Ogrzewanie i wentylacja kurników
Fot. 1 Ferma drobiu w Kobylance
Fot. FLOWAIR
Budynki przeznaczone do chowu drobiu wymagają specjalnego ogrzewania i wentylacji. Temperatura i wilgotność oraz jakość powietrza wewnętrznego decydują o kondycji i zdrowiu hodowanych ptaków. Dla zapewnienia im komfortowych warunków stosuje się instalacje i urządzenia, które pozwalają bezpiecznie i efektywnie utrzymać stałe parametry wewnątrz pomieszczeń.
Zobacz także
Panasonic Marketing Europe GmbH Sp. z o.o. Agregaty z naturalnym czynnikiem chłodniczym w sklepach spożywczych
Dla każdego klienta sklepu spożywczego najważniejsze są świeżość produktów, ich wygląd i smak. Takie kwestie jak wyposażenie sklepu, wystrój czy profesjonalizm obsługi są dla niego ważne, ale nie priorytetowe....
Dla każdego klienta sklepu spożywczego najważniejsze są świeżość produktów, ich wygląd i smak. Takie kwestie jak wyposażenie sklepu, wystrój czy profesjonalizm obsługi są dla niego ważne, ale nie priorytetowe. Dlatego kwestia odpowiedniego chłodzenia jest w sklepach kluczowa, ponieważ niektóre produkty tracą przydatność do spożycia, jeśli nie są przechowywane w odpowiednio niskiej temperaturze. Do jej zapewnienia przeznaczone są między innymi agregaty wykorzystujące naturalny czynnik chłodniczy.
Panasonic Marketing Europe GmbH Sp. z o.o. Projektowanie instalacji HVAC i wod-kan w gastronomii
Ważnym aspektem, który należy wziąć pod uwagę podczas projektowania instalacji sanitarnych w obiektach gastronomicznych, jest konieczność zapewnienia nie tylko komfortu cieplnego, ale też bezpieczeństwa...
Ważnym aspektem, który należy wziąć pod uwagę podczas projektowania instalacji sanitarnych w obiektach gastronomicznych, jest konieczność zapewnienia nie tylko komfortu cieplnego, ale też bezpieczeństwa pracowników i gości restauracji. Zastosowane rozwiązania wentylacyjne i grzewczo-klimatyzacyjne muszą być energooszczędne, ponieważ gastronomia potrzebuje dużych ilości energii przygotowania posiłków i wentylacji.
TTU Projekt Schodołazy towarowe - urządzenia transportowe dla profesjonalistów
Elektryczne schodołazy towarowe produkowane są z myślą o szczególnych warunkach pracy w branży budowlanej, transportowej i instalatorskiej - konieczności szybkiego wejścia po schodach, transportu nieporęcznych...
Elektryczne schodołazy towarowe produkowane są z myślą o szczególnych warunkach pracy w branży budowlanej, transportowej i instalatorskiej - konieczności szybkiego wejścia po schodach, transportu nieporęcznych ładunków, ich załadunku do samochodu czy automatycznego poziomowania. Pozwalają zmniejszyć obciążenie pracowników oraz zwiększyć bezpieczeństwo ich pracy.
Pisklęta i kurczęta do prawidłowego rozwoju potrzebują komfortowych warunków, m.in. odpowiednio wysokiej temperatury. Nie są w stanie na początkowym etapie życia wytwarzać wystarczającej ilości ciepła, dlatego wymagają stabilnego dogrzewania. Także dorosłe ptaki potrzebują odpowiednich warunków – optymalnej temperatury i wilgotności.
Wysoka wilgotność względna może bowiem intensyfikować rozprzestrzenianie się różnych chorób wśród ptactwa, skutkując dużymi stratami hodowcy. Ponadto z obiektów należy usunąć spore ilości gazów – w tym dwutlenku węgla, amoniaku i siarkowodoru.
