RynekInstalacyjny.pl

Zaawansowane wyszukiwanie

Zasady postępowania przed badaniem rur żeliwnych z użyciem mikroskopu elektronowego

Principles of the attitude to evaluation of ductile iron pipes with an electron scanning microscope

Widoczny przekrój przez fragment powłoki cynkowo-aluminiowej. Zdjęcie pochodzi z badań wykonanych skaningowym mikroskopem elektronowym Hitachi S-3400.
Fot. archiwum autorów (W. Dąbrowski, A. Wassilkowska)
 

Widoczny przekrój przez fragment powłoki cynkowo-aluminiowej. Zdjęcie pochodzi z badań wykonanych skaningowym mikroskopem elektronowym Hitachi S-3400.


Fot. archiwum autorów (W. Dąbrowski, A. Wassilkowska)


 

Zastosowanie techniki mikroskopii elektronowej jest od dawna znane, jednak wprowadzenie metod instrumentalnych oceny jakości żeliwnych przewodów rurowych z punktu widzenia ochrony interesów inwestora przyczyniło się do bardziej zaawansowanej oceny dostarczanych odlewów i ich warstw zabezpieczających. Tym samym dostępne są narzędzia i procedury umożliwiające wiarygodną weryfikację jakości oferowanych na rynku rur żeliwnych.

Zobacz także

FERRO S.A. Zawory kulowe F-Power firmy Ferro

Zawory kulowe F-Power firmy Ferro Zawory kulowe F-Power firmy Ferro

Niezbędnym elementem armatury wodnej, a w szczególności armatury zaporowej służącej do otwierania i zamykania przepływu, są zawory kulowe. Składają się one z korpusu (obudowy całego mechanizmu), napędu...

Niezbędnym elementem armatury wodnej, a w szczególności armatury zaporowej służącej do otwierania i zamykania przepływu, są zawory kulowe. Składają się one z korpusu (obudowy całego mechanizmu), napędu ręcznego (w postaci jednoramiennej dźwigni lub motylka), trzpienia z dławikiem oraz gniazda wraz z kulą. W kuli znajdziemy wydrążony z dwóch stron otwór służący do przepuszczania medium, gdy zawór jest otwarty. Obracając dźwignię zaworu o dziewięćdziesiąt stopni, zamykamy przepływ medium.

Xylem Water Solutions Polska Sp. z o.o. Wydajna instalacja podnoszenia ciśnienia wody z niskim kosztem eksploatacji, czyli zestaw hydroforowy SMB Lowara firmy Xylem

Wydajna instalacja podnoszenia ciśnienia wody z niskim kosztem eksploatacji, czyli zestaw hydroforowy SMB Lowara firmy Xylem Wydajna instalacja podnoszenia ciśnienia wody z niskim kosztem eksploatacji, czyli zestaw hydroforowy SMB Lowara firmy Xylem

Od współczesnych zestawów hydroforowych oczekuje się nie tylko skutecznego podnoszenia ciśnienia wody w instalacjach wody użytkowej, ale również niskich kosztów eksploatacji. W zestawie hydroforowym SMB...

Od współczesnych zestawów hydroforowych oczekuje się nie tylko skutecznego podnoszenia ciśnienia wody w instalacjach wody użytkowej, ale również niskich kosztów eksploatacji. W zestawie hydroforowym SMB Lowara postawiono na spełnienie tych oczekiwań dzięki połączeniu rozwiązań zapewniających dobre parametry hydrauliczne i efektywność energetyczną.

Xylem Water Solutions Polska Sp. z o.o. Stałe ciśnienie wody w instalacji? To możliwe z zestawem hydroforowym GHV Lowara firmy Xylem

Stałe ciśnienie wody w instalacji? To możliwe z zestawem hydroforowym GHV Lowara firmy Xylem Stałe ciśnienie wody w instalacji? To możliwe z zestawem hydroforowym GHV Lowara firmy Xylem

Zestaw hydroforowy GHV Lowara zapewnia stałe ciśnienie wody w instalacji, nawet przy dużych i częstych wahaniach w rozbiorach wody. Pełna automatyzacja, osiągana dzięki zaawansowanej regulacji i sterowaniu...

Zestaw hydroforowy GHV Lowara zapewnia stałe ciśnienie wody w instalacji, nawet przy dużych i częstych wahaniach w rozbiorach wody. Pełna automatyzacja, osiągana dzięki zaawansowanej regulacji i sterowaniu sprawia, że stabilna praca instalacji zapewniona jest bez udziału użytkownika.

W artykule:


• Pobór próbek do badań i przygotowanie zgładów
• Informacje uzyskane z obrazów
• Ograniczenia metody EDS
• Trudności w ocenie powłoki cynkowej
• Podsumowanie

Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Krakowie rozpoczęło w 2012 roku sporadyczne badanie żeliwnych przewodów wodociągowych dostarczanych na place budowy, korzystając z usług Katedry Wodociągów, Kanalizacji i Monitoringu Środowiska Politechniki Krakowskiej.

W badaniach wykorzystano mikroskop skaningowy Hitachi S-3400 wyposażony w urządzenie do analizy składu chemicznego powierzchni próbek EDS.

Chociaż zastosowanie techniki mikroskopii elektronowej jest od dawna znane, z punktu widzenia ochrony interesów inwestora poczyniono istotny krok naprzód, gdyż wprowadzono metody instrumentalne oceny jakości przewodów rurowych, a więc umożliwiono znacznie bardziej zaawansowaną ocenę dostarczanych odlewów [1] i ich warstw zabezpieczających [15, 16].

Kiedy rynek zorientował się, że po­czyniono nowy krok w kierunku oceny jakości sprzedawanych rur, niektórzy handlowcy postanowili wykorzystać te możliwości do walki z konkurencją.

Inwestorzy nie zawsze pamiętają, że przedstawione im wyniki badań z renomowanych laboratoriów wymagają przed interpretacją sprawdzenia:

  • czy rury do badań zostały wybrane losowo,
  • czy próbki pobrano z wyrobów danego producenta,
  • czy poboru dokonali bezpośrednio pracownicy laboratorium.

Ponadto absolwenci inżynierii sanitarnej nie są najczęściej zorientowani, jakie możliwości i - co może nawet ważniejsze – ograniczenia ma technika mikroskopii elektronowej. Stąd potrzeba omówienia tych zagadnień.

Informacje ogólne

Czytelnik zainteresowany podstawowymi informacjami o przewodach żeliwnych i stalowych stosowanych w wodociągach może się zapoznać z ich właściwościami fizycznymi w pierwszym tomie monografii A. Kuliczkowskiego [7].

  • Przewody żeliwne są wewnątrz zabezpieczane wyprawą cementową [2, 8], a w przypadku wód miękkich i małych średnic powłoką z żywicy epoksydowej lub poliuretanów.
  • Podejmując decyzję co do sposobu ochrony wewnętrznej przewodów metalowych sieci wodociągowej, należy dokonać w pierwszej kolejności oceny tendencji i możliwości rozpuszczania węglanu wapnia [4] przez transportowaną wodę.
  • Do ochrony wewnętrznej rurociągów wody pitnej nie stosuje się cementów wysokoglinowych [18], które najlepiej chronią chemicznie przewody żeliwne i stalowe wody przemysłowej. Wyprawa cementowa jest stosowana od ponad 80 lat i nie tylko zabezpiecza rurociąg wewnętrznie przed korozją, ale nie pozwala ponadto na powstanie chropowatej powierzchni zbudowanej z produktów korozji [17], które powodują po latach duże opory przepływu [5].
  • Należy również wspomnieć o rewolucji, która dokonała się w zakresie połączeń kielichowych przewodów żeliwnych [3].

