Liczniki ciepła w inteligentnych budynkach
Licznik ciepła
Fot. pixabay.com
Budynki powinny być inteligentne, a systemy grzewcze nisko- i bezemisyjne, korzystające ze źródeł odnawialnych. Mieszkańcy mają otrzymywać informację, na co zużywają energię, z jakich źródeł ona pochodzi, jak ją można zaoszczędzić i czy będzie to dla nich opłacalne. Informacje te dostarczać ma system zarządzania budynkiem, m.in. na podstawie danych z liczników ciepła. Technologia smart metering ma się stać elementem smart home.
Zobacz także
REGULUS-system Wójcik s.j. Grzejniki do pompy ciepła?
Jeśli Twój klient zmienia ogrzewanie na pompę ciepła, nie zapomnij zaproponować mu wymiany grzejników na nowoczesne, sterowalne, niskotemperaturowe. Jeśli inwestor nie dokonał gruntownej termomodernizacji...
Jeśli Twój klient zmienia ogrzewanie na pompę ciepła, nie zapomnij zaproponować mu wymiany grzejników na nowoczesne, sterowalne, niskotemperaturowe. Jeśli inwestor nie dokonał gruntownej termomodernizacji swojego domu, pozostawienie dotychczasowych grzejników jest „błędem w sztuce”. Inwestorzy mają potem żal, że nikt ich o tej konieczności nie poinformował.
REGULUS-system Wójcik s.j. Jak podwyższyć moc grzejników? Dostępne są dwie drogi
Gdy dysponujemy łatwo sterowalnym źródłem ciepła z dużym zakresem dostępnej mocy grzewczej, takim jak kocioł elektryczny, olejowy czy też gazowy, odpowiedź na zadane pytanie jest prosta: należy podwyższyć...
Gdy dysponujemy łatwo sterowalnym źródłem ciepła z dużym zakresem dostępnej mocy grzewczej, takim jak kocioł elektryczny, olejowy czy też gazowy, odpowiedź na zadane pytanie jest prosta: należy podwyższyć temperaturę czynnika grzewczego.
REGULUS-system Wójcik s.j. REGULUS-SYSTEM – optymalne grzejniki remontowe i do pompy ciepła
Jeśli decydujemy się na wymianę czegokolwiek, to na coś co jest lepsze, bardziej ekonomiczne, funkcjonalne, ładniejsze, a czasem także modne. Pamiętajmy jednak, że moda przemija…
Jeśli decydujemy się na wymianę czegokolwiek, to na coś co jest lepsze, bardziej ekonomiczne, funkcjonalne, ładniejsze, a czasem także modne. Pamiętajmy jednak, że moda przemija…
W artykule:• Inteligentne budynki i systemy grzewcze
|
Jednym z celów UE jest zrównoważony rozwój oraz bezpieczny i niskoemisyjny system energetyczny. Środkiem służącym do jego osiągnięcia jest m.in. dekarbonizacja zasobów budowlanych, odpowiedzialnych za ok. 36% wszystkich emisji CO2 w Unii. Na ogrzewanie i chłodzenie przeznacza się prawie 50% zużycia energii końcowej, z czego 80% przypada na budynki. Sektor ten uważa się za kluczowy w przyspieszeniu obniżenia emisyjności systemu energetycznego. Jest to też sektor strategiczny w kontekście bezpieczeństwa energetycznego, ponieważ według prognoz do 2030 roku ogrzewanie i chłodzenie z wykorzystaniem energii odnawialnej będzie odpowiadać za ok. 40% zużycia OZE.
Z powodu braku strategii ujednoliconej na poziomie Unii oraz rozdrobnienia rynków ogrzewania i chłodzenia dotychczasowe postępy w tych sektorach są powolne. Dlatego obok wdrażania technologii wykorzystujących odnawialne źródła energii UE będzie promować i wdrażać efektywność energetyczną i inteligentne budownictwo. Technologie służące realizacji tych celów są dostępne na rynku – trzeba je „tylko” upowszechnić, zarówno poprzez promowanie, jak i zwiększanie wymagań dla budynków i ich systemów technicznych.