Temperatura, wilgotność i jakość powietrza
W przypadku piskląt w początkowej fazie rozwoju, czyli do ok. 3 tygodnia życia, zaleca się bardzo restrykcyjne parametry, tj. utrzymywanie temperatury w zakresie 29-32°C i stopniowe zmniejszanie jej do 21°C przez kolejne 3 tygodnie.
Sprawdź dostępne na rynku nagrzewnice >>
Po osiągnięciu dorosłej formy kurczęta mogą być chowane w temperaturze około 12—18°C. Wszystko zależy od rodzaju ptactwa – np. pisklęta indyków wymagają wyższej temperatury w ciągu pierwszych tygodni życia, a gęsi mogą mieć niższą temperaturę, jednak jej wartości na wszystkich etapach rozwoju są zbliżone.
Chłód w kurniku ma niekorzystny wpływ na pisklęta, które ze względu na brak odpowiedniego opierzenia nie potrafią zatrzymać ciepła. Jeśli zatem panuje zbyt niska temperatura, może się to skończyć pozorną śmiercią pisklęcia, a w przypadku bardziej wrażliwych na temperaturę indyków czy gęsi efektem jest padnięcie zwierzęcia.
Także w dorosłym życiu hodowla ptaków wymaga zachowania ściśle określonych warunków. Zaleca się, by temperatura powietrza w pomieszczeniu dla kur niosek nie spadała poniżej 12°C, wilgotność względna nie przekraczała 75%, a wymiana powietrza była zapewniona na poziomie 0,5–1 m3/h na 1 kg masy ciała ptaków.
Prawidłowa wentylacja zmniejsza ryzyko rozwoju chorób wśród drobiu, związanych m.in. z wysokim stężeniem amoniaku, dwutlenku węgla oraz siarkowodoru w powietrzu, które są głównymi składnikami odchodów ptactwa.
Zwiększone stężenie CO2 może powodować demineralizację kości oraz podrażnienia skóry i błon śluzowych drobiu. Amoniak przy stężeniu 13 ppm w powietrzu może wywoływać podobne symptomy, jest także szkodliwy dla układu oddechowego i nerwowego.
Prawdziwą trucizną jest zaś siarkowodór, który po przekroczeniu 10 ppm może paraliżować odśrodkowy układ nerwowy. Dlatego zarówno dla zdrowia, jak i wysokiej nieśności bardzo ważne jest zapewnienie odpowiedniej wentylacji.
Nie mniej istotne jest utrzymywanie prawidłowej wilgotności względnej – nieco wyższej niż dla pomieszczeń, w których przebywają stale ludzie, a mianowicie 55-75%.
Warto przeczytać: Ogrzewanie obiektów nietypowych – kluby jeździeckie >>
W fermach drobiu zyski wilgoci mogą być wysokie ze względu na dużą liczbę ptaków i związaną z tym ilość odchodów zwiększających stężenie pary wodnej. Dlatego konieczna jest wentylacja, która pozwoli odprowadzić nadmiar wilgoci powodującej gnicie ściółki i rozwój drobnoustrojów wywołujących choroby, które bardzo szybko się rozwijają i doprowadzają do padnięcia kurcząt.
Tam, gdzie instalacja wentylacji mechanicznej nie może być zastosowana, zaleca się okresowe wietrzenie – przy zachowaniu środków ostrożności, by nie przewiać ptaków.
Systemy ogrzewania
Nowoczesne fermy drobiu mogą być efektywnie ogrzewane na dwa sposoby: przez nagrzewnice powietrza lub ogrzewanie podłogowe. Pierwsza forma pozwala szybko zareagować na zmiany temperatury wewnątrz kurnika, a kierownice strumienia umożliwiają doprowadzenie ciepłego strumienia powietrza tam, gdzie jest to konieczne.
