Kryteria środowiska wewnętrznego wg PN-EN 15251

Polski Komitet Normalizacyjny 2 sierpnia 2007 r. zatwierdził normę PN-EN 15251 [3]. W ten sposób zrealizował zalecenie Europejskiego Komitetu Normalizacji (CEN), który oczekiwał, aby wszystkie krajowe komitety będące członkami CEN do listopada 2007 r. nadały krajowy status standardom europejskim ujętym w EN 15251 [1]. PN-EN 15251 [3] jest bezpośrednim wprowadzeniem normy europejskiej, które jak na razie nastąpiło jedynie w języku oryginału (język angielski).

Tego typu rozwiązanie – które zresztą coraz częściej jest stosowane – przewiduje ustawa o normalizacji [4], lecz wówczas taka Polska Norma nie może być powoływana w naszych przepisach prawnych. Stanowi ona zatem wyłącznie standard, który będzie stosowany dobrowolnie (art. 5. ust. 3. ustawy [4]), ustalający – do powszechnego i wielokrotnego stosowania – zasady, wytyczne i charakterystyki odnoszące się do ogólnych zagadnień dotyczących instalacji wentylacyjnych, klimatyzacyjnych, grzewczych oraz oświetleniowych i zmierzający do optymalnego stopnia uporządkowania zagadnień w określonym nią zakresie [4, 5].

W normie [3] w sposób ogólny scharakteryzowano metodę kategoryzacji warunków środowiska wewnętrznego. Nie podano konkretnych wymagań odnośnie szczegółowych wartości poszczególnych parametrów dla opisanych kategorii. Pozostawiono to w gestii poszczególnych krajów. W załącznikach (od A do I) mających charakter informacyjny przytoczone jednak zostały przykładowe rekomendacje, które są zalecane do stosowania w przypadku braku krajowych regulacji. Ze względu na tryb wprowadzenia w Polsce normy [1] nie zawiera ona części krajowej, w której by dostosowano do naszych uwarunkowań i wymagań standard europejski.

Czy jest to wada? Trudno oceniać. Uszczegółowienie zasad może nastąpić np. bezpośrednio w przepisach dotyczących warunków projektowania lub użytkowania obiektów budowlanych. Zacytować też należy jedno z „przykazań” normalizacji mówiące o tym, że [6]: dobra norma, to szybka norma – ważniejsze jest szybkie opracowanie normy niż jej styl. PN-EN 15251 [3] podaje warunki, które powinny być uwzględnione w trakcie projektowania obiektów budowlanych oraz podczas oceny efektywności energetycznej budynków. Do obliczeń i pomiarów powinny być uwzględnione:

• jakość powietrza wewnętrznego,

• warunki termiczne,

• oświetlenie

• warunki akustyczne.

Opisano też, jak należy uwzględnić te czynniki, aby spełnić wymagania dyrektywy 2002/91/EC dotyczącej charakterystyki energetycznej budynków [2]. Zalecane w [3] standardy mają zastosowanie do budynków nieprzemysłowych (mieszkalne, użyteczności publicznej, oświatowe, handlowe itp.), w których warunki środowiska wewnętrznego ustala się na podstawie wymagań użytkowników, a zachodzące w poszczególnych pomieszczeniach procesy lub czynności są typowe i nie mają istotnego wpływu na zmianę tych warunków.

Kategorie

Własności środowiska wewnętrznego powinny być określane dla wyszczególnionych kategorii pomieszczeń. Choć norma [3] wskazuje również na inne sposoby klasyfikowania (zasygnalizowano stosowanie odrębnych oznaczeń i standardów w normach EN 13779 [7] i EN ISO 7730 [8]), zawarta w niej tabela podaje podział na cztery poziomy wymagań oznaczone kolejnymi cyframi rzymskimi (od I do IV).