Pobór próbek do badań

Techniki mikroskopii są niestety inwazyjne i wymagają wycięcia fragmentu rury do badań. Fragment ten jest znacznie większy niż próbka badana pod mikroskopem, gdyż próba musi zostać wycięta w specjalnym urządzeniu gwarantującym schłodzenie materiału w stopniu zabezpieczającym przed zmianą jego struktury w czasie przecinania.

Kształt tej wyciętej próbki zależy od tego, czy ma ona służyć badaniom struktury i składu chemicznego, czy też wytrzymałościowym. Niemniej w jednym i w drugim przypadku kluczową kwestią jest zapewnienie, żeby fragmenty wycięte z rury były reprezentatywne dla ocenianego wyrobu, a więc najpierw wybrane w sposób losowy, a następnie pobrane bezpośrednio przez pracowników laboratorium, które wykonuje badania i ponosi za nie odpowiedzialność.

Z zasady nie należy dawać wiary wynikom pomiarów nawet z akredytowanych i powszechnie uznawanych laboratoriów, jeśli pochodzenie badanego materiału nie jest znane, a w szczególności gdy zachodzi obawa, że materiał do badań został do laboratorium dostarczony przez dystrybutorów reprezentujących producenta lub jego konkurencję.

Sprawdzenie pochodzenia próby jest pierwszą niekwestionowaną zasadą postępowania każdego inwestora zainteresowanego oceną jakości rur.

Próba może być również pobrana przez inwestora i dostarczona do laboratorium, ale tylko pod warunkiem, że uzyskane dzięki wynikom badań informacje będą służyły wyłącznie jemu.

Przygotowanie zgładów

Badania struktury żeliwa sferoidalnego, a tym bardziej przekroju przez powłoki ochronne, wymagają pracochłonnego przygotowania zgładów próbki za pomocą coraz drobniejszych past szlifierskich oraz starannego usunięcia nawet najdrobniejszych pozostałości po tych pastach z powierzchni zgładów.

Wycięcie próbek i przygotowanie ich zgładów jest długim, żmudnym i na tyle kosztownym procesem, że rzutuje on istotnie na cenę ekspertyzy technicznej, której zadaniem jest ocena jakości badanego materiału.

Informacje uzyskane z obrazów

Wysoka rozdzielczość obrazu przy dużych powiększeniach wiąże się z małym obszarem obserwacji. Powstaje zatem poważny problem doboru liczby próbek, która byłaby reprezentatywna dla całej rury, a ponadto pobranych losowo rur dla oceny jakości dużej dostawy produktów.

Do badania powinno się przygotować sześć zgładów z jednej rury, aby można było uznać, że uzyskane wyniki dotyczące ilościowego składu warstw ochronnych są reprezentatywne.

Struktura żeliwa sferoidalnego z dobrze wykonanych zgładów może zostać oceniona precyzyjnie na skaningowym mikroskopie elektronowym (SEM – scanning electron microscope).

Znacznie trudniejsze jest określenie, czy spełnione zostały wymagania ilościowe i jakościowe stawiane warstwom ochronnym. Zazwyczaj wymagania te określa Polska Norma, ale może to być również inna norma, która nie została przyjęta przez Polski Komitet Normalizacyjny (PKN).

Wymagania mogą także zostać sprecyzowane w warunkach przetargu albo w umowie.

3 kwietnia 1993 r. zniesiono częściowo ustawowy obowiązek stosowania Polskich Norm, pozostawiając jednak ministrom możliwość ustalania list norm nadal obowiązujących.

Z kolei 1 stycznia 2003 r. weszła w życie ustawa o normalizacji z 12 września 2002 r. (DzU nr 169/2002, poz. 1386), która nie przewiduje już tworzenia przez ministrów list norm obowiązujących, ale wprowadza możliwość powoływania się w aktach prawnych na Polskie Normy lub ich fragmenty, pod warunkiem że zostały one przetłumaczone na język polski lub wydane drukiem w tym języku.

Wydaje się naturalne, że w Polsce powinno się stosować Polskie Normy, jak również unormowania europejskie.

Stosowanie w umowach kupna–sprzedaży powołań na normy spoza kontynentu europejskiego mogłoby utrudnić znalezienie odpowiednich oferentów. Niemniej prawnie istnieją możliwości uzgodnienia między stronami innych wymagań co do warstw ochronnych rur z żeliwa sferoidalnego niż wymienione w normie PN-EN 545:2010, rozpowszechnionej w wersji angielskiej.

Czytaj też: Dobór materiałów do budowy sieci wod-kan. Sieci kanalizacyjne (cz. 1) >>>

Ograniczenia metody EDS

Metoda EDS polega na wybijaniu elektronów z powłok atomów tworzących powierzchnię badanego zgładu przez wiązkę rozpędzonych elektronów skierowanych na małą powierzchnię próbki materiału.

Jeżeli do wybicia elektronu doszło z powłoki o niższym stanie energetycznym niż najwyższy w atomie, to w atomie zgodnie z zasadą dążenia do najniższej energii elektron z powłoki o wyższym poziomie energetycznym przechodzi na powłokę o niższym, wypromieniowując promieniowanie X o dokładnie znanej energii, równej różnicy pomiędzy stanami energetycznymi obydwu powłok.

Analiza składu chemicznego może być prowadzona do głębokości od 1 do 3 mm.

Głębokość regulowana jest wielkością napięcia przyspieszającego wiązkę elektronów.

Badanie składu powierzchni przystawką EDS jest ograniczone w dwóch aspektach [16]:

  • nie można analizować zawartości pierwszych pięciu pierwiastków o najmniejszej liczbie protonów,

  • w odniesieniu do zawartości węgla należy się liczyć z możliwością otrzymania zawyżonych wyników z uwagi na to, że bardzo rozrzedzone pary oleju do smarowania pompy próżniowej przedostają się do wysokiej próżni w komorze mikroskopu.

Wydawać by się mogło, że z uwagi na wysoką próżnię w tej komorze nieliczne cząstki węglowodorów nie mają praktycznie wpływu na dokładność analizy składu pierwiastków, ale są one porywane przez wiązkę elektronów i kierowane na małą powierzchnię, która poddawana jest analizie. W rezultacie wpływ na dokładność oznaczenia masy węgla może być widoczny.

Wyniki analizy składu powierzchni podawane są przy założeniu, że wszystkie poddane analizie pierwiastki stanowią 100% masy próby.

Tak więc brak oznaczenia najlżejszych pierwiastków lub zawyżenie udziału węgla w masie próbki w wyjątkowych przypadkach mogą mieć wpływ na dokładność analizy udziału mas innych pierwiastków w budowie powierzchni próbki. Jednak zazwyczaj większym niebezpieczeństwem jest pozostawienie śladowych ilości past polerskich na powierzchni analizowanej próbki.