Budynki mają być włączane w nowy system łączności o wysokiej przepustowości, który powinien wspierać technologie i systemy przygotowane do obsługi inteligentnych sieci i rozwiązania cyfrowe umożliwiające oszczędzanie energii, oferujące użytkownikom dokładniejsze informacje o ich modelu konsumpcji energii, a operatorom systemów wydajniejsze zarządzanie siecią.
Nowe regulacje kładą nacisk na synergię między działaniami na rzecz rozpowszechnienia ogrzewania i chłodzenia z wykorzystaniem energii odnawialnej oraz przepisami związanymi z charakterystyką energetyczną budynków i efektywnością energetyczną. Wiele rozwiązań wymaganych przez dyrektywy jest już stosowanych, a z czasem, także z mocy prawa krajowego, będą one obligatoryjne.
Inteligentne budynki i systemy grzewcze
Dyrektywa 2018/844 z 30 maja 2018 r., zmieniająca dyrektywę 2010/31/UE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków i dyrektywę 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej [1], wprowadza wskaźnik gotowości budynków do obsługi inteligentnych sieci. Należy go używać do mierzenia zdolności budynków do wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych i systemów elektronicznych w celu dostosowania swojego funkcjonowania do potrzeb użytkowników i sieci oraz poprawy efektywności energetycznej i ogólnej charakterystyki budynków. Wskaźnik gotowości budynków ma m.in. dać użytkownikom informację nt. faktycznych oszczędności z tytułu wprowadzenia nowych czy ulepszonych funkcjonalności. Szerzej pisaliśmy o tym w nr. 10/2018 [4].
W art. 14 dyrektywa [1] wymaga wprowadzenia do prawa krajowego obowiązku regularnych przeglądów systemów ogrzewania lub połączonych systemów ogrzewania pomieszczeń i wentylacji o znamionowej mocy użytecznej ponad 70 kW, takich jak źródło ciepła, system sterowania i pompy obiegowe. Ocena ma objąć sprawności i dobranie wielkości źródła ciepła do wymogów grzewczych budynku oraz informować o zdolności systemu ogrzewania lub połączonego systemu ogrzewania pomieszczeń i wentylacji do optymalizacji działania w typowych lub przeciętnych warunkach eksploatacji.
Budynki niemieszkalne wyposażone w systemy ogrzewania lub połączone systemy ogrzewania pomieszczeń i wentylacji o znamionowej mocy użytecznej ponad 290 kW powinny być wyposażone do 2025 r. w systemy automatyki i sterowania dla budynków, o ile jest to możliwe z technicznego i ekonomicznego punktu widzenia. Systemy te powinny umożliwiać: a) ciągłe monitorowanie, rejestrowanie, analizowanie i dostosowywanie zużycia energii; b) wykonanie analizy porównawczej efektywności energetycznej budynku, wykrywanie utraty efektywności systemów technicznych budynku oraz informowanie zarządcy o możliwościach poprawy efektywności energetycznej; c) komunikację z połączonymi systemami technicznymi i innymi urządzeniami w budynku, a także interoperacyjność z systemami technicznymi budynku w zakresie różnych rodzajów technologii zastrzeżonych, urządzeń i producentów.
Dyrektywa zaleca też, aby budynki mieszkalne podlegały wymaganiom, których celem jest zapewnienie wyposażenia ich w: a) funkcję obejmującą system ciągłego monitorowania elektronicznego dokonujący pomiarów sprawności systemów i informujący właścicieli lub zarządców budynków, gdy następuje znaczny spadek i gdy potrzebne jest serwisowanie systemu; oraz b) skuteczne funkcje sterowania w celu zapewnienia optymalnego wytwarzania, dystrybucji, magazynowania i wykorzystywania energii.
Nowe regulacje dotyczące systemów ogrzewania i opomiarowania
Wiele istotnych regulacji dotyczących funkcjonowania systemów ogrzewania i ich opomiarowania zawiera dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2002 z 11 grudnia 2018 r., zmieniająca dyrektywę 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej [2]. Zmiany mają na celu m.in. zapewnienie częstych i obszerniejszych informacji zwrotnych dotyczących zużycia energii, tak aby zachęcać odbiorców do świadomego jej zużycia i oszczędzania. Dyrektywa zaleca, żeby wykorzystując nowe modele biznesowe i nowe technologie, dążyć do promowania i upowszechnienia środków w zakresie efektywności energetycznej, również za pomocą innowacyjnych usług energetycznych dla dużych i małych odbiorców.