Pierwszy dotyczy obiektów o szczególnie wysokich wymaganiach dla warunków użytkowych zapewnianych wewnątrz pomieszczeń, drugiemu odpowiadają wymagania standardowe, trzeciemu mniejsze, ale jeszcze pozostające na akceptowalnym poziomie. Do czwartej kategorii zaliczono takie sytuacje, w których poszczególne parametry znajdują się poza zakresem ustalonym dla kategorii I÷III.

Jednocześnie zastrzeżono, że taki stan może wystąpić w pomieszczeniu jedynie przez ograniczony czas w trakcie roku. Opisaną klasyfikację prezentuje tab. 1.

Środowisko wewnętrzne

Warunki panujące wewnątrz pomieszczeń mają wpływ m.in. na samopoczucie, zdrowie, wydajność pracy oraz ogólne odczucia komfortu przebywających w nich osób. W wyniku złego mikroklimatu panującego w pomieszczeniach nieprzewidziane koszty ponoszone przez użytkowników, pracodawców (np. mniejsza wydajność pracy), właścicieli lokali oraz całe społeczeństwo (np. koszty opieki medycznej) mogą być dużo większe niż wydatki na energię zużytą podczas eksploatacji budynku. Zapewnienie właściwych standardów będzie sprzyjać m.in. lepszej pracy, skuteczniejszemu przyswajaniu wiedzy i nauce, a nawet może ograniczyć absencję chorobową. Chociaż w normie [3] jako uzasadnienie takich wniosków wskazano wyniki najnowszych badań, to trzeba podkreślić, że nie są one niczym nowym. W tab. 2. podano (na podstawie [9]) rezultat pomiarów przeprowadzonych przez inspektora J.T. White’a w 1894 r. w szkole podstawowej w Andover (stan Massachuset, USA), wykonanych w ramach rutynowej kontroli stanu technicznego budynków oświatowych.

W raporcie rocznym [9], poza bardzo interesującym opisem różnych rozwiązań systemów wentylacyjno-grzewczych, wskazano najlepsze przykłady rozwiązań instalacji, gwarantujących odpowiednie warunki użytkowania pomieszczeń, w tym temperaturę i jakość powietrza.

Podkreślono, że po odbudowie szkoły w Andover w 1894 r. (rys. 1. i 2.)po zniszczeniach, jakie powstały w wyniku pożaru, nowy budynek zaliczono do grupy placówek mających najlepszy na ówczesne czasy system wentylacji w całym stanie Massachuset (wentylacja grawitacyjna zapewniająca średni strumień powietrza wentylującego równy ok. 40 cu. ft (min. i osobę)). Studiując historyczną już publikację [9], można tylko pozazdrościć takiego zaangażowania administracji publicznej w monitoring i systemowe rozwiązywanie problemów eksploatacji budynków oświatowych oraz zabezpieczenie odpowiednich warunków do pracy i nauki.

Ciekawy jest też fakt, że w tamtych czasach władze i komitety szkolne przed decyzją o opłaceniu faktur wykonawcy robót instalacyjnych i budowlanych zapraszały inspektora policji okręgowej w celu przeprowadzenia przez niego pomiarów skuteczności działania instalacji wentylacyjnej [9]. Chociaż powodowało to istotne zwiększenie obowiązków zawodowych tych urzędników, zapewniało jednak większe bezpieczeństwo i poprawne warunki dla dzieci przebywających w klasach.

Norma PN-EN 15251 [3] skupia się na wymaganiach dotyczących środowiska wewnętrznego. Pominięcie tego aspektu przy bilansowaniu zużycia energii nie ma sensu. Poza wymienionymi już wyżej konsekwencjami w przypadku braku komfortu użytkownicy pomieszczeń będą podejmować działania prowadzące (ich zdaniem) do jego poprawy. Ma to zazwyczaj bezpośrednie przełożenie na dodatkowe zużycie energii. W źle ogrzewanych pomieszczeniach biurowych powszechne jest używanie dodatkowych grzejników elektrycznych.