Analiza EDS jest zazwyczaj stosowana do sprawdzenia, czy wystarczająca jest ilość cynku stanowiącego pierwszą zewnętrzną powłokę ochronną rur wodociągowych według normy [6]. Powłoka ta powinna być jak najbardziej gładka, ale żadna z metod natryskiwania cieplnego nie daje gładkiej powierzchni, a tylko te metody stosowane są do tworzenia zewnętrznych powłok cynku na wodociągowych przewodach z żeliwa sferoidalnego.

Zatem przykład powłoki cynkowej pokazanej na rys. 1 można uznać za prawidłowy pod względem gładkości.

Rys. 1. Przykładowy przekrój przez zewnętrzną
warstwę ochronną rury z żeliwa sferoidalnego; fot. archiwum autorów (W. Dąbrowski, A. Wassilkowska)

Rys. 1. Przykładowy przekrój przez zewnętrzną warstwę ochronną rury z żeliwa sferoidalnego; fot. archiwum autorów (W. Dąbrowski, A. Wassilkowska)

 Przekrój

Rys. 2. Przekrój przez fragment powłoki cynkowo-aluminiowej; fot. archiwum autorów (W. Dąbrowski, A. Wassilkowska)


 

Na fotografii wyraźnie widać mniejsze kuliste wytrącenia grafitu na ostatnich kilkudziesięciu mikrometrach grubości ścianki rury z żeliwa sferoidalnego.

Po odlaniu przewodu różnica w strukturze materiału jest znaczna.

Następnie rury poddaje się kilkugodzinnemu wyżarzaniu, podczas którego ich powierzchnia pokrywa się cienką warstwą tlenków.

Z obserwacji autorów [17, 1] wynika, że są to raczej dwie warstwy, często o słabej spójności.

Na rys. 1 widać pęknięcie pomiędzy tymi warstwami.

Skaningowe mikroskopy elektronowe pozwalają na obserwowanie pęknięć, jak również grubości i równomierności nałożenia powłoki cynkowej.

Trudności w ocenie powłoki cynkowej

Na rys. 2 pokazano fragment powłoki cynkowo-aluminiowej z wyraźnie zaznaczonymi fragmentami aluminium w cynku.

Rys. 3. Mały fragment przekroju przez powłokę
cynkowo-aluminiową rury odlanej z żeliwa sferoidalnego

Rys. 3. Mały fragment przekroju przez powłokę cynkowo-aluminiową rury odlanej z żeliwa sferoidalnego

Jak widać, obraz z elektronów wstecznie odbitych pozwala na ocenę równomierności rozłożenia tych dwóch metali, która jest lepsza, kiedy w procesie natryskiwania cieplnego stosowany jest jeden drut cynkowo-aluminiowy, a nie odrębnie dwa druty z różnych metali.

Elektrony wstecznie odbite (BSE) stanowią małą część nadlatujących do próbki elektronów, które trafiają w pobliże jąder atomów i ulegają wstecznemu odbiciu.

Większe prawdopodobieństwo odbicia elektronów mają jądra o większej liczbie protonów. Dzięki temu po przetransformowaniu tych odbić na obraz widzialny pierwiastki o większej liczbie atomowej dają obraz jaśniejszy, a o mniejszej ciemniejszy.

O ile za pomocą skaningowego mikroskopu elektronowego można ocenić jednorodność i średnią grubość warstw ochronnych, o tyle nie można dokładnie określić masy powłoki, które to wartości są zdefiniowane w normie [6]. Powodem jest powstawanie porowatej struktury cynku i częściowe utlenianie go w czasie natrysku cieplnego.

Na rys. 3 przedstawiono fragment powłoki cynkowo-aluminiowej w dużym powiększeniu, wykonanej w czasie natrysku cieplnego z jednego drutu utworzonego ze stopu tych dwóch metali.

Czytaj też: Wpływ jakości wody na tworzenie się produktów korozji i kamienia kotłowego w instalacjach c.o i c.w.u. >>>

Podsumowanie

Analizując doświadczenia autorów artykułu, a także pracowników innych ośrodków dotyczące zastosowania mikroskopii elektronowej do badania rur żeliwnych dostarczanych na place budów, można dojść do następujących konkluzji.

1. Korzystając z dostarczonych sprawozdań badawczych należy w pierwszej kolejności upewnić się, że laboratorium wykonujące analizy struktury i składu rury wraz z warstwami ochronnymi samo pobrało w sposób losowy wycinki z losowo wybranych rur [14].

2. Możliwość uzyskania większych powiększeń obrazu niż w mikroskopach optycznych prowadzi do zmniejszenia pola obserwacji, a co za tym idzie, konieczne jest przeprowadzenie badań w różnych miejscach i na reprezentatywnej liczbie prób. Liczba prób pobranych z jednej rury nie powinna być mniejsza niż sześć.

3. Naturalne jest, że w Polsce, sprawdzając jakość rur żeliwnych, uciekamy się zazwyczaj do normy europejskiej PN-EN 545:2010, ale pamiętać należy, że Polskie Normy były obowiązkowe do 3 kwietnia 1993 r.

Po tej dacie ministrowie skorzystali z uprawnienia do tworzenia list norm obowiązujących w Polsce, aż do 1 stycznia 2003 r., kiedy weszła w życie aktualna ustawa o normalizacji z 12 września 2002 r. Zgodnie z nią normy nie są obowiązkowe, chyba że obowiązujący akt prawny powołuje się na całość lub fragmenty normy. Wówczas dana norma obowiązuje na równi z przywołującymi je aktami prawnymi. Niemniej w ustawie tej dodano zastrzeżenie, że w krajowych ustawach i rozporządzeniach wolno się powoływać wyłącznie na normy wydane w języku polskim.

Norma PN-EN 545:2010 jest znana jedynie w wersji anglojęzycznej, więc nie może być przywołana przez obowiązujące akty prawne.

4. Do badania jakości materiałów konstrukcyjnych nadają się skaningowe mikroskopy elektronowe (SEM), podczas gdy transmisyjne mikroskopy elektronowe (TEM) wymagają jeszcze bardziej pracochłonnego przygotowania przekroju poprzecznego materiału do analizy i są droższe.

Mikrostruktura ściany przewodu żeliwnego może być dokładnie zbadana za pomocą SEM. Skaningowy mikroskop elektronowy pozwala również zmierzyć grubość podwójnej warstwy tlenkowej powstałej na powierzchni rur w procesie termicznej obróbki i sprawdzić, czy jest ona popękana (rys. 1).

Norma PN-EN 545:2010 [6] dopuszcza występowanie takiej warstwy pod cynkiem, gdyż zgodnie z nią powłoka cynkowa może być nakładana na piaskowaną lub niepiaskowaną powierzchnię rury.

5. SEM pozwala z dokładnością do 0,1 mikrometra określić lokalne grubości powłok ochronnych oraz ścianki rury. Jednak norma [6] określa nie minimalną wymaganą grubość, ale minimalną masę powłoki metalicznej na jednostkę powierzchni. Powinna ona być nie mniejsza niż 200 g/m2 dla powłoki cynkowej i 400 g/m2 dla powłoki cynkowo-aluminiowej [6, 8].