Koniecznie zobacz: Przegląd pomp ciepła >>
Nagrzewnice dostępne obecnie na rynku, a przeznaczone do stosowania w środowisku agresywnym, czyli m.in. w budynkach przeznaczonych do chowu zwierząt, są wykonane z materiałów zabezpieczonych przed korozją i oddziaływaniem takich związków, jak amoniak czy siarkowodór. Dodatkowo są łatwe w montażu i można je stosować w już istniejących obiektach. Mogą stanowić dodatkowy element wspomagający wentylację kurnika.
Ogrzewanie podłogowe ma wyższą bezwładność, zatem czas reakcji na spadek temperatury wewnątrz kurnika jest dłuższy, jednak ten rodzaj ogrzewania wysusza ściółkę i chroni przed rozwojem mikroorganizmów.
Pozwala także utrzymywać temperaturę na stabilnym poziomie przy powierzchni podłogi. Drób, ze względu na jego relatywnie niewielkie wymiary, nie wymaga ogrzewania całej kubatury kurnika, dlatego ogrzewanie podłogowe pozwala utrzymać komfortową temperaturę chowu również w okresach wietrzenia. Minusem jest jednak fakt, że instalacja ogrzewania podłogowego jest rozwiązaniem tylko dla nowo powstających budynków.
Zaletą obu wymienionych rodzajów ogrzewania jest większa efektywność niż w przypadku konwencjonalnego ogrzewania grzejnikowego, zarówno w kwestii utrzymywania temperatury, jak i osuszania powietrza. Urządzenia nie są również kłopotliwe w eksploatacji oraz czyszczeniu.
Nagrzewnice
Stosowane w obiektach hodowlanych nagrzewnice nie są typowymi urządzeniami spotykanymi w obiektach przemysłowych. Nagrzewnica pracująca w pomieszczeniach przeznaczonych do chowu zwierząt, w szczególności drobiu, musi być odpowiednio chroniona przed działaniem agresywnych czynników oraz wilgoci.
Wydzielane przez ptaki odchody tworzą szczególnie agresywną atmosferę ze względu na duży udział amoniaku. Z kolei ściółka powoduje duże zapylenie powietrza. Dlatego obudowa i elementy nagrzewnic powinny być wykonane z materiałów dobrze zabezpieczonych antykorozyjnie.
W kurnikach stosuje się nagrzewnice gazowe, olejowe i wodne. Pierwsze z wymienionych nie są zalecane z uwagi na ryzyko powstawania ewentualnych nieszczelności w instalacji, gdyż drób jest bardzo wrażliwy na ulatniający się gaz. Ponadto nagrzewnice gazowe oraz olejowe pobierają do spalania powietrze z pomieszczenia, wydzielając przy tym CO2 oraz parę wodną. Tym samym nagrzewnica nie spełnia założonego zadania, czyli nie osusza powietrza.
Optymalnym rozwiązaniem są nagrzewnice wodne, gdyż źródło ciepła znajduje się w ich przypadku poza kurnikiem. Gdy zakłada się okresowe użytkowanie kurników, należy tak zabezpieczyć instalację i urządzenia, by nie uległy one uszkodzeniu pod wpływem niskiej temperatury w okresach zimowych przerw w pracy.
Czytaj dalej: Eksploatacja systemów ogrzewania i wentylacji kurników >>
W tym celu wykorzystuje się izolację, niezamarzające płyny instalacyjne oraz różnego rodzaju zabezpieczenia, np. układy automatyki. Zastosowanie niezamarzających płynów powoduje jednak zmianę hydrauliki instalacji i trzeba to uwzględnić przy doborze armatury i obliczaniu wydajności układu. Żeby sprawność układu była jak najwyższa, zaleca się staranne izolowanie przewodów.
Za efektywność pracy urządzenia odpowiada także wentylator. Nowoczesne nagrzewnice wyposażone są w kilkubiegowe wentylatory (nawet do 5 biegów) lub regulację płynną, by efektywnie i energooszczędnie dopasować się do chwilowego zapotrzebowania.