Zła jakość powietrza spowoduje niezorganizowaną, często nadmierną wentylację naturalną np. poprzez otwieranie okien (nawet w okresie, gdy równocześnie działa już ogrzewanie). Poprzez zwiększony dopływ zimnego powietrza zewnętrznego bywa obniżana temperatura pomieszczeń w przypadku ich przegrzewania. Istotne jest zatem właściwe określenie i utrzymywanie warunków wewnątrz pomieszczeń, tak aby osiągnąć oczekiwany efekt pracy instalacji wentylacyjnej, klimatyzacyjnej lub grzewczej, a równocześnie nie powodować nadmiernego zużycia energii wykorzystywanej do tego w sposób nieefektywny.

Podane w normie [3] wymagania dotyczą:

• warunków obliczeniowych przyjmowanych przy projektowaniu budynków, ich systemów grzewczych, ziębniczych oraz naturalnej i mechanicznej wentylacji,

• parametrów środowiska wewnętrznego uwzględnianych w obliczeniach zużycia energii w budynku,

• oceny (ewaluacji) warunków środowiska wewnętrznego oraz wskaźników stosowanych w ocenach długookresowych,

• kontroli oraz pomiarów warunków środowiska wewnętrznego w istniejących budynkach,

• klasyfikowania oraz certyfikacji.

Dopuszcza się zróżnicowanie kryteriów w zależności od typu budynku, sposobu użytkowania pomieszczeń, warunków klimatycznych czy konkretnych uwarunkowań danego kraju. Projektant może też przyjąć inne założenia, istotne jest jednak, aby kierował się przy tym ogólnymi zasadami ustanowionymi normą [3].

Założenia projektowe

EN 15251 [1] zaleca, aby podczas projektowania budynku i jego instalacji dla określenia obciążenia cieplnego pomieszczeń (ogrzewanie zimą i chłodzenie latem) przyjmowano warunki komfortu cieplnego (minimalna temperatura w pomieszczeniach zimą i maksymalna temperatura latem) zgodne z EN 12831 [10] (zima) i prEN 15255 [11] (lato).

Założenia przyjęte przez projektanta powinny gwarantować takie ilości powietrza zewnętrznego i odpowiadające im obciążenia cieplne, aby temperatura powietrza w pomieszczeniu mieściła się w zakresie zadanych wartości minimalnej i maksymalnej. Strumień powietrza wentylacyjnego powinien być określany zgodnie z EN 15241 [12] i EN 15242 [13]. Poza standardami podanymi w EN należy również uwzględnić wymagania krajowe. W przypadku ich braku norma [1] odsyła do swoich załączników, w których podano zalecane wartości obliczeniowe zapewniające utrzymanie właściwych parametrów środowiska wewnętrznego, dla różnych wyszczególnionych kategorii pomieszczeń.

Zwrócono uwagę, aby przyjęte przez projektanta obliczeniowe wartości poszczególnych parametrów środowiska wewnętrznego były przez niego czytelnie opisane w dokumentacji projektowej. Takie samo wymaganie dotyczy sporządzanego dla budynku lub jego części certyfikatu energetycznego [1]. Poza ogólnymi zaleceniami dotyczącymi założeń projektowych, w sposób szczegółowy omówiono wymagania dotyczące warunków termicznych, jakości powietrza, wilgotności, oświetlenia i hałasu.

Warunki termiczne

Autorzy normy [1] wyróżnili dwie grupy budynków. Pierwszą z nich są obiekty wyposażone w mechaniczną instalację grzewczą i/lub chłodzenia powietrza latem; drugą – budynki, które nie są wyposażone w mechaniczną instalację normowania temperatury latem. W obu przypadkach w zakresie obliczeniowych temperatur powietrza przyjmowanych dla wyznaczenia obciążeń cieplnych (ogrzewanie, chłodzenie) wskazuje się na uregulowania krajowe. Omówiono jednak podstawowe zasady, jakie należy przyjmować dla ustalenia warunków komfortu cieplnego, jak również wskazano przykładowe wartości projektowych temperatur wewnętrznych θ. Pominięte zostały natomiast zagadnienia dotyczące możliwości występowania w pomieszczeniach stref dyskomfortu wynikających z asymetrii temperatury promieniowania, przeciągów, pionowego gradientu temperatury i temperatur powierzchni przegród. Odesłano do szczegółów zawartych w EN ISO 7730 [8].