6. Pomimo że stosowanie metod mikroskopowych jest opisane w Polskich Normach [10], a nawet istnieje norma dotycząca zastosowania spektrometrii rentgenowskiej [11] oraz elektronowej mikroskopii skaningowej do pomiaru grubości powłok [9], należy stwierdzić, że metoda SEM jest mało przydatna do oceny warunków, jakie stawia powłoce cynkowej i cynkowo-aluminiowej norma [6]. Powodem jest kształtowanie się mikrostruktury powłoki w czasie natryskiwania cieplnego.

Roztopiony i zatomizowany w łuku elektrycznym cynk jest transportowany rozpędzoną strugą powietrza i narzucany na powierzchnię ogrzanej rury. W tym czasie łatwo dochodzi do jego utlenienia, a krople cynku zastygając, tworzą charakterystyczną porowatą strukturę lamelarną.

Z tego względu zarówno gęstość, jak i skład chemiczny powłoki (oraz jej przyczepność do powierzchni rury) zależą od warunków technologicznych procesu natryskiwania.

Wielkości poszczególnych porów są bardzo małe. Różnice w gęstości litego drutu cynkowego i cynku w powłoce szacuje się na ok. 10–15%.

Tym samym na etapie prowadzenia pomiarów lokalnej grubości powłoki z wykorzystaniem obrazów SEM lokalna gęstość materiału powłoki nie jest znana, a skład chemiczny może się znacznie różnić od nominalnego. Dlatego dokładne określenie średniej jednostkowej masy badanej powłoki metodą SEM nie jest możliwe.

7. Z uwagi na porowatą mikrostrukturę powłok metalicznych nakładanych metodami natryskiwania cieplnego (łukową lub plazmową) korzystając z SEM, można jedynie sprawdzić, czy średnia grubość powłoki jest większa niż wartości wyznaczone przy przyjęciu określonej gęstości powłoki. Dla powłoki metalicznej o nominalnym składzie cynku 99,99% Zn oraz stopu cynku 85% wag. i glinu 15% wag., zgodnie z przeliczeniami podanymi w pracy [14], grubości te wynoszą odpowiednio 27 mm oraz 68 mm dla litego metalu.

W związku z tym, że lokalna gęstość powłoki nie jest znana, do sprawdzenia jednostkowej masy powłoki zamiast SEM należy zalecić jedną z metod chemicznych [12, 13], np. metodę całkowitego rozpuszczania powłoki.

8. Norma [6] zawiera stwierdzenia, że powłoka cynkowa powinna być nałożona równomiernie. Jednak stosowane mogą być jedynie metody natryskiwania cieplnego, z uwagi na nierównomierności powierzchni rur i obecność tlenków żelaza, a metody te nie pozwalają na uzyskanie powłoki o jednolitej grubości. Powłoka pokazana na rys. 1 jest wyjątkowo gładka, a tego, czy położona pod powłoką cynkową warstwa tlenków może być podzielona pęknięciem i o jakich parametrach, norma [6] nie precyzuje. W przypadku zastosowania farb cynkowych określenie ilości użytego cynku metodami SEM jest jeszcze mniej dokładne.

9. Obraz SEM powłoki cynkowo-aluminiowej pozwala na ocenę równomierności rozłożenia faz stopu 85Zn-15Al bogatych w cynk oraz bogatych w glin z uwagi na kontrast obrazu wykonanego w elektronach wstecznie odbitych ( rys. 2).

Badania własne dowodzą, że jednorodność chemiczna materiału powłoki powinna być znacznie lepsza, gdy do natryskiwania powłoki używa się drutów wykonanych ze stopu 85Zn-15Al niż dwóch drutów metali składowych o wysokim stopniu czystości.

10. Metoda spektrometrii rentgenowskiej (EDS) wykorzystana w konwencjonalnych SEM pozwala na bezwzorcowe i szybkie określenie przybliżonego składu powierzchni badanej próby materiału do głębokości ok. 1–3 mm, zależnie od prędkości elektronów pierwotnych, którą można regulować, zmieniając napięcie przyspieszające wiązki.

Niemniej metoda ta:

    • nie pozwala na wykrycie pierwszych pięciu pierwiastków o najmniejszych wartościach liczb atomowych,
    • charakteryzuje się zmniejszoną dokładnością pomiaru dla pierwiastków lżejszych od sodu,
    • zawyża oszacowanie ilości węgla w badanej próbie z uwagi na obecność śladowych ilości par oleju w komorze wypełnionej wysoką próżnią (olej jest stosowany do smarowania niektórych elementów układu próżniowego).

Ilościowe wyniki składu otrzymane metodą SEM/EDS dobrze pokazują proporcje wagowe (lub atomowe) pomiędzy pierwiastkami o odpowiednio wysokiej liczbie atomowej, ale wszystkie pomierzone wagowo pierwiastki przyrównują do 100% próby, niezależnie od tego, że najlżejsze z nich mogły nie być wykryte.

A zatem jest to dobre narzędzie do badania składu powierzchni w celu zidentyfikowania, z czego się ona składa, ale dokładność oznaczeń absolutnie nie pozwala określić np., czy spełnione jest wymaganie postawione w normie [6] co do czystości cynku 99,99%.

streszczenie

W artykule wymieniono i pokrótce opisano ograniczenia w stosowaniu skaningowej mikroskopii elektronowej do sprawdzania wymagań stawianych przewodom żeliwnym przez normę PN‑EN 545:2010. Tekst został zilustrowany zdjęciami ze skaningowego mikroskopu elektronowego Hitachi S-3400.



abstract

Some limitations of scanning microscope technology applying for testing the requirements of the standard PN‑EN 545:2010 have been listed and briefly discussed. The text has been illustrated by some images from a scanning microscope Hitachi S-3400.