Regulacja może się odbywać stopniowo dzięki transformatorowym regulatorom obrotów lub płynnie za pomocą regulatorów napięciowych. Dodatkowo komunikują się one z termostatem, który mierzy temperaturę w danej strefie kurnika i porównuje ją z zadaną wartością.
Wentylator powinien zostać wykonany w jak najwyższym stopniu ochrony, np. IP66, tak aby wirnik był zabezpieczony przed wpływem jakichkolwiek pyłów.
Warto przeczytać: Ogrzewanie obiektów nietypowych – kluby jeździeckie >>
Efektywne ogrzewanie powietrza jest realizowane przez wymiennik ciepła, który powinien mieć jak najwyższą wydajność. Jest to możliwe, jeśli został on wykonany z materiałów o wysokiej przewodności cieplnej, np. miedzi lub aluminium, które są również lekkie – właśnie takie wymienniki stosowane są najczęściej w nagrzewnicach wiszących. W przypadku kurników wymiennik wymaga dodatkowego zabezpieczenia przed szkodliwym działaniem amoniaku w postaci warstwy epoksydowej.
W zależności od wydajności nawiewanego strumienia powietrza jego zasięg może wynosić nawet do 22 m, przy 3700 m3/h. Ze względu na dużą powierzchnię obiekty przeznaczone do zbiorowego chowu zwierząt wymagają szybkiego ogrzania, które będzie zarazem efektywne.
Nagrzewnice powietrza poprzez wymuszanie przepływu strumienia umożliwiają dotarcie ciepłego powietrza na duże odległości. Moc nagrzewnic wodnych zależy od parametrów zasilania wody, a także temperatury powietrza zewnętrznego.
Dla parametrów instalacyjnych 90/70°C i temperatury zewnętrznej 0°C moc przykładowego urządzenia wynosi 43 kW. Producenci udostępniają także szybkie kalkulatory doboru, które pomagają dobrać nagrzewnice do kubatury kurnika oraz projektowej temperatury zewnętrznej.
Eksploatacja
Ze względu na duże zapylenie i agresywne gazy istotną funkcję pełni prawidłowa eksploatacja urządzeń grzewczych. Konieczne jest okresowe sprawdzanie stanu wymiennika nagrzewnic. Jeśli lamele są zapchane, wentylator musi pracować z wyższym sprężem, a zatem pobiera więcej energii i szybciej się zużywa.
Zaleca się czyszczenie za pomocą sprężonego powietrza. W nowoczesnych nagrzewnicach lamele wymiennika są tak rozłożone, by chronić rdzeń przed zapychaniem.
W przypadku nagrzewnic przeznaczonych do kurników ważne jest, czy można łatwo i szybko zdemontować wentylator, żeby go wyczyścić. Jeśli łopatki pokrywają pył i zanieczyszczenia, jego praca staje się energochłonna i krótsza. Istotny jest też dostęp do innych elementów w trakcie przeglądu czy czyszczenia.
Podsumowanie
Nowoczesny chów zwierząt wymaga zastosowania odpowiednio dostosowanych do ich potrzeb urządzeń grzewczych. Jest to ważne dla zdrowia wszystkich zwierząt, a drób, zarówno hodowany na ubój, jak i kury nioski, jest szczególnie wrażliwy na wahania temperatury, wilgotność i jakość powietrza.
Brak odpowiednich parametrów może skutkować rozwojem chorób, masowym padaniem zwierząt, które wzajemnie się od siebie zarażają, a w konsekwencji dużymi stratami finansowymi. Stosowane w krajach UE okresowe kontrole gospodarstw sprzyjają propagowaniu dobrych praktyk i zwiększaniu standardów hodowli w kierunku zapewniania komfortu zwierzętom i w konsekwencji podnoszenia jakości produkowanej żywności.
Literatura
-
Michułka M., Charakterystyka technologiczna hodowli drobiu i świń w Unii Europejskiej, Ministerstwo Środowiska, Warszawa, wrzesień 2003 r.
-
www.portalhodowcy.pl.
-
Materiały producentów urządzeń grzewczych.