Jakość powietrza

Wymagania związane z zapewnieniem przez projektanta właściwej jakości powietrza w pomieszczeniach odniesiono w normie PN-EN 15251 [3] do dwóch podstawowych grup obiektów:

• budynki mieszkalne,

• budynki niemieszkalne.

W obu przypadkach jako podstawę dla projektowania systemów wentylacji oraz bilansowania zapotrzebowania na ciepło i chłód wskazano wymagania krajowe, jak również zalecenia zawarte w normie [3], szczegółowo przedstawione w załączniku informacyjnym B. W budynkach mieszkalnych, chociaż warunki użytkowania pomieszczeń są typowe, rzeczywiste potrzeby dotyczące ilości powietrza wentylacyjnego mogą się znacznie różnić.

Jakość powietrza w pomieszczeniach zależy od wielu czynników i potencjalnych źródeł zanieczyszczeń, np. liczby osób, czasu ich przebywania w pomieszczeniu oraz aktywności ruchowej, emisji zanieczyszczeń wynikającej z różnych działań użytkowników (palenie tytoniu, pranie, suszenie, mycie, gotowanie itd.), a także wydzielania się substancji chemicznych z materiałów budowlanych, mebli, środków czystości itp. Na etapie projektowania wiele z tych czynników trudno precyzyjnie określić.

Strumień objętości powietrza wentylacyjnego dla budynków mieszkalnych wg [3] powinien być wyznaczany w oparciu o krotność wymiany powietrza na godzinę ustaloną dla każdego pomieszczenia oraz/lub wymagany strumień powietrza zewnętrznego oraz/lub strumień powietrza wywiewanego (łazienka, kuchnia, wc). Można też wykorzystać uśredniony wskaźnik ogólnej wymaganej krotności wymian. Autorzy normy[1] podkreślają, że w większości krajów ustanowione są szczegółowe przepisy i zasady, które regulują metody projektowania wentylacji mechanicznej, naturalnej czy wywiewnej. Norma europejska [1] podaje natomiast standard, z którego należy korzystać w przypadku braku takich rozwiązań krajowych.

Został on określony dla uśrednionych warunków korzystania z pomieszczeń. Projektant powinien pamiętać, że specyfika konkretnego obiektu może wymagać większych lub mniejszych strumieni powietrza wentylacyjnego (w stosunku do warunków uśrednionych). Zarówno krajowe, jak i międzynarodowe wytyczne pomagają mu w ustaleniu założeń ustalonych wyłącznie na bazie typowych warunków użytkowania pomieszczeń i standardowych źródeł zanieczyszczeń.

W przypadku budynków niemieszkalnych zagadnienie jest bardziej złożone. Niezbędne jest uwzględnienie różnorodnych wymagań wynikających z konkretnego przeznaczenia użytkowego pomieszczeń. Obliczeniowy objętościowy strumień powietrza wentylacyjnego jest wypadkową warunków stwarzanych przebywającym w pomieszczeniu osobom, prowadzonej działalności oraz zachodzących procesów fizyko-chemicznych.