Literatura

  1.  Bąk J., Dąbrowski W., Dąbrowska B., Wassilkowska A., Jakość przewodów z żeliwa sferoidalnego i ich warstw ochronnych, „Rynek Instalacyjny” nr 11/2014, s. 74–77.
  2. Dąbrowski W., Żuchowski D., Powłoki cementowe jako wewnętrzne zabezpieczenie rurociągów przed korozją, „Gaz, Woda i Technika Sanitarna” nr 9/2013, s. 371–375.
  3. Dąbrowski W., Połączenia blokowane przewodów żeliwnych, „Rynek Instalacyjny” nr 11/2016, s. 70–73.
  4. Dąbrowski W., Buchta R., Mackie R.I., Impact of water blending on calcium carbonate equilibrium in water distribution systems – technical note, „Journal of Environmental Engineering”, ASCE 2004, Sept., p. 1059–1062.
  5. Dąbrowski W., Głód K., Spaczyńska M., Ocena stanu technicznego rurociągów na podstawie badań hydraulicznych, materiały konferencyjne „Nowe materiały, urządzenia oraz technologie bezwykopowe w wodociągach i kanalizacji”, Kielce–Cedzyna 2005, Zeszyt Naukowy Politechniki Świętokrzyskiej nr 44, seria „Budownictwo”, s. 89–100.
  6. EN 545:2010 Ductile iron pipes, fittings, accessories and their joints for water pipelines. Requirements and test methods.
  7. Kuliczkowski A., Rury kanalizacyjne. Tom 1. Właściwości materiałowe, Monografia 28, Wydawnictwo Politechniki Świętokrzyskiej, Kielce 2001.
  8. Mikuła J., Kowalski J., Zastosowanie żeliwa i stali w sieciach wod-kan, „Wodociągi–Kanalizacja” nr 11/2012, s. 52–54.
  9. PN-EN ISO 9220:2001 Powłoki metalowe. Pomiar grubości powłok. Metoda elektronowej mikroskopii skaningowej.
  10. PN-EN ISO 1463:2006 Powłoki metalowe i tlenkowe. Pomiar grubości powłoki. Metoda mikroskopowa.
  11. PN-EN ISO 3497:2004 Powłoki metalowe. Pomiary grubości powłok. Metody spektrometrii rentgenowskiej.
  12. PN-86/H-04623 Ochrona przed korozją. Pomiar grubości powłok metalowych metodami nieniszczącymi.
  13. PN-87/H-04605 Ochrona przed korozją. Określenie grubości powłok metalowych metodami niszczącymi.
  14. Wassilkowska A., Dąbrowski W., Możliwości wykorzystania badań struktury i składu przewodów żeliwnych przeprowadzone z zastosowaniem skaningowej mikroskopii elektronowej i przystawki EDS do oceny spełnienia wymogów normy PN-EN 545:2010, Politechnika Krakowska, opracowanie umowne nr Ś-3/228/2017/P.
  15. Wassilkowska A., Dąbrowski W., Zastosowanie mikroskopii elektronowej do badania rur żeliwnych. Część I – Struktura wykładziny z zaprawy cementowej, „Gaz, Woda i Technika Sanitarna” nr 4/2012, s. 154–159.
  16. Wassilkowska A., Dąbrowski W., Zastosowanie mikroskopii elektronowej do badania rur żeliwnych. Część II – Zabezpieczenia zewnętrzne oparte na cynkowaniu, „Gaz, Woda i Technika Sanitarna”nr 5/2012, s. 206–211.
  17. Wassilkowska A., Dąbrowski W., Badania osadów korozyjnych pobranych z rurociągów, „Nowe technologie w sieciach i instalacjach wodociągowych i kanalizacyjnych”, Kuś K., Piechurski F. red., Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2012, s. 199–209.
  18. Zielina M., Dąbrowski W., Radziszewska-Zielina E., Cement mortar lining as a potential source of water contamination, „International Journal of Environmental, Ecological and Mining Engineering” 2014, 8, 10, p. 628–631.

Czytaj też: Kanalizacja grawitacyjna – rozwiązania konstrukcyjne i wykonawstwo >>>

Galeria zdjęć

Tytuł
przejdź do galerii

Komentarze

Powiązane

RUG Riello Urządzenia Grzewcze S.A./Beretta news Pompy ciepła marki Beretta

Pompy ciepła marki Beretta Pompy ciepła marki Beretta

Pompy ciepła zyskują popularność, ponieważ są to urządzenia grzewcze wydajne energetycznie, o znikomej emisji, a także prawie bezobsługowe. Ogrzewanie domu pompą ciepła może być tańsze niż w przypadku...

Pompy ciepła zyskują popularność, ponieważ są to urządzenia grzewcze wydajne energetycznie, o znikomej emisji, a także prawie bezobsługowe. Ogrzewanie domu pompą ciepła może być tańsze niż w przypadku gazu, oleju opałowego, peletów czy węgla.

NORSTEEL SP. Z O.O. Zalety stosowania nitów w budownictwie i przemyśle

Zalety stosowania nitów w budownictwie i przemyśle Zalety stosowania nitów w budownictwie i przemyśle

Nity są kluczowym elementem łączącym, który znajduje zastosowanie w wielu dziedzinach przemysłu. Jest to rodzaj mocowania stałego, który łączy dwa lub więcej materiałów razem, zapewniając wyjątkową wytrzymałość...

Nity są kluczowym elementem łączącym, który znajduje zastosowanie w wielu dziedzinach przemysłu. Jest to rodzaj mocowania stałego, który łączy dwa lub więcej materiałów razem, zapewniając wyjątkową wytrzymałość połączenia. Charakteryzują się odpornością na działanie wysokiej temperatury, ciśnienia i drgań.

Zakład Produkcyjny Blachotrapez Sp. z o.o. Blacha trapezowa czy blachodachówka?

Blacha trapezowa czy blachodachówka? Blacha trapezowa czy blachodachówka?

Wybór odpowiednich materiałów konstrukcyjnych oraz na poszycie dachowe to podstawa, by dach był trwały przez wiele lat. Najchętniej wybierane materiały na wykończenie konstrukcji dachowej to blachodachówka...

Wybór odpowiednich materiałów konstrukcyjnych oraz na poszycie dachowe to podstawa, by dach był trwały przez wiele lat. Najchętniej wybierane materiały na wykończenie konstrukcji dachowej to blachodachówka oraz blacha trapezowa.

OBI Jak gospodarować wodą w ogrodzie? Zbieranie deszczówki i inteligentne nawadnianie ogrodu

Jak gospodarować wodą w ogrodzie? Zbieranie deszczówki i inteligentne nawadnianie ogrodu Jak gospodarować wodą w ogrodzie? Zbieranie deszczówki i inteligentne nawadnianie ogrodu

Wodne zasoby Ziemi są ograniczone, a całkowita objętość wody na naszej planecie wynosi około 1,386 mln km3, z czego aż 96% to wody słone. Odpowiedzialne gospodarowanie wodą staje się więc kluczowym wyzwaniem...

Wodne zasoby Ziemi są ograniczone, a całkowita objętość wody na naszej planecie wynosi około 1,386 mln km3, z czego aż 96% to wody słone. Odpowiedzialne gospodarowanie wodą staje się więc kluczowym wyzwaniem w kontekście zmian klimatycznych.

PAROC Polska Sp z o.o. Jak wybrać izolację termiczną zewnętrznych instalacji HVAC?

Jak wybrać izolację termiczną zewnętrznych instalacji HVAC? Jak wybrać izolację termiczną zewnętrznych instalacji HVAC?

Instalacje biegnące na zewnątrz budynków wymagają odpowiedniej izolacji termicznej, a jej charakter powinien odpowiadać wymogom wynikającym z obowiązujących przepisów. Jak i czym izolować instalacje HVAC,...

Instalacje biegnące na zewnątrz budynków wymagają odpowiedniej izolacji termicznej, a jej charakter powinien odpowiadać wymogom wynikającym z obowiązujących przepisów. Jak i czym izolować instalacje HVAC, żeby straty ciepła były jak najmniejsze?

Orange Energia Czy fotowoltaika jest dobra do grzania wody?

Czy fotowoltaika jest dobra do grzania wody? Czy fotowoltaika jest dobra do grzania wody?

Inwestycja we własną instalację fotowoltaiczną kojarzy się przede wszystkim z pozyskiwaniem ekologicznego, niemal darmowego prądu do zasilania urządzeń i instalacji elektrycznych. Nie wszyscy jednak wiedzą,...

