Net-Zero Industry Act z marca 2023 r., obok paneli słonecznych, turbin wiatrowych i pomp ciepła. Zadaniem Net-Zero Industry Act jest pomoc we wzmacnianiu europejskiego potencjału produkcyjnego technologii bezemisyjnych i pokonaniu barier w zwiększaniu mocy produkcyjnych w Europie. Środki w nim określone mają zwiększyć konkurencyjność przemysłu emitującego bardzo niskie, zerowe lub ujemne ilości gazów cieplarnianych i wspierać go w przechodzeniu na czystą energię. Przyspieszy to postępy w realizacji celów UE w zakresie klimatu i energii na 2030 rok oraz przejścia na neutralność klimatyczną do 2050 r. Jednocześnie przemysł UE stanie się bardziej konkurencyjny, powstaną wysokiej jakości miejsca pracy, a Wspólnota będzie bardziej niezależna energetycznie.

Geotermia a pompy ciepła

Rezolucja uwzględnia sprawozdanie Wspólnego Centrum Badawczego pt. „Fala pomp ciepła: możliwości i wyzwania” [3]. Podkreśla, że pompy ciepła i technologie energii geotermalnej wymieniono jako strategiczne dla osiągnięcia neutralności klimatycznej Europy. W rezolucji wzywa się Komisję Europejską, aby oparła strategię na kompleksowej ocenie potencjału energii geotermalnej w płytkich, średnich, głębokich i bardzo głębokich obszarach podpowierzchniowych we wszystkich 27 państwach członkowskich. Ocena ta powinna pomóc w określeniu potencjału energii geotermalnej dla różnych zastosowań, w tym w ciepłownictwie, chłodnictwie, procesach przemysłowych, produkcji żywności, wykorzystaniu pomp ciepła, wytwarzaniu energii elektrycznej oraz produkcji odnawialnego wodoru. Wyrażono jednocześnie zaniepokojenie faktem, że wysokie początkowe koszty wierceń i instalacji zwykle zniechęcają do wyboru geotermalnych pomp ciepła na rzecz mniej wydajnych rozwiązań technologicznych. Dlatego wezwano państwa członkowskie do zbadania możliwych zachęt finansowych w celu wypełnienia tej luki, w tym poprzez modele finansowania pay as you save (PAYS), czyli z tego, co zaoszczędzisz. Rezolucja wzywa też Komisję do zajęcia się tą kwestią w nadchodzącym planie działania UE dotyczącym pomp ciepła oraz do podjęcia odpowiednich kroków w celu zapewnienia większego uwzględniania projektów geotermalnych przy korzystaniu z istniejących funduszy i instrumentów europejskich. Państwa członkowskie powinny zapewnić dostępność systemów certyfikacji lub równoważnych systemów kwalifikacji, szczególnie instalatorom płytkich systemów geotermalnych na małą skalę i pomp ciepła. Inwestycje w badania i rozwój (B+R) w dziedzinie energii geotermalnej otrzymały znacznie mniej środków niż w innych sektorach.

W dyskusjach towarzyszących przyjmowaniu rezolucji wskazywano, że np. w Danii są firmy specjalizujące się w finansowaniu, rozwoju, budowie i eksploatacji wielkoskalowych elektrowni geotermalnych dla sieci ciepłowniczych. Duńska firma buduje obecnie w Aarhus największą w Europie elektrownię geotermalną dla sieci ciepłowniczych o mocy 110 MW, która dostarczy ciepło ze źródeł odnawialnych do ok. 20% miasta. W działania na rzecz promocji geotermii zaangażowana była m.in. Europejska Rada ds. Energii Geotermalnej (EGEC) – funkcjonująca od 1998 r. organizacja non profit promującą branżę geotermalną, zrzeszająca ponad 200 członków z 30 krajów. 

Literatura

1. Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 18 stycznia 2024 r. w sprawie energii geotermalnej (2023/2111(INI)), https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/TA-9-2024-0049_EN.html

2. The Net-Zero Industry Act: Accelerating the transition to climate neutrality, https://single-market-economy.ec.europa.eu/industry/sustainability/net-zero-industry-act_en

3. The Heat Pump Wave: Opportunities and Challenges Analysis of the largescale deployment of heat pumps by 2030 following the REPowerEU plan, https://publications.jrc.ec.europa.eu/repository/handle/JRC134045