Ogólne metody obliczeniowe bazują na wskaźnikach odniesionych do liczby osób, powierzchni podłogi pomieszczeń oraz poziomu stężenia CO₂. Opisane zostały w załączniku B normy PN-EN 15251 [3] i zalecone do stosowania w przypadku braku szczegółowych rozwiązań krajowych. Zwrócono uwagę, że strumień powietrza wentylacyjnego wynikający z potrzeby utrzymania odpowiedniej jakości środowiska wewnętrznego nie zależy od pory roku, a wynika ze sposobu użytkowania, aktywności osób przebywających w pomieszczeniu (palenie tytoniu, gotowanie, pranie, sprzątanie...), zachodzących procesów (np. kserokopiarki i drukarki w biurze, doświadczenia chemiczne w szkole...) czy emisji zanieczyszczeń chemicznych przez materiały zastosowane do budowy i wyposażenia pomieszczenia.

Przy projektowaniu (jak również już w czasie użytkowania pomieszczeń) główne źródła zanieczyszczenia powietrza powinny być zidentyfikowane i w miarę możliwości eliminowane, a przynajmniej ograniczony powinien być ich efekt poprzez zaproponowanie skutecznych i wykonalnych metod. Pozostałe zanieczyszczenia będą usuwane w wywiewanym powietrzu (wentylacja ogólna i miejscowa) [3].

Wentylacja w budynkach mieszkalnych

Odpowiednia jakość powietrza w pomieszczeniach może być efektem realizacji 3 podstawowych celów zakładanych podczas projektowania wentylacji budynków mieszkalnych [1]:

• usuwanie zanieczyszczeń z pomieszczeń z dużymi zyskami wilgoci (łazienka, kuchnia, wc),

• ogólna wymiana powietrza w mieszkaniu,

• wentylacja ogólna wszystkich pomieszczeń mieszkania, z uwzględnieniem jednak przede wszystkim potrzeby zapewnienia świeżego powietrza w jego najważniejszych pomieszczeniach (pokoje dzienne, sypialnie).

Efektem tego są 2 sposoby obliczeń [1]:

• w oparciu o strumień powietrza wywiewanego z pomieszczeń o dużych zyskach wilgoci, pozwalający na usunięcie powstających w tych pomieszczeniach zanieczyszczeń i utrzymanie w nich podciśnienia, w celu zapewnienia wymiany powietrza w całym mieszkaniu i wszystkich jego pomieszczeniach (przepływ powietrza z pokoi i sypialni poprzez korytarze do pomieszczeń o dużych zyskach wilgoci),

• w oparciu o warunki zapewnienia ogólnej wymiany powietrza, ale dodatkowo z naciskiem na utrzymanie minimalnego strumienia powietrza zewnętrznego w odniesieniu do liczby mieszkańców (łóżek) i liczby pokoi dziennych (pozwala to na osiągnięcie lepszego efektu, gdyż taki system będzie się dostosowywać do rzeczywistych warunków użytkowania pomieszczeń).

W załączniku B normy [3] podano przykładowe wartości jednostkowych strumieni objętościowych powietrza wentylacyjnego, przy założeniu ciągłego działania wentylacji i całkowitego wymieszania powietrza (tab. 3.). Zalecono, aby liczbę mieszkańców przyjmować na podstawie liczby sypialni lub też zgodnie z krajowymi ustaleniami (zaznaczono, że dla obliczeń dotyczących jakości powietrza w pomieszczeniach i analiz zużycia energii liczba mieszkańców dla tego samego lokalu może się różnić). Opisano algorytm wyznaczenia na podstawie tych wskaźników całkowitego strumienia objętościowego powietrza wentylacyjnego.

Najpierw można wyznaczyć strumień na podstawie wskaźnika jednostkowego odniesionego do powierzchni podłogi, a następnie w oparciu o liczbę użytkowników lub powierzchnię podłogi pokoi dziennych i sypialni. W celu określenia dla mieszkania całkowitego strumienia wentylacji ogólnej należy przyjąć wartość większą.