Inwestycja we własną instalację fotowoltaiczną kojarzy się przede wszystkim z pozyskiwaniem ekologicznego, niemal darmowego prądu do zasilania urządzeń i instalacji elektrycznych. Nie wszyscy jednak wiedzą, że energia słoneczna może również posłużyć do pozyskania ciepłej wody użytkowej oraz ogrzania domu, a tym samym do kolejnych oszczędności. Wykorzystując panele fotowoltaiczne do grzania wody, można zrezygnować z pobierania CWU z sieci miejskiej czy inwestycji w kocioł gazowy lub kolektory słoneczne....

Bilux Zarabiaj na podczerwieni!

Zarabiaj na podczerwieni! Zarabiaj na podczerwieni!

Kim jesteśmy? System grzewczy BILUX to nowoczesny sposób zarabiania na wygodzie, prostocie oraz innowacjach. Nie wzbija kurzu, nie grzeje powietrza, a jedynie człowieka, pozwala zarabiać już po niecałym...

Kim jesteśmy? System grzewczy BILUX to nowoczesny sposób zarabiania na wygodzie, prostocie oraz innowacjach. Nie wzbija kurzu, nie grzeje powietrza, a jedynie człowieka, pozwala zarabiać już po niecałym roku od momentu jego instalacji, promieniuje podczerwień – czyli naturalne, występujące w przyrodzie promieniowanie, w żaden sposób nieszkodzące ludziom.

Thermoval Polska S.A. Taniej i ekologicznie: dofinansowane rozwiązania w Programie „Mój Prąd 5.0”

Taniej i ekologicznie: dofinansowane rozwiązania w Programie „Mój Prąd 5.0” Taniej i ekologicznie: dofinansowane rozwiązania w Programie „Mój Prąd 5.0”

Ministerstwo Klimatu i Środowiska oraz Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej ogłosiły nową edycję programu „Mój Prąd". Wspiera on wykorzystanie energii odnawialnej, w tym fotowoltaiki,...

Ministerstwo Klimatu i Środowiska oraz Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej ogłosiły nową edycję programu „Mój Prąd". Wspiera on wykorzystanie energii odnawialnej, w tym fotowoltaiki, magazynów energii, pomp ciepła, systemów zarządzania energią i kolektorów słonecznych poprzez zwrot części zainwestowanych środków.

Energynat Pakiet komponentów do budowy 50 kW już od 930 zł za kW

Pakiet komponentów do budowy 50 kW już od 930 zł za kW Pakiet komponentów do budowy 50 kW już od 930 zł za kW

Energynat to dziś jeden z najszybciej rozwijających się podmiotów branży OZE w Polsce, dostarczający rocznie setki MW komponentów do instalacji PV.

Energynat to dziś jeden z najszybciej rozwijających się podmiotów branży OZE w Polsce, dostarczający rocznie setki MW komponentów do instalacji PV.

SITACO Systemy wentylacji z odzyskiem ciepła

Systemy wentylacji z odzyskiem ciepła Systemy wentylacji z odzyskiem ciepła

Brink to jedna z najbardziej rozpoznawalnych marek systemów wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła na rynku europejskim. Centrale rekuperacyjne Brink są stale rozwijane technologicznie, co znajduje...

Brink to jedna z najbardziej rozpoznawalnych marek systemów wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła na rynku europejskim. Centrale rekuperacyjne Brink są stale rozwijane technologicznie, co znajduje odzwierciedlenie w kolejnych, coraz doskonalszych produktach. Liczne certyfikaty potwierdzają wysoką jakość i parametry tych urządzeń, a szeroki asortyment oraz zakres wydajności pozwalają zastosować je w budynkach nowych lub modernizowanych, o małych i dużych kubaturach.

ANG Klimatyzacja Sp. z o.o. Klimatyzator jako inwestycja na cały rok! Model ANDE Jupiter+UV jest stworzony również do grzania!

Klimatyzator jako inwestycja na cały rok! Model ANDE Jupiter+UV jest stworzony również do grzania! Klimatyzator jako inwestycja na cały rok! Model ANDE Jupiter+UV jest stworzony również do grzania!

Klimatyzator ANDE Jupiter +UV to urządzenie idealne na upały. Wyposażony we wszystkie funkcje, które zadowolą najbardziej wymagających. To najczęściej wybierany klimatyzator spośród urządzeń ANDE.

Klimatyzator ANDE Jupiter +UV to urządzenie idealne na upały. Wyposażony we wszystkie funkcje, które zadowolą najbardziej wymagających. To najczęściej wybierany klimatyzator spośród urządzeń ANDE.

AFRISO Sp. z o.o. news Z zaworami ARV Vario ProClick „Masz wpływ na przepływ”!

Z zaworami ARV Vario ProClick „Masz wpływ na przepływ”! Z zaworami ARV Vario ProClick „Masz wpływ na przepływ”!

Elastyczny dobór zaworu pod wymagany przepływ zgodnie z prawidłowym Kvs, niski przeciek wewnętrzny, niski moment obrotowy. To tylko kilka zalet nowej generacji zaworów ARV, które są już dobrze znane i...

Elastyczny dobór zaworu pod wymagany przepływ zgodnie z prawidłowym Kvs, niski przeciek wewnętrzny, niski moment obrotowy. To tylko kilka zalet nowej generacji zaworów ARV, które są już dobrze znane i cenione przez rzesze instalatorów w całej Polsce.

Brevis Czy nawiewniki powodują zwiększone straty ciepła?

Czy nawiewniki powodują zwiększone straty ciepła? Czy nawiewniki powodują zwiększone straty ciepła?

Obawa przed nadmiernymi stratami ciepła w sezonie grzewczym często popycha ludzi do niezbyt mądrych decyzji jak zatykanie kratek wentylacyjnych czy zaklejanie nawiewników. Przez takie postępowanie odcinają...

Obawa przed nadmiernymi stratami ciepła w sezonie grzewczym często popycha ludzi do niezbyt mądrych decyzji jak zatykanie kratek wentylacyjnych czy zaklejanie nawiewników. Przez takie postępowanie odcinają się całkowicie od dopływu świeżego powietrza, co nie tylko przyczynia się do nieprawidłowego funkcjonowania wentylacji, ale też w dalszej perspektywie wpłynie na pogorszenie się stanu zdrowia mieszkańców przesadnie uszczelnionego domu. W niniejszym tekście przedstawimy, dlaczego wentylacja jest...

BayWa r.e. Solar Systems Bezpieczeństwo składowania magazynów energii

Bezpieczeństwo składowania magazynów energii Bezpieczeństwo składowania magazynów energii

Potencjalne niebezpieczeństwo, które wynika z niewłaściwego składowania baterii litowo-jonowych, jest bardzo wysokie.

Potencjalne niebezpieczeństwo, które wynika z niewłaściwego składowania baterii litowo-jonowych, jest bardzo wysokie.

ASAJ Jak wybrać odpowiedni system grzewczy dla Twojego domu: przegląd najnowszych technologii

Jak wybrać odpowiedni system grzewczy dla Twojego domu: przegląd najnowszych technologii Jak wybrać odpowiedni system grzewczy dla Twojego domu: przegląd najnowszych technologii

W chłodnych miesiącach roku, komfort cieplny w domu staje się jednym z najważniejszych aspektów naszego codziennego życia. Wybór właściwego systemu grzewczego nie jest jednak łatwą decyzją. Dlatego w tym...

