Grzejniki higieniczne

Ponieważ grzejniki to urządzenia mające służyć przez wiele lat, ich użytkownicy muszą mieć pewność, że spełniają one odpowiednie wymagania. Klienci początkowo oceniają produkt pod kątem jego cech podstawowych, takich jak: wymiary, kolor i ogólny wygląd zewnętrzny, a dopiero później zwracają uwagę na jakość i bezpieczeństwo użytkowania.

Znak CE

W Polsce, jako kraju członkowskim Unii Europejskiej, najważniejszym oznaczeniem, świadczącym o dopuszczeniu danego produktu do obrotu i stosowania w budownictwie, jest znak CE. Jeśli dla danego wyrobu budowlanego wydano odpowiednie zharmonizowane normy europejskie w wydaniu krajowym, producenci wystawiają na tej podstawie deklarację zgodności, która potwierdza spełnienie wymagań systemu oceny zgodności wyrobu z normą, i mogą oznaczyć swój produkt (bezpośrednio na nim lub na jego etykiecie) znakiem CE.

W przypadku grzejników chodzi o normę PN-EN 442 dotyczącą wymagań i warunków technicznych oraz mocy cieplnej i metod badań radiatorów i konwektorów. Na dokumentach dołączanych do grzejnika (a najczęściej na etykiecie) powinna się znaleźć informacja zawierająca oznakowanie CE z dwiema ostatnimi cyframi roku jego nadania.

Grzejniki higieniczne

Producenci bardzo często przedstawiają klientom również inne dokumenty potwierdzające posiadanie przez ich wyroby cech umożliwiających szczególne zastosowania, np. w obiektach służby zdrowia, w postaci atestów higienicznych wystawianych przez Państwowy Zakład Higieny. Większość firm udostępnia te dokumenty na swoich stronach internetowych. Takie grzejniki higieniczne składają się najczęściej wyłącznie z płyt grzewczych, nie mają elementów konwekcyjnych pomiędzy płytami oraz żadnych osłon, zarówno bocznych, jak i górnej.

W zasadzie wszyscy producenci oznaczają swoje urządzenia tak samo: typ 10 ma jedną płytę grzewczą, 20 – dwie płyty, a 30 – trzy. W ramach danego typu grzejniki poszczególnych producentów jedynie nieznacznie różnią się konstrukcyjnie. W atestach higienicznych dotyczących stalowych grzejników płytowych zawarte są niejednokrotnie nietypowe zapisy dotyczące dopuszczonych typów urządzeń oraz dodatkowych warunków, jakie muszą zostać spełnione podczas ich montażu, np.:

• część producentów posiada atesty tylko na grzejniki higieniczne typu 10 i 20, a inni również na typ 30,
• w „Warunkach dodatkowych” zamieszczane są zalecenia dotyczące montażu urządzenia grzewczego w różnych odległościach od ściany: 6 lub 10 cm,
• różna jest maksymalna dopuszczalna wysokość objętych atestami grzejników – wynosi ona 60 lub 65 cm (zatem grzejniki o wysokości 75 czy 90 cm nie są tym dokumentem dopuszczone do zastosowania w obiektach służby zdrowia),
• jeden z producentów podaje, że odległość między płytami grzewczymi nie może być mniejsza niż 6 cm, a inne firmy takich ograniczeń nie wprowadzają,
• różnią się także zapisy dotyczące przeznaczenia grzejników: niektórzy wytwórcy skrupulatnie wyszczególniają, do jakich budynków urządzenia są przeznaczone, a pozostali opisują to w sposób „ogólnikowy”, nie podając nawet rodzajów obiektów.

Z czego wynikają tak duże różnice pomiędzy zapisami poszczególnych atestów higienicznych grzejników przeznaczonych do montażu w obiektach opieki zdrowotnej? Jak się okazuje, w dużym stopniu zależy to od daty wystawienia atestu, a co za tym idzie, od obowiązującego w danym okresie aktu prawnego.

Wymagania prawne

Zapisy dotyczące instalacji grzewczej w szpitalach  zawarte są w rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej. W dużej mierze na tym dokumencie opiera się PZH przy wystawianiu atestów higienicznych. Zapisy rozporządzenia bardzo się zmieniały przez ostatnie kilkanaście lat i każde kolejne uchylało postanowienia swojego „poprzednika”:

• I. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 21 września 1992 r. (DzU nr 74, poz. 366) (nieobowiązujące) Rozdział V „Wymagania dotyczące instalacji”
  4. Grzejniki powinny być zainstalowane nie niżej niż 12 cm od podłogi i nie bliżej niż 6 cm od lica ściany wykończonej, a w pomieszczeniach o podwyższonej aseptyce (np. sale zabiegowe, boksy jałowe, przygotowalnie płynów infuzyjnych, centralna sterylizatornia, sale pooparzeniowe itp.) – minimum 10 cm od lica ściany wykończonej. Grzejniki powinny być gładkie, łatwe do czyszczenia. Nie dopuszcza się instalowania grzejników z rur ożebrowanych oraz ogrzewania podłogowego i sufitowego.
• II. Rozporządzenie MZ z 22 czerwca 2005 r. (DzU nr 116, poz. 985) (nieobowiązujące) Rozdział VI „Wymagania dotyczące instalacji”
  §65. 1. Grzejniki powinny być mocowane do ściany nie niżej niż 0,1 m od podłogi i nie bliżej niż 0,1 m od lica ściany wykończonej. W zakładach opieki zdrowotnej wpisanych do rejestru zakładów opieki zdrowotnej przed wejściem w życie niniejszego rozporządzenia dopuszcza się, z wyjątkiem pomieszczeń o podwyższonej aseptyce, zainstalowanie grzejników nie bliżej niż 0,06 m od lica ściany wykończonej.
  2. Grzejniki powinny być gładkie, umożliwiające ich mycie i utrzymanie w czystości.
  3. Nie dopuszcza się ogrzewania sufitowego oraz instalowania grzejników z rur ożebrowanych, z wyjątkiem pomieszczeń technicznych.

• III. Rozporządzenie MZ z 10 listopada 2006 r. (DzU nr 213, poz. 1568) (nieobowiązujące) Rozdział VI „Wymagania dotyczące instalacji”
  §47. Instalacja grzejnika powinna umożliwiać utrzymanie w czystości grzejnika, ściany i podłogi.
• IV. Rozporządzenie MZ z 2 lutego 2011 r. (DzU nr 31, poz. 158) (obowiązujące)

W rozdziale VI „Wymagania dotyczące instalacji” brakuje jakichkolwiek zapisów na temat instalowania grzejników. Obowiązujące rozporządzenie Ministra Zdrowia zasługuje na szczególną uwagę, ponieważ nie ma w nim ani słowa na temat instalowania grzejników w budynkach opieki zdrowotnej oraz utrzymywania ich w czystości. Czyżby zatem ustawodawca pozostawił szpitalom całkowitą swobodę działania w tym zakresie i można w nich montować wszystkie rodzaje grzejników płytowych, nawet z elementami konwekcyjnymi i osłonami?

Czy konieczne jest montowanie grzejników na dłuższych zawieszeniach specjalnych, zapewniających dziesięciocentymetrowy odstęp pomiędzy urządzeniem a ścianą, czy wystarczą zawieszenia stosowane przy „zwykłych” grzejnikach? Czy można montować grzejniki na stojakach podłogowych, co pozwala zmniejszyć ryzyko uszkodzenia zawieszeń? Takich pytań rodzi się znacznie więcej, ale znalezienie na nie jednoznacznych odpowiedzi nie jest łatwe.

Skoro z rozporządzenia nie wynikają żadne ograniczenia dotyczące wysokości, minimalnych odległości montażowych oraz typów grzejników, to może warto wesprzeć się zapisami podawanymi w atestach higienicznych. Jaki jest jednak ich status prawny i czy są one przez prawo wymagane? Na stronie internetowej Państwowego Zakładu Higieny (www.pzh.gov.pl) znaleźć można informację, że są to dokumenty obligatoryjne, ale tylko i wyłącznie w przypadku materiałów i wyrobów używanych do uzdatniania i dystrybucji wody oraz wprowadzania nowych technologii jej uzdatniania. W pozostałych sytuacjach, jak choćby w wypadku grzejników, atest higieniczny jest jedynie atutem w ofertach składanych w przetargach, jak również elementem wykorzystywanym w marketingu.

Z kolei jeśli taki nieobligatoryjny atest higieniczny ma mieć jedynie wymiar marketingowy, to z niezrozumiałych do końca względów jedni producenci mają stworzone lepsze warunki konkurowania na rynku, gdyż w ich dokumentach nie znalazły się zapisy o ograniczeniach w stosowaniu grzejników, podczas gdy pozostałe firmy mają  dopuszczenia dotyczące np. jedynie grzejników typu 10 i 20 czy urządzeń o określonej wysokości. Sytuacja jest obecnie bardzo niejednoznaczna i wywoływać może wiele nieporozumień w trakcie całego procesu inwestycyjnego związanego z wykonywaniem instalacji grzewczych w nowych budynkach, a także przy wymianach instalacji w istniejących obiektach służby zdrowia.

Kto z pełną odpowiedzialnością potrafi dziś odpowiedzieć na pytanie, jak poprawnie wybrać i zamontować grzejniki w instalacji grzewczej w obiekcie służby zdrowia?

Zapraszamy do polemiki i podzielenia się własnymi doświadczeniami związanymi z projektowaniem, wykonywaniem i odbiorami instalacji grzewczych w obiektach służby zdrowia.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!