Powinno się jeszcze wyznaczyć strumień powietrza wywiewanego z kuchni, łazienek i ubikacji w oparciu o wskaźniki ustalone dla tych pomieszczeń i dostosować do wcześniej wyznaczonej wartości, stosownie do tego, że w przypadku małych mieszkań strumień wywiewanego powietrza ostatecznie będzie mniejszy, a dla dużych większy. Powietrze świeże (zewnętrzne) powinno przede wszystkim dopływać do pokoi dziennych i sypialni [3]. W okresie braku użytkowania mieszkania załącznik B normy [3] zaleca utrzymywanie jednostkowego wskaźnika strumienia powietrza wentylacyjnego w zakresie 0,05÷0,1 dm3/(s · m²).

Wilgotność

Według normy [3] nawilżanie powietrza wewnątrz pomieszczeń nie jest zazwyczaj konieczne. Wilgotność ma tylko niewielki wpływ na odczucia w zakresie jakości powietrza przez osoby o niewielkiej aktywności ruchowej (tryb siedzący). Niemniej jednak wysoka wilgotność powietrza, która utrzymuje się w pomieszczeniu przez długi czas, sprzyja intensywnemu rozwojowi pleśni i mikroorganizmów; niska wilgotność (< 15÷20%) skutkuje natomiast wysuszeniem oraz podrażnieniem gałek ocznych i śluzówki dróg oddechowych [3].

Utrzymania satysfakcjonującej wilgotności powietrza może wymagać zaprojektowania urządzeń do nawilżania i osuszania powietrza. Należy się też liczyć z tym, że ich eksploatacja będzie za sobą pociągać zużycie energii. Określone kryteria wynikają z warunków komfortu cieplnego i jakości powietrza wewnętrznego oraz zjawisk fizycznych zachodzących w pomieszczeniu, jego konstrukcji i przegrodach budowlanych.

W przypadku budynków o specjalnym przeznaczeniu (muzea, kościoły, obiekty historyczne) należy jeszcze uwzględnić specyfikę funkcji, jaką przewidziano dla pomieszczeń [3]. W załączniku B normy PN-EN 15251 [3] podano wartości wilgotności względnej powietrza rekomendowane do przyjmowania w obliczeniach i wymiarowaniu urządzeń do nawilżania i osuszania powietrza (tab. 4.). Uzależniono je od kategorii pomieszczenia. Zalecono też, aby wilgotność bezwzględna nie przekraczała 12 g/kg [3].

Oświetlenie

W zakresie projektowania oświetlenia norma [3] opisuje ogólne wymagania dla budownictwa niemieszkalnego, zastrzegając że budownictwo mieszkalne i systemy oświetlenia awaryjnego znalazły się poza zakresem jej zainteresowań. Przede wszystkim zwraca uwagę na korzyści wynikające ze stosowania oświetlenia naturalnego, na różne czynniki je warunkujące oraz odsyła do odrębnych norm szczegółowo zajmujących się tymi zagadnieniami.

Podkreślono, że złym rozwiązaniem jest zarówno zbyt mała powierzchnia przeszkleń (brak zapewnienia odpowiedniej ilości światła dziennego, złe samopoczucie itp.), jak i za duża jej wielkość (zyski ciepła latem i przegrzewanie pomieszczeń, straty ciepła zimą itp.).

Hałas

Poziom dźwięków emitowanych przez urządzenia instalacji wentylacyjnej lub klimatyzacyjnej należy opisać w dokumentacji projektowej, ustalając go zgodnie z wymaganiami krajowymi. Poziom hałasu powinien być mierzony wartością równoważnego poziomu dźwięku A [3] wyrażaną w dB(A). Jest to wartość poziomu ciśnienia akustycznego ciągłego ustalonego dźwięku skorygowanego według charakterystyki częstotliwościowej A.

Należy sobie zdawać sprawę, że nawet nieznaczny hałas wywołany działaniem instalacji grzewczych, wentylacyjnych i klimatyzacyjnych może przeszkadzać osobom przebywającym w pomieszczeniu, a nawet prowadzić do ich zaburzeń zdrowotnych (np. brak koncentracji, apatia, nadpobudliwość nerwowa, zaburzenia snu, agresja, choroby układu krążenia czy pokarmowego). Powodować też będzie trudności z właściwym i zgodnym z przeznaczeniem wykorzystaniem określonych przestrzeni, pomieszczeń lub całego budynku [3].