W chłodnych miesiącach roku, komfort cieplny w domu staje się jednym z najważniejszych aspektów naszego codziennego życia. Wybór właściwego systemu grzewczego nie jest jednak łatwą decyzją. Dlatego w tym artykule zastanowimy się, jakie są obecnie dostępne opcje, jakie są ich zalety i wady, a także na co zwrócić uwagę przy wyborze systemu grzewczego.

dr inż. Jarosław Müller Praktyczne konsekwencje wymagań dyrektywy ErP w projektowaniu wentylacji

Praktyczne konsekwencje wymagań dyrektywy ErP w projektowaniu wentylacji Praktyczne konsekwencje wymagań dyrektywy ErP w projektowaniu wentylacji

Kolejne wprowadzane wymagania dyrektywy w sprawie ekoprojektu nie są z punktu widzenia projektanta skomplikowane, ale wymagają uwzględnienia zmieniających się gabarytów urządzeń oraz możliwości wycofania...

Kolejne wprowadzane wymagania dyrektywy w sprawie ekoprojektu nie są z punktu widzenia projektanta skomplikowane, ale wymagają uwzględnienia zmieniających się gabarytów urządzeń oraz możliwości wycofania z produkcji niektórych modeli. Współpraca projektanta z dostawcą pozwoli uniknąć doboru urządzeń wycofywanych z oferty czy problemu brakującego miejsca na montaż.

dr inż. Edmund Nowakowski Wymagania prawne dla obiektów uzdrowiskowych

Wymagania prawne dla obiektów uzdrowiskowych Wymagania prawne dla obiektów uzdrowiskowych

Obecnie obowiązująca ustawa dotycząca kwestii związanych z uzdrowiskami nie jest doskonałym aktem prawnym. Podobnie jak rozporządzenie w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać uzdrowiska, ma charakter...

Obecnie obowiązująca ustawa dotycząca kwestii związanych z uzdrowiskami nie jest doskonałym aktem prawnym. Podobnie jak rozporządzenie w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać uzdrowiska, ma charakter ogólny i niewystarczający do unowocześnienia i modernizacji tych obiektów. W artykule zostaną przeanalizowane wymagania zawarte w obecnie obowiązujących przepisach.

Waldemar Joniec Legionella w instalacjach c.w.u.

Legionella w instalacjach c.w.u. Legionella w instalacjach c.w.u.

Od stycznia 2008 r. obowiązuje przepis prawny [8] zobowiązujący do badania w budynkach zamieszkania zbiorowego i w zakładach opieki zdrowotnej zamkniętych stanu instalacji ciepłej wody na obecność bakterii...

Od stycznia 2008 r. obowiązuje przepis prawny [8] zobowiązujący do badania w budynkach zamieszkania zbiorowego i w zakładach opieki zdrowotnej zamkniętych stanu instalacji ciepłej wody na obecność bakterii Legionella, a w przypadku jej wykrycia obowiązek dezynfekcji instalacji. Obowiązek taki spoczywa na administratorach tych obiektów. Brak przestrzegania wymaganej temperatury w instalacjach c.w.u. w zakresie 55÷60°C i niewłaściwie prowadzona ich konserwacja oraz występowanie osadów i biofilmu, a...

dr inż. Edmund Nowakowski Dylematy realizacyjne przyłącza wody do budynku

Dylematy realizacyjne przyłącza wody do budynku Dylematy realizacyjne przyłącza wody do budynku

Sposoby projektowania i realizacji przyłącza wody do budynku są zależne od wielkości „jednostki osadniczej”, w której ma być ono realizowane. Najłatwiej realizuje się przyłącza wody na terenach wiejskich...

Sposoby projektowania i realizacji przyłącza wody do budynku są zależne od wielkości „jednostki osadniczej”, w której ma być ono realizowane. Najłatwiej realizuje się przyłącza wody na terenach wiejskich i osiedlach, dla których zakładany jest nowy wodociąg. Problemy projektowania i realizacji przyłącza wody w dużej aglomeracji miejskiej są bardziej skomplikowane. W artykule zostanie opisany przypadek realizacji przyłącza w jednym z miast wojewódzkich.

Jarosław Czapliński Jakość materiału i jakość montażu gwarancją jakości instalacji

Jakość materiału i jakość montażu gwarancją jakości instalacji Jakość materiału i jakość montażu gwarancją jakości instalacji

Każdy użytkownik instalacji zimnej i ciepłej wody użytkowej oczekuje, iż woda ta będzie w pełni bezpieczna do picia. Tymczasem jakość wody w miejscu poboru zależy nie tylko od tego, co wpływa do sieci...

Każdy użytkownik instalacji zimnej i ciepłej wody użytkowej oczekuje, iż woda ta będzie w pełni bezpieczna do picia. Tymczasem jakość wody w miejscu poboru zależy nie tylko od tego, co wpływa do sieci wodociągu lecz również od tego, przez co przepływa, zanim dotrze do kranu. A więc od rodzaju i jakości instalacji wewnętrznej.

dr inż. Edmund Nowakowski Termostatyczne zawory regulacyjne w obiegu cyrkulacyjnym instalacji ciepłej wody

Termostatyczne zawory regulacyjne w obiegu cyrkulacyjnym instalacji ciepłej wody Termostatyczne zawory regulacyjne w obiegu cyrkulacyjnym instalacji ciepłej wody

Układ instalacji z zamontowanymi na pionach cyrkulacyjnych termostatycznymi zaworami regulacyjnymi jest jednym z najczęściej projektowanych. W artykule omówiono zagadnienia doboru tych zaworów, gdyż w...

Układ instalacji z zamontowanymi na pionach cyrkulacyjnych termostatycznymi zaworami regulacyjnymi jest jednym z najczęściej projektowanych. W artykule omówiono zagadnienia doboru tych zaworów, gdyż w praktyce może to sprawiać problemy.W instalacjach ciepłej wody występuje zagrożenie rozwoju bakterii Legionella. Aby ograniczyć do minimum możliwości rozwoju tych bakterii, w „Warunkach technicznych” wprowadzono szereg zaleceń do stosowania.

Jacek Derendarz Obejmy naprawcze Gebo Unifix®

Obejmy naprawcze Gebo Unifix® Obejmy naprawcze Gebo Unifix®

W artykule omówiono budowę i obszar zastosowań obejm naprawczych ze stali nierdzewnych Gebo Unifix®.

W artykule omówiono budowę i obszar zastosowań obejm naprawczych ze stali nierdzewnych Gebo Unifix®.

Redakcja RI Nowoczesne węzły cieplne

Nowoczesne węzły cieplne Nowoczesne węzły cieplne

Rosnące wymagania w zakresie gospodarowania energią na cele grzewcze i c.w.u. oraz konieczność zapewnienia komfortu mieszkańcom skłaniają inwestorów i administratorów budynków do stosowania nowoczesnych...