Na wprowadzenie w życie zaleceń zawartych w tej dyrektywie do krajowych ustaw i przepisów wykonawczych państwa członkowskie mają czas do 25 października 2020 r. Dyrektywa wymaga m.in. zagwarantowania odbiorcom energii prawa do rozliczeń i informacji o rozliczeniach lub zużyciu ciepła albo chłodu także w przypadku odbiorców energii, nawet gdy nie mają oni bezpośredniego, indywidualnego stosunku umownego z dostawcą energii.
Żeby osiągnąć przejrzystość rozliczania indywidualnego zużycia energii cieplnej i tym samym ułatwić wdrożenie opomiarowania za pomocą podliczników, państwa członkowskie powinny zapewnić wprowadzenie przejrzystych, publicznie dostępnych przepisów krajowych dotyczących podziału kosztów ogrzewania, chłodzenia i c.w.u. w budynkach wielomieszkaniowych i wielofunkcyjnych. Regulacje te dotyczą instalacji ze źródłem centralnym.
W przypadku gdy energia cieplna lub chłodnicza albo ciepła woda użytkowa są dostarczane do budynku z centralnego źródła obsługującego większą liczbę budynków, lub z systemu ciepłowniczego, albo chłodniczego, licznik musi być zamontowany na wymienniku ciepła lub na granicy dostawy. Liczniki i podzielniki kosztów ogrzewania montowane po 25 października 2020 r. mają być urządzeniami umożliwiającymi zdalny odczyt. Te, które zostały zamontowane wcześniej i nie mają tej funkcji, powinny zostać w nią wyposażone lub wymienione do 1 stycznia 2027 r.
Podliczniki
W art. 9b poświęconym opomiarowaniu za pomocą podliczników i podziałowi kosztów ogrzewania, chłodzenia i ciepłej wody użytkowej, dyrektywa 2018/2002 [2] wymaga, aby w budynkach wielomieszkaniowych i wielofunkcyjnych z własnym źródłem centralnego ogrzewania lub chłodzenia albo zaopatrywanych z systemów ciepłowniczych, lub chłodniczych instalowane były indywidualne liczniki do pomiaru zużycia energii cieplnej, chłodu i c.w.u. dla każdego modułu budynku, jeżeli jest to technicznie wykonalne i efektywne kosztowo. W przypadku gdy jest to technicznie niemożliwe lub nieopłacalne, należy na każdym grzejniku zastosować indywidualne podzielniki kosztów ciepła.
W nowych budynkach wielomieszkaniowych i w częściach mieszkalnych nowych budynków wielofunkcyjnych wyposażonych w centralne źródło c.o. i c.w.u. lub zasilanych z systemu ciepłowniczego należy instalować indywidualne liczniki.
W przypadku budynków wielomieszkaniowych i wielofunkcyjnych zasilanych z systemu ciepłowniczego lub mających własne wspólne systemy ogrzewania lub chłodzenia państwa członkowskie powinny zapewnić przepisy krajowe o podziale kosztów zużycia energii cieplnej, chłodniczej i ciepłej wody użytkowej, zapewniające przejrzystość i dokładność rozliczania indywidualnego zużycia. Przepisy te powinny zawierać wytyczne w sprawie sposobu podziału kosztów: a) energii do celów wytwarzania c.w.u.; b) energii cieplnej emitowanej przez instalację c.o. oraz do celów ogrzewania powierzchni wspólnych, jeżeli klatki schodowe i korytarze są wyposażone w grzejniki; c) energii do celów ogrzewania lub chłodzenia mieszkań.
Wiarygodność informacji
W art. 10a dyrektywa 2018/2002 [2] wymaga, żeby informacje o rozliczeniach i zużyciu były wiarygodne, dokładne i oparte na rzeczywistym zużyciu lub odczytach podzielników kosztów ciepła dla wszystkich użytkowników końcowych. Może to być informacja w formie elektronicznej przy zachowaniu obowiązku udzielania jasnych i zrozumiałych informacji (wraz z rachunkiem) wszystkim użytkownikom końcowym i wspieraniu cyberbezpieczeństwa oraz zapewnieniu ochrony prywatności i danych użytkowników końcowych.