Nie powinno się do tego dopuszczać, choć oczywiste jest, że nie można zredukować poziomu dźwięków do zera. Istotne jest, aby nie przekroczyć określonych granic (badania nad szkodliwym wpływem hałasu na człowieka wskazują, że poziom dźwięków nieprzekraczający 35 dB(A) jest dla zdrowia raczej nieszkodliwy, co najwyżej czasami powodować może zdenerwowanie).

W przypadku braku krajowych ustaleń w zakresie dopuszczalnej emisji hałasu norma [3] zaleca kierowanie się rekomendacjami zawartymi w jej załączniku oznaczonym literą E. Dla wybranych typów budynków i rodzajów pomieszczeń w tabeli zestawiono (jako zalecane do stosowania przy projektowaniu) zakresy, w jakich powinien mieścić się projektowany poziom hałasu, oraz konkretne wartości, które jako domyślne można przyjmować w obliczeniach (tab. 5.).

Odnoszą się one wyłącznie do emisji hałasu przez instalacje i urządzenia stanowiące wyposażenie pomieszczeń, a nie obejmują dźwięków przenikających do pomieszczenia z zewnątrz. Niemniej, również można się nimi kierować w analizach źródeł dźwięków pochodzących z sąsiednich pomieszczeń czy z zewnątrz budynku.

Autorzy normy [1] zwracają uwagę, że w niektórych krajach dopuszcza się przekroczenie dopuszczalnego poziomu ciśnienia akustycznego w takich pomieszczeniach, w których użytkownik ma możliwość regulacji działania urządzeń lub szczelności okien. Na przykład emisja hałasu przez pokojowy klimatyzator powietrza (wyposażony w układ sterowania przez użytkownika) może być większa od dopuszczalnego poziomu, jednak nawet wówczas nie o więcej niż o 5÷10 dB(A) (w stosunku do wartości podanych w załączniku E) [3].

Podsumowanie

Przedstawiona w artykule Polska Norma [3] należy do grupy standardów ustanowionych w celu ujednolicenia zasad związanych ze stosowaniem przepisów wynikających z europejskiej dyrektywy EPBD [2]. Omawia w sposób dość ogólny wymagania dotyczące warunków środowiska wewnątrz pomieszczeń, pozostawiając dużą swobodę krajowym regulacjom.

Stanowi bardziej algorytm postępowania niż precyzyjne określenie konkretnych warunków, jakie należy zagwarantować, aby zapewnić komfort użytkowania pomieszczeń, a jednocześnie efektywność energetyczną budynku. Podaje nie tylko konkretne zalecenia, ale również wyjaśnia przyczyny takiego postępowania.

Część informacyjna ujęta w załącznikach zawiera dużo szczegółowych rekomendacji, wydaje się jednak, że mają stanowić bardziej przykład ilustrujący ustalenia zawarte w podstawowej części normy, niż tworzyć w pełni jednolity standard dla wszystkich krajów zrzeszonych w CEN. W przypadku braku krajowych ustaleń nabierają one jednak większego już znaczenia. Ze względu na obszerność normy [3] (54 str., 16 tabel, 5 rysunków) w artykule tylko ogólnie omówiono jej założenia i zawartość, szerzej opisując wymagania dotyczące założeń projektowych.