Rosnące wymagania w zakresie gospodarowania energią na cele grzewcze i c.w.u. oraz konieczność zapewnienia komfortu mieszkańcom skłaniają inwestorów i administratorów budynków do stosowania nowoczesnych węzłów. Stosowanie tych urządzeń zmniejsza ryzyko ekonomiczne w przypadku konieczności dopasowania węzła do zmieniających się warunków oraz w razie potrzeby modernizacji całego układu.

dr inż. Edmund Nowakowski Instalacje ciepłej wody ze stali kwasoodpornej

Instalacje ciepłej wody ze stali kwasoodpornej Instalacje ciepłej wody ze stali kwasoodpornej

W instalacjach ciepłej wody coraz częściej stosowane są rury ze stali kwasoodpornej, gdyż dobrze spełniają wymagania norm wobec wyrobów używanych w instalacjach przesyłu wody przeznaczonej do spożycia...

W instalacjach ciepłej wody coraz częściej stosowane są rury ze stali kwasoodpornej, gdyż dobrze spełniają wymagania norm wobec wyrobów używanych w instalacjach przesyłu wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Brakuje jednak zasad projektowania takich instalacji – w artykule spróbowano wypełnić tę lukę.

Najnowsze produkty i technologie

ASAJ Jak wybrać odpowiedni system grzewczy dla Twojego domu: przegląd najnowszych technologii

Jak wybrać odpowiedni system grzewczy dla Twojego domu: przegląd najnowszych technologii Jak wybrać odpowiedni system grzewczy dla Twojego domu: przegląd najnowszych technologii

W chłodnych miesiącach roku, komfort cieplny w domu staje się jednym z najważniejszych aspektów naszego codziennego życia. Wybór właściwego systemu grzewczego nie jest jednak łatwą decyzją. Dlatego w tym...

W chłodnych miesiącach roku, komfort cieplny w domu staje się jednym z najważniejszych aspektów naszego codziennego życia. Wybór właściwego systemu grzewczego nie jest jednak łatwą decyzją. Dlatego w tym artykule zastanowimy się, jakie są obecnie dostępne opcje, jakie są ich zalety i wady, a także na co zwrócić uwagę przy wyborze systemu grzewczego.

BayWa r.e. Solar Systems Bezpieczeństwo składowania magazynów energii

Bezpieczeństwo składowania magazynów energii Bezpieczeństwo składowania magazynów energii

Potencjalne niebezpieczeństwo, które wynika z niewłaściwego składowania baterii litowo-jonowych, jest bardzo wysokie.

Potencjalne niebezpieczeństwo, które wynika z niewłaściwego składowania baterii litowo-jonowych, jest bardzo wysokie.

Brevis Czy nawiewniki powodują zwiększone straty ciepła?

Czy nawiewniki powodują zwiększone straty ciepła? Czy nawiewniki powodują zwiększone straty ciepła?

Obawa przed nadmiernymi stratami ciepła w sezonie grzewczym często popycha ludzi do niezbyt mądrych decyzji jak zatykanie kratek wentylacyjnych czy zaklejanie nawiewników. Przez takie postępowanie odcinają...

Obawa przed nadmiernymi stratami ciepła w sezonie grzewczym często popycha ludzi do niezbyt mądrych decyzji jak zatykanie kratek wentylacyjnych czy zaklejanie nawiewników. Przez takie postępowanie odcinają się całkowicie od dopływu świeżego powietrza, co nie tylko przyczynia się do nieprawidłowego funkcjonowania wentylacji, ale też w dalszej perspektywie wpłynie na pogorszenie się stanu zdrowia mieszkańców przesadnie uszczelnionego domu. W niniejszym tekście przedstawimy, dlaczego wentylacja jest...

AFRISO Sp. z o.o. news Z zaworami ARV Vario ProClick „Masz wpływ na przepływ”!

Z zaworami ARV Vario ProClick „Masz wpływ na przepływ”! Z zaworami ARV Vario ProClick „Masz wpływ na przepływ”!

Elastyczny dobór zaworu pod wymagany przepływ zgodnie z prawidłowym Kvs, niski przeciek wewnętrzny, niski moment obrotowy. To tylko kilka zalet nowej generacji zaworów ARV, które są już dobrze znane i...

Elastyczny dobór zaworu pod wymagany przepływ zgodnie z prawidłowym Kvs, niski przeciek wewnętrzny, niski moment obrotowy. To tylko kilka zalet nowej generacji zaworów ARV, które są już dobrze znane i cenione przez rzesze instalatorów w całej Polsce.

ANG Klimatyzacja Sp. z o.o. Klimatyzator jako inwestycja na cały rok! Model ANDE Jupiter+UV jest stworzony również do grzania!

Klimatyzator jako inwestycja na cały rok! Model ANDE Jupiter+UV jest stworzony również do grzania! Klimatyzator jako inwestycja na cały rok! Model ANDE Jupiter+UV jest stworzony również do grzania!

Klimatyzator ANDE Jupiter +UV to urządzenie idealne na upały. Wyposażony we wszystkie funkcje, które zadowolą najbardziej wymagających. To najczęściej wybierany klimatyzator spośród urządzeń ANDE.

Klimatyzator ANDE Jupiter +UV to urządzenie idealne na upały. Wyposażony we wszystkie funkcje, które zadowolą najbardziej wymagających. To najczęściej wybierany klimatyzator spośród urządzeń ANDE.

SITACO Systemy wentylacji z odzyskiem ciepła

Systemy wentylacji z odzyskiem ciepła Systemy wentylacji z odzyskiem ciepła

Brink to jedna z najbardziej rozpoznawalnych marek systemów wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła na rynku europejskim. Centrale rekuperacyjne Brink są stale rozwijane technologicznie, co znajduje...

Brink to jedna z najbardziej rozpoznawalnych marek systemów wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła na rynku europejskim. Centrale rekuperacyjne Brink są stale rozwijane technologicznie, co znajduje odzwierciedlenie w kolejnych, coraz doskonalszych produktach. Liczne certyfikaty potwierdzają wysoką jakość i parametry tych urządzeń, a szeroki asortyment oraz zakres wydajności pozwalają zastosować je w budynkach nowych lub modernizowanych, o małych i dużych kubaturach.

Copyright © 2004-2019 Grupa MEDIUM Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka komandytowa, nr KRS: 0000537655. Wszelkie prawa, w tym Autora, Wydawcy i Producenta bazy danych zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów zabronione. Korzystanie z serwisu i zamieszczonych w nim utworów i danych wyłącznie na zasadach określonych w Zasadach korzystania z serwisu.
Portal Budowlany - rynekinstalacyjny.pl

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim urządzeniu końcowym. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień przeglądarki dotyczących cookies. Nim Państwo zaczną korzystać z naszego serwisu prosimy o zapoznanie się z naszą polityką prywatności oraz Informacją o Cookies. Więcej szczegółów w naszej Polityce Prywatności oraz Informacji o Cookies. Administratorem Państwa danych osobowych jest Grupa MEDIUM Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp.K., nr KRS: 0000537655, z siedzibą w 04-112 Warszawa, ul. Karczewska 18, tel. +48 22 810-21-24, właściciel strony www.rynekinstalacyjny.pl. Twoje Dane Osobowe będą chronione zgodnie z wytycznymi polityki prywatności www.rynekinstalacyjny.pl oraz zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r i z Ustawą o ochronie danych osobowych Dz.U. 2018 poz. 1000 z dnia 10 maja 2018r.