Minimalna częstotliwość rozliczeń lub podawania informacji o zużyciu z liczników i podzielników umożliwiających zdalny odczyt nie może być od 25 października 2020 r. rzadsza niż raz na kwartał – na żądanie lub jeżeli odbiorcy końcowi wybrali opcję otrzymywania elektronicznych rozliczeń, a w innych przypadkach dwa razy w roku.
Od 1 stycznia 2022 r. informacje o rozliczeniach lub zużyciu ciepła muszą być udostępniane użytkownikom końcowym nie rzadziej niż co miesiąc. Mogą być one również dostępne w internecie i aktualizowane tak często, jak na to pozwala dany system. Z tego wymogu można zwolnić ogrzewanie poza sezonem grzewczym, a chłodzenie – poza sezonem chłodniczym.
Minimum informacji, jakie należy ująć w rachunku za rzeczywiste zużycie lub odczyt podzielnika kosztów, zawiera: ceny bieżące i rzeczywiste zużycie energii lub całkowity koszt ciepła i odczyty podzielników kosztów ciepła, a także informacje na temat używanego koszyka paliw i powiązanych rocznych ilości emisji gazów cieplarnianych oraz opis poszczególnych zastosowanych podatków, opłat i taryf. Obowiązek ten dotyczy dostaw z systemów ciepłowniczych o całkowitej znamionowej mocy cieplnej dostarczonej w paliwie powyżej 20 MW.
Informacja ma też zawierać porównanie bieżącego zużycia energii ze zużyciem w tym samym okresie poprzedniego roku w formie graficznej, z korektą dotyczącą warunków klimatycznych odnośnie do ogrzewania i chłodzenia. Na rachunku mają się też znaleźć informacje kontaktowe m.in. organizacji konsumentów zrzeszających odbiorców końcowych, agencji energetycznych lub podobnych podmiotów, u których możliwe jest uzyskanie informacji o dostępnych środkach poprawy efektywności energetycznej.
Oferta rynku
Wymagania dyrektyw dostosowane są do oferty rynku. Nowoczesne systemy opomiarowania mediów stanowią jeden z filarów rozwoju idei smart metering i smart home. Od lat dostępne są ciepłomierze z przelicznikami elektronicznymi i modułami komunikacyjnymi. Stale rozszerzane są możliwości rejestracji danych (np. roczne, miesięczne, dobowe, godzinowe) i ich przetwarzania na różne potrzeby – zarówno do rozliczeń, jak i analiz, m.in. w celu optymalizacji działania systemów grzewczych. Moduły komunikacyjne oferują kilka technik łączności, przewodowych i bezprzewodowych. Ciepłomierze i systemy odczytu mediów mają stanowić z czasem także element samouczących się inteligentnych budynków.
Producenci oferują również biblioteki ciepłomierzy do programów służących do modelowania budynków – BIM. Są to na przykład dane do wykorzystania w platformie bimobject w programach 3ds, ArchiCAD, AutoCAD, Ifc, Revit i Sketchup [5]. Modelowanie budynków ma być także jednym z elementów redukcji ich wpływu na środowisko i wykorzystania energii odnawialnej, a tym samym dekarbonizacji budownictwa.
Literatura
- Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/844 z dnia 30 maja 2018 r. zmieniająca dyrektywę 2010/31/UE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków i dyrektywę 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej (Dz.Urz. UE L 156/75).
- Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2002 z dnia 11 grudnia 2018 r. zmieniająca dyrektywę 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej (Dz.Urz. UE L 328/210).
- Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2001 z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych (Dz.Urz. UE L 328/82)
- Krysik P., Najważniejsze zmiany w dyrektywach EPBD oraz EED wprowadzone dyrektywą 2018/844/EU, „Rynek Instalacyjny” nr 10/2018.
- http://www.apator.com/pl/oferta/pomiar-wody-i-ciepla/bimobject (dostęp 7.01.2019).