Pomimo tego, że EN 15251 [1] została opracowana w wyniku systemowych działań mających na celu poprawę efektywności energetycznej budynków i ograniczenie zużycia nośników energii, to zwraca przede wszystkim uwagę na zagwarantowanie odpowiednich warunków dla przebywania, odpoczynku i pracy w pomieszczeniach. Skupia się na efektywnym wykorzystaniu energii, pozostawiając jej oszczędzanie innym regulacjom formalno-prawnym. Warto też podkreślić, że wraz z „europeizacją” Polskich Norm ulega istotnej zmianie ich forma i zawartość. Zwiększa się objętość, gdyż poza konkretnymi zaleceniami i wymaganiami pojawiają się ogólne opisy wyjaśniające poruszaną w normie problematykę (tak jest też w normie PN-EN 15251 [3]). Normy często też stają się mniej precyzyjne, przenosząc odpowiedzialność za podjęcie ostatecznej decyzji na projektanta. Wzrasta swoboda stosowania standardów ustalonych normą. Dotychczasowe traktowanie ich jako jedyne, obowiązujące rozwiązanie zastępowane jest przez uznanie zawartych w PN opisów rozwiązań przede wszystkim jako zasady wiedzy technicznej.

Przy tym zasady te zaakceptowane są przez środowisko branżowe na zasadach konsensu (łac. consensus) [4, 5], tj. ogólnego porozumienia charakteryzującego się brakiem trwałego sprzeciwu znaczącej części zainteresowanych w odniesieniu do istotnych zagadnień, osiągniętego w procesie rozpatrywania poglądów wszystkich zainteresowanych i zbliżenia przeciwstawnych stanowisk (art. 2. ustawy o normalizacji [4]).

Literatura

1. EN 15251:2007 Indoor environmental input parameters for design and assessment of energy performance of buildings addressing indoor air quality, thermal environment, lighting and acoustics.

2. Dyrektywa europejska 2002/91/EC z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (DzU UE Nr L001 z dnia 4.01.2003 r., s. 65.).

3. PN-EN 15251:2007 Kryteria środowiska wewnętrznego, obejmujące warunki cieplne, jakość powietrza wewnętrznego, oświetlenie i hałas (oryg.).

4. Ustawa z 12 września 2002 r. o normalizacji (DzU Nr 169, poz. 1386.).

5. Nowak B., Czy należy stosować normy?, Rynek Instalacyjny 3/2007, s. 85.

6. Vademecum normalizacji, www.pkn.pl.

7. EN 13779:2007 Ventilation for non-residential buildings. Performance requirements for ventilation and roomconditioning systems (PN-EN 13779:2007 Wentylacja budynków niemieszkalnych – Wymagane właściwości systemów wentylacji i klimatyzacji (oryg.)).

8. EN ISO 7730:2005 Ergonomics of the thermal environment – Analytical determination and interpretation of thermal comfort using calculation of PMV and PPD indices and local thermal comfort criteria (PN-EN ISO 7730:2006 Ergonomia środowiska termicznego – Analityczne wyznaczanie i interpretacja komfortu termicznego z zastosowaniem obliczania wskaźników PMV i PPD oraz kryteriów lokalnego komfortu termicznego (oryg.)).

9. Report of the Chief Massachusetts District Police for the year ending December 31, 1894 including the result of the inspections of factories and public buildings, Wright & Poiter Printing CO, Boston 1895.

10. EN 12831:2003 Heating systems in buildings – Method for calculation of the design heat load (PN-EN 12831:2006 Instalacje ogrzewcze w budynkach – Metoda obliczania projektowego obciążenia cieplnego (oryg.)).

11. prEN 15225 Thermal performance of buildings – Sensible room cooling load calculation – General criteria and validation procedures.

12. EN 15241:2007 Ventilation for buildings – Calculation methods for energy losses due to ventilation and infiltration in commercial buildings (PN-EN 15241:2007 Wentylacja budynków – Metody obliczania strat energii na skutek wentylacji i infiltracji powietrza w budynkach użyteczności publicznej (oryg.)).

13. EN 15242:2007 Ventilation for buildings – Calculation methods for the determination of air flow rates in buildings including infiltration (PN-EN 15242:2007 Wentylacja budynków – Metody obliczeniowe do określania strumieni objętości powietrza w budynkach z uwzględnieniem infiltracji (oryg.)).

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!